AMMOYO KADI?

Apay a naawagan ti nagkauna a Nineve iti “siudad ti panagibukbok iti dara”?

Ti Nineve ket kabesera ti Imperio ti Asiria. Nabileg dayta a siudad nga addaan kadagiti nangayed a palasio ken templo, nalawa a kalsada, ken dadakkel a pader. Tinukoy dayta ti Hebreo a propeta a ni Nahum kas “siudad ti panagibukbok iti dara.”​—Nahum 3:1.

Maitutop dayta a panangiladawan ta paneknekan dagiti kitikit manipud iti palasio ni Senaquerib idiay Nineve ti kinaranggas dagiti Asirio. Kas pagarigan, nailadawan ti maysa a mangdusdusa ken mangguyguyod iti dila ti maysa a nakaidda a balud. Makita kadagiti kitikit a maulod dagiti kautibo babaen iti tali nga adda kawitna a naikabit kadagiti agong wenno bibigda. Mayukkor pay kadagiti natiliw nga opisial ti pugot nga ulo dagiti arida.

Deskribiren ti Assyriologist a ni Archibald Henry Sayce ti kinaulpit dagiti Asirio apaman a makautiboda ti maysa nga ili: “Makita ti panangparmekda babaen kadagiti agtutuon nga ulo ti tao; mapuoran a sibibiag dagiti ubbing a lallaki ken babbai wenno agur-urayda iti dakdakes pay a pagtungpalan; mailansa dagiti lallaki, malalatan a sibibiag, mabulsek, maputed dagiti ima ken saka, lapayag ken agongda.”

Apay nga adda barandilias iti pangatepan ti balay dagiti Judio?

Binilin ti Dios dagiti Judio: “No kas pagarigan mangbangonka iti baro a balay, masapul met nga iyaramidam iti barandilias ti atepmo, tapno saanka a mangikabil iti panagbasol iti dara iti balaymo ta amangan no matnag iti dayta ti asinoman.” (Deuteronomio 22:8) Kasapulan daytoy a panagannad ta idi tiempo ti Biblia, masansan nga adda dagiti pamilia a Judio ti pangatepanda.

Kaaduan a balay dagiti Israelita ket patag ti atepna. Ti pangatepan ket nagsayaat a lugar a paginanaan no napudot ti tiempo, pagpariiran, wenno pagaramidan kadagiti trabaho iti balay. No kalgaw, komportable a pagturogan. (1 Samuel 9:26) Usaren met dayta ti mannalon a pagibilagan kadagiti bukbukel sakbay a magiling wenno pagibilagan kadagiti higos ken pasas.​—Josue 2:6.

Mausar met ti pangatepan para iti panagdaydayaw, pudno man dayta wenno palso. (Nehemias 8:16-18; Jeremias 19:13) Napan ni apostol Pedro iti pangatepan iti agmatuon tapno agkararag. (Aramid 10:9-16) Nasayaat dayta a paginanaan no ti pangatepan ket malinongan kadagiti puon ti ubas ken bulbulong ti palma.

Kuna ti libro a The Land and the Book a ti balay dagiti Israelita ket adda agdanna a mapan iti pangatepan nga adda “iti ruar ti balay, ngem adda iti uneg ti makinruar a paraangan.” Isu a makaulog ti bumalay manipud pangatepan a saanen a masapul a sumrek iti balay. Mabalin a daytoy ti tuktukoyen ni Jesus iti pakdaarna maipapan iti dagus a panaglibas iti nadadael a siudad: “Ti tao nga adda iti tuktok ti balay saan koma a bumaba tapno alaenna dagiti sanikua manipud iti balayna.”​—Mateo 24:17.