Jihova “Ọghẹnẹ Mai na Ọvuọvo”

1, 2. (a) Fikieme a rọ riẹ eme nọ e rrọ obe Iziewariẹ 6:4 na gaga? (b) Fikieme Mosis ọ rọ ta eme yena?

ANWỌ ikpe buobu ze na, ahwo Ju a be hai fi eme nọ e rrọ obe Iziewariẹ 6:4 kugbe olẹ egagọ rai. A rẹ lẹ olẹ na kẹdẹ kẹdẹ, te ohiohiẹ te owọwọ. A re se olẹ na Shema, onọ o rrọ ẹme ọsosuọ nọ u mu olẹ na họ. Ahwo Ju nọ a kru egagọ ga ziezi a rẹ rọ olẹ nana dhesẹ via nọ a gwọlọ rọ eva rai kpobi gọ Ọghẹnẹ.

² Eme obe Iziewariẹ yena e jọ usu eme urere nọ Mosis ọ ta kẹ orẹwho Izrẹl okenọ a kokohọ otọ-opraprara Moab evaọ ukpe 1473 B.C.E. Oke yena yọ orẹwho na o jẹ gwọlọ fa ethẹ Jọdan vrẹ nyae reuku Ẹkwotọ Eyaa na. (Izie. 6:1) Mosis nọ o su rai te ikpe 40 no na ọ gwọlọ nọ ahwo na a kru udu ga evaọ ebẹbẹ nọ a te rẹriẹ ovao dhe. O gwọlọ nọ a re fievahọ Jihova Ọghẹnẹ rai je fi ẹrọwọ họ iẹe. Eme urere nọ Mosis ọ ta kẹ ahwo na i ti gine duobọte ai gaga. Nọ Mosis ọ fodẹ Izi Ikpe na gbe izi efa nọ Jihova ọ kẹ orẹwho na no, ọ tẹ ta eme nọ i wo ẹgba gaga nọ e rrọ obe Iziewariẹ 6:4, 5 na. (Sei.)

3. Enọ vẹ ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana?

³ Kọ ahwo Izrẹl nọ a kokohọ etẹe kugbe Mosis ẹdẹ yena a gbẹ riẹ vẹre inọ Jihova Ọghẹnẹ rai na “ọvuọvo”? Ẹhẹ, a riẹ. Ọghẹnẹ ọvuọvo ahwo Izrẹl a riẹ yọ ọye a jẹ gọ, Ọghẹnẹ esẹ-ode rai Abraham, Aiziki, gbe Jekọp. Nọ o rrọ ere na, fikieme Mosis ọ rọ wariẹ ta kẹ ae nọ Jihova Ọghẹnẹ rai na “ọvuọvo”? Kọ o sae jọnọ ẹme na “ọvuọvo” u wobọ kugbe eva kpobi, ẹwẹ kpobi, gbe ogaga kpobi nọ a re ro you rie wọhọ epanọ o rrọ owọ avọ 5 na? Kọ otofa vẹ eme nọ e rrọ obe Iziewariẹ 6:4, 5 u wo kẹ omai nẹnẹ?

EPANỌ JIHOVA Ọ RỌ RRỌ ỌVUỌVO

4, 5. (a) Edhere jọ vẹ Jihova ọ rọ rrọ Ọghẹnẹ “ọvuọvo”? (b) Ẹvẹ Jihova o ro wo ohẹriẹ no eghẹnẹ erẹwho nọ e wariẹ Izrẹl họ?

⁴ Ọ rrọ oghẹrẹsa. Ẹme na “ọvuọvo” evaọ Hibru gbe evẹrẹ efa o rẹ sai wo otofa buobu. O sai dhesẹ oware nọ o rrọ oghẹrẹsa, nọ a rẹ ruẹ obọ riẹ hẹ. Orọnikọ o wọhọ nọ Mosis ọ jẹ rọ ẹme yena kpọ uwuhrẹ erue orọ eghẹnẹ esanerọvo na vi hi. Jihova họ Ọnọ ọ ma odhiwu gbe akpọ na, ọye họ Osu ehrugbakpọ na. Jihova ọvo họ Ọghẹnẹ nọ ọ ginẹ rrọ, ọye họ Ọghẹnẹ uzẹme na, ọghẹnẹ ọfa ọ riẹ nọ ọ wọhọ e riẹ hẹ. (2 Sam. 7:22) Fikiere, Mosis ọ jẹ rọ onana kareghẹhọ ahwo Izrẹl nọ Jihova ọvo họ Ọghẹnẹ nọ a rẹ gọ. A rẹ rọ aro kele erẹwho nọ e wariẹ e rai họ họ, enọ e jẹ gọ eghẹnẹ-ezae gbe eghẹnẹ-eyae sa-sa. A rri nọ edhọ nana jọ e be kpọ emama jọ evaọ akpọ na. Yọ ejọ e riẹ nọ e rrọ otọ edhọ efa nọ i kpehru vi ai.

⁵ Wọhọ oriruo, ahwo Ijipti a jẹ gọ Ra ọghẹnẹ-ọre, Nut ọghẹnẹ-aye idadeghe, Geb ọghẹnẹ-otọakpọ, Hapi ọghẹnẹ-Naele, gbe erao agheghọ efa buobu. Jihova o dhesẹ oware kẹ edhọ nana evaọ okenọ ọ rehọ Iye Ikpe tehe Ijipti. Ẹdhọ ahwo Kenan nọ ọ mae viodẹ họ Ebale, ọghẹnẹ ẹvi nọ a jẹ hai je se ọghẹnẹ idadeghe, oso, gbe ọwhibo. Evaọ eria buobu, Ebale ọ jọ ẹdhọ nọ ahwo a jẹ gọ re. (Ik. 25:3) O gwọlọ nọ ahwo Izrẹl a rẹ kareghẹhọ nọ Jihova Ọghẹnẹ rai, ọnọ ọ rrọ Ọghẹnẹ uzẹme na “ọvuọvo.”—Izie. 4:35, 39.

6, 7. Edhere ọfa vẹ Jihova ọ rọ rrọ Ọghẹnẹ “ọvuọvo,” kọ ẹvẹ o ro dhesẹ nọ ọyomariẹ ginọ “ọvuọvo”?

⁶ O re nwene he yọ uyoyou riẹ o rẹ hiẹ hẹ. Ẹme na “ọvuọvo” o sai je dhesẹ okugbe hayo ẹjiroro ọvo nọ ohwo o re wo. Jihova ọ rẹ tẹrovi oware kpobi nọ o bi ru. Jihova yọ Ọghẹnẹ uzẹme, uyoyou riẹ o rẹ hiẹ hẹ yọ o re nwene he. Ọ ya eyaa kẹ Abraham nọ emọ riẹ a te reuku Ẹkwotọ Eyaa na, o te ru eware igbunu buobu re ọ sai ru eyaa na gba. Dede nọ ikpe egba ene gbe ọgba (430) e ruọ emu no, o whaha Ọghẹnẹ eyaa riẹ na nọ o re rugba ha.—Emu. 12:1, 2, 7; Ọny. 12:40, 41.

⁷ Nọ ikpe buobu e ruọ emu no, okenọ Jihova o je se ahwo Izrẹl isẹri riẹ, ọ ta kẹ ae nọ: “[Mẹ] họ Ọye. Ẹdhọ ọvo ọ rọ re mẹ tẹ rọ họ, a ti kele ẹdhọ ọvo dhe omẹ gbehe.” Jihova ọ tẹ ta ẹme ọfa nọ u dhesẹ nọ ẹjiroro riẹ o re nwene vievie he inọ: “Mẹ họ Ọghẹnẹ, jegbe no umuo na vrẹ mẹ họ Ọye.” (Aiz. 43:10, 13; 44:6; 48:12) Uvẹ-ọghọ nana nọ u te ahwo Izrẹl gbe omai obọ na o rro kẹhẹ, onọ ma rọ rrọ idibo Jihova, Ọghẹnẹ nọ o re ru ẹme riẹ gba ẹsikpobi yọ o re nwene he na.—Mal. 3:6; Jem. 1:17.

8, 9. (a) Eme Jihova ọ gwọlọ mi idibo riẹ? (b) Ẹvẹ Jesu o ro fiẹgba họ eme Mosis na?

⁸ Fikiere, Mosis ọ kareghẹhọ ahwo na nọ Jihova ọ te rẹrote ai je you rai ẹsikpobi. Nọ o rrọ ere na, o gwọlọ nọ Jihova ọvo a rẹ gọ, yọ a rẹ rọ eva rai kpobi, udu rai kpobi, ẹwẹ rai kpobi, gbe ogaga rai kpobi you rie. O gwọlọ nọ emọ na omarai a re je ru lele onana keme Ọghẹnẹ ọ vuẹ esẹgbini nọ a rọ uvẹ kpobi wuhrẹ emọ rai.—Izie. 6:6-9.

⁹ Fikinọ Jihova o re nwene he yọ o re ru ẹjiroro riẹ gba ẹsikpobi, onana u dhesẹ vevẹ nọ eware nọ ọ gwọlọ mi idibo riẹ e gbẹ rrọ epọvo na nẹnẹ. Re Ọghẹnẹ ọ sae jẹ egagọ mai rehọ, o gwọlọ nọ ọyọvo ma rẹ gọ, yọ ma rẹ rọ eva mai kpobi, iroro mai kpobi, gbe ogaga mai kpobi you rie. Nwanọ ere Jesu ọ kpahe kẹ ọzae jọ nọ ọ nọ riẹ onọ. (Se Mak 12:28-31.) Nọ o rrọ ere na, joma ruẹ epanọ ma sae rọ rehọ uruemu mai dhesẹ nọ ma gine vuhumu nọ Jihova “Ọghẹnẹ Mai na Ọvuọvo.”

GỌ JIHOVA ỌVO

10, 11. (a) Ẹvẹ ma re ro dhesẹ nọ Jihova ọvo ma be gọ? (b) Ẹvẹ emoha Hibru nọ e jọ Babilọn a ro dhesẹ nọ Jihova ọvo a be gọ?

¹⁰ Re ma dhesẹ nọ Jihova ọvo họ Ọghẹnẹ mai, o gwọlọ nọ ọyọvo ma rẹ gọ. Ma sae gọe kugbe eghẹnẹ efa ha, yọ ma re wobọ evaọ iruẹru nọ i no egagọ efa ze he. O gwọlọ nọ ma rẹ kareghẹhọ nọ, orọnikọ Jihova yọ ọjọ evaọ usu eghẹnẹ buobu efa ha; inọ ọye họ ọnọ ọ mai kpehru jẹ mai wo ogaga evaọ usu rai. Ẹme na họ, Jihova ọvo họ Ọghẹnẹ nọ a rẹ gọ.—Se Eviavia 4:11.

¹¹ Evaọ obe Daniẹl, ma se kpahe emoha Hibru na Daniẹl, Hananaya, Mishẹl, gbe Azaraya. Emoha na a dhesẹ nọ Jihova ọvo a be gọ keme a rọwo re emu nọ o re zue ai oma ha, yọ a rọwo guzou kpotọ kẹ ẹmema oro Nebukadneza gbe he. Abọ nọ a rrọ o jọ vevẹ, a rọwo nọ a rẹ gọ oware ofa ha u te no Jihova no.—Dan. 1:1–3:30.

12. Re ma sae gọ Jihova ọvo, eme o gwọlọ nọ ma rẹ yọroma kẹ?

¹² Re ma sae gọ Jihova ọvo, o gwọlọ nọ ma rẹ yọrọ oma re oware ofa jọ o gbẹ rehọ ẹta egagọ Jihova evaọ uzuazọ mai hi. Oghẹrẹ eware vẹ e rẹ sae rehọ ẹta egagọ Ọghẹnẹ? Evaọ Izi Ikpe na, Jihova o ru rie vẹ kẹ idibo riẹ inọ ọyọvo a rẹ gọ, inọ a rẹ kare ẹdhọ ọvuọvo kẹ omarai nọ a rẹ gọ họ. (Izie. 5:6-10) Oghẹrẹ ẹdhọgọ sa-sa ọ rrọ nẹnẹ, a rẹ kaki rri ejọ mu hu. O make rrọ ere na, oware nọ Jihova ọ gwọlọ mi ahwo-akpọ u ri nwene he, Jihova ọ gbẹ rrọ Ọghẹnẹ “ọvuọvo.” Joma ta kpahe otofa nọ u fo nọ onana u re wo kẹ omai.

13. Eme o rẹ sai ru nọ ma gbẹ rọ rehọ udu mai kpobi you Jihova ha?

¹³ Ma rẹ jọ obe Ahwo Kọlọsi 3:5 (sei.) ruẹ unuovẹvẹ jọ kpahe oware nọ o rẹ sae raha usu mai kugbe Jihova. Muẹrohọ nọ oria ikere yena u dhesẹ nọ uvou-uthei u wobọ kugbe ẹdhọgọ. O rrọ ere keme isiuru nọ ohwo o wo kẹ eware wọhọ efe hayo ikpeware, e rẹ sae ga te epanọ e rẹ rọ kpọe evaọ uzuazọ, enana e vẹ te wọhọ ẹdhọ nọ ọ be kpọe. Rekọ ma te rri oria ikere na soso, ma re je muẹrohọ nọ iruemu iyoma efa nọ a fodẹ evaọ etẹe na e rọ edhere jọ wobọ kugbe uvou-uthei re, onọ o rrọ ẹdhọgọ. Isiuru egaga kẹ eware itieye o rẹ sai ru nọ ma gbẹ rọ rehọ udu mai kpobi you Jihova ha. Kọ ma rẹ kuvẹ re eware itieye i ru nọ Jihova ọ gbẹ rọ jọ Ọghẹnẹ “ọvuọvo” kẹ omai hi? Ijo, ma rẹ kuvẹ utioye vievie he.

14. Unuovẹvẹ vẹ Jọn ukọ na ọ kẹ omai?

¹⁴ Jọn ukọ na o fiẹgba họ ẹme ọvona nọ ọ vẹvẹ omai unu inọ ohwo jọ o te you eware nọ e rrọ akpọ na, koyehọ “isiuru uwo na gbe isiuru ibiaro na gbe eware nọ ohwo o wo nọ o re ro dhesẹ oma,” kiyọ “o you Ọsẹ na ha.” (1 Jọn 2:15, 16) Onana u dhesẹ nọ ma rẹ kiẹ udu mai rri ẹsikpobi re ma riẹ sọ eware ẹkeriotọ akpọ na, usu, oghẹrẹ ẹgọ gbe osẹ e be gwọlọ kpọ iroro mai. Ma tẹ gwọlọ kpohọ isukulu ikpehru re ma ruẹsi wo “ikpeware,” u re je dhesẹ nọ ma wo uyoyou kẹ akpọ na. (Jeri. 45:4, 5) Ma kẹle akpọ ọkpokpọ na gaga no. Fikiere u wuzou gaga re ma wo eme Mosis na họ iroro. Ma te vuhumu jẹ rọwo nọ Jihova “Ọghẹnẹ mai na ọvuọvo,” ma te dawo ẹgba mai kpobi re ma gọ ọyomariẹ ọvo evaọ edhere nọ ọ jẹrehọ.—Hib. 12:28, 29.

YỌRỌ OKUGBE NỌ Ọ RRỌ UKOKO NA

15. Fikieme Pọl ọ rọ kareghẹhọ Ileleikristi inọ Jihova yọ Ọghẹnẹ ọvo?

¹⁵ Ẹme na inọ Jihova yọ Ọghẹnẹ ọvuọvo, u dhesẹ okugbe gbe iroro evo re, enana yọ iruemu nọ u fo nọ mai idibo riẹ ma re wo evaọ egagọ riẹ. Ahwo Ju, Griki, Rom, gbe erẹwho efa a jọ ukoko Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ na. Ahwo nana a no oghẹrẹ egagọ efa ze, a wo iruemu ẹwho sa-sa, u te je wo eware sa-sa nọ e rẹ kẹ ai uye. Fikiere, o jọ bẹbẹ kẹ ejọ re a jẹ edhere egagọ ọkpokpọ na rehọ, hayo siobọno iruemu anwae rai. Pọl ukọ na ọ tẹ ruẹ nọ u fo re ọ kareghẹhọ ae nọ Ọghẹnẹ ọvo Ileleikristi a wo.—Se 1 Ahwo Kọrint 8:5, 6.

16, 17. (a) Eruẹaruẹ vẹ i bi rugba evaọ oke mai na, kọ eme u bi noi ze? (b) Eme o rẹ sae raha okugbe nọ ọ rrọ udevie mai?

¹⁶ Kọ ẹvẹ kpahe ukoko Ileleikristi na nẹnẹ? Aizaya ọruẹaro na ọ ta nọ, “edẹ e te tha” nọ ahwo a ti ro zurie kpohọ ugbehru egagọ Jihova. A te ta nọ: “[Jihova o ti] wuhrẹ omai edhere riẹ, re ma nya evaọ idhere riẹ.” (Aiz. 2:2, 3) Eva e be were omai gaga inọ ma be ruẹ eruẹaruẹ nana nọ i bi rugba evaọ oke mai na. Onana u ru nọ ahwo uyẹ, erẹwho, gbe evẹrẹ sa-sa a rọ rrọ ikoko buobu bi jiri Jihova. Rekọ onana o sae jẹ wha ẹbẹbẹ jọ ze nọ u fo nọ ma rẹ ta kpahe.

¹⁷ Wọhọ oriruo, ẹvẹ who bi rri ibe Ileleikristi ra nọ e rrọ ahwo ewho efa? Ẹvẹrẹ, osẹ, uruemu, gbe oghẹrẹ emu rai e sai wo ohẹriẹ no enọ whọ riẹ. Kọ whọ be hai siomano ai je kuomagbe ahwo nọ wha gbe no ẹwho ọvona ze ọvo? Kọ ẹvẹ otẹrọnọ ahwo nọ a ro mu esẹro evaọ ukoko ra, okogho ra, hayo uwou ogha ẹkwotọ ra a maha vi owhẹ hayo a no uyẹ hayo oria ofa ze? Kọ whọ be kuvẹ re eware nana e raha okugbe gbe ẹjiroro ọvo nọ u fo nọ idibo Jihova a re wo?

18, 19. (a) Ohrẹ vẹ o rrọ obe Ahwo Ẹfisọs 4:1-3? (b) Eme ma rẹ sai ru rọ yọrọ okugbe nọ ọ rrọ ukoko na?

¹⁸ Eme o rẹ sai fiobọhọ kẹ omai nọ ma gbe ro kie ruọ ẹta otiọye he? Ẹfisọs yọ okpẹwho nọ ugho o jọ ziezi nọ ahwo erẹwho sa-sa a jọ, fikiere Pọl ọ kẹ Ileleikristi nọ e jọ obei ohrẹ jọ nọ u wuzou gaga. (Se Ahwo Ẹfisọs 4:1-3.) Muẹrohọ nọ Pọl ọ kake fodẹ iruemu wọhọ omaurokpotọ, ẹwolẹ, odiri, gbe uyoyou. A rẹ sae rehọ iruemu nana dhesẹ edẹẹ nọ i kru uwou dikihẹ. Rekọ u te no edẹẹ nọ i re kru uwou dikihẹ no, o gwọlọ nọ a rẹ rẹrote ei ẹsikpobi, ogbẹrọ ere he uwou na u re muhọ ẹraha. Pọl ọ ta kẹ Ileleikristi nọ e jọ obọ Ẹfisọs na nọ a daoma “yọrọ okugbe ọvo nọ ẹzi na ọ be wha ze.”

¹⁹ O gwọlọ nọ mai omomọvo ma vuhumu inọ owha-iruo mai o rrọ re ma zọhọ fihọ okugbe nọ ọ rrọ ukoko na. Ẹvẹ ma sai ro ru onana? Orọ ọsosuọ, daoma wo je dhesẹ iruemu nọ Pọl ọ fodẹ na, eyehọ omaurokpotọ, ẹwolẹ, odiri, gbe uyoyou. Kẹsena whọ vẹ daoma ru oware nọ o gwọlọ kpobi re whọ sai fiba “udhedhẹ nọ o be gba [omai] kugbe na.” Ma rẹ jẹ daoma ku ẹmẹbẹbẹ kpobi nọ ma wo kugbe ibe Ileleikristi mai họ. Ma te ru ere, kiyọ ma be zọhọ fihọ okugbe gbe udhedhẹ nọ o rrọ ukoko na.

20. Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ ma riẹ nọ Jihova “Ọghẹnẹ mai na ọvuọvo”?

²⁰ Jihova “Ọghẹnẹ mai na ọvuọvo.” Ẹme yena o gine wo ẹgba gaga. Ẹme yena ọ tuduhọ ahwo Izrẹl awọ re a sae mugba kẹ ebẹbẹ nọ a te rẹriẹ ovao dhe taure a tẹ te reuku Ẹkwotọ Eyaa na. Ma te roro kpahe ẹme yena u ti fiobọhọ kẹ omai wo udu nọ ma te rọ rẹriẹ ovao dhe uye ulogbo na nọ o kẹle no na, u ti je fiobọhọ kẹ omai evaọ Aparadase. A jọ ma gbẹ ruabọhọ gọ Jihova ọvo, ẹkwoma udu gbe eva mai kpobi nọ ma re ro you rie, jẹ daoma mai kpobi re ma yọrọ okugbe nọ ọ rrọ ukoko akpọ-soso mai na. Ma tẹ ruabọhọ ere oruo, ma rẹ sai wo imuẹro inọ ma te ruẹ orugba ẹme nọ Jesu ọ te ta kẹ enọ o ti bruoziẹ kẹ wọhọ igodẹ, inọ: “Wha nyaze, whai enọ Ọsẹ mẹ ọ ghale no, re wha reuku Uvie nọ a ruẹrẹhọ kẹ owhai no emuhọ akpọ na ze.”—Mat. 25:34.