UZOẸME UKE NA | FIKIEME JESU Ọ RỌ RUẸ UYE JE WHU?
Kọ O Ginẹ Via?
A kpe Jesu ohwo Nazarẹt na evaọ ukpe 33 C.E. A gu ẹdhọ fihọ iẹe uzou inọ ọ be wọso egọmeti, a lahiẹ iẹe riẹ je kpe ukpe ẹsọ, a tẹ jẹ tehe iẹe fihọ ehru ure-oja. Ọ riakọ whu. Rekọ Ọghẹnẹ ọ tẹ kpare iẹe zihe ziọ uzuazọ, nọ edẹ 40 e vrẹ no, Jesu o te zihe kpobọ odhiwu.
Ma rẹ ruẹ ikuigbe nana evaọ Ebe Usiuwoma ene nọ e rrọ Ikereakere Griki Ileleikristi na, nọ ahwo buobu a re se Ọvọ Ọkpokpọ na. Kọ eware yena e ginẹ via? Onọ nana u wuzou gaga. Otẹrọnọ eware yena e ginẹ via ha, kiyọ ẹrọwọ Ileleikristi ufofe, yọ ẹruore uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ Aparadase kiyọ iku-esia gheghe. (1 Ahwo Kọrint 15:14) Rekọ otẹrọnọ e ginẹ via, kiyọ ahwo-akpọ a wo ẹruore emamọ eware nọ e rrọ obaro tha, onọ eghale riẹ e rẹ sai te owhẹ re. Onọ na họ, Ebe Usiuwoma na yọ iku-esia gheghe manikọ eware nọ e ginẹ via?
EWARE NỌ E KẸ IMUẸRO
Wo ohẹriẹ no iku-esia, ikuigbe nọ e rrọ Ebe Usiuwoma na e rrọ gbagba. Wọhọ oriruo, whọ rẹ jọ ikuigbe na ruẹ edẹ eria sa-sa, yọ eria itieye na jọ e gbẹ riẹ rite inẹnẹ na. Ikuigbe na e ta kpahe ahwo nọ a ginẹ rria, enọ igbiku sa-sa e ta ẹme te re.—Luk 3:1, 2, 23.
Igbiku ikpe udhusoi ọsosuọ gbe ikpe udhusoi avivẹ a ta kpahe Jesu.a Oghẹrẹ nọ a jọ Ebe Usiuwoma na dhesẹ uwhu Jesu, o nwani rọwokugbe oghẹrẹ nọ ahwo Rom a jẹ hai ro kpe ahwo evaọ oke yena. Ofariẹ, ikuigbe na e rọwo kugbe eware nọ a kiẹ via jẹ rrọ gbagba, yọ e tubẹ fodẹ ethobọ ikọ Jesu jọ dede. (Matiu 26:56; Luk 22:24-26; Jọn 18:10, 11) Eware nana kpobi e kẹ imuẹro inọ ahwo nọ a kere Ebe Usiuwoma na, a jọ ahwo oruọzewọ, yọ a kere ikuigbe Jesu na gbagba.
KỌ ẸKPAROMATHA JESU GINỌ UZẸME?
Dede nọ ahwo buobu a rọwo nọ Jesu ọ ginẹ rria otọakpọ na je whu, ejọ e rẹ vravro kpahe ẹkparomatha riẹ. Makọ ikọ riẹ dede a jẹ kake rọwo ho nọ a yo nọ a kpare Jesu no uwhu ze no. (Luk 24:11) Rekọ nọ Jesu ọ romavia kẹ ae unuẹse buobu evaọ eria sa-sa no, avro kpobi o te no ai udu. Evaọ ojọ dede, ọ tubẹ romavia kẹ ahwo nọ a bu vi egba isoi (500) soso.—1 Ahwo Kọrint 15:6.
Ikọ Jesu a je whowho ẹkparomatha Jesu ududu kẹ ahwo kpobi makọ rọkẹ ahwo nọ a kpe Jesu, dede nọ a riẹ nọ a ti mu ai je kpe ai. (Iruẹru Ikọ 4:1-3, 10, 19, 20; 5:27-32) Kọ ikọ na a hae sai whowho ovuẹ ẹkparomatha na ududu ere, u gbe mu ai ẹro nọ Jesu ọ kparoma ha? Uzẹme riẹ họ, imuẹro ẹkparomatha Jesu họ oware nọ o be wọ Ileleikristi ta usiuwoma kẹ ahwo kpobi no anwọ oke Jesu ze na.
Ma rẹ jọ ikuigbe nọ e rrọ Ebe Usiuwoma na ruẹ imuẹro ivevẹ kpahe uwhu gbe ẹkparomatha Jesu. Whọ tẹ nabe romatotọ se ikuigbe nana, u ti mu owhẹ ẹro nọ eware nana e ginẹ via. Imuẹro ra e rẹ sae ga viere nọ whọ tẹ riẹ oware nọ o wha riẹ ze nọ eware yena e rọ via. Ma te jọ uzoẹme nọ o rrọ aro na ta kpahe iẹe.
a Ọzae jọ nọ a re se Tacitus nọ a yẹ evaọ ukpe 55 C.E., o kere kpahe “Christus, koyehọ Kristi, onọ a rehọ odẹ na [Ileleikristi] no ze, inọ ọ reoja gaga evaọ etoke esuo Pọntiọs Pailet, ọnọ o je su evaọ otọ Tibẹriọs.” Igbiku sa-sa a kere kpahe Jesu, wọhọ Suetonius (evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ); Josephus o gbiku Ju (evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ); gbe Pliny ọrọ Ọmaha, ọnọ ọ jọ ọba Bithinia (evaọ emuhọ ikpe udhusoi avivẹ).