Ammoyo Kadi?
Apay a ti Biblia innaigna ti panagdayaw iti palso a dios a ni Baal iti nalabes a seksual nga aramid?
Ni Baal a dios dagiti Canaanita ket maibilbilang kas dios ti kinabunga. Dagiti agdaydayaw kenkuana patienda a ni Baal ti makinggapuanan iti iyaadu ti apit ken dinguen. Gapuna, sigun iti Manners and Customs in the Bible, “panggep ti seksual nga aramid kadagiti santuario a mapasayaat ti kinabunga ti daga babaen ti panangguyugoyda iti dios ti bagyo a ni Baal ken iti asawana a ni Asera nga agdennada tapno umadu ti apit ken pangen.”
Patien dagiti Canaanita a napan ni Baal iti lubong dagiti natay bayat ti tikag kalpasan ti panangparmek kenkuana ni Mot a dios ti tikag ken ipapatay. Ngem iti panangrugi ti tudo, agsubli kano ti pannakabalin ni Baal sa umadu ti mulmula ken biag. Dagiti Canaanita ramrambakanda idi dayta a tiempo babaen ti aglablabes a seksual a ragragsak. Dayta ti makagapu nga idi naisinggalut dagiti Israelita ken Baal ti Peor, naaddaanda iti “imoral a relasion iti annak a babbai ti Moab.”—Numeros 25:1-3.
Ania ti kayat a sawen ni Jesus idi kinunana nga umarngi dagiti eskriba ken Fariseo “kadagiti napapuraw a tanem”?
Idi kinondenar ni Jesus dagiti eskriba ken Fariseo kas managinsisingpet, kinunana kadakuada: “Umarngikayo kadagiti napapuraw a tanem, nga iti ruar pudno nga agparangda a napintas ngem iti uneg napnoda iti tultulang dagiti natay a tattao ken tunggal kita ti kinarugit.” (Mateo 23:27) Nakaugalian dagiti Judio a papudawen dagiti tanem babaen ti apug. Aramidenda dayta no dandani agngudon ti panagtutudo iti maika-15 nga aldaw ti Adar, makabulan sakbay ti Paskua. Mapukaw ngamin ti kinapuraw dagiti tanem no agtudo.
Sigun iti The Jewish Encyclopedia, mapapudaw dagiti tanem tapno saan a mamulitan “ti adu a peregrino nga agdaldaliasat kadagiti kalsada bayat ti Paskua.” Sagudayen ti linteg a nailanad iti Numeros 19:16 a siasinoman a makasagid iti bangkay, tulang ti tao, wenno tanem ket agbalin a narugit iti pito nga aldaw. Dagidiay mamulitan saanda a mabalin ti makiraman iti nasin-aw a panagdayaw ken mabalin a madusada iti ipapatay. (Levitico 15:31) Dinakamat ni Jesus ti ilustrasionna sumagmamano nga aldaw sakbay ti Paskua; gapuna, dagiti dumdumngeg kenkuana sipapanunotda iti tinawen a panangpapudaw kadagiti tanem. Ti kayat a sawen ni Jesus ket managinsisingpet dagiti eskriba ken Fariseo ken makamulit iti espiritualidad ti pannakikadua kadakuada.
[Ladawan iti panid 15]
Tisa a bato a batonlagip ni Baal a Dios ti kimat, idi maika-14/maika-13 a siglo K.K.P
[Credit Line]
Musée du Louvre, Paris