Usigem no Anianto ti “Tungpalda Kalpasanna”

ITI panagdaliasattayo iti dana ti biag, masapul a mangaramidtayo iti adu a pangngeddeng. Sigurado a nainsiriban no ikagumaantayo nga ammuen dagiti pagtungpalan ti aramidentayo sakbay nga agaramidtayo iti aniaman a pangngeddeng. Napalalo ti babawi ti dadduma kadagiti inaramidda a pangngeddeng. Nalabit naibagam met idin, ‘No la koma ta ammok a kastoy ti pagtungpalanna, diak koma pulos inaramid dayta.’

Kayat nga ammuen ti aduan kapadasanen a biahero no pagturongan ti tunggal dalan a daliasatenna. Mabalin a sukimatenna ti mapa ken makisarita kadagiti tattao a makaammo iti dayta a lugar. Sigurado a surotenna dagiti direksion a makitana iti dalan. Ngem iti panagdaliasatmo iti dana ti biag, kasano a masiertom no ania ti kasayaatan a dalan? Maipapan kadagiti nagkauna nga Israelita, kinuna naminsan ti Dios ken Moises: “O no masiribda koma! Iti kasta utobenda koma daytoy. Utobenda koma ti tungpalda kalpasanna.”​—Deuteronomio 32:29.

Ti Kasayaatan a Balakad

Di kasapulan nga agpangaduatayo no ania ti ‘tungpal’ dagiti dalan iti panagdaliasattayo iti dana ti biag. Gapu iti katan-okan a saadna, ti Dios ti kasayaatan a mangipaay iti balakad kadagiti amin a tattao nga agdaldaliasat no maipapan iti kasayaatan a dalan a rumbeng a pagnaan. Nakitanan ti adu a dalan a dinaliasat ti tattao ken napaliiwnan dagiti nagtungpalan dagita. Kuna ti Biblia: “Ti daldalan ti tao addada iti sanguanan dagiti mata ni Jehova, ket ut-utobenna dagiti amin a desdesna.”​—Proverbio 5:21.

Ay-aywanan ni Jehova dagiti agayat kenkuana. Babaen iti Saona a ti Biblia, ibagbagana no ania ti kasayaatan a dana a rumbeng a pagnaanda. Mabasatayo: “Pagbalinenkanto nga addaan iti pannakatarus ket isuroka iti dalan a rebbeng a papanam. Mangipaayakto iti balakad a ti matak situturong kenka.” Isu a sakbay pay a rugiam ti agdaliasat iti aniaman a dalan, nainsiriban nga agpabalakadka ken Jehova, kas iti inaramid ni Ari David iti nagkauna nga Israel, a nangikararag: “Ipakaammom kaniak ti dalan a rebbeng a pagnaak.”​—Salmo 32:8; 143:8.

Natalged ti riknam ken napigsa ti pakinakemmo no surotem ti ruta nga insuro ti mapagtalkan ken aduan kapadasanen a biahero. Saanmo a pakadanagan no sadino ti pagtungpalan dayta a dalan. Kiniddaw ken sinurot ni David ti panangiwanwan ken panangidalan ni Jehova. Nagtungpalanna, nasagrapna ti talna ti panunot. Nagsayaat ti pannakadeskribir dayta iti nalatak a maika-23 a Salmo. Insurat ni David: “Ni Jehova ti Pastorko. Saanakto nga agkurang iti aniaman. Kadagiti naraber a pagaraban pagiddaennak; iti igid dagiti nasayaat-pannakapadanumna a lugar a paginanaan idalannak. Ti kararuak pabang-aranna. Iturongnak kadagiti desdes ti kinalinteg maipagapu iti naganna. Uray no magnaak iti ginget ti napuskol a kinasipnget, saanak nga agbuteng iti dakes.”​—Salmo 23:1-4.

Ania ti Masanguananda?

Maysa a salmista a nagdaliasat iti dana ti biag, a nalabit ni Asaf wenno ti maysa kadagiti annakna, ti nangamin nga isu ket “gistay simiasi” iti umiso a dalan. Ania ti napasamak? Nakitana ti kinaasenso dagiti suitik ken naranggas ket inapalanna ti “talna dagiti nadangkes a tattao.” Para kenkuana, kasla “di nakedngan ti panagnam-ayda.” Nakarkaro pay, nangrugin a pinagduaduaan dayta a salmista ti kinanainsiriban ti panangsurotna iti desdes ti kinalinteg a pinilina a pagnaan.​—Salmo 73:2, 3, 6, 12, 13.

Idi agangay, simrek ti salmista iti santuario ni Jehova ket nagkarkararag ken pinampanunotna ti pagbanagan dagiti nadangkes. “Kayatko idi a lasinen ti masanguananda,” kinunana. Inutobna ti pagtungpalan dagiti ap-apalanna. Ania ngata ti masanguananda? Naamirisna a dagita a tattao ket addada “iti nagalis a pagsaadan” ken ‘agngudoda babaen kadagiti kellaat a panagaligaget!’ Ti ngay met dalan a pagpagnaanna? Binigbigna: “Kalpasanna ipannakto [ni Jehova] iti mismo a kinadayag.”​—Salmo 73:17-19, 24.

Idi inutob ti salmista dagiti pagbanagan ti ar-aramid dagidiay agpabpabaknang iti pangdarasan wenno kuestionable a pamay-an, napatalgedanna nga isu ket adda iti umiso a dalan. Kastoy ti konklusionna: “No maipapan kaniak, ti iyaadani iti Dios naimbag kaniak.” Ti panagtalinaed a nasinged ken Jehova ket kanayon a mangyeg kadagiti manayon a pagimbagan.​—Salmo 73:28.

“Ammuem no Sadino ti Pagturongam”

Mabalin a maipasangotayo kadagiti umasping a kasasaad. Mabalin a maitukon kenka ti makaallukoy a kontrata iti negosio, pannakaingato ti saadmo iti trabahom, wenno pannakisosio iti negosio a napigsa a panguartaan. Siempre, adda risgo a kakuykuyog ti aniaman a baro a gannuat. Nupay kasta, saan kadi a nainsiriban no usigem pay nga umuna ti ‘tungpalna kalpasanna’? Ania dagiti posible nga ibungana? Masapulto kadi a mayadayoka iti pamiliam ket mabalin a marigatanto ti asawam wenno marigatankanto a mismo? Maipasangokanto kadi iti di nasayaat a pannakikadua kadagiti katrabahuam, kasosiom wenno katransaksionmo iti negosio, wenno kadagidiay maam-ammom kadagiti otel wenno dadduma pay a lugar? No usigem a naimbag ti pagtungpalan ti dalan a daliasatem, makaaramidkanto iti nainsiriban a desision. Ipangagmo ti balakad ni Solomon: “Ammuem no sadino ti pagturongam.”​—Proverbio 4:26, Contemporary English Version.

Nasayaat no amintayo ket utobentay dayta a balakad, ngem nangnangruna koma dagiti agtutubo. Maysa a baro ti nangabang iti video nga ammona a mangitampok kadagiti makagargari a seksual nga eksena. Insalaysayna a kasta unay ti pannakagargarina isu a napan iti maysa a balangkantis nga agnanaed iti asideg. Nagtungpalanna, isu ket malmaldaangan, makonkonsiensia, ken madandanagan di la ket ta naakaran iti sakit. Ti napasamak ket kas iti eksakto a panangiladawan ti Biblia: “Pagammuan ta isu sumurot kenkuana, kas iti toro nga agturong iti mismo a pannakaparti.” No la koma ta inusigna nga umuna ti ‘tungpal dayta kalpasanna’!​—Proverbio 7:22, 23.

Agtalekka Kadagiti Maipapaay a Direksion

Umanamong ti kaaduan a tattao a minamaag ti di panangikankano kadagiti direksion. Ngem iti dalan ti biag, nakalkaldaang ta kasta ti ar-aramiden ti dadduma no dida kayat ti maipapaay a direksion. Usigem ti napasamak iti dadduma nga Israelita idi kaaldawan ni Jeremias. Nasken idi nga agdesision ti nasion, ket kastoy ti imbalakad ni Jehova a Dios kadakuada: “Imtuodenyo dagiti dana ti nabayagen a tiempo, no sadino, ita, ti ayan ti naimbag a dalan; ket magnakayo iti dayta.” Ngem sisusukir nga imbaga dagiti tattao a ‘dida magna’ iti dayta a dalan. (Jeremias 6:16) Ania ti “tungpalda kalpasanna” gapu iti kinasukirda? Idi 607 K.K.P., immay dagiti taga-Babilonia ket naan-anay a dinadaelda ti siudad ti Jerusalem ken innalada dagiti umili tapno agbalin a kautibo idiay Babilonia.

Ti di panangikankano kadagiti pakdaar ti Dios ket saan a pulos a mangyeg kadatayo iti pagimbagan. Idagadag kadatayo ti Biblia: “Agtalekka ken Jehova buyogen ti isuamin a pusom ket dika agkammatalek iti bukodmo a pannakaawat. Isu imutektekam iti amin a daldalanmo, ket isu palintegennanto dagiti danam.”​—Proverbio 3:5, 6.

Dadduma kadagiti pakdaar ti Dios ket umasping kadagiti pakdaar a mangibaga iti “Dika Sumrek.” Kas pagarigan, kuna ti Biblia: “Iti dana dagidiay nadangkes dika sumrek, ket dika magna nga agtartarus iti dalan dagidiay dakes.” (Proverbio 4:14) Ti maysa kadagita a napeggad a dana a rumbeng a ditay serserken ket ti nadeskribir iti Proverbio 5:3, 4: “Kas iti rara agtedtedted dagiti bibig ti maysa a sangsangaili a babai, ket ti ngadasna nalamlamuyot ngem iti lana. Ngem ti pagbanagan manipud kenkuana ket napait a kas iti ajenjo; natarumamis a kas iti kampilan a dua ti tademna.” Para iti dadduma, kasla makaparagsak ti imoral a pannakirelasion iti man balangkantis wenno iti asinoman. Ngem didigra ti pagtungpalan ti saan a panangipangag iti pakdaar a “Dika Sumrek” a rumbeng a mangiwanwan iti moral a kababalintayo.

Sakbay pay a magnaka iti kasta a dana, saludsodam ti bagim, ‘Sadino ti pangituronganna kaniak?’ Ti panangpanunot iti posible a ‘pagtungpalanna kalpasanna’ ket mabalin nga umdasen tapno maliklikam ti maysa nga aramid a mangiturong kenka iti pakadidigraam. Ti AIDS ken dadduma pay a sakit a mayakar babaen ti panagdenna, di kinayat a panagsikog, aborsion, nadadael a relasion, ken pannakakonsiensia ti mangrugit iti dana dagidiay di mangikankano kadagiti pakdaar ti Dios. Ti pagtungpalan ti dalan dagidiay agar-aramid iti imoralidad ket nalawag nga imbaga ni apostol Pablo: “Didanto tawiden ti pagarian ti Dios.”​—1 Corinto 6:9, 10.

“Daytoy ti Dalan”

No dadduma, narigat a kitaen dagiti pagbanagan dagiti desisiontayo. Anian a yamantayo ngarud iti naayat a pannakaseknan ti Dios ken ti nalawag a panangidalanna! “Daytoy ti dalan,” kinuna ni Jehova, “magnakayo iti dayta.” (Isaias 30:21) Pangiturongan kadatayo ti dalan nga isursuro ni Jehova? Nupay akikid ken narigat dayta a dalan, kinuna ni Jesus nga agturong dayta iti biag nga agnanayon.​—Mateo 7:14.

Iwayaam a panunoten ti maipapan iti dana a pagpagnaam. Dayta kadi ti umiso a dalan? Pangituronganna kenka? Agpaidalanka ken Jehova babaen iti kararag. Agkonsultaka iti ‘mapa ti dalan’ nga isu ti Biblia. Mabalin a maamirismo a nasken nga agpabalakadka pay ketdi iti aduan kapadasanen a biahero, daydiay mangikagkagumaan a magna iti dalan ti Dios. No makitam nga adda nasken a balbaliwam, insigida nga aramidem dayta.

Ti maysa a biahero ket masansan a maparegta no adda makitana a direksion a mangipasigurado nga isu ket adda iti umiso a dalan. No bayat a suksukimatem ti bagim ket naammuam a magmagnaka iti dana ti kinalinteg, itultuloymo koma ti magna iti dayta. Asidegen a masagrapmo ti makagunggona unay a paset ti panagdaliasatmo.​—2 Pedro 3:13.

Adda pagturongan ti tunggal dalan. Inton nadanonmo ti paginggaan ti pinilim a pagnaan, sadinonto ngata ti ayanmo? Awan unay ti maganabmo no basta agtaktakderkanto sadiay a mangibagbaga iti, ‘Ayna, no la koma ta sabali ti nagnaak!’ Isu a sakbay nga itultuloymo ti magna iti dana ti biag, saludsodam ti bagim, “Ania ti ‘tungpalna kalpasanna’?”

[Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 10]

Anianto ti “Tungpalda Kalpasanna”?

Masansan a maipasangokayo nga agtutubo kadagiti sulisog ken panangdurog tapno padasenyo ti bambanag a kasla pagaayat ti kaaduan. Adtoy ti sumagmamano a posible a pakaipasanguam a situasion.

◼ Adda mangdurog kenka nga agsigarilio.

◼ Ti maseknan a mannursurom paregtaennaka a gumun-od iti nangatngato nga edukasion iti unibersidad.

◼ Maawiska iti pasken a sadiay adda ti arak ken nalabit adda pay ketdi ti droga.

◼ Adda mangisingasing kenka nga ipablaakmo ti profile-mo iti Internet.

◼ Adda gayyemmo a nangawis kenka nga agbuyakayo iti pelikula a mangitampok iti kinaranggas wenno imoralidad.

No bilang ta maipasangoka iti aniaman kadagita a situasion, ania ti aramidem? Tumulokka kadi, wenno amirisem no anianto ti “tungpalda kalpasanna”? Nainsiriban a saludsodem iti bagim: “Mabalin kadi ti maysa a tao ti mangkaraykay a mangurnong iti saklotna iti apuy ket kaskasdi a saan a mapuoran dagiti mismo a kawesna? Wenno mabalin kadi ti maysa a tao ti magna iti rabaw dagiti beggang ket saan a masinit dagiti mismo a sakana?”​—Proverbio 6:27, 28.