Oware nọ Who Je Fievahọ Ebaibol Na

Ahwo jọ a ta nọ Ebaibol na ọ rrọ oware nọ a re fievahọ họ, yọ ahwo buobu a jẹ eriwo rai na rehọ no. Fikiere ahwo buobu nẹnẹ a rehọ oware nọ Ebaibol na ọ ta wọhọ nọ o kare evaifihọ.

Evaọ abọdekọ riẹ, oware nọ Jesu Kristi ọ ta evaọ olẹ se Ọghẹnẹ o rẹ wha evaifihọ ze: “Ẹme ra uzẹme.” Yọ Ebaibol na omariẹ ọ ta nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ ẹgba ekere riẹ.—Jọn 17:17; 2 Timoti 3:16.

Kọ eme who roro kpahe onana? Uvi iroro jọ e riẹ nọ a re ro fievahọ Ebaibol na? Hayo kọ imuẹro jọ e ghinẹ riẹ inọ Ebaibol na ọ kare evaifihọ, inọ ọ wọso omobọ riẹ jẹ vro kp’omobọ riẹ?

Kọ Ọ Wọso Omariẹ?

Nọ ahwo jọ a rẹ ta nọ Ebaibol na ọ wọso oma riẹ na, kọ ohwo jọ ọ ghinẹ fodẹ oriruo jọ k’owhẹ no ẹdẹjọ? Ma te ghinẹ ruẹ onọ a rẹ jọ r’obọ vi udu vievie he. Uzẹme, o rẹ sae wọhọ nọ seba-ẹrọwokugbe jọ e rrọ ikuigbe Ebaibol jọ. Rekọ ẹbẹbẹ na họ ababọ otoriẹ kpahe ẹme na gbe iyero etoke na.

Wọhọ oriruo, ahwo jọ a rẹ riobọhọ oware nọ a roro fihọ seba-ẹrọwokugbe evaọ Ebaibol na, a vẹ nọ inọ: ‘Diẹse Keni o jo wo aye riẹ?’ Iroro rai họ Keni avọ Ebẹle ọvo họ emọ nọ Adamu avọ Ivi a yẹ. Rekọ iroro rai na yọ orithọ ọrọ oware nọ Ebaibol na ọ ta. Ebaibol na o dhesẹ nọ Adamu ‘o wo emezae gbe emetẹ efa.’ (Emuhọ 5:4) Fikiere Keni ọ rehọ oniọvo-ọmọtẹ riẹ hayo ọmọ oniọvo riẹ jọ.

Ẹsibuobu egba-avro a re rri gwọlọ eria nọ e wọsuọ ohwohwo fikiere a rẹ ta nọ: ‘Okere Ebaibol na Matiu ọ ta nọ olori udhalakpa-usoi jọ ọ nya ze te yare obufihọ mi Jesu, rekọ Luk ọ ta nọ o vi ahwo nyae yare iẹ. Kọ ovẹ họ onọ o gba?’ (Matiu 8:5, 6; Luk 7:2, 3) Kọ onana o ghinẹ rọ ọwọsuọ?

Okenọ a tẹ rehọ ọghọ iruẹru ahwo kẹ ohwo nọ ọ ghinẹ rrọ emu iruo na, ohwo ọ iroro o re rri rie wọhọ seba-ẹrọwokugbe he. Wọhọ oriruo, kọ whọ rẹ sae ta nọ iyẹrẹ na e thọ otẹrọnọ a nẹ iyẹrẹ nnọ osu ubrotọ jọ o ru edhere jọ dede nọ ewena gbe iruiruo i ghine ru ei? Vievie! Epọvo na, o rrọ ọwọsuọ họ re Matiu ọ ta nnọ olori udhalakpa-usoi na ọ yare Jesu rekiyọ, wọhọ epanọ Luk o kere, o ru ayare na ẹkwoma ahwo jọ nọ o vi.

Nọ a tẹ riẹ eware t’otọ ziezi kpahe ẹme, eware nọ e wọhọ seba-ẹrọwokugbe evaọ Ebaibol na e gbẹ jọ ere he.

Ikuigbe avọ Otokiẹ-Eriariẹ

Okejọ o jariẹ nọ ahwo buobu a jẹ rọ vro ẹgbagba ikuigbe Ebaibol na. Wọhọ oriruo, egba-avro a vro ẹrria ahwo nọ Ebaibol o gbiku kpahe wọhọ Sarẹgon Ovie ọ Asiria, Bẹlsheza ọ Babilọn, gbe Pọntiọs Pailet ọba ọ Rom na. Rekọ eware nọ a kiẹ via kẹle na i se-isẹri kpahe ikuigbe Ebaibol sa-sa no. Fikiere ogbiku na Moshe Pearlman o kere nọ: “Idudhe na, egba-avro nọ e vro ẹgbagba ọrọ makọ abọ ikuigbe Ọvọ Anwae na a muọ iroro rai họ enwene no.”

Otẹrọnọ ma re fievahọ Ebaibol na, kiyọ o rẹ jẹ jọ gbagba evaọ abọ otokiẹ-eriariẹ. Kọ ere o rrọ? U ri kri hi nọ ekiotọ-eriariẹ, evaọ ẹwọsuọ Ebaibol na, a ta nọ ehrugbakpọ na o wo emuhọ họ. Dede na, kẹle na ọkiotọ ehrugbakpọ Robert Jastrow ọ riobọhọ evuẹ ekpokpọ nọ e vro kpe onana, ta nọ: “Enẹna ma ruẹ epanọ imuẹro otokiẹ ehrugbakpọ i ro su kpohọ eriwo Ebaibol kpahe emuhọ akpọ na no. Eme na e hẹrioma rekọ ugogo ekwakwa na evaọ ikuigbe otokiẹ ehrugbakpọ gbe obe Emuhọ orọ Ebaibol na epọvo na.”—Emuhọ 1:1.

Ahwo-akpọ a nwene eriwo rai kpahe oghẹrẹ-omaa akpọ na no. The World Book Encyclopedia u dhesẹ nọ “Erẹ-okọ orọ ọkiẹvia i dhesẹ nọ akpọ na ọ rrọ gheghelie, orọnọ ọ rrọ praprara wọhọ epanọ ahwo jọ a rọwo ho.” Rekọ Ebaibol na ọ ta gba ugbanwẹdẹ! Bu vi ikpe 2,000 taure a te kpohọ erẹ-okọ eyena, Ebaibol na ọ ta eva Aizaya 40:22 inọ: ‘Ọjọ ọ riẹ nọ ọ be rria ehru ẹtẹ ọ akpọ na,’ hayo wọhọ epanọ efafa efa e ta, “egheghelie akpọ na” (Douay), “akpọ ogheghelie na.” (Moffatt)

Fikiere epanọ ahwo-akpọ a wuhrẹ te, ere imuẹro na e rẹ rro te inọ a rẹ sai fievahọ Ebaibol na. Ọsẹro Uwou Eware Anwae ọ Britain vẹre, Sir Frederic Kenyon, o kere nọ: “Iyẹrẹ nọ i no rie ze no i se-isẹi kpahe oware nọ ẹrọwọ ọ rẹ sai dhesẹ, inọ ahwo a re se isẹi kẹ Ebaibol na nọ eriariẹ rai i bi viharo na.”

Aruọruẹ Kpahe Obaro

Kọ ma rẹ sai ghine fievahọ aruọruẹ Ebaibol kpahe obaro na, te eyaa riẹ kpahe “ihru ekpokpọ avọ akpọ ọkpokpọ” ẹrẹreokie na? (2 Pita 3:13; Eviavia 21:3, 4) Kọ ẹvẹ Ebaibol na ọ daoma te kpahe evaifihọ evaọ oke nọ o vrẹ? N’oke ruoke eruẹaruẹ nọ a ruẹ makọ ikpe udhusoi buobu haro i rugba riẹriẹriẹ!

Wọhọ oriruo, Ebaibol na ọ ruẹaro ọ efikparobọ Babilọn ọgaga na enwene ikpe 200 taure o tẹ te via. Evaọ uzẹme, a fodẹ ahwo Midia, enọ i kuomagbe ahwo Pasia na, wọhọ enọ i ti fi ei kparobọ. Yọ dede nọ okioye na yọ a ti yẹ Sairọs ovie Pasia na ha, Ebaibol na ọ ruẹaro nnọ ọ te viodẹ evaọ obokparọ na. Ọ ta nọ ame ọthọwẹ ọ Babilọn, ethẹ Yufretis na, ọ te “ya mu,” gbe nnọ a ti ‘kpe inuẹthẹ Babilọn fihọ.’—Jerimaya 50:38; Aizaya 13:17-19; 44:27–45:1.

Ugogo eware enana i rugba, wọhọ epanọ ogbiku na Herodotus ọ n’iyẹrẹ. Ofariẹ, Ebaibol ọ ruẹaro nnọ Babilọn o ti zihe ruọ oria ọraha nọ a te rria ha. Yọ nwanọ oye họ oware nọ o via. Nẹnẹ Babilọn yọ oria ukpehru ọraha gheghe. (Aizaya 13:20-22; Jerimaya 51:37, 41-43) Yọ eruẹaruẹ efa nọ i wo orugba ilogbo e vọ Ebaibol na.

Kọ eme Ebaibol na ọ ruẹaro riẹ kpahe uyero eware oke onana? Ọ ta nọ: “Eva edẹ urere oke ẹbẹbẹ te tha, keme ahwo a re ti you oma-obọrai, je you igho, a ve ti heri-oheri avọ oma-ovia gbe ekaela, a re ti yo ẹme e nọ i yẹ rai hi, a rẹ te jọ ababọ uyere-ọghọ gbe ababọ ẹfuọ, a wo eva egaga . . . enọ i yowọ enu-awere siọ Ọghẹnẹ ba, a rẹ yọrọ oghẹrẹ egagọ a vẹ vro ogaga nọ o rọ eva riẹ.”—2 Timoti 3:1-5.

U muẹro, ma be ruẹ orugba ọ onana enẹna! Rekọ Ebaibol na ọ ruẹaro eware enana kpahe “edẹ urere” na re: “Orẹwho o rẹ te kpare bru orẹwho, uvie o rẹ te kpare bru uvie, ohọo u re ti muẹ.” Fibae, “etọ i reti nuhẹ gaga jegbọ [eyao] e rẹte jọ eva eria egheghẹrẹ.”—Matiu 24:7; Luk 21:11.

Uzẹme, eruẹaruẹ Ebaibol i bi rugba nẹnẹ! Kọ, nọ o rrọ ere na, ẹvẹ kpahe eyaa nọ i ti rugba ha, wọhọ: “Ikiẹrẹe e rẹ te rehọ otọ na reuku, a vẹ jẹ ria ae bẹdẹ,” gbe, “A ve ti duwu egbọdọ rai zihe ruọ etọẹkpẹ . . . , [yọ a gbe ti] wuhrẹ kpahọ ẹmo-ofio ofa ha.”?—Olezi 37:29; Aizaya 2:4.

Ahwo jọ a sae ta nọ ‘eware iwoma itieye e sae via ha.’ Rekọ evaọ uzẹme, oware ovuovo o riẹ hẹ nọ o rẹ lẹliẹ omai vro oware nọ Ọnọma omai ọ y’eyaa riẹ. A rẹ sai fievahọ Ẹme riẹ! (Taitọs 1:2) Ẹkwoma ẹkiẹ haro ọrọ imuẹro na, onana u ti mu owhẹ ẹro viere.

Ajokpanọ a dhesẹ ofa jọ, a rehọ isase ọ Ebaibol na kpobi no Ebaibol Ẹri Na ze.

[Blurb on page 4]

“Iyẹrẹ nọ i no rie ze no i se-isẹi kpahe oware nọ ẹrọwọ ọ rẹ sai dhesẹ, inọ ahwo a re se isẹi kẹ Ebaibol na nọ eriariẹ rai i bi viharo na”