Eria Ekiakiẹ Efa Rọkẹ Obe Ewuhrẹ Uzuazọ Oleleikristi gbe Usiuwoma Ota Mai
ASA 5-11
EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA | MATIU 20-21
“Ohwo Kpobi nọ Ọ Gwọlọ Jọ Ruaro Evaọ Udevie Rai Ọ rẹ Jọ Ọgbodibo Rai”
Ividio iwoho evaọ nwtsty
Oria Eki
Eria eki jọ wọhọ ọnọ ọ rrọ etenẹ na, e jẹ hae jọ ekakọ edhere. Enọ e be zẹ eware a jẹ hae rehọ eware rai dhe iyẹrẹ nọ i bi zurie, o vẹ lẹliẹ edhere na jọ kekeke. O jẹ hae lọhọ kẹ ahwo nọ a be rria ẹwho na re a dẹ eware uwou, erifẹ gbe evra, eglase eghaghae, jegbe eware nọ a kọrọ hayo vu obọ. Fikinọ ifriji e jariẹ oke yena ha, kẹdẹ kẹdẹ ahwo a jẹ hae kpobọ eki nyae dẹ eware. Ahwo nọ a jẹ zẹ eware hayo erara nọ e nyaze a jẹ hai gbiku kẹ ehreki rai, emaha a jẹ hae zaharo, yọ enọ i wo iruo ho a jẹ hae hẹrẹ bẹsenọ a rẹ rehọ ai kpohọ iruo. Jesu o siwi ohwo evaọ oria eki yọ Pọl ọ ta usiuwoma. (Iru 17:17) Wo ohẹriẹ, otu ikere-obe gbe otu Farisi nọ a re dhesẹ oma a rẹ gwọlọ nọ a muẹrohọ ai je yere ai evaọ oria ẹgbede otiọna.
Eme Mt 20:20, 21 nọ a ru vẹ evaọ nwtsty
oni emezae Zẹbẹdi: Koyehọ, oni Jemis avọ Jọn ikọ na. Wọhọ epanọ Mak o kere, Jemis avọ Jọn ae a nya bru Jesu. U mu ẹro nọ ae a ta ẹme na kẹ oni rai Salomi, re ọye ọvo ọ ta kẹ Jesu keme o wọhọ nọ Salomi yọ oniọvo oni Jesu.—Mt 27:55, 56; Mak 15:40, 41; Jọ 19:25.
ọjọ obọze ra ọdekọ ẹkpẹlobọ ra: Eria ivẹ na ọ ekwa ilogbo nọ e vọ avọ orro gbe adhẹẹ, rekọ emamọ obọ ọghọ ọ mae rrọ.—Ol 110:1; Iru 7:55, 56; Rom 8:34.
Eme Mt 20:26, 28 nọ a ru vẹ evaọ nwtsty
ọgbodibo: Hayo “odibo.” Ebaibol ọ rehọ ẹme Griki na di·aʹko·nos dhesẹ ohwo nọ ọ rẹ romakpotọ ruiruo kẹ amọfa yọ o rẹ bẹe he. A rehọ ẹme nana dhesẹ Kristi (Rom 15:8), egbodibo hayo idibo Kristi (1Kọ 3:5-7; Kọl 1:23), idibo iruiruo (Fil 1:1; 1Ti 3:8), te enọ e be gbodibo kẹ ohwo evaọ uwou (Jọ 2:5, 9) gbe ahwo egọmeti (Rom 13:4).
orọnikọ re a gbodibo kẹe he, rekọ re ọ gbodibo: Hayo “orọnọ re a ru iruo kẹe he, rekọ o re ru iruo kẹ ahwo.”
Romatotọ Kiẹ Eware Aghae Via
Ẹme Mt 21:9 nọ a ru vẹ evaọ nwtsty
Ma lẹ nọ, siwi: Evaọ Griki, “Hosana.” A si ẹme Griki na no ẹme Hibru ze nọ otọ riẹ o rrọ “Ma lẹ nọ, siwi” hayo “ivie, siwi.” A be jọ etenẹ rọ ẹme na dhesẹ nọ a be lẹ Ọghẹnẹ ivie rọkẹ esiwo hayo obokparọ; a sae jẹ fae “ivie, rọ esiwo kẹ.” Nọ oke o be nyaharo na, ẹme na o te zihe ruọ olẹ gbe ujiro. Ẹme Hibru nana ọ rrọ Olezi 118:25, nọ o jọ ile oghọghọ nọ a jẹ hae so kẹse kẹse evaọ etoke ehaa Ọnyavrẹ na. Fikiere eme ole na e sae ziọ ai iroro evaọ ẹdẹ yena. Edhere jọ nọ Ọghẹnẹ ọ rọ kẹ uyo olẹ yena inọ siwi Ọmọ Devidi na họ, ọ kpare riẹ no uwhu ze. Evaọ Matiu 21:42, Jesu omariẹ o se no Olezi 118:22, 23 ze jẹ ta nọ u kie kpahe Mesaya na.
Ọmọ Devidi: Ẹme nana o dhesẹ uyẹ nọ Jesu o no ze gbe iruo nọ o wo wọhọ Mesaya nọ a ya eyaa riẹ na.
Ọ Rehọ Ure Ifigi Wuhrẹ Ahwo Kpahe Ẹrọwọ
Rekọ fikieme Jesu o ro kpe ure na? Ọ fodẹ oware nọ o ro ru ere nọ ọ ta nọ: “Uzẹme mẹ be ta kẹ owhai, otẹrọnọ wha te wo ẹrọwọ, nọ wha gbẹ vro ho, orọnikọ oware nọ me ru ure ifigi na ọvo wha te sai ru hu rekọ nọ wha tẹ tubẹ ta kẹ ugbehru nana nọ, ‘Kparoma re whọ nyai kie fihọ abade na,’ o te via ere. Yọ eware kpobi nọ wha yare evaọ olẹ, wha te wo ẹrọwọ, wha ti wo ai.” (Matiu 21:21, 22) Ọ wariẹ ẹme nọ ọ ta no vẹre inọ a te wo ẹrọwọ, a rẹ sae ta kẹ ugbehru nọ u no oria ruọ oria.—Matiu 17:20.
Fikiere Jesu ọ be rọ ure nọ o ru lo no na wuhrẹ epanọ o roja te re ohwo o fi ẹrọwọ họ Ọghẹnẹ. Ọ ta nọ: “Eware kpobi nọ wha be lẹ kẹ jẹ yare, wha wo ẹrọwọ inọ i te owhai obọ no, wha ti wo ai.” (Mak 11:24) Obọdẹ oware Jesu o bi wuhrẹ ilele riẹ kpobi na. Uwuhrẹ nana o nwani fo kẹ ikọ na fiki ebẹbẹ nọ i bi ti te ai kẹle na. Oware ofa jọ o riẹ nọ ma rẹ sai wuhrẹ no ure ifigi nọ u lo no na ze kpahe epanọ u ro fo re ma wo uvi ẹrọwọ.
Wọhọ ure ifigi na, orẹwho Izrẹl a wo oma eviẹhọ. Ahwo Izrẹl a reọvọ kugbe Ọghẹnẹ inọ a ti koko izi riẹ, yọ evaọ okafe who re roro nọ a bi gine ru ere. Rekọ enwenọ orẹwho na soso o kare ẹrọwọ yọ a be mọ emamọ ibi hi. A tubẹ se Ọmọ Ọghẹnẹ dede. Fikiere, ure ifigi na nọ Jesu o ru lo no na, u dhesẹ oware nọ o te via kẹ orẹwho nana nọ o be mọ ibi hi na, nọ o kare ẹrọwọ na.
ASA 12-18
EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA | MATIU 22-23
“Koko Izi Ivẹ nọ E Mae Rro Na”
Ẹme Mt 22:37 nọ a ru vẹ evaọ nwtsty
udu: A sae rehọ iẹe dhesẹ oghẹrẹ nọ ohwo ọ rrọ hayo uruemu riẹ. A tẹ fodẹ iẹe kugbe “uzuazọ” avọ “iroro,” u re wo otofa jọ dẹẹ je dikihẹ kẹ oware nọ o rrọ ohwo eva, oware nọ u bi si ohwo urru, gbe oghẹrẹ nọ oma o rọ ohwo. Eme esa nọ a fodẹ na (udu, uzuazọ, gbe iroro) i wo ohẹriẹ no ohwohwo ho; e jẹhọ ohwohwo ro dhesẹ epanọ u wuzou te re ohwo ọ rehọ eva riẹ kpobi you Ọghẹnẹ riẹriẹriẹ.
uzuazọ: Hayo “oma ohwo kpobi.”
iroro: Koyehọ areghẹ ohwo. Ohwo ọ rẹ daoma rehọ areghẹ riẹ kpobi riẹ Ọghẹnẹ hrọ jẹ ruabọhọ you rie. (Jọ 17:3, eme obotọ; Rom 12:1) Eme nana nọ a rehọ no Iziewariẹ 6:5 ze na, ‘udu, uzuazọ, gbe ẹgba,’ e jọ eme Hibru ọsosuọ na. Rekọ, Matiu o kere ẹme na “iroro” wọhọ epanọ o rọ evaọ Griki, viukpọ “ẹgba.” O sae jọnọ u wo ẹjiroro buobu nọ a rọ rehọ eme sa-sa rọ ta ẹme na. Orọ ọsosuọ, dede nọ a jọ Hibru wo uzedhe ẹme jọ dẹẹ rọkẹ “iroro” ho, nọ a tẹ be tae evaọ Hibru a re wo otoriẹ riẹ wọhọ “udu.” Nọ a tẹ rọ ẹme na ta ẹme u re dikihẹ kẹ oware nọ o rrọ ohwo eva, oware nọ ohwo o bi roro, oghẹrẹ nọ oma o rrọ ohwo, uruemu riẹ gbe oware nọ o wọ ohwo ru oware jọ. (Izi 29:4; Ol 26:2; 64:6; rri ẹme nọ a ru vẹ kpahe udu evaọ owọ nana.) Fiki ẹjiroro nana, nọ Hibru ọ tẹ fodẹ “udu,” ikereakere Hibru nọ a fa fihọ Griki na ọ vẹ rọ ẹme Griki nọ a re wo otoriẹ riẹ wọhọ “iroro” rọ fae. (Emu 8:21; 17:17; Itẹ 2:10; Aiz 14:13) Oware ofa jọ nọ o sae jọnọ o lẹliẹ Matiu rọ ẹme Griki kere “iroro” viukpọ “ẹgba” nọ o je kere no Iziewariẹ 6:5 ze họ, ẹme Hibru nọ a fa “ẹgba [hayo, “ogaga,”]” na o sai dikihẹ kẹ ogaga ugbobọ gbe ẹgba iroro hayo areghẹ. Oghẹrẹ kpobi nọ o rọ kẹhẹ, fiki ẹmẹhẹriẹ nọ ọ rrọ otofa riẹ evaọ Griki avọ Hibru nọ o tulo ho o soriẹ ze nọ a je kere no Iziewariẹ ze enọ ikere ebe Usi Uwoma Jesu a gbe ro kere eme na othotha ha.
Ẹme Mt 22:39 nọ a ru vẹ evaọ nwtsty
Orọ avọ ivẹ: A kere uyo nọ Jesu ọ za kẹ ohwo Farisi na fihọ obe Matiu 22:37, rekọ orọnikọ uyo na ọvo ọ za kẹe he, ọ wariẹ uzi avivẹ na kẹe re (Ize 19:18), ro dhesẹ nọ izi ivẹ na e jẹhọ ohwohwo gbe nọ Uzi na soso gbe eme Eruẹaro na e roma hwa.—Mt 22:40.
ọrivẹ: Ẹme Griki nọ a fa “ọrivẹ” na (evaọ Hibru “ọnọ ọ kẹle”), orọnikọ ohwo nọ ọ be rria kẹle ohwo ọvo u dikihẹ kẹ hẹ. A rẹ jẹ rehọ iẹe dhesẹ ohwo nọ ohwo ọ be raha oke kugbe hayo lele ta ẹme.—Luk 10:29-37; Rom 13:8-10.
Ẹme Mt 22:40 nọ a ru vẹ evaọ nwtsty
Uzi na . . . Eruẹaro na: “Uzi na” nọ a fodẹ na họ obe Emuhọ rite Iziewariẹ. “Eruẹaro na” họ ebe nọ a kere eruẹaruẹ fihọ nọ e rrọ Ikereakere Hibru na. Rekọ nọ a tẹ ta eme ivẹ na kugbe, iroro ohwo e rẹ mai kpohọ oma Ikereakere Hibru na soso.—Mt 7:12; 22:40; Luk 16:16.
roma hwa: Ẹme Griki nọ otofa riẹ gheghe o rrọ “rọ oware hwa” nọ a jọ etenẹ ta ẹme te na, a sai je dhesẹ iẹe “roma da; roma rẹrẹ.” Jesu o dhesẹ nọ orọnikọ Uzi na kugbe Izi Ikpe na ọvo ọ be ta kpahe he, rekọ ọ be ta nọ oma Ikereakere Hibru na kpobi e roma hwa uyoyou.—Rom 13:9.
Romatotọ Kiẹ Eware Aghae Via
Ẹme Mt 22:21 nọ a ru vẹ evaọ nwtsty
hwa eware Siza zihe kẹ Siza: Uyo nọ Jesu ọ jọ etenẹ kẹ gbe ọkpọ eme itieye na nọ a kere fihọ Mak 12:17 avọ Luk 20:25 na, eye ọvo ọ jọ fodẹ ovie-ologbo Rom. “Eware Siza” i kugbe osa nọ a rẹ hwa fihọ eware nọ egọmeti o ru, adhẹẹ gbe oma nọ a re ro kpotọ kẹ enọ i bi su hayo enọ i wuzou evaọ egọmeti.—Rom 13:1-7.
eware Ọghẹnẹ kẹ Ọghẹnẹ: Onana u kugbe eva mai kpobi nọ ma rẹ rọ gọe, uzuazọ mai kpobi nọ ma re ro you rie gbe ẹme nọ ma re yo kẹe evaọ oware kpobi.—Mt 4:10; 22:37, 38; Iru 5:29; Rom 14:8.
Ẹme Mt 23:24 nọ a ru vẹ evaọ nwtsty
enọ i re nwo otọle kufiẹ rekọ a ve si ekamẹle lọ: Otọle avọ ekamẹle họ amarao gbe arao nọ ọ mae kawo jẹ mae rro evaọ usu erao nọ e fo ho nọ emọ Izrẹl a riẹ kpahe. (Ize 11:4, 21-24) Jesu o bru okpa họ ẹme nana ro dhesẹ nọ isu egagọ na a bi ru abọdekọ uzi na, nọ a be rọ yẹyẹ idi rai re makọ etọle dede e gbẹ jọ udi na ha re a siọ oma ba ezue evaọ oke ehaa, rekiyọ a bi rri eme nọ e gbẹdẹ viere evaọ Uzi na vo nọ o wọhọ ẹsenọ a bi si ekamẹle lọ.
ASA 19-25
EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA | MATIU 24
“Jaja Aro Vi nọ Ma Rrọ Edẹ Urere Na”
it-2 279 ¶6
Uyoyou
Uyoyou Ohwo O Sai Kiekpo. Nọ Jesu ọ jẹ ta ẹme kẹ ilele riẹ kpahe eware nọ e te via evaọ obaro ọ ta nọ, uyoyou (a·gaʹpe) ahwo nọ i se oma rai eg’Ọghẹnẹ u ti kiekpo. (Mt 24:3, 12) Nọ Pọl ukọ na o je kele eware nọ e te kẹ ẹbẹbẹ evaọ obaro, ọ ta nọ ahwo a ti “you ugho.” (2Ti 3:1, 2) Nọ oke o be nyaharo na, u muẹro nọ ohwo ọ sai muhọ ewhrehe ẹmẹrera, kẹsena uyoyou nọ o wo vẹre u ve muhọ ekiekpo. Onana u dhesẹ oware nọ u ro woma re ohwo o muẹrohọ otọ jẹ daoma re uyoyou riẹ u dhe ẹgẹga nọ o te bi roro kpahe ẹme Ọghẹnẹ jẹ daoma yere uzuazọ riẹ lele izi riẹ.—Ẹf 4:15, 22-24.
w99 11/15 19 ¶5
Kọ Who bi Ru Iruo Kpobi nọ I te Owhẹ Kẹ Ọghẹnẹ?
5 Jesu Kristi ọ ta kpahe oke obẹbẹ mai nana nọ: “Keme wọhọ epanọ o jọ evaọ edẹ Noa, ere ọzino Ọmọ ohwo o rẹ te jọ. Keme wọhọ epanọ o jọ evaọ oke yena taure Owhe na o te ti ku, a jẹ re a jẹ da, ezae e jẹ rọo, yọ a jẹ rọ eyae kpohọ orọo, bọo ẹdẹ nọ Noa ọ rọ ruọ okọ na, a muẹrohọ họ bẹsenọ Owhe na ọ rọ ze, o te kpe ai kpobi no, ere ọzino Ọmọ ohwo o rẹ te jọ.” (Matiu 24:37-39) Nọ ma gbe bi ru ei vrẹta ha, oware ovo o jariẹ thọ họ re a da hayo re, yọ a tẹ rọo othọ họ keme Ọghẹnẹ ọ to orọo họ. (Emuhọ 2:20-24) Rekọ nọ ma te muẹrohọ nọ ma bi le eware uyerakpọ na kiti kata, kọ ma gbẹ daoma lẹ kpahe iẹe? Jihova ọ sai fiobọhọ kẹ omai rọ Uvie riẹ karo, ru oware uwoma je ru iruo nọ i te omai kẹe.—Matiu 6:33; Ahwo Rom 12:12; 2 Ahwo Kọrint 13:7.
Ikọ Jesu A Yare Oka
Ọ ta nọ o gwọlọ nọ ilele riẹ a rẹ jaja aro vi, rou ẹsikpobi, jẹ ruẹrẹ oma kpahe. Jesu ọ rehọ ọtadhesẹ ọfa dhesẹ epanọ unuovẹvẹ nana u wuzou te inọ: “Wha riẹ onana: O hae jọnọ ọnọ o wo uwou na ọ riẹ oke nọ oji na ọ be rọ nyaze, ọ hai kpe aro fihọ, ọ hae kuvẹ hẹ re oji na o kporo uwou riẹ ruọ eva. Fiki onana, whai omarai wha ruẹrẹ oma kpahe keme Ọmọ ohwo ọ te nyaze evaọ auwa nọ wha roro ho.”—Matiu 24:43, 44.
Romatotọ Kiẹ Eware Aghae Via
Ẹme Mt 24:8 nọ a ru vẹ evaọ nwtsty
eware nọ e te wha edada ze: Otofa ẹme Griki nana u dhesẹ edada oke eyẹ. A rehọ ẹme na dhesẹ edada, uye, gbe ẹrova nọ o rẹ jọ evaọ oke eyẹ. Wọhọ epaọ edada eyẹ, uye ogaga nọ a ruẹaro riẹ na u ti dhe ẹgẹga, vihọ, yọ u dhesẹ epanọ u ti kri te taure uye ulogbo nọ a fodẹ evaọ obe Matiu 24:21 na u te ti muhọ.
Ẹme Mt 24:20 nọ a ru vẹ evaọ nwtsty
ezi ekpahe: Ikpiso, owhe, gbe ekpahe nọ e rẹ jọ evaọ ezi nana u re ru ei bẹbẹ re a kpohọ erẹ hayo kọ okọ jẹ gwọlọ uwou.—Ẹzr 10:9, 13.
ẹdẹ Ẹdijala: Evaọ ekwotọ wọhọ Judia, izi Ẹdijala i re ru ei nọ ohwo o gbe kpohọ erẹ thethabọ họ jẹ wọ ewha ha, yọ a rẹ kare ethẹ okpẹwho na evaọ ẹdẹ Ẹdijala na.—Rri Iru 1:12 gbe Appendix B12.
ASA 26–ANE 1
EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA | MATIU 25
“Wha Ruabọhọ Erou”
Romatotọ Kiẹ Eware Aghae Via
Tha Inievo Kristi Uke
7 Nẹnẹ, otoriẹ nọ ma wo kpahe ọtadhesẹ igodẹ gbe ewe na u vẹ gaga no. Jesu họ “Ọmọ ohwo” hayo Ovie nọ a fodẹ evaọ ọtadhesẹ na. Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo nọ i ti lele Jesu su evaọ obọ odhiwu na họ “inievo mẹ” nọ a fodẹ evaọ ọtadhesẹ na. (Rom 8:16, 17) “Igodẹ” gbe “ewe” na i dikihẹ kẹ ahwo sa-sa nọ a no erẹwho kpobi ze. A rọ ẹzi wholo enana ha. Kọ oke vẹ a te rọ hẹriẹ igodẹ no ewe na? Ẹdhoguo nana ọ te romavia evaọ ekuhọ uye ulogbo na nọ o kẹle no na. Kọ ẹjiroro vẹ a ti ro gu otu jọ ẹdhọ sọ a rrọ igodẹ hayo ewe? Oghẹrẹ nọ a ru Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo nọ e gbẹ rrọ otọakpọ u ti dhesẹ onana via. Nọ urere akpọ nana u te re no na, eva e be were omai gaga inọ Jihova ọ be rọ ẹmẹrera ru ọtadhesẹ nana vẹ kẹ omai gbe efa nọ i wobọ kugbe ọnana nọ e rrọ Matiu uzou avọ 24 gbe 25.
“Whai Họ Ezọ Mẹ”
16 Otẹrọnọ who bi rẹro nọ whọ te rria Uvie Ọghẹnẹ, ẹvẹ whọ sai ro dhesẹ inọ whẹ yọ ogbẹnyusu inievo Kristi? Joma ta ẹme kpahe idhere esa ọvo. Orọ ọsosuọ, obọ nọ who re wo ziezi evaọ iruo usiuwoma ota na. Kristi o jie uzi kẹ inievo riẹ inọ a whowho emamọ usi na nya akpọ na kpobi wariẹ. (Mat. 24:14) Rekọ ababọ obufihọ igodẹ efa na o rẹ jọ bẹbẹ re inievo Kristi nọ i kiọkọ otọakpọ na nẹnẹ a ru iruo nana. Evaọ uzẹme, oke kpobi nọ itu igodẹ efa na a tẹ be ta usiuwoma, yọ a bi fi obọ họ kẹ inievo Kristi ru iruo nọ a kẹ rai na gba. Wọhọ Kristi, utu ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na a wo edẹro gaga kẹ obufihọ igodẹ efa na.
17 Edhere avivẹ nọ utu igodẹ efa na a re ro fi obọ họ kẹ inievo Kristi họ ugho nọ a rẹ rọ tha iruo usiuwoma ota na uke. Jesu ọ tuduhọ ilele riẹ awọ re a rehọ ‘efe rai nọ i kiẹrẹe he ru ezọ kẹ oma rai.’ (Luk 16:9) Orọnikọ ma rẹ rehọ ugho dẹ Jesu hayo Jihova rehọ re ma jọ egbẹnyusu rai hi. Ukpoye, ma tẹ be rehọ eyero mai tha iruo na uke, yọ ma bi dhesẹ inọ ma gine you rai, orọnikọ ẹkwoma ẹmeunu ọvo ho rekọ “eva eruo gbe eva uzẹme.” (1 Jọn 3:16-18) Ma rẹ kẹ uke-otha utioye na ẹkwoma usiuwoma ota, ugho nọ ma rẹ zọhọ kẹ ebabọ gbe ẹruorote eria egagọ mai gbe iruo akpọ-soso na. Ugho nọ ma zọhọ o tẹ make kawo hayo bu, okẹ unevaze mai o be da Jihova avọ Jesu ẹro.—2 Kọr. 9:7.
18 Edhere avesa nọ mai kpobi ma re ro dhesẹ inọ ma rrọ egbẹnyusu Kristi họ ma te bi yoẹme kẹ ekpako ukoko. Kristi họ ọnọ ọ rehọ ezae nana mu ẹkwoma ẹzi ọfuafo. (Ẹf. 5:23) Pọl ukọ na o kere nọ: “Wha yo ẹme e nọ i bi su owhai re wha rehọ oma kpotọ kẹ ae.” (Hib. 13:17) Ẹsejọ o rẹ jọ bẹbẹ kẹ omai re ma yoẹme kẹ ọkpọvio nọ ekpako na a kẹ omai no Ebaibol ze. Ẹsejọhọ ma riẹ ethobọ rai, yọ onana o sae lẹliẹ omai rri ohrẹ rai vo. Ghele na, Kristi, Ọnowuzou ukoko na ọ be rehọ ezae nana nọ e gba ha na ru iruo. Fikiere, owọ nọ ma be jẹ kpahe ọkpọvio nọ a be k’omai u re kpomahọ usu mai kugbe Kristi. Ma tẹ be kpairoro vrẹ ethobọ rai jẹ rọ evawere lele ọkpọvio rai, yọ ma bi dhesẹ nọ ma you Kristi.