Usiwo Kẹ Enọ E Salọ Elo Na
“ỌNOWO họ elo mẹ gbe esiwo mẹ; kọ ono mẹ rẹ dhẹ?”—OLEZI 27:1.
1. Didi eruẹrẹfihotọ nọ e rẹ kẹ uzuazọ Jihova o ru lọhọ?
JIHOVA họ Ehri elo ọre na nọ u ru uzuazọ lọhọ evaọ otọakpọ na. (Emuhọ 1:2, 14) Ọ tẹ jẹ rọ Ọnọma elo abọ-ẹzi, onọ u re le ebi uwhu akpọ Setan no. (Aizaya 60:2; 2 Ahwo Kọrint 4:6; Ahwo Ẹfẹsọs 5:8-11; 6:12) Enọ e salọ elo na a rẹ sai lele ọso-ilezi na ta nọ: “ỌNOWO họ elo mẹ gbe esiwo mẹ; kọ ono mẹ rẹ dhẹ?” (Olezi 27:1a) Ghele na, wọhọ epanọ o via evaọ oke Jesu, ẹdhoguo obrukpe ọvo enọ e salọ ebi na a rẹ sai rẹro riẹ.—Jọn 1:9-11; 3:19-21, 36.
2. Evaọ oke anwae, eme ọ via kẹ enọ e siọ elo Jihova gbe enọ e kezọ kẹ ẹme riẹ?
2 Evaọ edẹ Aizaya, ahwo ọvọ Jihova buobu a siọ elo na. Fikiere, Aizaya ọ rọ ẹro ruẹ ọraha uvie ẹkpẹlobọ-ọre Izrẹl wọhọ orẹwho. Yọ evaọ 607 B.C.E., a raha Jerusalẹm avọ etẹmpol riẹ a te mu ahwo Juda kpohọ igbo. Ghele na, a bọ ahwo nọ a kezọ kẹ ẹme Jihova ga re a whaha ekieno-ẹrọwọ ọrọ edẹ eyena. Kpahe 607 B.C.E., Jihova ọ yeyaa nọ enọ e kezọ kẹe a te zọ. (Jerimaya 21:8, 9) Nẹnẹ, mai enọ i you elo na a rẹ sai wuhrẹ eware buobu no oware nọ o via evaọ oke oyena ze.—Ahwo Ẹfẹsọs 5:5.
Evawere Enọ E Rrọ Elo Na
3. Nẹnẹ, didi evaifihọ ma rẹ sai wo, ‘orẹwho ukiẹrẹe’ vẹ ma you, kọ didi “okpẹwho ogaga” ‘orẹwho’ oyena u wo?
3 “Ma wo okpẹwho ogaga; [Ọghẹnẹ] o di ogba usiwo wariẹ omai wọhọ ugbẹhẹ-ẹmo. Rovie inuethẹ okpẹwho na, re erẹwho ikiẹrẹe nọ e yọrọ orọwọ rai a ruẹse ruọ eva.” (Aizaya 26:1, 2) Enana họ eme oghọghọ ahwo nọ a fievahọ Jihova. Ahwo Ju ẹrọwọ erọ edẹ Aizaya a rẹroso Jihova wọhọ uvi Ehri ọvuọvo ọrọ omofọwẹ, orọnikọ eghẹnẹ erue ahwo ekẹloma rai hi. Nẹnẹ, ma wo evaifihọ evona. Ofariẹ, ma you ‘orẹwho ukiẹrẹe’ Jihova—‘Izrẹl Ọghẹnẹ na.’ (Ahwo Galesha 6:16; Matiu 21:43) Jihova o you orẹwho na re fiki uvi uruemu riẹ. Avọ oghale riẹ, Izrẹl Ọghẹnẹ o wo “okpẹwho ogaga,” ukoko nọ o wọhọ okpẹwho nọ o be thae uke.
4. Didi oghẹrẹ uruemu u fo nọ ma re wo?
4 Enọ e rọ eva “okpẹwho” nana a riẹ ziezi inọ “enọ e rehọ eva rai kpahe owhẹ [Jihova], whọ rẹ yọrọ ae evaọ udhedhẹ nọ ogbunu, keme a fievahọ [Jihova].” Jihova ọ rẹ thọ enọ i fievahọ iẹe je bi yoẹme kẹ ehri-izi ikiẹrẹe riẹ. Fikiere, erọ ẹrọwọ evaọ Juda a yoẹme kẹ uduotahawọ Aizaya na: “Fievahọ ỌNOWO na bẹdẹ, keme Ọghẹnẹ ỌNOWO na họ utho ebẹdẹ.” (Aizaya 26:3, 4; Olezi 9:10; 37:3; Itẹ 3:5) Ahwo nọ a wo iroro itieye na a rẹ rẹroso “Ọghẹnẹ ỌNOWO na” wọhọ Utho omofọwẹ ovuọvo. A rẹ reawere “udhedhẹ nọ ogbunu” kugbei.—Ahwo Filipai 1:2; 4:6, 7.
Ehrẹ-Kpotọ Rọkẹ Ewegrẹ Ọghẹnẹ
5, 6. (a) Ẹvẹ a ro hrẹ Babilọn anwae kpotọ? (b) Edhere vẹ a ro hrẹ “Babilọn ologbo na” kpotọ?
5 Kọ ẹvẹ otẹrọnọ enọ i fievahọ Jihova a ruẹ uye idabolo? A re du dhozọ họ. Jihova ọ rẹ kẹ eware itieye na uvẹ evaọ ubroke, rekọ uwhremu na ọ rẹ rọ ufuoma ze, enọ e be wha uye na ze na a vẹ rẹriẹ ovao ku ẹdhoguo. (2 Ahwo Tẹsalonika 1:4-7; 2 Timoti 1:8-10) Roro kpahe oware nọ o via kẹ ‘okpẹwho okpehru’ jọ. Aizaya ọ ta nọ: “[Jihova] ọ rehọ otu nọ ọ be ria eria ikpehru kpotọ no, ikpewho ikpehru na, ọ rehe riẹ kpotọ no ro kpo obọ otọ no, je gbolo iei fihọ ẹkpẹ no. Awọ iyogbere, te awọ enọ e gwọlọ obọufihọ amọfa, i reti thihi ei.” (Aizaya 26:5, 6) Okpẹwho okpehru nọ a jọ etenẹ fodẹ na o sae jọ Babilọn. Okpẹwho oyena o ghinẹ lahiẹ ahwo Ọghẹnẹ. Rekọ eme ọ via kẹ Babilọn? Evaọ 539 B.C.E., o kie kẹ ahwo Midia gbe Pasia. Kinọ ehrẹ-kpotọ!
6 Evaọ edẹ mai na eme eruẹaruẹ Aizaya i ghine dhesẹ oware nọ o via kẹ “Babilọn ologbo na” anwọ 1919 ze. Okpẹwho okpehru ọyena ọ ruẹ uye ukie omovuọ evaọ ukpe oyena nọ a gbae họ siobọno ahwo Jihova no igbo abọ-ẹzi. (Eviavia 14:8) Oware nọ u lele i rie o mae tubẹ vuoma dede. Ileleikristi ẹko ọsese nana a te ‘thihi’ enọ i mu rai vẹre na h’otọ. Evaọ 1922 a te muọ ekuhọ Kristẹndọm họ ewhowho, bi whowho edo ọgba ẹnjẹle ene ọrọ Eviavia 8:7-12 na gbe iye esa nọ a ruẹaro riẹ eva Eviavia 9:1–11:15 na.
‘Edhere Ohwo Okiẹrẹe Họ Oruọzewọ’
7. Didi ọkpọvio enọ e nyaziọ elo Jihova a re wo, ono a fi eva họ, kọ eme a rri ghaghae?
7 Jihova ọ rẹ rehọ esiwo kẹ enọ i bru elo riẹ ze, yọ ọ rẹ kpọ edhere rai, wọhọ epanọ Aizaya o dhesẹ haro na: “Edhere ikiẹrẹe ọ rọ ẹrẹrẹe, whọ ruẹrẹ edhere ikiẹrẹe họ ziezi. Evaọ edhere ẹdhoguo ra, O ỌNOWO, ma jẹ rọ owhẹ ẹhẹrẹ; odẹ ra nọ o rẹ thẹrọẹro ha na oye ẹzi mẹ ọ gwọlọ.” (Aizaya 26:7, 8) Jihova yọ Ọghẹnẹ okiẹrẹe, yọ enọ e be gọe a re koko itee ikiẹrẹe riẹ hrọ. A te ru ere, Jihova ọ rẹ thọ ae, ru edhere rai riẹriẹriẹ. Ẹkwoma eyo ọkpọvio riẹ, otu omarokpotọ enana a re dhesẹ nọ a fi ẹruore rai họ Jihova jẹ be rọ udu kpobi rri odẹ riẹ ghaghae—‘ekareghẹhọ’ riẹ.—Ọnyano 3:15.
8. Didi uruemu oriruo Aizaya o dhesẹ?
8 Aizaya o rri odẹ Jihova ghaghae. Onana u dhesẹ oma via eva eme efa riẹ: “Who bi si ẹzi mẹ uru evaọ aso, ẹzi nọ ọ rọ omẹ oma ọ tẹ be gwọlọ owhẹ gaga hrọ. Keme nọ iziẹibro ra e tẹ rọ akpọ, ahwo nọ e rọ akpọ na a ve wuhrẹ ẹrẹreokie.” (Aizaya 26:9) Aizaya ọ rehọ ‘ẹwẹ riẹ’—oma riẹ kpobi—gwọlọ Jihova. Dae rehọ iẹ nọ whọ be ruẹ ọruẹaro na nọ ọ be rehọ oke ofọfọ aso na lẹ se Jihova, bi dhesẹ iroro ididi riẹ via jẹ be rehọ udu riẹ kpobi gwọlọ ọkpọvio Jihova. Ẹvẹ onana o rọ emamọ oriruo te! Ofariẹ, Aizaya o wuhrẹ ẹrẹreokie no iruo ẹdhoguo Jihova ze. Evaọ onana, ọ kareghẹhọ omai ẹgwọlọ nọ ma rẹ rọ jaja aro vi ẹsikpobi, muẹrohotọ kẹ oreva Jihova.
Otujọ E Salọ Ebi Na
9, 10. Didi iruẹru ẹwo Jihova o dhesẹ kẹ orẹwho riẹ nọ o kare ẹrọwọ, kọ didi owọ a jẹ?
9 Jihova o dhesẹ uyoyou-ẹwo buobu kẹ Juda, rekọ u yoma kẹhẹ, orọnikọ aikpobi a j’owọ họ. Ẹsibuobu, ibuobu rai a salọ uzou-uveghe gbe ekieno-ẹrọwọ viukpọ elo uzẹme Jihova. Aizaya ọ ta nọ: “A tẹ re ohrọ orumuomu, [o re ti wuhrẹ ẹrẹreokie he]; evaọ oria uruemu ezi, etẹe o je gbeọfariẹ, ọ rẹ ruẹ oruaro ỌNOWO na ha.”—Aizaya 26:10.
10 Evaọ edẹ Aizaya, okenọ obọ Jihova o jẹ thọ Juda mukpahe ewegrẹ riẹ, ibuobu e se obufihọ nana. Nọ ọ rehọ udhedhẹ ghale ae, orẹwho na o kẹ uyere he. Fikiere, Jihova o te vu ai wa re a gọ “ilori efa,” uwhremu na ọ tẹ kuvẹ re a mu ahwo Ju kpohọ igbo evaọ Babilọn evaọ 607 B.C.E. (Aizaya 26:11-13) Ghele na, uwhremu na okiọkotọ orẹwho na o te zihe ze, nọ a ru ai fo no, ziọ otẹwho rai.
11, 12. (a) Didi obaro enọ i mu Juda a wo? (b) Evaọ 1919, didi obaro enọ i mu idibo Jihova nọ a wholo na vẹre a wo?
11 Kọ ẹvẹ kpahe enọ i mu Juda kpohọ igbo? Aizaya ọ jọ eruẹaruẹ kuyo nọ: “A whu no, a rẹte zọ họ, ae iwoho, a rẹte kparoma ha; fiki oyena whọ jẹ raha ae nọ a gbẹte kareghẹhọ ae ofa ha.” (Aizaya 26:14) Ẹhẹ, nọ o kie evaọ 539 B.C.E., Babilọn o gbe w’aro ho. Eva omoke, okpẹwho na o gbẹ te jọ họ. O re ti “whu no,” uvie ulogbo riẹ na o vẹ te jọ oware ikuigbe gheghe ọvo. Ẹvẹ onana o rọ unuovẹvẹ te kẹ enọ i fi ẹruore họ ikpahwo akpọ nana!
12 Abọjọ eruẹaruẹ nana o wo orugba okenọ Ọghẹnẹ ọ kẹ idibo riẹ nọ a wholo uvẹ re a kpohọ igbo abọ-ẹzi evaọ 1918 kẹsena ọ jẹ kẹ ai ufuoma evaọ 1919. No oke oyena ze, obaro enọ i mu rai vẹre, maero Kristẹndọm, ọ tẹ rọ bizibizi. Rekọ eghale nọ e rọ obaro kẹ ahwo Jihova i ghine bu.
“Who Ru Orẹwho na Bu No”
13, 14. Didi eghale ilogbo idibo Jihova nọ a wholo a reawere rai no anwọ 1919 ze?
13 Ọghẹnẹ ọ ghale ẹzi ekurẹriẹ ahwo riẹ nọ o wholo evaọ 1919 ọ tẹ kẹ ae ẹvi. A kake rẹriẹ ovao ku ahwo urere erọ Izrẹl Ọghẹnẹ, kẹsena a te muọ “otu obuobu” ọrọ “igodẹ efa” na họ ekokohọ. (Eviavia 7:9; Jọn 10:16) A ruẹaro kpahe eghale nana evaọ eruẹaruẹ Aizaya: “Who ru orẹwho na bu, O ỌNOWO, who ru orẹwho na bu no, who wo oruaro no; who fowu iwhru otọ na kpobi kẹkẹe. O ỌNOWO, evaọ ẹbẹbẹ a jẹ be rọ gwọlọ owhẹ, a bo via evaọ olẹ nọ a jọ evaọ uye ra.”—Aizaya 26:15, 16.
14 Nẹnẹ, iwhru ọ Izrẹl Ọghẹnẹ e kẹre ruọ otọakpọ na soso no, yọ otu obuobu nọ a kugbe ai a bu te ima ezeza no nọ e be rọ ọwhọ w’obọ evaọ iruo ewhowho emamọ usi na. (Matiu 24:14) Kinọ oghale nọ u no obọ Jihova ze! Whaọ dai roro orro nọ onana o be wha te odẹ riẹ! A bi yo odẹ oyena nẹnẹ evaọ ekwotọ 235—orugba igbunu ọrọ eyaa riẹ.
15. Didi ẹkparomatha ẹwoho ọ via evaọ 1919?
15 Juda ọ gwọlọ obufihọ Jihova re ọ dhẹ vabọ no igbo Babilọn. A sae rọ ẹgba obọ rai ru ei hi. (Aizaya 26:17, 18) Epọvo na, obusino Izrẹl Ọghẹnẹ evaọ 1919 o jọ imuẹro uketha Jihova. Ababọ riẹ o sae via ha. Yọ enwene uyero rai u gbunu te epanọ Aizaya ọ rọ rehọ iẹe dhesẹ ẹkparomatha: “Ahwo nọ i whu no a rẹ te zọ, a rẹ te kpare oma. O whai enọ e be ria evaọ akpọ na, wha rọwo ze wha so ole oghọghọ! Keme ewhrọwhrọ ra ewhrọwhrọ elo, otọ o vẹte rehọ enọ iwhu no na rọ ze.” (Aizaya 26:19; Eviavia 11:7-11) Ẹhẹ, wọhọ odẹme, a te wariẹ yẹ enọ i whu no na rọkẹ iruo ekpokpọ!
Uketha Evaọ Oke Imuozọ
16, 17. (a) Evaọ 539 B.C.E., eme o gwọlọ nọ ahwo Ju na a re ru re a ruẹse zọ vrẹ ekie Babilọn? (b) Ẹsejọhọ, eme họ ‘iwou’ na nẹnẹ, kọ didi erere i wo k’omai?
16 Idibo Jihova a wo ẹgwọlọ kẹ uketha riẹ ẹsikpobi. Rekọ, kẹle na, ọ te riobọ riẹ lahwe mukpahe akpọ Setan orọ urere, yọ egegagọ riẹ a te gwọlọ obufihọ riẹ vi anwẹdẹ. (1 Jọn 5:19) Kpahe oke imuozọ oyena, Jihova ọ vẹvẹ omai unu nọ: “Nyaze, ahwo mẹ, whọ ruọ evaọ uwou ra, re whọ kare ẹthẹ ra dhoma; si oma ra no omoke jọ bẹsenọ ofu na ọ rẹ vrẹ. Keme riri, ỌNOWO o bi no oria riẹ tha re ọ kẹ ahwo akpọ na uye fiki umuomu rai, akpọ na o reti dhesẹ ahwo nọ a kpe ku ei via, yọ o gbeti ruru enọ o kpei dhere he.” (Aizaya 26:20, 21; Zefanaya 1:14) Unuovẹvẹ nana u dhesẹ kẹ ahwo Ju epanọ a rẹ rọ zọ vrẹ ekie Babilọn evaọ 539 B.C.E. Enọ i yo rie a dhere iwou rai, dhere no isoja egbaẹmo nọ e jọ iyẹrẹ na.
17 Nẹnẹ na, ‘iwou’ orọ eruẹaruẹ na u kie kpahe ikoko idu buobu erọ ahwo Jihova nya akpọ na wariẹ. Ikoko itieye na e rọ uketha makọ enẹna, oria nọ Ileleikristi a rẹ jọ ruẹ ufuoma evaọ udevie inievo rai, evaọ otọ ẹruọsa oyoyou ekpako. (Aizaya 32:1, 2; Ahwo Hibru 10:24, 25) Onana o mae rọ uzẹme nọ ma te roro kpahe epanọ ekuhọ uyerakpọ nana o kẹle te okenọ azọ o te jọ roma hwa ẹmeoyo.—Zefanaya 2:3.
18. Ẹvẹ Jihova o ti ro “kpe odudu abade na” kẹle?
18 Kpahe oke oyena, Aizaya ọ ruẹaro nọ: “Evaọ ẹdẹ ọyena ỌNOWO na ọ rẹte rehọ ọgbọdọ ologbo ọgaga riẹ kẹ Avatonwa uye araomuomu nọ ọ rẹ dhẹ, Avatonwa araomuomu nọ o re ghrirẹ na, o ve ti kpe odudu abade na.” (Aizaya 27:1) Eme họ “Avatonwa” ọgbọna? O wọhọ nọ ọye họ “oriọvọ anwae na,” Setan omariẹ, kugbe uyerakpọ omuomu riẹ, onọ ọ be rọ họre Izrẹl Ọghẹnẹ na. (Eviavia 12:9, 10, 17; 13:14, 16, 17) Evaọ 1919, ahwo Ọghẹnẹ a va Avatonwa na abọ. Nọ oke u te te, o ti whu no riẹriẹriẹ. (Eviavia 19:19-21; 20:1-3, 10) Kọ enẹ Jihova o ti ro “kpe odudu abade na.” Bọwo oke oyena, uvumọ oware nọ Avatonwa na ọ te daoma ru ahwo Jihova nọ o te kparobọ krẹkri o riẹ hẹ. (Aizaya 54:17) Ẹvẹ o rọ omosasọ te re ma wo imuẹro oyena!
“Emamọ Ọgbọ Vaene Na”
19. Eme họ uyero okiọkotọ na nẹnẹ?
19 Ma te roro kpahe elo nana kpobi nọ o bi no obọ Jihova ze na, kọ ma gbe wo ẹjiroro nọ ma rẹ rọ ghọghọ? Ẹhẹ! Aizaya ọ rehọ edhere owoma dhesẹ oghọghọ ahwo Jihova nọ o kere nọ: “Evaọ ẹdẹ ọyena so ile awere kpahe emamọ ọgbọ vaene na! Mẹ, ỌNOWO na họ oriri riẹ; kẹse kẹse me ku ame ku ei. Re ohwo ọvo ọ se ọgbọ na ba ẹraha me re roro iei te aso te uvo.” (Aizaya 27:2, 3) Jihova ọ sẹro “ọgbọ vaene” riẹ na no, okiọkotọ Izrẹl Ọghẹnẹ na, jẹ sẹro egbẹnyusu rai nọ a bi ruiruo gaga na no. (Jọn 15:1-8) Iyẹrẹ riẹ họ ibi nọ e be wha orro se odẹ riẹ jẹ be wha oghọghọ ulogbo ze evaọ udevie idibo riẹ evaọ otọakpọ.
20. Ẹvẹ Jihova ọ be rọ thọ ukoko Ileleikristi na?
20 Ma rẹ sae ghọghọ inọ evedha ọsosuọ Jihova mukpahe idibo riẹ nọ a wholo na—onọ ọ rehọ fiki riẹ ro siobọno ai kpohọ igbo abọ-ẹzi evaọ 1918 na—o hrẹ no. Jihova omariẹ ọ ta nọ: “Me mu ofu hu. Otẹrọnọ inwe gbe enwẹnwẹ e dhẹze mẹ rẹ gbe ae no, mẹ vẹ mahe ae kpobi kugbe. Hayo ajokpa nọ a rehọ omẹ họ ọthothọ rai, jọ a lele omẹ ria dhedhẹ, jọ a lele omẹ ria dhedhẹ.” (Aizaya 27:4, 5) Re ọ ruẹ nọ vaene riẹ ọ gbẹ be mọ ‘emamọ udi,’ Jihova ọ rẹ whọlọ jẹ raha okpomahọ kpobi nọ ọ wọhọ inwe nọ o rẹ sai gbe ai ku. Fikiere, ajọ uvumọ ohwo ọ wha ozighi họ omofọwẹ ukoko Ileleikristi na ha! Ajọ ahwo kpobi a ‘gbobọ kru ọthothọ ỌNOWO na,’ rọ ere gwọlọ aruoriwo gbe uketha riẹ. Evaọ ere oruo, ma bi ru udhedhẹ kugbe Ọghẹnẹ—oware nọ u wuzou te epanọ Aizaya ọ rọ fodẹ iẹe isiava.—Olezi 85:1, 2, 8; Ahwo Rom 5:1.
21. Evaọ edhere vẹ otọ na o rọ vọ avọ “ibi” no?
21 Eghale na i ri kuhọ họ: “Evaọ okenọ o be tha Jekọp ọ rẹ te ta awọ muẹ, Izrẹl ọ vẹ te whẹ idodo họ ọ vẹ te mọ, ibi riẹ e vẹ te vọ akpọ na kpobi.” (Aizaya 27:6) Owọ Ebaibol nana u rugba no anwọ 1919, onọ o rọ imuẹro igbunu orọ ogaga Jihova. Ileleikristi nọ a wholo a rehọ “ibi,” emamọ emu abọ-ẹzi, vọ otọakpọ na soso no. Evaọ udevie akpọ ogbekuo, a be rọ oghọghọ yọrọ itee ikpehru Ọghẹnẹ. Yọ Jihova ọ be rehọ ẹvi ghale ae. Fikiere, egbẹnyusu ima buobu rai, igodẹ efa na, a “be gọ [Ọghẹnẹ] taso tuvo.” (Eviavia 7:15) Ajọ uvẹ-ọghọ ẹriọ “ibi” na gbe ẹghale riẹ kugbe amọfa u vru mi omai hi!
22. Didi eghale i re bru enọ e jẹ elo na rehọ ze?
22 Evaọ edẹ ebẹbẹ nana, nọ ebi o ruru otọakpọ na gbe ebi ọlala o ruru erẹwho na, kọ ma gbẹ kẹ uyere inọ Jihova o bi ku elo abọ-ẹzi ku ahwo riẹ? (Aizaya 60:2; Ahwo Rom 2:19; 13:12) Rọkẹ enọ e jẹ riẹ rehọ kpobi, elo otiọye na o dhesẹ udhedhẹ iroro gbe oghọghọ enẹna avọ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ obaro. Fikiere, avọ emamọ ẹjiroro, mai enọ i you elo na ma rẹ kpare idu mai evaọ ujiro se Jihova je lele ọso-ilezi na ta nọ: “ỌNOWO họ ogaga uzuazọ mẹ; kọ ono ozọ riẹ u re mu omẹ? Hẹrẹ ỌNOWO; kru oma ga, jọ udu u kie owhẹ vi; uzẹme, hẹrẹ ỌNOWO!”—Olezi 27:1b, 14.
Kọ Whọ Kareghẹhọ?
• Didi obaro ọ rọ kẹ enọ e be lahiẹ ahwo Jihova?
• Didi ẹvi Aizaya ọ ruẹaro kpahe?
• Evaọ ‘iwou’ vẹ ma rẹ daji, kọ fikieme?
• Fikieme uyero ahwo Jihova o jẹ be wha ujiro sei?
[Ẹkpẹti nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 32]
OBE OKPOKPỌ
Evuẹ buobu nọ ma jọ izoẹme iwuhrẹ ivẹ nana t’ẹme te na e roma via evaọ ẹme jọ nọ a jọ ọruẹrẹfihotọ okokohọ ubrotọ ọrọ 2000/2001 na ru. Eva ekuhọ ẹme na, a siobọno obe okpokpọ, onọ uzoẹme riẹ o rọ Isaiah’s Prophecy—Light for All Mankind I. Obe ewẹ-obe 416 nana u wo ẹmeọta ọ n’owọ t’owọ ọrọ izou 40 ọsosuọ obe Aizaya na.
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 28]
Ikiẹrẹe na ọvo a rẹ kuvẹ evaọ “okpẹwho ogaga” Jihova, ukoko riẹ
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 29]
Aizaya ọ gwọlọ Jihova “evaọ aso”
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 31]
Jihova ọ be thọ “ọgbọ vaene” riẹ o te je bi ru ei mọ ibi