Libro a Maikari nga Adalen

Pudno a nakadadaanen a libro ti Biblia. Kasano kadaan? Nangrugi ti pannakaisuratna idiay Middle East agarup 3,500 a tawenen ti napalabas. Kabayatan dayta ti panagturay ti mannakabalin a Shang dynasty ti China, ken mapan a 1,000 a tawen sakbay a nangrugi ti Budismo idiay India.​—Kitaem ti kahon nga “Impormasion Maipapan iti Biblia.”

Tapno makuna a makatulong ken makaiwanwan kadagiti tattao ti maysa a libro, masapul a nalakada a maawatan ken mausarda ti linaonna. Kasta a mismo ti Biblia. Mangted dayta iti makapnek a sungbat kadagiti kapatgan a saludsod iti biag.

Kas pagarigan, napampanunotmo kadin, ‘Apay nga addatayo ditoy lubong?’ Rinibu a tawenen a maburburiboran dagiti tattao iti dayta a saludsod. Ngem adda la gayam ti sungbat iti kapitulo 1 ken 2 ti umuna a libro ti Biblia a Genesis. Dita nga isalaysay ti Biblia ti pangrugian wenno, “punganay”​—binilion a tawenen ti napalabas​—idi naparsua ti unibersotayo, dagiti galaksi, bitbituen, ken ti daga. (Genesis 1:1) Kalpasanna, iladawanna no ania dagiti agsasaruno nga inaramid ti Dios a mangisagana iti daga tapno mabalin a pagbiagan, no kasano a naaramid ti nadumaduma a kita ti biag, ken no kasano a naparsua ti tao. Ibaga pay ti Biblia no ania ti panggep dagita.

NAISURAT TAPNO MAAWATAN

Adda dagiti balakad iti Biblia a makatulong tapno masolbartayo dagiti inaldaw a problematayo. Nalaka a maawatan dagita a balakad gapu iti dua a rason.

Umuna, nalawag, direkta, ken makapainteres ti mensahe ti Biblia. Imbes nga agusar iti adu a sasao a misterioso wenno nalibeg ti kaipapananna, espesipiko dagiti nausar a sasao iti Biblia ken maawatan babaen kadagiti sentidotayo. Nailawlawag dagiti nauneg nga ideya babaen kadagiti sasao a gagangay a maus-usar iti inaldaw a biag.

Kas pagarigan, nagusar ni Jesus kadagiti simple nga ilustrasion a naibatay kadagiti inaldaw a pasamak a pakaipaspasanguan dagiti tattao tapno maisurona dagiti leksion a mangdanon iti pusoda. Adu kadagita ti mabasa iti maaw-awagan a Sermon iti Bantay a nairekord iti kapitulo 5-7 ti libro ti Biblia a Mateo. Maysa a komentarista ti nangawag iti dayta kas “makaisuro a diskurso.” Kunana a ti panggep dayta ket “saan a tapno punnuenna ti panunottayo kadagiti impormasion, no di ket tapno idalan ken isuronatayo no ania ti umiso.” Mabalin a mabasam dagita a kapitulo iti uneg laeng ti 15-20 a minuto, ket sigurado a masdaawka a makakita a nagsimple ngem napuersa ti sasao ni Jesus.

Ti maikadua a rason no apay a nalaka a maawatan ti Biblia ket ti linaonna. Saan a libro dayta maipapan iti parparbo nga estoria. Imbes ketdi, ti kaaduan a pasetna ket kas iti kuna ti The World Book Encyclopedia nga “agpada a maipapan kadagiti natan-ok ken ordinario a tattao” ken kadagiti ‘rigat, namnama, pannakapaay, ken balligida.’ Nalakatay la a maawatan dagita a salaysay maipapan kadagiti pudpudno a tattao ken pasamak ken uray dagiti importante a leksion a maadaltayo kadagita.​—Roma 15:4.

POSIBLE A MABASA TI AMIN

Tapno maawatam ti maysa a libro, masapul a naisurat dayta iti lengguahe nga ammom. Ita, dakkel ti posibilidadna a mabasamon ti Biblia iti lengguahe a maawatam, sadinoman ti paggigianam wenno aniaman ti nasionalidadmo. Ammuem no kasano a nagbalin a posible dayta a nakaskasdaaw a gapuanan.

Panagipatarus. Hebreo, Aramaiko, ken Griego ti orihinal a lengguahe a nakaisuratan ti Biblia, isu a limitado idi ti mabalin a makabasa iti dayta. Tapno mabasa dayta iti dadduma a lengguahe, adu a bannog ti impuonan dagiti napasnek nga agipatpatarus. Gapu iti panagporsegida, naipatarusen ti intero a Biblia wenno ti dadduma a pasetna iti agarup 2,700 a lengguahe. Kayatna a sawen, nasurok a 90% iti populasion ti intero a lubong ti mabalin a makabasan iti Biblia iti nakayanakanda a pagsasao.

Panagipablaak. Marunot dagiti orihinal a nakaisuratan ti Biblia a kas iti lalat ken papiro. Tapno maipasa ti mensahena iti sumaruno a henerasion, masapul nga agtultuloy a manomano a makopia a naimbag dagita. Nangina dagita a kopia isu a manmano laeng ti makagatang. Ngem gapu iti imbension ni Gutenberg a pagimprentaan nasurok a 550 a tawenen ti napalabas, pimmartak iti kasta unay ti pannakaiwaras ti Biblia. Natantia a nasurok a lima a bilion a kopia ti intero a Biblia wenno ti dadduma a pasetna ti naiwarasen.

Awanen ti sabali pay a libro ti relihion a pumada iti Biblia no iti pannakaiwarasna. Nalawag a ti Biblia ket libro a maikari nga adalen. Nupay kasta, mabalin nga adda rigrigatna dayta. Ngem adda makatulong kenka. Pakabirokam iti dayta a tulong? Ken kasano a pagimbagam dayta? Ammuem iti sumaruno nga artikulo.