Kọ Whọ Riẹ?

Kọ ahwo Rom a jẹ hai kuvẹ re a ki iri ahwo nọ a kare fihọ ure wọhọ epanọ a kare Jesu na?

Ilele Jesu nọ e be wọ ori riẹ no ure-oja nọ a kare riẹ fihọ, a be rọ ehọ vare iẹe re a nyai ki ei.

AHWO buobu a riẹ nọ Ebaibol ọ ta nọ a kare Jesu kugbe igbulegbu ivẹ evaọ ehru ure. (Mat. 27:35-38) O make rrọ ere na, ahwo jọ a be vro inọ ẹme nọ Ebaibol ọ ta nọ a ki ori Jesu na uzẹme he.—Mak 15:42-46.

Ahwo nọ a be vro avro kpahe ẹme nọ ọ rrọ obe Matiu rite obe Jọn na a ta nọ a rẹ sai ki ahwo nọ a kare fihọ ure fihọ emamọ uki hi. Ọzae jọ nọ a re se Ariel Sabar nọ ọ rẹ nẹ iyẹrẹ eware nọ e via ọ jọ emagazini nọ a re se Smithsonian ta kpahe oware nọ o be lẹliẹ ahwo roro ere. Ọ ta nọ: “Ahwo nọ a wọhọ ahwo nọ a bọwo ehao eye a jẹ hae kare fihọ ure kpe. Egba-eriariẹ jọ a ta nọ ahwo Rom a jẹ hai kuvẹ re a ki ahwo otiọnana emamọ eki hi.” Fikinọ ahwo nana yọ igbulegbu, ahwo Rom a jẹ hae nyasiọ iri rai ba ehru ure re evra gbe erao a re uwo oma rai keme a rri rai fihọ ahwo nọ a fioka ha. Ukuhọ riẹ a ve gbolo igbenwa rai fihọ oria nọ a re ki oghoghẹrẹ ahwo otiọye na kpobi fihọ.

Ahwo jọ nọ a rẹ kiẹ gwọlọ eware anwae a kiẹ ku eware nọ i dhesẹ nọ ahwo Ju jọ nọ a kare fihọ ure, a ki rai ziezi. Evaọ ukpe 1968, a kiẹ ku igbenwa ọzae jọ nọ a kare fihọ ure evaọ enwenọ oke nọ Jesu ọ rọ jọ otọakpọ. A ruẹ igbenwa ọzae na evaọ eghogho-utho jọ nọ a ki uviuwou ahwo Ju jọ fihọ kẹle Jerusalẹm. Etehe jọ nọ a re fi igbenwa ohwo nọ o whu no họ evaọ eghogho-utho a jọ ruẹ e rai. Ugbonwa ethihrowọ o jọ usu rai. A tehe ububẹ nọ u theri te enwenọ ubro irula fihọ ethihrowọ ọzae na nyawo ure jọ. Ọzae nọ a re se Sabar nọ ma fodẹ ẹsiẹ na ọ ta nọ: “Igbegbe nọ a ruẹ na yọ erọ ọzae jọ nọ a re se Yehochanan. Eware nọ a kiẹ via na u dhesẹ nọ ẹme nọ Ebaibol ọ ta inọ a ki Jesu fihọ eghogho-utho na ginọ uzẹme. Ethihrowọ Yehochanan nọ a ruẹ na u dhesẹ nọ oke nọ Jesu ọ rọ jọ otọakpọ, ẹsejọ ahwo Rom a jẹ hae kuvẹ re a ki ohwo nọ a kare fihọ ure fihọ uki.”

Oria nọ a tehe ibubẹ fihọ evaọ owọ ọzae na o wha riẹ ze nọ ahwo buobu a be rọ ta ọvuọ ọriẹ kpahe oghẹrẹ nọ a kare Jesu. O make rrọ ere na, eware nana nọ a kiẹ via na o lẹliẹ omai riẹ nọ a jẹ hai ki igbulegbu jọ fihọ emamọ uki, orọnikọ a re gbolo iri rai fihọ oria nọ u je he. Fikiere ẹme nọ Ebaibol ọ ta inọ a ki Jesu fihọ eghogho-utho na ginọ uzẹme.

Oware nọ o mae lẹliẹ omai riẹ nọ a ki Jesu fihọ eghogho-utho họ, Jihova omariẹ ọ ta nọ a ti ki Jesu fihọ uki ọdafe. Yọ Jihova ọ tẹ ta ẹme no, o rẹ seba erugba ha.—Aiz. 53:9; 55:11.