Enọ Ahwo Nọ A S’ebe
Amono họ Ilorogu nọ Jesu ọ ta kpahe evaọ owọwọ urere taure o te ti whu na, kọ fikieme a ro se ai odẹ-ova yena?
Evaọ owọwọ taure Jesu o te ti whu, ọ kẹ ikọ riẹ ohrẹ inọ a du jọ udevie ibe Ileleikristi rai gwọlọ epanọ a re ro wo ọkwa hayo jọ ahwo ologbo ho. Ọ ta kẹ ae nọ: “Ivie erẹwho na a re ru omarai ilori kẹ enọ a bi su, yọ a re se ahwo ologbo rai Ilorogu. Rekọ wha rẹ jọ ere he.”—Luk 22:25, 26.
Amono họ Ilorogu nọ Jesu ọ ta kpahe na? Eware nọ a kare fihọ eria, ibigho, gbe eware nọ a kere fihotọ i dhesẹ nọ ahwo Griki gbe ahwo Rom a jẹ hai se ahwo ologbo rai Euergetes hayo Ilorogu rọ kẹ ae ọghọ. A jẹ hae kẹ ahwo otioye ọghọ nana fikinọ a ru obọdẹ eware jọ ro fiobọhọ no evaọ okegbe rai.
Ivie buobu e jariẹ nọ a jẹ hai se Ilorogu. Isu ahwo Ijipti jọ e jọ usu rai, wọhọ Ptolemy III Euergetes (nọ ọ rria oware wọhọ ukpe avọ 247-222 B.C.E.) gbe Ptolemy VIII Euergetes II (nọ ọ rria oware wọhọ ukpe avọ 147-117 B.C.E.). Osu Rom nọ a re se Juliọs Siza (nọ ọ rria ukpe avọ 48-44 B.C.E.) avọ Ọgọstọs (nọ ọ rria ukpe avọ 31 B.C.E.–14 C.E.) a wo odẹ-ova na re. Herọd Ologbo nọ ọ jọ ovie Judia o te je wo odẹ-ova na. O wọhọ nọ Herọd o wo odẹ-ova na evaọ okenọ ọ fa iwhiti no orẹwho ofa ze ro se ahwo riẹ evaọ okenọ ohọo u je mu jẹ rọ iwu kẹ iyogbe.
Ọzae Germany jọ nọ a re se Adolf Deissmann nọ o wuhrẹ kokodo kpahe eme Ebaibol ọ ta nọ ahwo a jẹ hai wo odẹ-ova nana gaga evaọ oke anwae. Ọ ta nọ: “O bẹ vievie he re ohwo ọ jọ eware nọ a kare ruẹ [odẹ-ova nana] te unuẹse nọ u bu vi udhusoi evaọ omoke kakao.”
Nọ o rrọ ere na, kọ eme Jesu o wo họ iroro nọ ọ vuẹ ilele riẹ nọ: “Rekọ wha rẹ jọ ere he”? Kọ Jesu ọ jẹ rọ onana vuẹ ae nọ a re ru ọghọ kẹ amọfa ha, inọ a du daezọ epanọ eware i re ro woma kẹ amọfa ha? Vievie. O wọhọ nọ oware nọ o were Jesu hu họ, ẹjiroro nọ ahwo otiọnana a jẹ hai ro ru ọghọ na.
Evaọ oke Jesu, ikpahwo na a jẹ hae hwosa fihọ erozaha gbe iruẹru ugheriwo sa-sa, bọ eria ugheriwo gbe egagọ je fiobọhọ gaga evaọ iruẹru itieye na efa sa-sa. Rekọ ẹjiroro nọ a je ro ru enana họ, re ahwo a koyẹ kẹ ae, riẹ ae odẹ, hayo votu kẹ ae. Obe jọ o ta nọ: “Dede nọ ahwo na jọ a jẹ rọ eva efuafo ru ọghọ utiona, ẹsibuobu a je ru onana re a ruẹsi wo ọkwa isuẹsu.” Fikinọ okpodẹ gbe erere nọ a rẹ jariẹ wo o jẹ lẹliẹ ahwo ru onana, u ru nọ Jesu ọ rọ ta nọ ilele riẹ a whaha uruemu na.
Nọ ikpe jọ e vrẹ no, Pọl ukọ na ọ ta oware ovona inọ jọ Ileleikristi a rọ eva efuafo ru ọghọ. O kere se Ileleikristi obọ Kọrint nọ: “Jọ ohwo kpobi o ru wọhọ epanọ ọ gba riẹ mu evaọ udu riẹ, orọnikọ avọ ẹgo ho hayo ọgbahọ họ, keme Ọghẹnẹ o re you ohwo nọ ọ rẹ rọ evawere kẹ okẹ.”—2 Kọr. 9:7.