Eware Nọ E Rẹ Wha Evawere Ze Uviuwou

Efikparobọ Ukpe Ọsosuọ Orọo

Ọzae ọ ta nọ: “U gb’omẹ unu gaga inọ mẹ avọ aye mẹ ma wo ohẹriẹ no ohwohwo t’enẹ! Wọhọ oriruo, mẹ rẹ gwọlọ kake kpama evaọ irioke, rekọ aye mẹ ọ rẹ gwọlọ kaki kiẹzẹ hẹ. Oware jọ nọ u re gb’omẹ unu kpahe iẹe họ, eva i re krei ẹwere he yọ i re krei ẹdha gbe he! Ofariẹ, ọ rẹ fuọ omẹ gaga oke kpobi nọ me te bi there ẹbẹ, maero nọ mẹ tẹ rọ omohọ nọ a re ro ririe imidhe ro ririe abọ.”

Aye ọ ta nọ: “Ọzae mẹ ọ rẹ ta ẹme tere he. Uviuwou nọ me no ze o reria omẹ oma no. A rẹ ta ẹme gaga, maero nọ ma tẹ be re emu. U te no ere no, nọ ọzae mẹ o te bi there emu, omohọ ovo nọ o re ro ririe imidhe o re ro ririe abọ! Oware yena o rẹ tọtọ omẹ oma gaga! Fikieme ezae a rọ tubẹ rrọ ere na dede? Ẹvẹ erọo ahwo e be sae rọ tọ?”

OTẸRỌNỌ whọ rọo obọ, kọ whọ rẹriẹ ovao dhe ise-abọ itieye na no ẹsejọ? Kọ o wọhọ ẹsenọ ọrivẹ-orọo ra o wo ikpehre iruemu jọ aso-hẹrioke, enọ o wo vẹre he okenọ wha jẹ nya usu orọo? Ẹvẹ whọ sai ro ru ọyawọ ọrọ “ukpokpoma” nọ ahwo nọ a rọo no a re wo na kpotọ omojọ?—1 Ahwo Kọrint 7:28.

Orọ ọsosuọ, who du roro nọ whọ riẹ uzuazọ orọo lafi no ho fikinọ wha dhe ẹmẹro họ ohwohwo obọ no. O sae jọnọ who wuhrẹ onaa oyerikugbe ahwo evaọ okenọ whọ re te rọo ho, yọ ẹsejọhọ who fiba onaa nana ziezi okenọ wha jẹ nya usu orọo. Dede na, orọo o te dawo onaa yena evaọ idhere nọ who rẹro riẹ hẹ, yọ ẹsejọhọ o te gwọlọ nọ who gbe wuhrẹ onaa ekpokpọ efa. Kọ eware jọ e te thọ owhẹ obọ? Ẹhẹ. Kọ whọ te sai wo onaa nọ whọ gwọlọ? Ee!

Edhere nọ ọ mai woma nọ whọ sai ro gbe wo onaa kpahe orọo họ, ẹnọ mi ohwo nọ ọ riẹ kpahe orọo totọ, gbe ohrẹ riẹ nọ who re fihọ iruo. Jihova Ọghẹnẹ họ ọnọ ọ mae riẹ kpahe orọo. Onana o rrọ ere keme ọye ọ ma omai avọ isiuru orọo. (Emuhọ 2:22-24) Muẹrohọ oghẹrẹ nọ Ẹme riẹ Ebaibol na ọ sai ro fi obọ họ kẹ owhẹ wo onaa nọ who re fihọ iruo nọ orọo ra o jẹ tọ.

ONAA 1. WHA HAE JIRORO KUGBE

Use-abọ vẹ o rẹ sae jariẹ? Ẹsejọ o jẹ hae thọrọ ọzae jọ nọ a re se Keijia evaọ obọ Japan ẹro inọ iroro-ejẹ riẹ u re kpomahọ aye riẹ. Ọ ta nọ: “Mẹ jẹ hae jẹ uzizie amọfa rehọ evaọ emu aye mẹ. Uwhremu na, mẹ vẹ ruẹ nọ aye mẹ ọ rẹ sae jariẹ hẹ fikiọ oware jọ gbe ojọ.” Ọzae jọ evaọ obọ Australia nọ a re se Allen ọ ta nọ: “O jọ omẹ oma inọ o rrọ oware ọghọ osino oma re ọzae ọ nọ mi aye riẹ re o te ru oware.” Onana o jọ ere kẹe fikiọ oghẹrẹ uviuwou nọ o no ze. Ere ọvona o jọ kẹ aye jọ evaọ obọ Britain nọ a re se Dianne. Ọ ta nọ: “Ahwo uviuwou mẹ mẹ jẹ hae kake nya bru kẹ ohrẹ okenọ mẹ re rọo ho, yọ oyena o reria omẹ obọ no. Fikiere, nọ ma rọo obọ, ae mẹ jẹ hae kake wọ iroro-ejẹ bru viukpọ ọzae mẹ.”

Eme a rẹ sai ru kpahe onana? Kareghẹhọ inọ Jihova Ọghẹnẹ o rri imava-orọo wọhọ “uwo ovo.” (Matiu 19:3-6) Evaọ aro riẹ, usu ohwo-akpọ ovuọvo o riẹ hẹ nọ u wuzou vi orọ imava-orọo! Re a sai kru usu yena ga, uvi ẹmeọta-kugbe o roja.

Ọzae-avọ-aye a rẹ sai wuhrẹ eware buobu ẹkwoma ẹkiẹriwi edhere nọ Jihova Ọghẹnẹ o ro lele Abraham ta ẹme. Wọhọ oriruo, iviena se ikuigbe nọ e rrọ Emuhọ 18:17-33. Muẹrohọ inọ Jihova Ọghẹnẹ o bru ọghọ họ Abraham oma evaọ idhere esa. (1) Jihova ọ ta oware nọ ọ gwọlọ ru vevẹ kẹ Abraham. (2) Ọ gaviezọ nọ Abraham ọ jẹ ta oware nọ o roro. (3) Evaọ oghẹrẹ nọ Jihova o roro nọ ọ sae kẹ uvẹ te, o fi Abraham họ iroro evaọ owọjẹ riẹ. Ẹvẹ whọ sai ro ru epọvo na nọ whẹ avọ ọrivẹ-orọo ra wha tẹ be jiroro?

DAO ONANA: Wha tẹ be jiroro nọ e rẹ sai kpomahọ ọrivẹ-orọo ra, (1) ta oghẹrẹ nọ whọ hae gwọlọ nọ wha ru oware na, rekọ fi ẹme na họ otọ wọhọ iroro-ejẹ orọnikọ wọhọ ẹme atanure he; (2) nọ ọrivẹ-orọo ra re ọ ta onọ o roro, who ve ru ọrivẹ ra riẹ inọ o wo uvẹ nọ ọ sai ro wo eriwo sa; (3) “rure ahwo kpobi a riẹ akothiho rai” ẹkwoma iroro-ejẹ ọrivẹ ra nọ who re fihọ iruo u te kiehọ.—Ahwo Filipai 4:5.

ONAA 2. WUHRẸ EPANỌ A RẸ MA ẸME TE

Use-abọ vẹ o rẹ sae jariẹ? Fiki oghẹrẹ uviuwou nọ who no ze hayo oghẹrẹ uruemu oria nọ whọ jọ whẹro, ẹsejọhọ whọ rẹ ta ẹme avọ ogogaga hayo dueme họ. Wọhọ oriruo, ọzae jọ nọ a re se Liam evaọ obọ Europe ọ ta nọ: “Oria nọ me no ze, ahwo a re dueme họ. Oghẹrẹ nọ mẹ jẹ hai ro dueme họ o jẹ hae dha aye mẹ eva gaga. Enẹna me wuhrẹ epanọ a rẹ ta ẹme wowolẹ no.”

Eme a rẹ sai ru kpahe onana? Whọ nwani roro ho inọ o te were ọrivẹ-orọo ra re whọ ta ẹme kẹe evaọ oghẹrẹ edhere nọ whọ rọ ta ẹme n’otọ ze. (Ahwo Filipai 2:3, 4) Ohrẹ nọ Pọl ukọ na ọ kẹ imishọnare jọ u re fi obọ họ kẹ ahwo nọ a rọo obọ re. Ọ ta nọ: “Odibo Ọnowo na ọ rẹ guọlọ ẹwhọ họ, rekọ ọ rẹ re ohrọ ohwo kpobi.” Evaọ ẹvẹrẹ Griki nọ a rọ kaki kere Ebaibol na, ẹme nọ a jọ etenẹ fa “ohrọ” na, a sae jẹ rehọ iẹe dhesẹ orimuo. (2 Timoti 2:24) U dhesẹ epanọ ohwo o re rri oware mu jẹ rọ ẹwo j’owọ evaọ oghẹrẹ nọ u gbe ro ru eva dha omọfa ha.

DAO ONANA: Nọ eva e tẹ be dha owhẹ kpahe ọrivẹ-orọo ra, jọ iroro ra rehọ iẹe inọ orọnikọ ọye whọ be te ta ẹme kẹ na ha rekọ ogbẹnyusu ọkpekpe ra jọ hayo ọga iruo ra. Kọ oghẹrẹ ẹme nọ who wo họ iroro hayo uvou nọ whọ jẹ te rọ tae vẹre na whọ te gbẹ rọ tae? Kẹsena who ve roro kpahe ẹjiroro sa-sa nọ o rọ tubẹ mai fo re whọ rọ onaa gbe adhẹẹ su ẹme kẹ ọrivẹ-orọo ra woma vi ogbẹnyusu hayo ọga iruo ra.—Ahwo Kọlọsi 4:6.

ONAA 3. WUHRẸ EPANỌ WHỌ RẸ RỌ WỌ EWHA-IRUO EKPOKPỌ RA

Use-abọ vẹ o rẹ sae jariẹ? Ẹsejọhọ evaọ oke ọsosuọ, ọzae ọ sae rọ ogbori rọ ọkwa uzou uwou riẹ na ru eware bẹbẹ kẹ aye riẹ, hayo o sae jọnọ o rrọ uruemu aye na n’otọ ze he re ọ rọ onaa fi ẹme h’otọ wohọ oware iroro-ejẹ. Wọhọ oriruo, ọzae jọ evaọ obọ Italy nọ a re se Antonio ọ ta nọ: “Ọthobọ gheghe ọsẹ mẹ ọ jẹ hae rọ jiroro kugbe oni mẹ kpahe eware nọ i kpomahọ uviuwou na. Fikiere, evaọ oke ọsosuọ nọ mẹ rọo no, me te je su uviuwou mẹ wọhọ ọga nọ ọ rẹ ta họ ohwo kpobi obọ.” Aye jọ evaọ obọ Canada nọ a re se Debbie ọ ta nọ: “Mẹ jẹ hae rọ ogogaga ta kẹ ọzae mẹ nnọ ọ ruẹrẹ eware riẹ họ oria ziezi. Rekọ oghẹrẹ nọ mẹ jẹ hae rọ ta ẹme na kẹe u ru ẹbẹbẹ na ga viukpenọ o nwene obọ.”

Eme ọzae ọ rẹ sai ru kpahe onana? Ezae jọ a wo eriwo ọthọthọ kpahe oware nọ Ebaibol na e ta kpahe omaurokpotọ aye rọkẹ ọzae riẹ, a re roro nọ o wọhọ epaọ ẹmeoyo ọmọ kẹ ọsẹgboni rie. (Ahwo Kọlọsi 3:20; 1 Pita 3:1) Dede na, Ebaibol e ta nọ ọzae avọ aye yọ “uwo ovo”; rekọ e ta ẹme otiọye kpahe usu ọyewọ avọ ọmọ họ. (Matiu 19:5) Jihova o dhesẹ aye wọhọ ọrivẹ nọ “o fo” ọzae, hayo nọ o ru rie gba-unu. (Emuhọ 2:18) O se ọmọ wọhọ ọrivẹ ọyewọ hayo ọnọ o ru ọyewọ gba-unu hu. Ẹvẹ who roro—nọ ọzae o te bi ru aye riẹ wọhọ ọmọ, kọ ọ be rọ ọghọ kẹ ọruẹrẹfihotọ orọo?

Evaọ uzẹme, Ẹme Ọghẹnẹ ọ ta udu họ owhai ezae awọ inọ wha lele eyae rai yeri epanọ Jesu o bi yeri kugbe ukoko Ileleikristi na. Whọ rẹ sai ru ei lọhọ kẹ aye ra re o rri owhẹ wọhọ ọnọ o wo uzou riẹ otẹrọnọ (1) whọ gbẹ rọ ugidi rẹro mi ei inọ ọ romakpotọ kẹ owhẹ riẹriẹriẹ hẹ (2) who you rie wọhọ omobọ ra, makọ nọ ebẹbẹ e tẹ romavia.—Ahwo Ẹfẹsọs 5:25-29.

Eme aye ọ rẹ sai ru kpahe onana? Vuhumu inọ no umuo ẹdẹ nọ whọ rọ rọo no, ọzae ra họ ọnọ Ọghẹnẹ o ro mu ọnọ o wo uzou ra. (1 Ahwo Kọrint 11:3) Whọ tẹ rọ adhẹẹ kẹ ọzae ra, yọ whọ be rọ adhẹẹ kẹ Ọghẹnẹ. Whọ tẹ siọ udu esuo riẹ, orọnikọ ọzae ra ọvo who bi dhesẹ orivo kẹ na ha rekọ te Ọghẹnẹ gbe izi riẹ.—Ahwo Kọlọsi 3:18.

Nọ wha tẹ be ta ẹme kpahe ebẹbẹ, wuhrẹ epanọ whọ rẹ rọ rẹriẹ ovao dhe ẹbẹbẹ na, orọnikọ ọzae ra ha. Wọhọ oriruo, Ẹsta aye-ovie na, ọ gwọlọ nọ Ahasuerọs ọzae riẹ o ru oware jọ kpahe okienyẹ nọ ọ j’otọ. Ọ fuọ ọzae na kẹ ẹbẹbẹ na ha, ukpoye ọ ta oware nọ o jẹ kẹe uye. Ọzae na ọ jẹ iroro riẹ na rehọ je ru oware nọ o ro ku ẹbẹbẹ na họ. (Ẹsta 7:1-4; 8:3-8) O te mae lọhọ re ọzae ra o you owhẹ gaga otẹrọnọ (1) whọ kẹ riẹ uvẹ nọ o bi wuhrẹ epanọ ọ rẹ rọ wọ owha-iruo okpokpọ riẹ wọhọ ọnọ o wo uzou uwou na (2) whọ be rọ adhẹẹ kẹe, makọ okenọ o ru eware jọ thọ.—Ahwo Ẹfẹsọs 5:33.

DAO ONANA: Ukpenọ who re fi ẹro họ eware nọ who roro nọ u fo inọ ọrivẹ-orọo ra ọ rẹ jọ ru inwene, o rẹ mai woma re whọ tẹrovi eria sa-sa nọ u fo inọ whẹ omara whọ rẹ jọ ru inwene. Ọzae: Nọ whọ tẹ ruẹ nọ eva e be dha aye ra fiki oware jọ nọ who ru hayo oware jọ nọ who gbabọkẹ, nọe re ọ ta oghẹrẹ nọ o roro nọ whọ sai ro ru woma viere, je kere oware nọ ọ jiroro riẹ kẹ owhẹ na fihotọ. Aye: Nọ whọ tẹ ruẹ nọ o rrọ ọzae ra oma inọ whọ be rọ adhẹẹ kẹe hẹ, nọe oghẹrẹ nọ o roro nọ whọ sai ro ru woma viere, who ve se oware nọ ọ ta na gboja.

Who Rẹro mi Ọrivẹ-Orọo Ra Vrẹta Ha

Ewuhrẹ epanọ a re ro yeri uzuazọ evawere evaọ orọo o wọhọ ewuhrẹ epanọ a rẹ rọ dhẹ ẹdhighere. Who re rẹro ekie ẹsejọ nọ who te bi wuhrẹ ẹdhighere ọdhẹ. Epọvo na re, u fo re who vuhumu inọ ethobọ jọ e te romavia nọ who bi wuhrẹ uzuazọ uyero orọo na.

Wha hae rọ eware jọ hwẹ ehwẹ. Se ọdawẹ ọrivẹ-orọo ra gboja, rekọ wuhrẹ epanọ whọ rẹ rọ hwẹ omara ẹsejọ nọ who te ru oware ugheghẹ jọ. Rọ uvẹ nọ u rovie họ kpobi ru eware nọ i re ru ọrivẹ-orọo ra wereva evaọ ukpe ọsosuọ orọo rai. (Iziewariẹ 24:5) Maero, kẹ Ẹme Ọghẹnẹ uvẹ re ọ kpọ owhai. Wha te ru ere, usu orọo rai u ti dhe ẹgẹga n’ukpe t’ukpe.

[Oruvẹ-obotọ]

NỌ OMA RA NỌ . . .

▪ Kọ mẹ rehọ ọrivẹ-orọo mẹ wọhọ ohwo nọ ọ mae kpekpe omẹ oma nọ mẹ rẹ ta eva kẹ, manikọ amọfa?

▪ Anwọ odẹnukpo ze na, ugogo oware vẹ me ru no ro dhesẹ nọ me you ọrivẹ-orọo mẹ je wo adhẹẹ kẹe?

[Ẹkpẹti/Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 11]

Ebaibol O Siwi Orọo Mai

Toru avọ Akiko a you ohwohwo gaga okenọ a ruọ orọo obọ. Rekọ nọ a rria kugbe emerae eree ọvo no, a tẹ jiroro inọ a rẹ fa-orọo na. Aimava ahwo Japan. A gbiku oware nọ o via.

Toru: “Oghẹrẹ nọ me je roro vẹre nọ uruemu mẹ avọ orọ aye mẹ u tho ohwohwo te, kpakọ ere o rrọ họ. Wọhọ oriruo, nọ ma tẹ gwọlọ rri etẹlivisiọne, o jẹ hae were omẹ re me riwi ighe arozaha oma-ojaja, rekọ ifimu e rẹ were aye mẹ. O rẹ were omẹ re me kpohọ ore, rekọ aye mẹ ọ rẹ gwọlọ no uwou ho.”

Akiko: “Toru, ọzae mẹ ọ jẹ hai ru oware kpobi nọ uviuwou riẹ o ta kẹe ababọ ẹnọ nọ ọ rẹ nọ mi omẹ. Mẹ jẹ hae nọe nọ: ‘Ono ọ mae ghare owhẹ obọ, mẹ manikọ oni ra?’ Ofariẹ, oghẹrẹ nọ Toru ọ jẹ hae whaliẹ uzẹme ẹme o jẹ hai gbe omẹ unu. Mẹ vuẹ riẹ inọ ohwo o te gu ọrue ọvo, u re su kpohọ ọrue ọfa, gbe inọ orọo mai o sae fa o gbe si obọ no ọrue he.”

Toru: “Ofu akpọ o dhomẹ te epanọ mẹ rọ ta kẹ ibe oriruo mẹ jọ nọ o vi omẹ evaọ iruo na re ọ k’omẹ ohrẹ kpahe epanọ mẹ sai ro yeri kugbe aye mẹ. Ọ tẹ ta kẹ omẹ nọ: ‘Hae vuẹe nọ ọ fare unu. O gbe yo ho, whọ vẹ rọ abọ fae.’ Ẹdẹjọ, mẹ tẹ whẹtehabọ họ Akiko aye mẹ, je tu emẹjẹ kie. Ma họre okpohọre ẹdẹ yena, ọ tẹ dhẹ no uwou. Me te kpohọ ehọtẹle nọ ọ dhẹ kpohọ evaọ ẹwho Tokyo nyae lẹe zihe ze. Ukuhọ riẹ, ma te ku ei họ nọ ma dhugbẹ fa-orọo na. Nọ me je no uwou kpohọ iruo evaọ ohiohiẹ ẹdẹ yena, aye mẹ o te mu eware riẹ họ ẹkwa.”

Akiko: “Epanọ mẹ be rọ wọ ekpa mẹ kpohọ obọ unuẹthẹ na, me te yo edo ẹgogo uwou na. Mẹ tẹ ruẹ aye jọ nọ o dikihẹ unuẹthẹ na. Aye na yọ omọvo Isẹri Jihova. Mẹ tẹ ta kẹe nọ ọ rueva.”

Toru: “Nọ me te obọ iruo, me te mu iroro ivẹ họ ewo kpahe ẹme orọo-ofa na, mẹ tẹ ruọ edhere kpata kpata zihe kpo. Nọ me te obọ uwou, mẹ tẹ ruẹ Akiko, aye mẹ, nọ o bi lele aye nana ta ẹme. Aye na ọ tẹ ta kẹ omẹ nọ: ‘Uyero rai na o gwọlọ oware jọ nọ whai imava na wha rẹ sai ru kugbe. Kọ o te were owhai re wha wuhrẹ Ebaibol na?’ Me te yo nọ: ‘Ee, oware kpobi nọ o rẹ sai siwi orọo mai na, ma re ru ei!’”

Akiko: “Aye na o te ru ọruẹrẹfihotọ nọ a re ro wuhrẹ Ebaibol na kugbe omai. Eware i te muhọ enwene nọ ma se kpahe epanọ Ebaibol i dhesẹ ọruẹrẹfihotọ orọo. O ta nọ: ‘Fikiere ọzae ọ rẹ se ọsẹ gbe oni riẹ ba, ọ vẹ gbalọ aye riẹ, a vẹ jọ uwo ovo.’”—Emuhọ 2:24.

Toru: “Ẹme na o vẹ omẹ ẹro ẹsiẹsiẹ. Mẹ tẹ ta kẹ ọsẹgboni mẹ nọ, ‘No umuọ enẹna vrẹ, mẹ te hai lele aye mẹ ta ẹme no taure mẹ tẹ te jiroro.’ Me te je si obọ no udi oda vrẹta. Yọ me vuhumu inọ Ọghẹnẹ o mukpahe ọrue-ọta, mẹ tẹ jẹ daoma re mẹ ta uzẹme ọvo.”

Akiko: “Mẹ omamẹ me ru inwene re. Wọhọ oriruo, mẹ jẹ hai rri Toru, ọzae mẹ vo. Rekọ nọ mẹ ruẹ epanọ o bi fi ehri-izi Ebaibol họ iruo, me te bi yoẹme kẹe jẹ be rọ uketha kẹe vi epaọ ọsosuọ. (Ahwo Ẹfẹsọs 5:22-24) O vrẹ ikpe udhe gbe eree no nọ ma be rọ wereva evaọ orọo mai na. Evuhumu eware nọ e rẹ were ohwohwo gbe efihiruo ithubro areghẹ nọ e rrọ Ebaibol na u fi obọ họ kẹ omai fi ebẹbẹ mai kparobọ.”