Eria Ekiakiẹ Rọkẹ Obe Ewuhrẹ Uzuazọ Oleleikristi gbe Usi Uwoma Ota Mai
© 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
ASOI 5-11
EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA ITẸ 12
Eware I re Woma kẹ Ohwo nọ O re Ru Iruo Ziezi
Uruemu-Ezi nọ O Ghare Vi Edaemọno
O rẹ sae jọ bẹbẹ kẹ idibo Jihova jọ re a ruẹ ugho nọ u re te ai rẹrote omarai. Ukpenọ a rẹ rọ edhere ewhariọ wo ugho ababọ ẹroyẹ, a re kru obọ ga je ru iruo ziezi. A vẹ rọ enẹ dhesẹ nọ obọdẹ iruemu-aghae Ọghẹnẹ, nọ i kugbe oruọzewọ o ghare rai obọ vi oware ofa kpobi nọ ugho o rẹ sae kẹ ae.—Itẹ 12:24; Ẹf. 4:28.
Epanọ Iruo nọ Ma bi Ru E Sai rọ Lẹliẹ Eva Were Omai
Onọ urere na yọ onọ nọ u fo nọ ma re roro kpahe. Nọ ma tẹ riẹ nọ iruo mai i bi fiobọhọ kẹ amọfa, ẹsiẹe ma te rọ eva mai kpobi ru iruo na. Jesu ọ ta nọ: “Ẹkẹ evawere e mae rrọ vi emio.” (Iruẹru Ikọ 20:35) Ahwo jọ nọ iruo mai i re fiobọhọ kẹ họ, ehreki nọ e rẹ dẹ eware mi omai, gbe ega iruo mai. Amọfa nọ iruo mai i re fiobọhọ kẹ họ, ahwo uviuwou mai gbe amọfa nọ a gwọlọ obufihọ.
Ahwo uviuwou mai. Nọ ọzae o te bi ru iruo re ọ sae rẹrote ahwo uviuwou riẹ ziezi, u re fiobọhọ evaọ idhere ivẹ. Orọ ọsosuọ, u re ru nọ ahwo uviuwou na a rẹ rọ ruẹ emu re, wo iwu nọ a re kuhọ gbe uwou nọ a rẹ rria. Yọ eware nana i wuzou wumuo ho evaọ uzuazọ. Enẹ o re ro ru iruo nọ Jihova ọ kẹ riẹ inọ ọ ‘rẹrote ahwo uviuwou riẹ.’ (1 Timoti 5:8) Orọ avivẹ, ọzae o te bi ru iruo ziezi re ọ a sae rẹrote uviuwou riẹ, yọ o bi fi emamọ oriruo hotọ kẹ amọfa. Ọmọzae jọ nọ a re se Shane nọ a ta kpahe evaọ uzoẹme nọ o vrẹ na ọ ta nọ: “A tẹ be ta ẹme ahwo nọ a goma iruo, ọsẹ mẹ yọ ohwo nọ ọ goma iruo ziezi. U kri akpọ no nọ ọsẹ mẹ o bi ro ru iruo egaga wọhọ, iruo ekapenta gbe efa. Ọ tẹ jẹ rrọ ohwo nọ ọ rẹ ta uzẹme. Oriruo riẹ u wuhrẹ omẹ nọ, u wuzou re ohwo ọ rọ abọ riẹ ru eware sa-sa nọ e rẹ sai fiobọhọ kẹ amọfa.”
Ahwo nọ a gwọlọ obufihọ. Pọl ukọ na ọ tuduhọ Ileleikristi awọ nọ, a hai ‘ru iruo egaga re a sai wo oware nọ a rẹ kẹ ọnọ o wo ho.’ (Ahwo Ẹfisọs 4:28) Evaọ uzẹme, nọ ma tẹ be hae daoma ru iruo ziezi, ma te sae rẹrote omamai gbe ahwo uviuwou mai. U ti je ru nọ ma te sai ro fiobọhọ kẹ ahwo nọ a gwọlọ obufihọ. (Itẹ 3:27) Fikiere nọ ma tẹ be hae daoma ru iruo ziezi, eva e te were omai keme ma te hai ru amọfa ọghọ.
Eware Aghae nọ Whọ Kiẹ Via
Kọ Ẹvẹ Mẹ Gudu Te?
● Who rri ebẹbẹ ra rro ga hrọ họ. Wuhrẹ epanọ who re ro vuhu ebẹbẹ nọ e ginẹ rro gbe enọ i te oware ovo ho. Ebaibol na ọ ta nọ: “Ohwo ogheghẹ ọ rẹ raha oke he re o te dhesẹ ofu riẹ via, rekọ ohwo nọ o wo areghẹ ọ rẹ kpairoro vrẹ eme iyoma nọ a ta kẹe.” (Itẹ 12:16) Orọnikọ ẹbẹbẹ kpobi a re bru ikpekpe fihọ họ.
“Evaọ obọ isukulu, makọ oware nọ u tulo ho dede, emọ eklase mẹ e rẹ go kpahe iẹe wọhọ ẹsenọ o rrọ okpoware jọ. Nọ egbẹnyusu rai e jẹ nwane jọ itanẹte vi uwou se ai nọ a riẹ ru nọ a be rọ go kpahe oware na, eva e vẹ dha ae viere, u ve ru nọ a re ro rri ẹbẹbẹ na rro vrẹta.”—Joanne.
Kọ Wha Rọwo nọ Egagọ Rai Ọvo Họ Erọ Uzẹme?
Ahwo kpobi nọ a se egagọ gboja a re roro nọ Ọghẹnẹ avọ Jesu a jẹ egagọ rai rehọ. O gbẹ rrọ ere he, a hai ti kuomagbe egagọ na ha.
Jesu Kristi ọ rọwo ho inọ egagọ kpobi, hayo idhere kpobi nọ ohwo ọ nya ọ rẹ jọ wo uzuazọ. Ukpoye, ọ ta nọ: “Edhere nọ a re ro kpohọ uzuazọ ọ rẹ kekeke, unu riẹ ọ rẹ hwahwa, enọ e ro riẹ e rẹ kakao.” (Matiu 7:14) Isẹri Jihova a rọwo inọ a duku edhere na no. O gbẹ rrọ ere he, a hai ti kpohọ egagọ ọfa
ASOI 12-18
EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA ITẸ 13
Jọ Elo “Ukpẹ Ohwo Omuomu” Ọ Viẹ Owhẹ Họ Họ
it-2 196 ¶2-3
Ukpẹ
Eware Efa nọ A Rọ Ukpẹ Dhesẹ. A rọ ukpẹ dhesẹ oware nọ u re fiobọhọ kẹ ohwo yeri akpọ riẹ vrẹ. A jọ obe Itẹ fodẹ ohẹriẹ nọ o rrọ ukpẹ orumuomu avọ elo ohwo okiẹrẹe. Etẹe ọ ta nọ: “Elo ohwo okiẹrẹe o re lo ziezi, rekọ ukpẹ ohwo omuomu u ti fu no.” (Itẹ 13:9) Ẹsikpobi elo ohwo okiẹrẹe o re lo ga. Fikinọ o bi ru oware nọ o rẹ were Ọghẹnẹ, Jihova ọ rẹ ghale iẹe ẹsikpobi. Rekọ ukpẹ orumuomu, epanọ o lo te kẹhẹ, o re kri efu hu. Nọ eware e tẹ maki bi woma kẹe, e rẹ tọ họ. Ọghẹnẹ o ti vu ai wa ha, ọ te kẹ ai uye fiki umuomu rai. Yọ oware otiọye na Ebaibol ọ ta nọ ọ rẹ via kẹ ọmọ nọ ọ rẹ la ọsẹgboni riẹ eka.—Itẹ 20:20.
Ẹme nọ a jọ obe Itẹ fa nọ “ukpẹ riẹ u re fu” na u dhesẹ re nọ ohwo ọyena o wo ẹruore ọvo ho. Oria ọfa evaọ obe Itẹ ọ ta nọ: “Ukpẹ ohwo omuomu u ti fu no.”—Itẹ 24:20.
Gọ Ọghẹnẹ nọ Ọ rẹ Kẹ Ufuoma Na
3 Otẹrọnọ Setan ọ rẹ sae viẹ imava nọ e jọ gbagba họ, jẹ viẹ ijẹle buobu họ re a siọ esuo Ọghẹnẹ, koyehọ ọ rẹ sae viẹ omai họ re. Eghẹ riẹ i ri nwene he. Ọ be gwọlọ viẹ omai họ re ma roro nọ izi Ọghẹnẹ yọ owha ogbẹgbẹdẹ, onọ o rẹ whaha omai evawere. (1 Jọn 5:3) Iroro itieye na e rẹ sae ruọ omai udu nọ ma tẹ be hae jọ kugbe ahwo nọ a wo ọkpọ iroro itieye kẹse kẹse. Oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ ọ rrọ ikpe 24 nọ o kie ruọ ọfariẹ-ogbe ọ ta nọ: “Ekpehre egbẹnyusu nọ me wo e lẹliẹ omẹ ru oware uyoma nana, mẹ jẹ gwọlọ jọ wọhọ otu mẹ.” O sae jọnọ otu ra a gele owhẹ ruọ oware uyoma no ẹdẹjọ re.
w04 7/15 31 ¶6
“Ohwo nọ O re Rri Otọ Mu Ọ Riẹ Oware nọ O Bi Ru”
Ohwo kpobi nọ o wo areghẹ, nọ ọ be hai ru oware nọ u fo, eware i re woma kẹe. Solomọn ọ ta nọ: “Ohwo okiẹrẹe ọ rẹ re eva vọ, rekọ eva orumuomu e rẹ jọ ofofe.” (Itẹ 13:25) Jihova ọ riẹ oware nọ u woma kẹ omai vi omai. Ọ vuẹ omai oghẹrẹ nọ ma re lele ahwo uviuwou gbe amọfa yeri, epanọ ma rẹ rọ ta usi uwoma na, gbe oware nọ ma re ru nọ a tẹ kẹ omai ohrẹ. Ma te ru oware nọ ọ ta, akpọ mai o re gine woma ziezi.
Eware Aghae nọ Whọ Kiẹ Via
it-2 276 ¶2
Uyoyou
Oghẹrẹ uyoyou nọ u fo ho. Fikiere, re ohwo ọ sai dhesẹ uvi uyoyou, oriruo nọ Ọghẹnẹ o fihotọ nọ ọ rọ Ebaibol na ọ rẹ rọ aro kele, ọ vẹ jẹ kuvẹ re ẹzi Jihova ọ kpọe. Wọhọ oriruo, oware ovo o jariẹ thọ họ nọ ọsẹgboni a te you ọmọ rai. Rekọ a rẹ yọroma. O gbẹ rọ ere, fikinọ a you ọmọ na, oware nọ ọ gwọlọ kpobi a ti ru kẹe. Nọ ọ tẹ maki ruthọ, a rẹ ta ẹme kẹe he hayo kpei hi. (Itẹ 22:15) Oghẹrẹ uyoyou otiọye na u fo vievie he, keme o rẹ gwọlọ ewoma omọfa ha. Ebaibol ọ ta nọ ohwo o te bi dhesẹ uyoyou otiọye na, yọ o you ọmọ riẹ hẹ, rekọ o mukpahe iẹe. Keme oware yena nọ o bi ru na o ti fiobọhọ kẹ ọmọ na ha nọ ọ tẹ kpako no.—Itẹ 13:24; 23:13, 14.
ASOI 19-25
EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA ITẸ 14
Nọ Oware Okpẹtu Ọ tẹ Via, Whọ Họrọ Oma Ru Oware Ọvo Ho
Joma rọ Uzuazọ nọ Ọghẹnẹ Ọ Kẹ Omai na Zaro Ho
10 Eware okpẹtu e rẹ seba ẹvia ha. Ẹsejọ okpẹyao jọ nọ o bi vo o sae jọ otọ, hayo a bi ru ozighi evaọ oria nọ ma rrọ, yọ owhe hayo eware itieye efa e sae jẹ raha eware. Nọ eware itieye na e tẹ be via, ma re ru oware nọ egọmeti ọ ta. A te fi oke họ nọ ma rẹ jọ otafe ba evaọ aso, hayo a tẹ ta nọ ma dhẹ no oria nọ ma rrọ, joma ru epanọ a ta na. Ma te ru ere, o sae thọ omai. (Rom 13:1, 5-7) Ẹsejọ dede, taure oghẹrẹ eware okpẹtu jọ e tẹ te via, ahwo egọmeti a rẹ vuẹ omai no re ma ruẹrẹ oma kpahe. Yọ ma rẹ daoma ru oware nọ a ta. Ma sae ruẹrẹ emu nọ ọ rẹ kake raha ha, ame, gbe imu fihọ oria kpahe.
11 Kọ eme ma re ru nọ oghẹrẹ ẹyao jọ nọ o bi vo o tẹ rrọ otọ? Ma re lele izi nọ egọmeti o fihọ. A tẹ vuẹ omai nọ ma hae wozẹ abọ mai ziezi, ma du kẹle ahwo ga hrọ họ, ma hai fi emaske họ, hayo inọ ma jọ oria mai sa nọ oma o gbẹ rrọ omai hi, ma re ru epanọ a ta na. Ma te bi ru ere, kiyọ ma rọ uzuazọ nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ omai na zaro vievie he.
12 Nọ oware okpẹtu o tẹ be via, eme atanọ atanọ e rẹ jọ buobu. Ma sae jọ unu ahwo nọ ma gbẹ rrọ oria, hayo egbẹnyusu mai yo eme itieye na, o sae jọ itanẹte dede. Rekọ orọnọ “ẹme kpobi” nọ ma yo ma rẹ rọwo ho. (Se Itẹ 14:15.) Otẹrọnọ ozighi jọ ọ rrọ otọ, hayo oghẹrẹ ẹyao jọ o bi vo, ma rẹ daoma riẹ oware nọ egọmeti hayo edọktọ a ginẹ ta kpahe iẹe. U te no ere no, Utu Ẹruorote na gbe uwou ogha a rẹ daoma riẹ uzẹme oware nọ o be via na ziezi, a vẹ te vuẹ omai oghẹrẹ nọ ma te hai ro ru ewuhrẹ jẹ ta usi uwoma nọ oware na o rrọ otọ na. (Hib. 13:17) Ma re ru oware kpobi nọ ukoko o vuẹ omai keme ere ma te rọ thọ omamai gbe amọfa. Yọ o sae whae ze nọ a rẹ rọ rehọ emamọ ubiẹro rri ukoko na.—1 Pita 2:12.
Gudu Wọhọ Zedọk
11 Nọ a tẹ vuẹ omai nọ ma fiobọhọ kẹ inievo mai nọ oware okpẹtu jọ o tẹ be via, ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ ma gudu wọhọ Zedọk? Orọ ọsosuọ, ru oware nọ ukoko o ta. Nọ oware okpẹtu jọ o tẹ be via, o roja gaga re mai kpobi ma ru oware nọ a vuẹ omai. Ru oware nọ uwou ogha u kere ze nọ wha ru. (Hib. 13:17) Ekpako ukoko a te gbe ẹmẹse họ oma, a rẹ hai rri eware nọ a vuẹ inievo na inọ a ru taure oware okpẹtu o tẹ te via, gbe okenọ o te muhọ ẹvia no. A vẹ jẹ hai rri eware nọ ukoko u kere fihotọ inọ a ru nọ oware okpẹtu o tẹ be bẹbẹ ze. (1 Kọr. 14:33, 40) Ọrọ avọ ivẹ, gudu jẹ yọroma. (Itẹ 22:3) Wo areghẹ te oma. Sẹro omara gaga re who gbe kie ruọ ẹbẹbẹ hẹ. Ọrọ avọ esa, rẹroso Jihova. Kareghẹhọ nọ Jihova ọ gwọlọ nọ oware uyoma o via kẹ owhẹ gbe inievo na ha. Jihova ọ sae rọ owhẹ fiobọhọ kẹ inievo ra evaọ oghẹrẹ nọ who gbe ro ru ei kpe oma ha.
Eware Aghae nọ Whọ Kiẹ Via
it-2 1094
Epanọ A re Roro Oware Te
U te no ere no, ohwo nọ o re roro oware te a re mukpahe iẹe re. Ẹme otiọye na jọ ọ rrọ obe Itẹ 14:17. Ọ ta nọ: “A re mukpahe ohwo nọ o re roro oware te.” Ẹsibuobu, eva ahwo nọ a re roro oware te ziezi e rẹ dha ahwo nọ a re roro oware te he. Oghẹrẹ oware utioye na o be hae via kẹ ahwo nọ a bi ru oreva Ọghẹnẹ re. Jesu Kristi ọ ta nọ: “Fikinọ wha wo obọ kugbe akpọ na ha, rekọ mẹ salọ owhai no akpọ na no, fiki onana akpọ na o bi mukpahe owhai.” (Jọ 15:19) Ẹme nọ a fa “roro oware te” evaọ obe Itẹ 14:17 na, ọ sai je wo otofa epanọ a re roro oware uyoma. Fikiere, a sae jẹ fa oria Ebaibol yena nọ a re mukpahe ohwo nọ ọ rẹ ma omaa omuomu. Nwanọ ere a jọ Ebaibol jọ fae, etẹe ta nọ: “Ohwo nọ ọ rẹ ma omaa omuomu, a re mukpahe iẹe.”—JP, Ro.
ASOI 26–AZEZA 1
EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA ITẸ 15
Hai Ru Eware nọ E rẹ Lẹliẹ Eva Were Amọfa
Ma Te Nya Evaọ Ẹgbakiete Mai!
16 Job o wo ẹzi ọghọruo. (Job 31:31, 32) O tẹ make rọnọ ma fe he, ma rẹ sai wo uruemu ọghọruo. (Rom 12:13) Ma rẹ sai zizie amọfa ziọ uwou mai kẹ emuọriọ, kareghẹhọ inọ “ukodo nọ a rehọ ẹbe there nọ uyoyou o rọ u woma vi okpemu nọ a rehọ arao there nọ egrẹ-ọjẹ ọ rọ.” (Itẹ 15:17) Emu nọ ma rẹ re kugbe ibe Oleleikristi mai avọ uyoyou o rẹ sae bọ omai ga jẹ jọ etoke omawere.
Joma Hae Tuduhọ Ohwohwo Awọ ‘Maero kọ Enẹna’
16 Ajọ ma roro vievie he inọ ma riẹ ẹme ẹta tere he, fikiere ma rẹ sae tuduhọ amọfa awọ họ. Uzẹme na họ, o bẹ hẹ re ma tuduhọ amọfa awọ. Ẹsejọ, oware nọ o gwọlọ mi omai kpobi họ, ovao nọ ma re ru sasasa nọ ma te bi yere ibe Ileleikristi mai. Oniọvo na ọ gbẹ hwẹ kẹ omai zihe he, koyehọ ẹmẹbẹbẹ jọ ọ riẹ, yọ o rẹ sae kẹe omosasọ nọ ma tẹ gaviezọ kẹe.—Jem. 1:19.
17 U wo okejọ nọ eva e jẹ hae were oniọvo-ọmọzae jọ nọ a re se Henri hi. Ọsẹ riẹ nọ ọ jọ ọkpako ukoko gbe ahwo uviuwou riẹ efa jọ a kie no ukoko na. Nọ Ọsẹro okogho jọ ọ ruẹ epanọ onana o da Henry te, o te ziziei re a gbe kpohọ oria jọ nọ a sae jọ da ekọfi kugbe. Ọ nabe gaviezọ ziezi nọ Henry ọ jẹ ta epanọ eware e riẹe oma, kẹsena ọ tẹ daoma tuduhọ iẹe awọ. Uwhremu na, Henry o te ti vuhumu nọ re ọ sai fiobọhọ kẹ uviuwou riẹ zihe ziọ ukoko na, o gwọlọ nọ ọyomariẹ ọ rẹ ruabọhọ egagọ Jihova. Eria Ebaibol jọ nọ o se nọ i fiobọhọ kẹe gaga họ, Olezi 46; Zẹfanaya 3:17 gbe Mak 10:29, 30.
18 Oriruo Marthe avọ Henri na u dhesẹ nọ mai kpobi ma rẹ sae rọ uduotahawọ kẹ oniọvo nọ ọ gwọlọ omosasọ. Solomọn ovie na o kere nọ: “Ẹvẹ uwoma te rọkẹ ẹme nọ a rẹ ta evaọ ẹruoke! Elo ibiaro o re ru ohwo eva were, gbe emamọ-usi e rẹ kẹ igbegbe na eri.” (Itẹ 15:23, 30) Ma re je wo omosasọ nọ ma te bi se Uwou-Eroro Na hayo nọ ma te kpohọ oria evuẹ itanẹte mai. Pọl ukọ na o dhesẹ re nọ ma re wo uduotahawọ nọ ma te bi kuomagbe amọfa so ile ukoko na. O kere nọ: “Wha hai wuhrẹ jẹ tuduhọ ohwohwo awọ avọ ilezi, ile nọ a re ro jiri Ọghẹnẹ, ile uyere nọ a rẹ so rọ gọ Ọghẹnẹ, jẹ jọ udu rai so ile kẹ Jihova.”—Kọl. 3:16; Iruẹru 16:25.
Eware Aghae nọ Whọ Kiẹ Via
Kọ O Thọ re Oleleikristi Ọ Rehọ Umu nọ Ọ tẹ be Mọ?
2. Kọ o thọ re mẹ nọ edọktọ ọfa hayo omọfa jọ kpahe ẹyao mẹ? U yoma ha nọ ‘ekohrẹ hayo ahwo nọ a sai fiobọhọ kẹ owhẹ a te bu,’ maero nọ ẹyao ra na ọ tẹ rrọ gaga.—Itẹ 15:22.
AZEZA 2-8
EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA ITẸ 16
Enọ Esa nọ E Sai Fiobọhọ kẹ Omai Jẹ Emamọ Iroro
Jẹ Emamọ Iroro Evaọ Oke Uzoge Ra
11 Ohwo ọ rẹ mai wo evawere nọ ọ tẹ be gbodibo kẹ Jihova. (Itẹ 16:20) O wọhọ nọ onana o thọrọ Barọk ẹro, ọnọ ọ jọ okere-obe Jerimaya. Evaọ oke jọ, o gbe je wo evawere he evaọ egagọ Jihova. Jihova ọ ta kẹe nọ: “Kọ whọ be gwọlọ ikpeware kẹ oma ra? Whọ gwọlọ ae he; keme, ri, mẹ be te raha ahwo kpobi, . . . rekọ mẹ rẹ te kẹ owhẹ uzuazọ ra wọhọ owhae nọ a wha ohwo nọ o no ẹmo ze eva oria kpobi nọ whọ rẹ te nya.” (Jeri. 45:3, 5) Eme who roro nọ o hae wha evawere se Barọk? Ikpeware nọ ọ jẹ gwọlọ manikọ uzuazọ nọ ọ rẹ jọ fikinọ ọ jẹ gọ Ọghẹnẹ evaọ okenọ a te raha Jerusalẹm?—Jem. 1:12.
12 Oniọvo-ọmọzae jọ nọ a re se Ramiro o je wo evawere fiki obọ nọ o je fihọ kẹ amọfa. Ọ ta nọ: “Uviuwou oyogbe me no ze, yọ ma jẹ rria iwhre jọ evaọ ẹkwotọ igbehru Andes. Fikiere o jọ uvẹ ulogbo kẹ omẹ okenọ oniọvo ọkpako mẹ ọ ta nọ o re wuhrẹ omẹ kpohọ isukulu ikpehru. Rekọ oke yena yọ mẹ họ-ame obọ, yọ uvẹ ofa jọ u rovie kẹ omẹ re. Ọkobaro jọ o zizie omẹ nọ me kuomagbei kwa kpohọ iwhre jọ kẹ usiuwoma ota. Me lele i rie kpohọ iwhre na, me te wuhrẹ epanọ a re bru eto, kẹsena me te wo oria nọ a rẹ jọ bru eto re mẹ sae rẹrote omamẹ. Ahwo buobu a rọwo nọ ma wuhrẹ Ebaibol kugbe ai. Uwhremu na me te kuomagbe ukoko jọ nọ a tohọ obọ, onọ o jẹ hae rọ ẹvẹrẹ ẹwho na ru iwuhrẹ. Anwọ ikpe 10 ena nọ mẹ rọ rrọ ọkobaro na. Eva e be were omẹ gaga nọ me bi fi obọ họ kẹ ahwo wuhrẹ Ebaibol na evaọ ẹvẹrẹ rai, uvumọ iruo efa e rrọ họ nọ e hae kẹ omẹ evawere te enẹ.”
Kọ Whọ Rẹriẹ No?
OGHẸRẸ nọ a rọ yọrọ omai notọ ze gbe okegbe nọ ma be rria u re kpomahọ omai gaga. U re ru omai wha oghẹrẹ osẹ, re oghẹrẹ emu, je wo oghẹrẹ uruemu.
2 Rekọ eware jọ e riẹ nọ i wuzou vi oghẹrẹ emu hayo ẹgọ nọ ma salọ. Wọhọ oriruo, nọ ma be rro ze na u wo eware jọ nọ a rẹ sai wuhrẹ omai nọ i fo eruo hayo i fo eruo ho. Dede na, eware itieye na buobu yọ eware nọ ohwo ọ rẹ jọ salọ onọ u kiehọ kẹ omobọ riẹ. Ẹsejọ dede, obroziẹ-iroro mai ọ rẹ wọ omai ru oware nọ u fo. Ebaibol na ọ ta nọ “otu Egedhọ na nọ a wo uzi na ha a rọ [ẹkoma] rai ru eware nọ e rọ eva uzi na gba.” (Rom 2:14) Kọ onana u dhesẹ nọ uzi Ọghẹnẹ o gbẹ nwane ta ẹme kpahe oware gbiae he, ma ve ru lele oghẹrẹ nọ a rọ yọrọ omai notọ ze hayo lele onọ a rrọ okegbe mai ru?
3 O tẹ kawo, ẹjiroro ivẹ e riẹ nọ Ileleikristi a gbe ro ru ere he. Orọ ọsosuọ, Ebaibol ọ vuẹ omai nọ: ‘Edhere jọ ọ rrọ nọ ohwo o re roro nọ ukiehọ, rekọ urere riẹ kọ uwhu.’ (Itẹ 16:25) Fikinọ mai ahwo-akpọ ma gba ha, ma rẹ sai su omamai hi. (Itẹ 28:26; Jeri. 10:23) Orọ avivẹ, Ebaibol na ọ ta nọ Setan nọ ọ rrọ “ọghẹnẹ akpọ nana” họ ọnọ ọ be kpọ iruẹru akpọ na. (2 Kọr. 4:4; 1 Jọn 5:19) Fikiere, ma tẹ gwọlọ wo eghale gbe ọjẹrehọ Jihova, o gwọlọ nọ ma re ru lele ohrẹ nọ o rrọ obe Ahwo Rom 12:2.—Sei.
Eware Aghae nọ Whọ Kiẹ Via
it-1 629
Ọwhọkuo
Oware nọ O rẹ Via kẹ Ohwo nọ O re Yoẹme gbe Ọnọ O re Yoẹme He. Ahwo omuomu, te igheghẹ, gbe ahwo nọ a bi gbe-ọfariẹ, a rẹ daezọ oware ọvo nọ Jihova ọ ta ha. A re yeri uzuazọ rai epanọ u je rai. (Ol 50:16, 17; Itẹ 1:7) Uye nọ u re no oware uyoma nọ a bi ru na ze o te fae eviaviẹ. A te sai kpe uzou họ iẹe he. Obe Itẹ ọ ta nọ: “Igheghẹ na, ugheghẹ obọrai o rẹ whọku ai.” (Itẹ 16:22) Fiki ugheghẹ rai, a sai ru oware jọ nọ o rẹ wha omovuọ hayo uvuhu ọgaga se ai, ikpehre ẹyao ọ sai kru rai hayo a sai whu idudhe. Nwanọ oware utioye o via kẹ ahwo Izrẹl. A gaviezọ kẹ ohrẹ gbe ọwhọkuo nọ Jihova ọ jẹ rọ eruẹaro riẹ kẹ ae he. Fikiere, Jihova ọ gbẹ jẹ thọ ae he, yọ a gbe je wo eghale riẹ hẹ. Ukuhọ riẹ, ewegrẹ rai a te fi ai kparobọ, je mu ai kpohọ igbo.—Jer 2:30; 5:3; 7:28; 17:23; 32:33; Ho 7:12-16; 10:10; Zẹf 3:2.
Itẹ 16:3—“Rehọ Iruo Ra Kẹ ỌNOWO Na”
“Rehọ oware kpobi nọ who bi ru họ obọ Jihova, omaa ra kpobi u ve ti rugba.”—Itẹ 16:3, Efafa Akpọ Ọkpokpọ.
“Rehọ iruo ra kẹ ỌNOWO na, o re ti ru [ẹjiroro] ra gba.”—Itẹ 16:3, Ebaibol Ẹri Na.
Otofa Eme nọ E Rrọ Itẹ 16:3
Eme nọ e rrọ Itẹ nana i dhesẹ nọ idibo Ọghẹnẹ a tẹ rẹroso ẹe evaọ oware kpobi nọ a bi ru, je bi koko izi riẹ, eware e rẹ riẹ nya kẹ ae.
“Rehọ oware kpobi nọ who bi ru họ obọ Jihova.” Taure odibo Jihova ọ tẹ te jiroro jọ kpobi, ọ rẹ romatotọ rri ẹme Ọghẹnẹ re ọ riẹ oware nọ o re ru. (Jemis 1:5) Fikieme o re ro ru ere? Oware jọ họ, mai ahwo-akpọ ma riẹ oghẹrẹ nọ uzuazọ mai o te jọ odẹ hẹ. Eware nọ ma rẹro rai hi e sae via. (Ọtausiuwoma Na 9:11; Jemis 4:13-15) U te no ere no, ẹsejọ eware jọ nọ ahwo a rẹ gwọlọ ru, a riẹ epanọ a sai ro ru ai hi. Oye o soriẹ ze nọ ahwo buobu a rẹ rọ rẹroso Ọghẹnẹ nọ a tẹ gwọlọ ru oware jọ. Eme o re dhesẹ nọ a rẹroso Jihova? A rẹ lẹ se Jihova nọ a tẹ be jiroro jọ, a ve je se Ebaibol na re a riẹ oreva Jihova gbe oghẹrẹ nọ Jihova o rri iroro nọ a gwọlọ jẹ na.—Itẹ 3:5, 6; 2 Timoti 3:16, 17.
Ẹme na “rehọ iruo ra kẹ ỌNOWO na,” a sae jẹ tae re nọ “ghelie iruo ra kẹ ỌNOWO na.” A jọ obe jọ nọ o rẹ fotọ eme Ebaibol ru ẹme nana vẹ. Obe na o ta nọ: “Oria Ebaibol yena u bi dhesẹ epanọ ohwo nọ ọ wọ owha nọ o gbẹdẹ vi ei ọ rẹ wọ owha na kẹ omọfa nọ ọ goma vi ei, nọ ọ rẹ sae wọ owha na lọlọhọ.” Ahwo nọ a romakpotọ kẹ Ọghẹnẹ je fievahọ iẹe, udu u re kpoho ai hi, keme a riẹ nọ Jihova o ti fiobọhọ kẹ ae.—Olezi 37:5; 55:22.
Dede nọ oria nana ọ ta nọ ma “rehọ iruo” mai kpobi kẹ Ọghẹnẹ, orọnikọ oyena o nwani dhesẹ nọ oware kpobi nọ ohwo ọ gwọlọ ru oye Jihova ọ rẹ jẹrehọ họ. Re Jihova ọ ghale iroro nọ ma be jẹ, iroro na e rẹ rọwokugbe oreva riẹ gbe izi riẹ. (Olezi 127:1; 1 Jọn 5:14) Ahwo nọ a re yoẹme kẹ Ọghẹnẹ hẹ, ọ rẹ ghale ae he. Ebaibol ọ tubẹ ta nọ Ọghẹnẹ “ọ rẹ raha omaa ahwo omuomu.” (Olezi 146:9) Rekọ ahwo nọ a be daoma ru oware nọ Jihova ọ ta evaọ Ebaibol na, Jihova o re fiobọhọ kẹ ae.—Olezi 37:23.
“Omaa ra kpobi u ve ti rugba.” A jọ Ebaibol jọ fa ẹme nana nọ “omaa ra kpobi u ve ti dikihẹ kothi.” Ẹme nọ a fa “dikihẹ kothi” evaọ Ikereakere Hibru nọ a re je se Ọvọ Anwae na, u dhesẹ epanọ a rẹ wọ uwou hotọ nọ a tẹ be bọ uwou. Yọ a rẹ rehọ iẹe ta kpahe epanọ eware nọ Ọghẹnẹ ọ ma i ro dikihẹ zizie. (Itẹ 3:19; Jerimaya 10:12) Ere ọvona re, Ọghẹnẹ o re fiobọhọ kẹ ahwo nọ a bi ru oware nọ o rẹ were iẹe, eware e rẹ riẹ nya kẹ ae, yọ eva e rẹ were ae.—Olezi 20:4; Itẹ 12:3.
Eme nọ E Wariẹ Itẹ 16:3 Họ
Solomọn ovie na ọye o kere Itẹ uzou avọ 16 na, yọ ọye o kere enwenọ obe Itẹ na soso. Areghẹ nọ Jihova ọ kẹ Solomọn o fiobọhọ kẹe kere itẹ buobu nọ e rrọ Ebaibol na.—1 Ivie 4:29, 32; 10:23, 24.
Nọ Solomọn o je mu ẹme riẹ họ evaọ obe Itẹ uzou avọ 16, o jiri Ọghẹnẹ gaga fiki epanọ areghẹ Ọghẹnẹ ọ rro te, ọ tẹ jẹ ta nọ Jihova o mukpahe ahwo nọ a wo omorro. (Itẹ 16:1-5) Kẹsena, ọ tẹ ta kpahe oware jọ nọ u wuzou gaga nọ a fodẹ unuẹse buobu evaọ obe Itẹ. Oye họ: Re ohwo ọ sai wo uvi areghẹ, eware i ve je woma kẹe, o gwọlọ nọ ọ rẹ romakpotọ, Ọghẹnẹ ọ vẹ jẹ kpọe evaọ oware kpobi nọ o bi ru. (Itẹ 16:3, 6-8, 18-23) A jọ eria Ebaibol efa buobu ta kpahe ẹme nana re.—Olezi 1:1-3; Aizaya 26:3; Jerimaya 17:7, 8; 1 Jọn 3:22.
AZEZA 9-15
EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA ITẸ 17
Ru Eware nọ Udhedhẹ O rẹ rọ Jọ Orọo Ra
g 9/14 11 ¶2
Oware nọ O rẹ Sai Fiobọhọ kẹ Omai Si Ẹgo No Eva
Kiẹ omara riwi, re whọ riẹ epanọ who bi ru te. Ebaibol ọ ta nọ ahwo jọ “eva i re kri ẹdha ha,” yọ efa a re “kri ofu emu hu.” (Itẹ 29:22) Kọ oghẹrẹ ohwo otiọye whọ rrọ? Nọ omara nọ: ‘Kọ mẹ yọ ohwo nọ eva i re kri edha ha? Omoware kpobi yọ ofu o mu omẹ no? Kọ a te ru omẹ oware jọ nọ u te oware ovo ho, mẹ be hae kpairoro vrẹ e riẹ?’ Ebaibol ọ ta nọ ohwo nọ “o re dhe oware ọvona ẹtẹta ọ rẹ hẹriẹ egbẹnyusu ekpekpe.” (Itẹ 17:9; Ọtausiuwoma Na 7:9) Oware otiọnana ọ sae via kẹ ahwo nọ a rọo no. Otẹrọnọ whẹ yọ ohwo nọ ọ rẹ kaki si oware no eva ha, whọ sae nọ omara nọ: ‘Nọ ọzae hayo aye mẹ o te ru omẹ thọ, mẹ sae daoma kpairoro vrẹ je wo odi kẹe?’—Ohrẹ Ebaibol: 1 Pita 4:8.
Epanọ A re ro Ku Ebẹbẹ Họ
1. Ruẹrẹ oke họ nọ wha rẹ rọ ta ẹme kpahe ẹbẹbẹ na. “Koware koware kpobi ọvuọ ezi riẹ, . . . oke jọ nọ a rẹ rọ fọ tou, oke jọ nọ a rẹ rọ ta ẹme.” (Ọtausiuwoma Na 3:1, 7) Wọhọ epanọ oriruo ọzae avọ aye nọ ma wariẹ eme rai evaọ obehru na u dhesẹ, ebẹbẹ jọ e rẹ sae kpare ofu. O tẹ via ere, daoma “fọ tou”—gba oma ra re whọ kpairoro vrẹ ẹme na tao nọ ofu ọ re te ze he na. Whọ rẹ sae thọ orọo ra no okpẹtu nọ who te ru lele ohrẹ Ebaibol nana: “Emuhọ ẹwhọ kpobi ọ wọhọ ame nọ a kufiẹ; fikiere nyavrẹ re ẹwhọ ọ tẹ via.”—Itẹ 17:14.
Dede na, u wo oke nọ “a rẹ rọ ta ẹme.” Ebẹbẹ e wọhọ ẹbe, nọ e rẹ rro vrabọ nọ a tẹ kẹ ae uvẹ. Fikiere, whọ kpairoro vrẹ ẹbẹbẹ nọ ọ rrọ otọ vievie he, inọ o ti kuhọ kẹ omariẹ. Nọ whọ tẹ ta kẹ ọrivẹ ra nọ wha siọ ẹme jọ ba tao, kẹe adhẹẹ ẹkwoma oke nọ who re fihọ nọ wha rẹ rọ ta ẹme kpahe ẹbẹbẹ na kẹle. Eyaa itieye na i re fi obọ họ kẹ owhai nọ wha re ro fi ohrẹ Ebaibol na hiruo, nọ o ta nọ: “Wha jọ [ọre] o kiedi ofu rai họ họ.” (Ahwo Ẹfisọs 4:26) Yọ u fo nọ who re ru lele ẹme ra na.
Eware Aghae nọ Whọ Kiẹ Via
it-1 790 ¶2
Ubiẹro
Nọ ohwo ọ tẹ maha aro oghẹrẹ jọ, amọfa a rẹ riẹ oware nọ o bi roro. Oghẹrẹ nọ ma re ru ibiaro kẹ ohwo ẹsejọ, u re dhesẹ sọ ma be re-ohrọ ohwo na hayo ma be daezọ riẹ hẹ (Izi 19:13); u re je dhesẹ sọ ma be rọ ohwo jọ zaro, hayo ẹme nọ ma be ta uzẹme hayo ọrue. (Ol 35:19; Itẹ 6:13; 16:30) U wo oghẹrẹ nọ Ebaibol o dhesẹ ahwo nọ a rẹ rọwo ẹme ohwo ho, hayo ru ewoma kẹ amọfa ha. A dhesẹ i rai wọhọ ahwo nọ a fare ibiaro rai hayo ku ovao rai kufiẹ. (Mt 13:15; Itẹ 28:27) A dhesẹ ibiaro ohwo ogheghẹ inọ “i re reghe kpohọ oka avọ oka otọakpọ na.” Koyehọ ibiaro hayo iroro riẹ e rẹ dọmu oria ọvo ho. O ri ru ọjọ totọ họ na, ọ ruọ ọfa no. Yọ emamọ oware nọ ọ hai ti roro kpahe, o re roro kpahe iẹe he. (Itẹ 17:24) Oghẹrẹ nọ ibiaro ohwo e rrọ, e rẹ lẹliẹ omai riẹ sọ oma riẹ ọ ga, ọ re jaka jaka, hayo eva e be were iẹe. (1Sa 14:27-29; Izi 34:7; Job 17:7; Ol 6:7; 88:9) Nọ Jehoshafat ovie na ọ jẹ lẹ se Jihova, ọ ta nọ: “Ibiaro mai e tọvi owhẹ.”—2Ir 20:12.
Itẹ 17:17—“Emamọ Ogbẹnyusu O re Dhesẹ Uyoyou Ẹsikpobi”
“Emamọ ogbẹnyusu o re dhesẹ uyoyou ẹsikpobi[,] ọ tẹ jẹ rrọ oniọvo nọ a yẹ fiki oke idhọvẹ.”—Itẹ 17:17, Efafa Akpọ Ọkpokpọ.
“Ogbẹnyusu ọ rọ rọkẹ eyowo ẹsikpobi, rekọ oniọvo ọ rẹ ruẹ uye oniọvo.”—Itẹ 17:17, Ebaibol Ẹri Na.
Otofa Eme nọ E Rrọ Itẹ 17:17
Emamọ egbẹnyusu a re fievahọ ohwohwo. Wọhọ epanọ emọ nọ ọsẹgboni a yẹ a rẹ jọ kpekpekpe na, ere emamọ egbẹnyusu a rẹ jọ kpekpekpe je fiobọhọ kẹ ohwohwo, maero kọ evaọ oke uye.
“Emamọ ogbẹnyusu o re dhesẹ uyoyou ẹsikpobi.” A rẹ jẹ fa ẹme nana inọ “egbẹnyusu a re dhesẹ uyoyou nọ a wo kẹ ohwohwo ẹsikpobi.” Ẹme Hibru nọ a fa uyoyou evaọ etenẹ na orọnikọ yọ uyoyou igbenu gheghe he. Uyoyou nana yọ uyoyou nọ o kare oriobọ, yọ ohwo o re ru oware jọ ro dhesẹ iẹe. (1 Ahwo Kọrint 13:4-7) Egbẹnyusu nọ i wo oghẹrẹ uyoyou nana a rẹ talamu ohwohwo nọ a te wo ẹbẹbẹ hayo nọ oware jọ o tẹ be gwọlọ raha usu rai. Ofariẹ, a rẹ rọvrẹ ohwohwo no eva ze. (Itẹ 10:12) Yọ emamọ egbẹnyusu a rẹ re ohwohwo ihri hi nọ eware i te bi woma kẹ ọjọ. Ukpoye, a re lele ohwohwo ghọghọ.—Ahwo Rom 12:15.
“Emamọ ogbẹnyusu . . . [yọ] oniọvo nọ a yẹ fiki oke idhọvẹ.” A jọ etenẹ rehọ emamọ ogbẹnyusu dhesẹ oniọvo. Emọ nọ ọsẹgboni a yẹ a re you ohwohwo gaga. Fikiere nọ ma tẹ dawo ẹgba mai kpobi re ma fiobọhọ kẹ ogbẹnyusu mai nọ ọ rrọ uye, yọ ma bi ru wọhọ epanọ oniọvo o re ru. Ofariẹ, ebẹbẹ i re ru nọ usu nọ o rrọ udevie emamọ egbẹnyusu u re ro whrehe he. Ukpoye, a re you ohwohwo jẹ rọ adhẹẹ kẹ ohwohwo vi epaọ ọsosuọ, yọ onana o rẹ lẹliẹ usu rai ga.
Eme nọ E Wariẹ Itẹ 17:17 Họ
Whọ rẹ jọ obe Itẹ ruẹ eme areghẹ buobu. A kere eme na kpẹkpẹe yọ e rẹ lẹliẹ ohwo roro didi. Solomọn ovie na họ ọnọ o kere eware nọ e mai bu evaọ obe na. Wọhọ epanọ a re kere eme-ọketa evaọ Hibru, ere o kere eme riẹ. Ẹsejọ ọ rẹ rọ eware ivẹ wawo ohwohwo, yọ ẹsejọ ọ rẹ ta kpahe eware ivẹ nọ i wo ohẹriẹ ro fi ẹgba họ ẹme riẹ. Oriruo jọ nọ a sai ro dhesẹ eware ivẹ nọ a rọ wawo ohwohwo họ Itẹ 17:17. Eme nọ e rrọ abọ avivẹ na i fi ẹgba họ abọ ọsosuọ na. Yọ oriruo jọ nọ a sai ro dhesẹ eware nọ i wo ohẹriẹ họ Itẹ 18:24. Ebaibol na ọ jọ etẹe ta nọ, “U wo egbẹnyusu jọ nọ e ruẹrẹ oma kpahe inọ a rẹ guọghọ ohwohwo fihọ otọ, rekọ u wo ogbẹnyusu jọ nọ ọ rẹ kẹle ohwo vi oniọvo.”
O sae jọ nọ oke nọ Solomọn o je kere obe Itẹ 17:17 na, o je roro kpahe usu okpekpe nọ o jọ udevie ọsẹ riẹ Devidi avọ Jonatan ọmọzae Sọl. (1 Samuẹle 13:16; 18:1; 19:1-3; 20:30-34, 41, 42; 23:16-18) Dede nọ ọsẹgboni ọvona o yẹ Devidi avọ Jonatan he, a kpekpe vi inievo. U no Jonatan eva ze inọ ọ rẹ thọ Devidi o tẹ make rọnọ o re whu dede.
Oghẹrẹ nọ A Fa Itẹ 17:17 Evaọ Ebaibol Efa
“Ogbẹnyusu o re dhesẹ uyoyou ẹsikpobi, yọ o re zihe ruọ oniọvo evaọ oke uye.”—The Bible in Basic English.
“Ogbẹnyusu yọ ogbẹnyusu ẹsikpobi, yọ oniọvo nọ a yẹ rọkẹ idhọvẹ.”—The Moffatt Translation of the Bible.
“Ogbẹnyusu o re dhesẹ nọ ọye yọ ogbẹnyusu ẹsikpobi—a yẹ oniọvo otiọye kẹ oke uye.”—The Complete Jewish Study Bible.
AZEZA 16-22
EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA ITẸ 18
Hae Ta Eme nọ E rẹ Sasa Ahwo nọ A be Mọ Oma
Uvi Areghẹ O bi Bo Gaga
17 Hae ma ẹme ra te. Ma gbẹ be hae ma ẹme mai te he, ma sae ta ẹme nọ ọ rẹ so okpẹtu ologbo fihotọ. Ebaibol ọ ta nọ: “Eme nọ a roro te re a tẹ ta ha, e wọhọ ọgbọdọ nọ a ro duwu ohwo, rekọ ẹrọo ohwo owareghẹ o re siwi.” (Itẹ 12:18) Wọhọ oriruo, nọ ma gbe bi gu ahwo ho, ma re lele ahwo riẹ yeri ziezi. (Itẹ 20:19) Ma tẹ be hai wuhrẹ ẹme Ọghẹnẹ ziezi, ẹmeunu mai ọ te were ahwo. Ọ gbẹ te jọ wọhọ ọgbọdọ nọ o re duwu ohwo ho. (Luk 6:45) Ma tẹ be hai roro kpahe ẹme Ebaibol, eme nọ e te hae no omai unu ze e te wọhọ “oza areghẹ,” yọ e te were ahwo oma.—Itẹ 18:4.
mrt uzoẹme 19 ẹkpẹti
Eware nọ Ohwo Ọ rẹ Sai Ru nọ O te Kie Ẹyao Idudhe
Gaviezọ ziezi. Edhere jọ nọ whọ sai ro fiobọhọ kẹ ogbẹnyusu ra nọ ọ be mọ họ, hae gaviezọ ziezi nọ ọ tẹ be ta ẹme. Who du roro nọ whọ rẹ nwane kpahe fihọ ẹme kpobi nọ ọ ta ha. Ẹsibuobu, o mai woma re whọ gaviezọ. Daoma wo odiri kẹe, yọ who du gu ei ẹdhọ họ. Who du roro nọ whọ riẹ epanọ ẹyao na o be kẹe uye te he, maero nọ o tẹ rrọ ẹyao nọ o bi dhesẹ oma via evaọ oma ohwo na ha.—Itẹ 11:2.
Ta eme nọ e rẹ bọe ga. O sae jọ nọ whọ riẹ ẹme nọ whọ rẹ ta ha, rekọ whọ sae ta kẹe nọ whọ riẹ nọ uyero riẹ na o rrọ bẹbẹ. Onana o sae sasa iẹe oma vi ẹsenọ who re fibo ọvo. Otẹrọnọ whọ riẹ ẹme nọ whọ rẹ ta ha, whọ sae ta nọ, “Mẹ nwane riẹ ẹme nọ mẹ rẹ ta ha, rekọ mẹ gwọlọ nọ whọ riẹ nọ me you owhẹ.” Rekọ who du ta ha inọ, “Ẹyao na ọ tubẹ ga te epanọ ọ rẹ ga te he,” hayo “Eva e gbẹ tubẹ were owhẹ nọ who wo oghẹrẹ . . . “
Whọ sai dhesẹ nọ who you ogbẹnyusu ra nọ whọ tẹ kiẹ kpahe ẹyao riẹ na. Eva e te were iẹe nọ ọ tẹ riẹ nọ whọ be daoma re whọ riẹ epanọ ẹyao riẹ na o be kẹe uye te, yọ onana u ti fiobọhọ kẹ owhẹ ta eme nọ e rẹ bọe ga. (Itẹ 18:13) Rekọ yọroma re whọ gbẹ kẹe ohrẹ nọ ọ gwọlọ họ họ.
Ru oware jọ ro fiobọhọ kẹe. Ukpenọ who re roro nọ whọ riẹ oware nọ ọ gwọlọ nọ who re ru kẹe, nọe oware ọ gwọlọ nọ who ru kẹe. Kareghẹhọ nọ ogbẹnyusu ra ọ sai ru wọhọ ẹsenọ ọ gwọlọ obufihọ họ, keme ọ gwọlọ kpokpo owhẹ hẹ. O te ru ere, whọ sae rọ iroro obọra fodẹ eware jọ nọ whọ rẹ sai ru kẹe. Wọhọ oriruo, whọ sae nọe sọ ọ gwọlọ nọ whọ dẹ oware jọ se ei, lele ei ru uwou riẹ fo hayo eware itieye na efa jọ.—Ahwo Galesha 6:2.
Jọ o bẹ owhẹ no ho. Nọ ogbẹnyusu ra ọ be daoma thihakọ ẹyao riẹ na, ẹsejọ ọ sae va eware nọ wha ma omaa rai nọ wha ti ru kugbe, hayo o sae jariẹ oma inọ ọ gwọlọ lele owhẹ ta ẹme he. Wo odiri kẹe, yọ whọ nwane dheva kẹe he. Daoma gbẹ hai fiobọhọ kẹe ghele.—Itẹ 18:24.
Epanọ Whọ Sai ro Fiobọhọ kẹ Ahwo nọ A be Mọ Ẹyao Iroro
“Ta eme omosasọ.”—1 AHWO TẸSALONIKA 5:14.
Ohwo ra nọ ọ be mọ na ọ sae ruawa hayo rri omariẹ nọ o fioka ha. Rekọ nọ who te bi dhesẹ kẹe nọ whọ be daezọ riẹ, onana o rẹ sasa iẹe oma jẹ tuduhọ iẹe awọ, o tẹ make rọnọ whọ riẹ uzedhe ẹme nọ whọ rẹ ta dede he.
“Emamọ ogbẹnyusu o re dhesẹ uyoyou ẹsikpobi.”—ITẸ 17:17.
Ru oware jọ ro fiobọhọ kẹe. Ukpenọ who re roro nọ whọ riẹ oware nọ ọ gwọlọ, nọe oware nọ ọ gwọlọ nọ who ru kẹe. O tẹ rrọ bẹbẹ kẹe re ọ ta oware nọ ọ gwọlọ, whọ sae fodẹ oware jọ nọ whẹ avọ iẹe wha re ru kugbe. Wọhọ oriruo, whẹ sae ta nọ wha kpohọ ore. Hayo whọ sae dẹ oware se ei, lele iei ru orufuọ, hayo ru oware ofa jọ.—Ahwo Galesha 6:2.
“Wo odiri.”—1 AHWO TẸSALONIKA 5:14.
Orọnọ ẹsikpobi o te were ohwo ra nọ ọ be mọ na re ọ ta ẹme he. Rekọ vuẹe nọ eva e te were owhẹ re whọ gaviezọ kẹe oke kpobi nọ ọ tẹ gwọlọ ta ẹme jọ. Fiki ẹyao na, ọ sae ta eme jọ hayo ru eware jọ nọ e te kẹ owhẹ uye. Ọ sai nwene iroro evaọ oware nọ wha rọwo fihọ no hayo eva e rẹ sai mu dhae. Wo odiri yọ whọ kake dha eva kẹe he.—Itẹ 18:24.
Eware Aghae nọ Whọ Kiẹ Via
it-2 271-272
Ẹta-Ọma
Oke anwae a jẹ hae rọ ma ẹta. Ẹjiroro nọ a jẹ hae rọ ma ẹta họ, re a riẹ oware nọ a re ru hayo nọ a tẹ gwọlọ salọ imava jọ kẹ oware jọ. Nọ a tẹ be ma ẹta, a rẹ tọlọ ibitho esese, hayo ewẹ ekpala esese, a ve koko ai fihọ ewu, hayo “ikpekpawọ,” hayo evaọ oware nọ ọ wọhọ umukpu, je nuhu ai. Ọrọ ohwo nọ o kie lahwe hayo nọ a tọlọ lahwe ọye họ ọnọ a salọ. Wọhọ epanọ ahwo nọ a bi duwu iyei a rẹ le se Jihova kẹ obufihọ na, ere ọvona ahwo nọ a rẹ mẹ ẹta a rẹ lẹ se Jihova re o fiobọhọ kẹ ae evaọ ẹta nọ a be ma. Evaọ Ebaibol, a rẹ rọ ẹta-ọma (Hib., goh·ralʹ) ta kpahe oware nọ a bi ru hayo a rẹ rehọ iẹe dhesẹ oware ọfa jọ. Yọ a rẹ rehọ ẹme na, “ghale” hayo “ẹkẹ” rọ ta kpahe ẹta-ọma gaga.—Jos 15:1; Ol 16:5; 125:3; Aiz 57:6; Jer 13:25.
Eware nọ a jẹ hae rọ ẹta-ọma ru. Itẹ 16:33 ọ ta nọ: “Ikpekpawọ a re gbolo eware nọ a be rọ ma ẹta fihọ, rekọ oware nọ ẹta na ọ ta kpobi obọ Jihova u no ze.” Evaọ oke emọ Izrẹl, a jẹ hae ma ẹta ro ku ẹme nọ ọ rrọ otọ họ. Oria Ebaibol jọ ọ ta nọ: “A rẹ ma ẹta ro ku avro họ je ku ẹwhọ ọgaga nọ imava a wo họ.” (Itẹ 18:18) A jẹ hae ma ẹta rọ za aroza ha. Yọ a rẹ ma ẹta ro fi edhọ họ re a riẹ ohwo nọ o ti kiekpe. A jẹ hae ma ẹta ro mi igho fihọ etẹmpol ho hayo kẹ izerẹ na igho ho. Yọ a rẹ ma ẹta ro fiobọhọ kẹ ahwo nọ a wo ho ho. Rekọ isoja Rom jọ, fiki oriobọ rai, a ma ẹta fiki ewu Jesu wọhọ epanọ a ruẹaro riẹ evaọ obe Olezi 22:18.—Mt 27:35.
Kọ Isẹri Jihova A Rọwo nọ Edẹ Ezeza Gheghe Ọghẹnẹ Ọ rọ Ma Eware?
Ijo. Mai Isẹri Jihova ma rọwo dẹẹ inọ Ọghẹnẹ ọ ma eware kpobi. Rekọ ma rọwo vievie he inọ edẹ ezeza gheghe ọvo Ọghẹnẹ ọ rọ ma eware kpobi. Fikieme? Keme eware buobu nọ ahwo nọ a bi wuhrẹ uwuhrẹ nana a ta, e rọwokugbe oware nọ Ebaibol na ọ ta ha. Joma ta kpahe iriruo ivẹ jọ:
● Oghẹrẹ nọ edẹ ezeza emama na i theri te. Ahwo nọ a bi wuhrẹ ahwo uwuhrẹ nana a rẹ ta nọ, edẹ ezeza gheghe Ọghẹnẹ ọ rọ ma eware nọ e rrọ akpọ na soso. Rekọ evaọ Ebaibol na, ẹme na “ẹdẹ,” ọ sai dikihẹ kẹ etoke othethei.—Emuhọ 2:4; Olezi 90:4.
● Epanọ akpọ na o kri te no. Ahwo nọ a bi wuhrẹ nọ edẹ ezeza ọvo Ọghẹnẹ ọ rọ ma akpọ na, a rẹ ta nọ akpọ mai na ọ re nwani kri te re he. Rekọ wọhọ epanọ Ebaibol na ọ ta, ehrugbakpọ na ọ kake jariẹ no oke krẹkri taure Ọghẹnẹ o te ti mu eware họ ẹma fihọ akpọ na. (Emuhọ 1:1) Fikiere Isẹri Jihova a rọwokugbe eware nọ egba-eriariẹ a kiẹ via, enọ i dhesẹ nọ akpọ na o kri te ikpe ima-idu buobu no.
Dede nọ mai Isẹri Jihova ma rọwo nọ Ọghẹnẹ ọ ma eware kpobi, ma rẹ rọwo eware nọ egba-eriariẹ a kiẹ via nọ e wọso Ebaibol na ha.
AZEZA 23-29
EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA ITẸ 19
Jọ Emamọ Ogbẹnyusu
Ẹvẹ Ma Sai ro You Inievo Mai Ẹsikpobi?
16 U fo re ma hai roro kpahe eware nọ inievo mai a be riẹ ru, orọnikọ iruthọ rai hi. Joma kẹ oriruo jọ. Dae rehọ iẹe nọ whẹ avọ inievo jọ wha kpohọ oria jọ nyae reakpọ kuoma. Eva e be were ohwo kpobi. Re wha te ti kpo, wha te kuomagbe ruọ uwoho. Iwoho nọ wha rehọ i te esa. Rekọ whọ tẹ ruẹ nọ ọvo jọ evaọ usu rai, oniọvo jọ ọ jariẹ si ovao họ. Kọ eme who ti ru uwoho yena? Who ti si ei no ifonu ra, whọ vẹ nyasiọ ivẹ nọ i kiọkọ nọ oniọvo na gbe ahwo nọ i kiọkọ a be jọ hwẹ na ba.
17 Iwoho itieye na e wọhọ eware nọ ma rẹ kareghẹhọ kpahe inievo mai. Ẹsejọ ma rẹ kareghẹhọ emamọ eware nọ mai avọ inievo mai ma ru kugbe. Kọ otẹrọnọ oniọvo jọ ọ ta ẹme hayo o ru oware jọ nọ o kẹ omai uye, eme ma ti ru? Kọ oye ma te hai roro kpahe? Ijo. Ma rẹ daoma si oware yena no udu no wọhọ epanọ ma re si uwoho nọ o woma ha no ifonu mai na. (Itẹ 19:11; Ẹf. 4:32) Ma riẹ nọ u wo eware iwoma efa buobu nọ oniọvo na o ru no. Yọ eye u fo nọ ma rẹ kareghẹhọ.
Daoma You Jihova gbe Amọfa Vi Epaọ Ọsosuọ
10 U fo re ma hae gwọlọ oghẹrẹ kpobi nọ ma re ro fiobọhọ kẹ inievo mai. (Hib. 13:16) Kọ whọ kareghẹhọ Sista Anna nọ ma ta ẹme kpahe evaọ uzoẹme nọ o vrẹ na? Okenọ ofou ọgaga jọ o ro fou, ọ raha eware ahwo gaga. Avọ ọzae riẹ a te kpobọ uwou oniọvo jọ. Nọ a te etẹe, a tẹ ruẹ nọ ofou o fou idhe uwou rai kpare no. Oso ọ rrọ fihọ iwu rai, iwu rai kpobi e tẹ jọ gbegbe lahiẹ lahiẹ. Kọ eme Anna avọ ọzae riẹ a ru? Anna ọ ta nọ: “Ma tẹ kwa iwu inievo na kpo nyae fọrọ. Ma tẹ jẹ kpa iwu na jẹ nabi kpiri ai se inievo na. Ma rri nọ oware nọ ma ru na u te oware ovo ho. Rekọ o da inievo na ẹro fia yọ o wha riẹ ze nọ ma rọ kẹle ohwohwo gaga rite inẹnẹ na.” Kọ eme o lẹliẹ Anna avọ ọzae riẹ fiobọhọ kẹ inievo na? Fikinọ a you rai.—1 Jọn 3:17, 18.
11 Nọ ma te you inievo ukoko na jẹ be daoma ru oware jọ ro fiobọhọ kẹ ai, a te ruẹ nọ ma be daoma rọ aro kele Jihova. Eva e te were ae gaga inọ ma bi fiobọhọ kẹ ai. Oniọvo nọ a re se Khanh nọ ma ta ẹme kpahe oke ẹsiẹ na, ọ kareghẹhọ epanọ inievo na a ro fiobọhọ kẹe. Ọ ta nọ: “Inievo na a jẹ hae wọ omẹ kpohọ usi uwoma, a jẹ hai se omẹ re me lele ae re emu jẹ da umudi. Ma je ru kpobi no, a vẹ jẹ wọ omẹ kpo. Inievo na a gine you omẹ gaga, a daoma wo umuo ho, eware nọ a ru kẹ omẹ e da omẹ ẹro fia.” Orọnikọ ẹsikpobi nọ ma te ru oware jọ kẹ inievo mai, a ti yere omai hi. Khanh ọ ta nọ: “Mẹ gwọlọ nọ mẹ rẹ romatotọ yere inievo na kpobi nọ a je fiobọhọ kẹ omẹ na, rekọ mẹ riẹ obonọ aikpobi a be rria ha. Rekọ mẹ riẹ nọ Jihova ọ riẹ oria nọ aikpobi a rrọ, yọ mẹ rẹ lẹ nọ jọ Jihova ọ ghale ae kẹ omẹ.” Wọhọ epanọ Khanh ọ ta na, Jihova o re muẹrohọ oware kpobi nọ ma ru ro fiobọhọ kẹ inievo mai o tẹ make rrọ omoware osese dede. O re rri rie wọhọ emamọ idhe nọ ma dhe kẹe. Ere ọvo ho, o re rri rie nọ ma momo oware jọ kẹe yọ ọ te hwa osa zihe kẹ omai.—Se Itẹ 19:17.
Jọ Uyoyou nọ Ma Wo kẹ Ohwohwo O Hiẹ Hẹ
6 Nọ ohwo ọ tẹ jọ ekọmpene ru iruo te ikpe buobu no, a sae ta nọ ohwo na ọ talamu ekọmpene hayo ahwo nọ a wo ekọmpene na. Dede na o sae jọ nọ ohwo na ọ re ruẹ e rai ẹdẹvo ho, yọ izi ekọmpene na jọ dede e were riẹ hẹ. O sae jọ nọ ekọmpene na e were riẹ dede he, rekọ ọ gbẹ rrọ etẹe ru iruo. Yọ ọ gwọlọ nọ ọ rẹ jọ etẹe ru iruo bọo unuikpe nọ a fihọ nọ ohwo o re ru iruo ba, ajokpanọ ọ ruẹ iruo efa nọ i woma viere.
7 Ma jọ edhe-ẹme avọ ezeza ruẹ ohẹriẹ nọ o rrọ uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ gbe ohwo nọ a rẹ talamu. Ohẹriẹ na họ oware nọ o be lẹliẹ ohwo ru ere. Eme o jẹ hae lẹliẹ idibo Ọghẹnẹ nọ a gbiku rai fihọ Ebaibol na wo uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ kẹ amọfa? A jẹ hai ru ere fikinọ u no rai eva ze, orọnikọ fikinọ o gba rai họ họ. Joma ta kpahe Devidi ovie na. U no Devidi eva ze nọ o re wo uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ kẹ Jonatan dede nọ ọsẹ Jonatan ọ jẹ gwọlọ kpe ọyomariẹ no. Dede nọ Jonatan o whu vrẹ ikpe buobu no, Devidi o gbe wo uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ kẹ ọmọ Jonatan nọ a re se Mẹfiboshẹt.—1 Sam. 20:9, 14, 15; 2 Sam. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7.
Eware Aghae nọ Whọ Kiẹ Via
it-1 515
Ohrẹ avọ Ọkohrẹ
Jihova ọ mae wo areghẹ kpaobọ evaọ odhiwu gbe akpọ. O re ruthọ họ, fikiere u du gwọlọ nọ ohwo ọvo ọ rẹ kẹe ohrẹ hẹ. (Aiz 40:13; Rom 11:34) A jọ Ebaibol na se Ọmọ riẹ, “Ọkiroro Ogbunu.” Jesu ọ sae kẹ omai ohrẹ jẹ kpọ omai họ, keme oware nọ Ọghẹnẹ ọ vuẹ e riẹ ọvo o re ru. Yọ ẹzi Ọghẹnẹ ọ riẹ oma re. (Aiz 9:6; 11:2; Jọ 5:19, 30) Fikiere nọ ma tẹ gwọlọ kẹ ohwo ohrẹ, jọ ojọ onọ o rẹ were Jihova. Nọ ohrẹ nọ ma be kẹ ohwo ọ tẹ wọso uzi Jihova, Ọghẹnẹ nọ Ọ Mai Kpehru na, ohrẹ yena o re wo iruo ho.—Itẹ 19:21; 21:30.
AZEZA 30–AHRẸ 6
EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA ITẸ 20
Eware nọ I re Fiobọhọ kẹ Ọmọzae avọ Ọmọtẹ Nya Usu Orọo
Epanọ Ọmọzae avọ Ọmọtẹ A rẹ rọ Nya Usu nọ A Sae rọ Riẹ Sọ A rẹ Rehọ Ohwohwo
3 Nọ ọmọzae avọ ọmọtẹ a tẹ be nya usu, eva e rẹ were ae. Rekọ orọnọ usu yena yọ oware aroza ha keme oye a rẹ rọ riẹ sọ a sae rehọ ohwohwo. Ẹdẹ nọ ọmọzae avọ ọmọtẹ a be rọ ruọ orọo na, a rẹ ya eyaa kẹ ohwohwo inọ a ti you ohwohwo jẹ kẹ ohwohwo adhẹẹ bọo ẹdẹ uwhu rai. A be ya eyaa na, Jihova o bi yo. Re ohwo ọ tẹ te ya eyaa, ọ rẹ romatotọ roro iei tao. (Se Itẹ 20:25.) Ere ọvona u fo nọ ohwo o re rorote re ọ tẹ te ya eyaa inọ ọ rẹ rehọ ohwo jọ. Usu nọ ọmọzae avọ ọmọtẹ a rẹ nya o rẹ lẹliẹ ae riẹ ohwohwo ziezi, a vẹ sae jẹ emamọ iroro. Emamọ iroro na họ, a rẹ rehọ ohwohwo, hayo jọ usu na o fa. Nọ ọmọzae avọ ọmọtẹ a tẹ fa usu, orọnikọ u dhesẹ nọ a riẹ usu na nya ha ha. Rekọ usu na u ru rai jẹ emamọ iroro, keme oye o lẹliẹ e rai ruẹ nọ a sae rehọ ohwohwo ho. Yọ oware nọ ọmọzae avọ ọmọtẹ a rẹ rọ fiki riẹ nya usu oye, re a riẹ sọ a ti kiehọ ohwohwo oma.
4 U fo nọ mai kpobi ma rẹ kareghẹhọ nọ ọmọzae avọ ọmọtẹ a rẹ nya usu re a riẹ sọ a sae rehọ ohwohwo, hayo a sae rehọ ohwohwo ho. U fo re emezae avọ emetẹ a kareghẹhọ oware yena re. Keme o rẹ whae ze nọ a gbe ro lele ohwo jọ nya usu hu otẹrọnọ a riẹ kekeke inọ a te rehọ iẹe he. Fikieme ma rẹ rọ kareghẹhọ oware yena? Ẹsejọ ahwo jọ a tẹ nwane ruẹ nọ ọmọzae avọ ọmọtẹ jọ a mu usu họ ẹnya no, a vẹ be nwani roro nọ aimava na a te siọ ohwohwo ba ẹrehọ họ. Ma te bi roro ere, ẹvẹ inievo nọ e re rọo ho a re rri rie? Oniọvo-ọmọtẹ obọ United States jọ nọ a re se Melissa nọ o ri wo ọzae he ọ ta nọ: “Inievo jọ a re roro nọ ọmọzae avọ ọmọtẹ nọ a be nya usu a te siọ ohwohwo ba ẹrehọ họ. Onana u re ru eware ga kẹ ae. Nọ aimava a tẹ make ruẹ nọ a te sae rehọ ohwohwo ho, inọ a rẹ fa usu na, a be sae fae he fiki ẹme nọ ahwo a te ta. Fikiere inievo jọ a ta nọ a rẹ siọ usu yena ba ẹnya ukpọ ẹme.”
Epanọ Whọ rẹ rọ Ruẹ Ohwo nọ Whọ Sae Rehọ
8 Ẹvẹ whọ sae rọ rehọ areghẹ muẹrohọ ohwo? Nọ wha te kpohọ ewuhrẹ hayo nọ whai avọ inievo efa a te kokohọ bi ru omoware jọ kugbe, whọ sae muẹrohọ uruemu riẹ gbe epanọ o you Jihova te. Amono o bi lele nya usu, kọ eme ọ be hae ta ẹme kpahe? (Luk 6:45) Kọ who muẹrohọ nọ eware nọ whọ gwọlọ ru evaọ uzuazọ ra, oghẹrẹ eware itieye ọ gwọlọ ru re? Re whọ sae gbẹ riẹe, whọ sae nọ ekpako ukoko riẹ hayo inievo efa nọ i kruga nọ e riẹ riẹ ziezi. (Itẹ 20:18) Whọ sae nọ kpahe oghẹrẹ nọ ahwo a riẹ riẹ gbe uruemu riẹ. (Rut 2:11) Who ru re oma o vuọ ohwo na ha nọ who bi fiẹrohọ iẹe na. Who ru eware nọ e te kẹe uye he, whọ nwane jọ abotọ riẹ ẹsikpobi hi, yọ whọ kiẹ otọ riẹ ga hrọ họ.
Epanọ Ọmọzae avọ Ọmọtẹ A rẹ rọ Nya Usu nọ A Sae rọ Riẹ Sọ A rẹ Rehọ Ohwohwo
7 Ẹvẹ whọ sae rọ riẹ oghẹrẹ nọ ọmọzae hayo ọmọtẹ na ọ ginẹ rrọ? O roja gaga re wha hae nọ ohwohwo enọ, jẹ gaviezọ kẹ ohwohwo ziezi. Wha hae ta eva kẹ ohwohwo jẹ ta uzẹme kẹ ohwohwo. (Itẹ 20:5; Jem. 1:19) Wha sae hai ru eware jọ nọ e rẹ lẹliẹ owhai gbiku. Wha sae hae re emu kugbe, jẹ hai kpohọ ore evaọ oria nọ ahwo a rrọ. Wha sai je lele ohwohwo kpohọ usi uwoma ẹsejọ. Wha tẹ be hai lele ahwo uviuwou rai gbe egbẹnyusu rai ru eware kugbe, o rẹ lẹliẹ owhai jẹ riẹ ohwohwo re. Wha hai ru eware jọ nọ e rẹ lẹliẹ owhẹ riẹ oghẹrẹ nọ ọmọzae hayo ọmọtẹ na o re ru nọ eware jọ e tẹ via, gbe epanọ o re lele oghoghẹrẹ ahwo yeri. Brọda Aschwin ọ fodẹ eware jọ nọ ọye avọ Alicia a je ru okenọ a jẹ nya usu. Ọ ta nọ: “Ma jẹ hai ru eware nọ e rẹ lẹliẹ omai riẹ ohwohwo. Orọnikọ nwanọ ikpeware jọ gaga ha. Ẹsejọ ma re there emu kugbe, hayo ma ve ru eware efa kugbe nọ a re ru evaọ uwou. O jẹ hae lẹliẹ omai riẹ eware jọ nọ ma be riẹ ru gbe enọ ma be riẹ ru hu.”
8 Wha tẹ be hai wuhrẹ Ẹme Ọghẹnẹ kugbe, o rẹ lẹliẹ owhai riẹ ohwohwo re. O roja keme wha tẹ ruọ orọo no, wha te hai ru egagọ uviuwou re wha sai ru oware nọ o rẹ were Ọghẹnẹ evaọ orọo na. (Ọtausi. 4:12) Kinọ wha be nya usu na, kọ wha gbe fi oke họ nọ wha rẹ hai ro wuhrẹ Ẹme Ọghẹnẹ kugbe? Ma riẹ nọ otẹrọnọ ọmọzae avọ ọmọtẹ a re ruọ orọo ho, orọnikọ oniọvo-ọmọzae na ọye o wuzou oniọvo-ọmọtẹ na ha. Rekọ wha tẹ be hai wuhrẹ Ẹme Ọghẹnẹ, o sae lẹliẹ owhai riẹ epanọ wha you Jihova te. Brọda Max avọ aye riẹ Laysa nọ a rrọ obọ United States a fodẹ erere ọfa nọ o re noi ze. Max ọ ta nọ: “Nọ ma mu usu na họ obọ, ma jẹ hae jọ ebe ukoko na wuhrẹ izoẹme nọ e ta kpahe usu ọmọtẹ avọ ọmọzae, orọo, gbe uviuwou. O jẹ hae lẹliẹ omai ta kpahe eware jọ nọ e roja gaga nọ ma hae te kake ta kpahe vẹre he.”
Eware Aghae nọ Whọ Kiẹ Via
it-2 196 ¶7
Ukpẹ
Obe Itẹ 20:27 ọ ta nọ, “Eme nọ i bi no unu ohwo ze e wọhọ ukpẹ Jihova, i re rovie eware ididi obeva riẹ via.” Ukpẹ Ọghẹnẹ koyehọ Ẹme Ọghẹnẹ o re fiobọhọ kẹ omai riẹ oghẹrẹ ohwo nọ ma rrọ. Epọvo na “eme nọ i bi no unu” mai ze, te i yoma te i woma, i re fiobọhọ kẹ omai riẹ oghẹrẹ ohwo nọ ma ginẹ rrọ.—Je rri Iru 9:1.
Kọ Erao I re Kpobọ Odhiwu?
Uyo nọ Ebaibol na ọ kẹ
Ebaibol na o wuhrẹ nọ evaọ usu emama nọ e rrọ otọakpọ na, umutho ahwo-akpọ jọ ọvo a ti kpobọ odhiwu. (Eviavia 14:1, 3) A te jọ ivie gbe izerẹ nọ i ti lele Jesu su. (Luk 22:28-30; Eviavia 5:9, 10) A te kpare ahwo-akpọ buobu gbidi gbidi ziọ uzuazọ evaọ otọakpọ na nọ akpọ na o te zihe ruọ aparadase no.—Olezi 37:11, 29.
A jọ oria ọvuọvo evaọ Ebaibol na fodẹ odhiwu nọ erao wọhọ erakọ e rẹ rria ha, yọ u wo ẹjiroro nọ o rọ rrọ ere. O gwọlọ nọ ohwo o re ru eware jọ re ọ sai te kẹ “use obọ odhiwu na,” rekọ erao e sai ru eware nana ha. (Ahwo Hibru 3:1) Eware nana jọ họ, u fo nọ ohwo ọ rẹ riẹ Ọghẹnẹ uzẹme na avọ Ọmọ riẹ, wo ẹrọwọ, je koko izi Ọghẹnẹ. (Matiu 19:17; Jọn 3:16; 17:3) Ahwo-akpọ ọvo a ma re a rria bẹdẹ bẹdẹ.—Emuhọ 2:16, 17; 3:22, 23.
Re emama nọ e rrọ otọakpọ na a sai kpobọ odhiwu, o gwọlọ nọ a rẹ kpare ae zihe ziọ uzuazọ. (1 Ahwo Kọrint 15:42) Ebaibol na ọ fodẹ ekparomatha jọ nọ e via evaọ oke nọ u kpemu. (1 Ivie 17:17-24; 2 Ivie 4:32-37; 13:20, 21; Luk 7:11-15; 8:41, 42, 49-56; Jọn 11:38-44; Iruẹru Ikọ 9:36-42; 20:7-12) Evaọ usu ekparomatha na kpobi, ahwo-akpọ ọvo a kpare zihe ziọ uzuazọ orọnikọ erao ho.
Eme ọ rẹ via kẹ erao nọ a te whu?
Ebaibol na o wuhrẹ nọ te ahwo-akpọ te erao yọ emama nọ e rrọ “uzuazọ,” fikiere oghẹrẹ nọ uzuazọ ohwo o rrọ ere ọrọ erao o rrọ re. Nọ a rọ “ẹkpẹ otọ na” mae no, a te ku “ẹwẹ uzuazọ” ku ae.—Emuhọ 1:24; 2:7; Ikelakele 31:28.
Ebaibol na ọ tẹ jẹ ta nọ te ahwo-akpọ te erao a re whu. (Ọnyano 19:13) Nọ te ahwo-akpọ te erao a te whu, a re zihe kpohọ ẹkpẹ. (Ọtausiuwoma Na 3:19, 20) Otọ ẹme na họ, a rẹ gbẹ jọ uzuazọ họ.
Kọ erao e rẹ raha uzi?
Ijo. Uzioraha họ, nọ ohwo o te roro hayo ru oware jọ nọ o wọso uzi Ọghẹnẹ. Re a ta nọ omama Ọghẹnẹ jọ ọ raha uzi, o gwọlọ nọ omama na o re wo iroro nọ ọ sae rọ riẹ ohẹriẹ nọ o rrọ oware uyoma gbe uwoma, rekọ erao i wo iroro ho. Erao i re ru onọ o sa rai evaọ umutho oke nọ a rọ rrọ uzuazọ na. (2 Pita 2:12) Nọ erao e tẹ rria unuikpe rai no, a ve whu dede nọ a raha uzi hi.
Kọ u kiehọ re a lahiẹ erao?
Ijo. Ọghẹnẹ ọ kẹ ahwo-akpọ udu nọ a sai ro su erao orọnikọ re a lahiẹ ae he. (Emuhọ 1:28; Olezi 8:6-8) Ọghẹnẹ ọ be daezọ erao na kpobi ọvuọvo, makọ evra esese dede. (Jona 4:11; Matiu 10:29) Jihova o jie uzi kẹ ahwo nọ a be gọe inọ, a hae rẹrote erao rai ziezi.—Ọnyano 23:12; Iziewariẹ 25:4; Itẹ 12:10.
Eria Ebaibol nọ e ta kpahe erao
Emuhọ 1:28: “Ọghẹnẹ ọ tẹ ghale [ọzae gbe aye ọsosuọ na], Ọghẹnẹ ọ tẹ ta kẹ ae nọ: ‘Wha vihọ re wha jọ buobu, wha vọ otọakpọ na je woi, je su iyei abade na gbe emama nọ e rẹ rra evaọ obọ ehru na gbe omama nọ o rrọ uzuazọ kpobi nọ o rẹ nya evaọ otọakpọ na.’”
Oware nọ onana u dhesẹ: Ọghẹnẹ ọ kẹ ahwo-akpọ udu nọ a re ro wuzou erao na.
Ikelakele 31:28: “Who re mi egbaẹmo nọ i kpohọ ẹmo na azọhọ . . . , a rẹ rehọ ọvo no evaọ egba isoi (500) kpobi ze, evaọ usu ahwo na, evaọ owa erao, evaọ eketekete na, gbe evaọ uthuru erao na.”
Oware nọ onana u dhesẹ: Te ahwo-akpọ te erao yọ emama nọ e rrọ uzuazọ.
Itẹ 12:10: “Ohwo okiẹrẹe ọ rẹ rẹrote erao riẹ nọ o bi thuru.”
Oware nọ onana u dhesẹ: Emamọ ahwo a rẹ rẹrote erao rai, makọ erao nọ a re fihọ uwou.
Matiu 10:29: “Ubiugho osese a be zẹ imuedi ivẹ, o gbẹ rrọ ere? Ghele na, ọvuọvo rai o re kie fihọ otọ ababọ Ọsẹ rai nọ ọ rẹ riẹ hẹ.”
Oware nọ onana u dhesẹ: Ọghẹnẹ o bi muẹrohọ erao jẹ daezọ rai, makọ evra esese dede.