Ignaz Semmelweis

Þessi sjúkdómur var mönnum enn hulin ráðgáta þó að ýmsar tilgátur hefðu verið settar fram um orsök hans. Allar tilraunir til að lækka dánartíðnina reyndust árangurslausar. Semmelweis fannst mjög erfitt að horfa upp á allar þessar mæður deyja hægum og kvalafullum dauðdaga. Hann var því staðráðinn í að finna orsök sjúkdómsins og koma í veg fyrir hann.

Á sjúkrahúsinu voru tvær aðskildar fæðingarstofur. Furðu sætti að dánartíðnin á annarri þeirra var miklu hærri en á hinni. Eini munurinn var sá að á annarri stofunni voru læknanemar í starfsþjálfun en ljósmæður á hinni. Hvers vegna var þá svona mikill munur á dánartíðninni? Semmelweis reyndi að svara þeirri spurningu með því að útiloka mögulegar orsakir sjúkdómsins. En sökudólgurinn fannst ekki.

Snemma árs 1847 fékk Semmelweis mikilvæga vísbendingu. Samstarfsmaður hans og vinur, Jakob Kolletschka, lést af völdum blóðeitrunar eftir að hafa fengið sár þegar hann krufði lík. Þegar Semmelweis las skýrslu um krufninguna á líki Jakobs sá hann að sumar niðurstöður í henni voru eins og í krufningarskýrslum sjúklinga sem höfðu látist af barnsfararsótt. Þar af leiðandi ályktaði Semmelweis að það sem hann taldi vera „eitur“ úr líkum gæti hafa sýkt ófrísku konurnar og orðið þess valdandi að þær veiktust af barnsfararsótt. Læknar og læknanemar krufðu oft lík áður en þeir fóru yfir á fæðingardeildina. Þegar þeir skoðuðu sængurkonur eða tóku á móti barni báru þeir óafvitandi sjúkdóminn í konurnar. Dánartíðnin á hinni fæðingarstofunni var lægri vegna þess að ljósmæður í starfsþjálfun krufðu ekki lík.

Semmelweis kom strax á reglu um handþvott sem fólst í því að læknarnir áttu að sótthreinsa hendurnar upp úr klórblöndu áður en þeir skoðuðu ófrískar konur. Árangurinn var stórkostlegur og dánartíðnin snarlækkaði. Hún fór úr 18,27 prósentum í aprílmánuði niður í 0,19 prósent í árslok.

Ekki voru allir ánægðir með velgengni Semmelweis. Árangurinn af aðgerðum hans ögraði kenningum yfirmanns hans um barnsfararsótt auk þess sem það fór fyrir brjóstið á honum hversu aðgangsharður Semmelweis var. Semmelweis missti að lokum stöðu sína í Vínarborg og sneri aftur til Ungverjalands þar sem hann tók við stjórn fæðingardeildar St. Rochus sjúkrahússins í Pest. Í kjölfarið fór dánartíðni vegna barnsfararsóttar niður fyrir eitt prósent á sjúkrahúsinu.

Árið 1861 gaf Semmelweis út mikilvægasta verk sitt, bókina Die Aetiologie, der Begriff und die Prophylaxis des Kindbettfiebers (Barnsfararsótt – orsök, hugtak og forvörn). Því miður var mikilvægi uppgötvana hans ekki viðurkennt fyrr en nokkrum árum síðar. Fram að þeim tíma glötuðust fjölmörg mannslíf sem hefði mátt bjarga.

Semmelweis var að lokum viðurkenndur sem einn af frumkvöðlum nútímasóttvarna. Verk hans áttu sinn þátt í að sanna að smásæ efni geti valdið sjúkdómum. Hann var einn þeirra sem lögðu hornsteininn að sýklakenningunni en hún er talin „mikilvægasta einstaka framlag til læknisfræðinnar“. Athyglisvert er að meira en 3.000 árum áður höfðu Móselögin, sem urðu síðar hluti af Biblíunni, þegar gefið nákvæmar leiðbeiningar um hvernig skyldi meðhöndla lík.