Ti Likido ti Biag

TI DANUM ket maysa a misterio. Agpada a simple ken narikut. Tunggal molekula ket buklen ti tallo laeng nga atomo—dua a hidrohena ken maysa nga oksihena. Kaskasdi, saan a naan-anay a matarusan dagiti sientista no kasano ti panagtignay dagiti molekula ti danum. Ngem ammotayo a ti danum ket napateg iti biag, a mangbukel iti agarup 80 a porsiento ti kadagsen ti amin a nabiag. Usigenyo ti lima laeng nga aspeto daytoy nakaskasdaaw a substansia.

1. Di unay bumara ti danum uray makaagsep iti adu a pudot, isu a makatulong a mangbalanse iti klima.

2. Bumlad ti danum no lumamiis isu a tumpaw daytoy no agyelo ket agserbi a kas insulator. No ti danum ket kas iti dadduma a substansia a dumagsen bayat nga agyelo, tumangken dagiti danaw, karayan, ken baybay manipud iti tukok agingga iti rabawda, nga agresulta iti pannakaelado dagiti biag iti uneg ti danum!

3. Nalitnaw ti danum isu nga agbiag dagiti organismo nga agpannuray iti lawag uray addada iti adalem.

4. Agdedekket dagiti molekula ti danum, a mamagbalin iti rabawna a kasla “kudil” a mabennat. Daytoy ti makagapu a makataray dagiti insekto iti rabaw ti libtong, mamagbalin iti danum a tedted, ken mamagbalin a posible a lumasat ti danum kadagiti babassit nga urat ti kayo tapno makadanon iti ungto dagiti natayag a mula.

5. Ti danum ti kaepektibuan a pangrunaw a likido. Kabaelanna a pagkakaduaen ti oksihena, carbon dioxide, asin, mineral, ken dadduma pay a napateg a substansia.

Mangbalanse iti Klima ti Daga

Agarup 70 a porsiento ti daga ket buklen dagiti taaw, nga addaan iti dakkel a paset iti panangkontrol iti klima. Kinapudnona, agtinnulong dagiti taaw ken ti atmospera, a kanayon nga agsinnukatda iti bara, danum, gas, ken panaggaraw a mangpataud iti angin ken dalluyon. Agtinnulongda pay a mangiwaras iti bara ti init manipud iti ekuador nga agturong iti rabaw ken sirok ti globo, iti kasta, mabalanse ti temperatura ti daga. Kinapudnona, tapno agbiag ti kaaduan nga organismo, masapul nga agtalinaed ti temperatura iti rukod a mangtaginayon iti danum a likido. “Agparang nga apag-isu ti temperatura ti Daga,” kuna ti libro a Rare Earth—Why Complex Life Is Uncommon in the Universe.

Siempre, adda nagtaudan ti daga. Ngem aksidente kadi a timmaud dayta, wenno adda masirib ken naayat a Namarsua a nangpataud iti dayta? Ibaga ti Biblia nga adda. (Aramid 14:15-17) Iti sumaganad nga artikulo, makitatayo ti kanayonan nga ebidensia a mangpatalged iti panangmatmat ti Biblia—dagiti nakaskasdaaw a siklo a mangtagtaginayon iti planetatayo a nadalus ken maitutop a pagbiagan.

[Kahon iti panid 7]

MAITUNOS TI BIBLIA ITI SIENSIA

Ti daga ket nakabitin iti law-ang.“Un-unnatenna ti amianan iti rabaw ti ongaong a disso, nga ibitinna ti daga iti awan.”—Job 26:7, naisawang idi agarup 1613 K.K.P.

Nagtimbukel ti daga. “Adda Daydiay nga agnanaed iti ngatuen ti sirkulo ti daga.”—Isaias 40:22, naisurat idi agarup 732 K.K.P.

Adda siklo ti danum. “Amin dagiti ayus iti kalam-ekna mapanda iti baybay ... Iti lugar a papanan dagiti ayus iti kalam-ekna, sadiay agsublida tapno mapanda.”—Eclesiastes 1:7, naisurat sakbay ti 1,000 K.K.P.

Ti uniberso ket konkontrolen dagiti linteg. “Intudingko [ni Jehova] ... dagiti paglintegan ti langit ken daga.”—Jeremias 33:25, naisurat sakbay ti 580 K.K.P.

[Picture Credit Lines iti panid 7]

Magnetosphere: NASA/Steele Hill; aurora: Koleksion ni Dr. Herbert Kroehl, NGDC; kadilian: Stockbyte/Getty Images