MANAGKOPIA

Iti Biblia, ti termino a “managkopia” ket tumukoy iti tao a mangsaksakar, wenno mangar-aramid kadagiti kopia ti naisurat a material, nangnangruna ti Kasuratan. Ti Hebreo a sao a naipatarus a “managkopia” ket so·pherʹ, nga adda pakainaiganna iti panagbilang ken panagaramid iti rekord. Addaan dayta iti nagduduma a kaipapanan. Mabalin a tumukoy iti maysa nga eskriba (Uk 5:14) wenno maysa a sekretario. (Jer 36:32; Eze 9:2, 3) Mabalin a dagitoy ti annongen ti maysa nga eskriba: isuratna ti bambanag nga idiktar ti nadumaduma a tattao, agserbi kas sekretario, managkopia, wenno mannursuro iti Linteg. Nupay kasta, nangnangruna a maikanatad ti termino a “managkopia” no tumukoy dayta kadagiti indibidual a nangkopia iti Linteg ken iti dadduma pay a paset ti Nasantuan a Kasuratan. Dagiti espesipiko a nadakamat kas managkopia isu da Safan, ti maysa a managan Sadok, ken ti padi a ni Esdras.​—Jer 36:10; Ne 13:13; 12:26, 36.

Ti padi a ni Esdras, a napan idiay Jerusalem manipud Babilonia a kadua dagiti natda a Judio idi maikapito a tawen ni Ari Artaxerxes ti Persia (468 K.K.P.) ket nadakamat kas “nalaing a managkopia iti linteg ni Moises” ken kas “maysa a managkopia iti sasao dagiti bilin ni Jehova ken dagiti alagadenna a maipaay iti Israel.” (Esd 7:6, 7, 11) Idi panawenna, damo a naglatak dagiti Judio nga eskriba kas maysa a grupo dagiti managkopia iti Kasuratan. Rinibu a Judio ti nagtalinaed idiay Babilonia, ket naiwarawara ti dadduma gapu iti iyaakar ken panagnegosio. Timmaud ti nadumaduma a lokal a paguummongan a pagaammo kas sinagoga, ket maipaay kadagitoy, kasapulan a mangaramid dagiti managkopia kadagiti insurat ti ima a kopia dagiti manuskrito ti Biblia. Siaannad unay nga inaramidda ti kasta.​—Kitaenyo ti ESKRIBA.

Ti nasigo a managkopia a padi a ni Esdras ti nangibasa iti “libro ti linteg ni Moises” iti maysa a kongregasion iti naisubli a Jerusalem. Iti dayta a pasamak, ti nasigo a panangilawlawag ken panangisuro nga impaay ni Esdras ken dagiti katulonganna ket nangibunga iti “dakkel a panagrag-o” ken nabaknang a bembendision kadagiti naguummong nga umili.​—Ne 8.

Ti salmista, a “natignay [ti pusona] iti maysa a nakasaysayaat a banag” maipapan iti Mesianiko nga Ari a dinutokan ti Dios, kinunana: “Ti dilak pagyurit koma ti maysa a nalaing a managkopia.” (Sal 45:1-5) Tinarigagayanna nga agbalin koma a nalaing nga agsao ti dilana, maitunos iti natan-ok a tema ti putarna, nga impaltiing kenkuana ti Dios. Gapuna, tinarigagayan ti salmista a maaramatna ti dilana iti naimbag a pamay-an, kas iti maysa a pagyurit iti ima ti nasanay ken nalaing a managkopia, maysa nga addaan abilidad.