UZOẸME UWUHRẸ 2
OLE AVỌ 132 Ma Zihe Ruọ Ọvo No
Whai Ezae, Wha Rọ Ọghọ kẹ Eyae Rai
“Whai ezae, . . . wha rọ ọghọ kẹ ae.”—1 PITA 3:7.
OWARE NỌ A JARIẸ TA KPAHE
Epanọ ọzae ọ sae rọ rehọ ẹmeunu gbe uruemu riẹ dhesẹ nọ ọ be rọ ọghọ kẹ aye riẹ.
1. Ẹjiroro jọ vẹ Jihova ọ rọ ma ahwo-akpọ re a rọo?
JIHOVA yọ “Ọghẹnẹ evawere,” yọ ọ gwọlọ nọ eva e rẹ were omai re. (1 Tim. 1:11) Ọ kẹ omai eware buobu nọ i re ru eva were omai. (Jem. 1:17) Oware jọ nọ o ru kẹ omai họ, orọo nọ ọ ma ahwo-akpọ inọ a rọo na. Nọ ọzae avọ aye a tẹ be rehọ ohwohwo, a rẹ ya eyaa inọ a ti you ohwohwo, jẹ kẹ ohwohwo adhẹẹ. Eva e rẹ were ọzae-avọ-aye nọ aimava a tẹ ginẹ kẹle ohwohwo gaga.—Itẹ 5:18.
2. Ẹvẹ erọo buobu e rrọ nẹnẹ?
2 Ezae-avọ-eyae buobu nẹnẹ na a be daezọ eyaa nọ a ya kẹ ohwohwo evaọ ẹdẹ nọ a ro ru ehaa orọo rai hi. Fikiere eva e be were ae he evaọ orọo rai. Kẹle na, ukoko jọ nọ a re se World Health Organization o ta nọ ezae buobu a bi kpe eyae rai, a rẹ rọ unu fọrọ eyae na, yọ a re ru ae eware efa nọ e rẹ kẹ ae uye. Ezae itieye na jọ a rẹ jọ iraro ahwo ru wọhọ ẹsenọ a tete eyae rai kpe no, rekọ nọ a je te obọ uwou no, a ve bi ru eyae rai epanọ u je rai. Ere ọvo ho, ezae buobu a re rri ifoto-ẹbẹba, yọ aye na ọ tẹ riẹ kpahe iẹe, o rẹ kẹe uye gaga.
3. Eware jọ vẹ e wha riẹ ze nọ ezae jọ a bi ro gboja kẹ eyae rai?
3 Kọ eme o rẹ whae ze nọ ezae jọ a re ro gboja kẹ eyae rai na? Ẹsejọhọ okenọ a jọ emaha, ọsẹ rai ọ jẹ hai ru ai gaga. Fikiere nọ a be rro ze na, a te bi roro nọ ohwo o te bi dhuaro, oware ovo o jariẹ thọ họ. U te no ere no, ezae jọ a rẹ rọ aro kele ahwo ẹwho rai. Ẹsejọhọ ahwo ẹwho rai a rẹ ta nọ ọzae nọ o gine te ọzae o re ru aye riẹ gaga re ọ riẹ nọ ọzae na o wuzou uwou na. Ezae efa jọ e riẹ nọ a mu ofu no emaha ze, a riẹ epanọ a rẹ gba ofu rai hi. Ere ọvo ho, fikinọ ezae jọ a re rri ifoto-ẹbẹba gaga, a gbe se aye gbe ohwo ho, yọ oghẹrẹ nọ a re rri owezẹ ọzae-avọ-aye u woma ha. Ẹyao COVID-19 na omariẹ u te je ru nọ ezae jọ a je ro gboja kẹ eyae rai gaga. Rekọ eware nọ ma fodẹ na e kẹ ọzae udu nọ o re ro gboja kẹ aye riẹ hẹ.
4. Eme ezae nọ e rrọ Ileleikristi a rẹ daoma whaha, kọ fikieme?
4 U fo re ezae nọ e rrọ Ileleikristi a daoma re a gbe rri eyae na oghẹrẹ nọ ezae nọ e be gọ Ọghẹnẹ hẹ a bi rri eyae na ha.a Ma ta ere keme oghẹrẹ nọ ohwo o bi rri oware evaọ udu riẹ oye o rẹ lẹliẹe ru oghẹrẹ eware jọ. Pọl ukọ na o kere se Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo evaọ obọ Rom inọ: “Wha gbẹ kuvẹ re uyero-akpọ nana o kpọ owhai hi.” (Rom 12:1, 2) Okenọ Pọl o ro kere ileta na se inievo obọ Rom na, yọ a dina bi kri ukoko na no. Rekọ who te rri ẹme nọ Pọl o kere se ae na, whọ rẹ ruẹ nọ inievo jọ evaọ ukoko na a gbe je rri eware wọhọ ahwo obọ akpọ, iruemu obọ akpọ e gbẹ dina jarae oma. Oyejabọ ọ rọ vuẹ ae nọ a nwene iroro rai jẹ ba uruemu ahwo nọ a be gọ Ọghẹnẹ hẹ no oma. Ẹme nọ ọ ta na o te ezae nọ e rrọ Ileleikristi nẹnẹ re. Ma ta ere keme makọ ezae jọ nọ e rrọ Ileleikristi a bi rri eyae na epanọ ahwo nọ a be gọ Ọghẹnẹ hẹ a bi rri eyae na, yọ ejọ i tube gboja kẹ eyae rai no.b Kọ onọ na họ, ẹvẹ Jihova ọ gwọlọ nọ ọzae o re ru aye riẹ? Who te rri oria Ebaibol nọ a rehọ uzoẹme nana no ze na, uyo onọ na o rrọ etẹe rri omai.
5. Ẹvẹ obe 1 Pita 3:7 o ta nọ ọzae o re ru aye riẹ?
5 Se 1 Pita 3:7. Jihova ọ vuẹ ezae na nọ jọ a rọ ọghọ kẹ eyae rai. Whọ tẹ be rọ ọghọ kẹ ohwo, who re ru ohwo na oghẹrẹ nọ ọ rẹ rọ riẹ nọ whọ be kẹe adhẹẹ. Ọzae nọ ọ be kẹ aye riẹ ọghọ o re tete iei yọ o re ru eware nọ i dhesẹ nọ o you rie. Ma te jọ uzoẹme nana ta ẹme te epanọ ọzae ọ sae rọ kẹ aye riẹ ọghọ. Rekọ ma te kake ta ẹme kpahe eware nọ i re si ọghọ no aye oma nọ u fo nọ ọzae ọ rẹ whaha.
WHO RU EWARE NỌ I RE SI ỌGHỌ NO AYE RA OMA HA
6. Ẹvẹ Jihova o re rri ọzae nọ o re kpe aye riẹ? (Ahwo Kọlọsi 3:19)
6 Ọzae nọ o re kpe aye riẹ. Jihova o mukpahe ohwo nọ o re ru ozighi. (Ol. 11:5) Ọzae ọ tẹ be lahiẹ aye riẹ, eva e rẹ dha Jihova. (Mal. 2:16; se Ahwo Kọlọsi 3:19.) Obe 1 Pita 3:7 nọ a rehọ uzoẹme mai no ze na u dhesẹ nọ ọzae o gbe bi ru aye riẹ epanọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ họ, kiyọ usu riẹ avọ Jihova ọ be raha na. Jihova o ti gbe yo olẹ riẹ hẹ.
7. Oghẹrẹ eme vẹ obe Ahwo Ẹfisọs 4:31, 32 o ta nọ i woma ha nọ u fo nọ ọzae ọ rẹ whaha? (Je rri “Ẹme nọ A Ru Vẹ.”)
7 Ọzae nọ ọ rẹ rọ unu fọrọ aye riẹ. Ezae jọ a rẹ ta eme iyoma akpọ na kpobi kẹ eyae rai, yọ a re doku ai. Rekọ Jihova o mukpahe “evedha, ofu, edo, [gbe] eme ekela.”c (Se Ahwo Ẹfisọs 4:31, 32.) Jihova o re yo eme kpobi nọ ọzae na ọ be ta kẹ aye riẹ. Orọnikọ oghẹrẹ nọ ọzae ọ be hae rọ ta ẹme kẹ aye riẹ evaọ iraro ahwo ọvo Jihova o re muẹrohọ họ, rekọ te eme nọ ọ be hae ta kẹe nọ a tẹ rrọ obọ uwou. Ọzae nọ ọ rẹ ta eme iyoma kẹ aye riẹ ọ be raha orọo riẹ kuotọ, yọ usu riẹ avọ Ọghẹnẹ ọ be raha re na.—Jem. 1:26.
8. Ẹvẹ Jihova o re rri ohwo nọ o re rri ifoto-ẹbẹba, kọ fikieme?
8 Ọzae nọ o re rri ifoto-ẹbẹba. Ẹvẹ Jihova o re rri ohwo nọ o re rri ifoto-ẹbẹba? Jihova o mukpahe ifoto-ẹbẹba nọ a re rri. Ọzae nọ o bi rri iwoho nọ ahwo a jọ bomafihọ bi ru wọhọ igberẹ ọ be raha usu riẹ avọ Jihova, yọ o bi si ọghọ no aye riẹ oma.d Eva e rẹ dha Jihova nọ ọzae nọ o wo aye no ọ tẹ nyabru aye ọfa hayo nọ ọ tẹ be jọ udu riẹ roro kpahe aye ọfa gaga. Jesu ọ ta nọ ọzae nọ o bi rri aye ọfa te epanọ o ro wo isiuru owezẹ kẹe, yọ o lele i rie bruẹnwae no “evaọ udu riẹ.”e—Mat. 5:28, 29.
9. Fikieme eva e rẹ rọ dha Jihova nọ ọzae ọ tẹ be gwọlọ nọ aye riẹ o ru eware etọtọ nọ o te bi lele iei wezẹ?
9 Ọzae nọ ọ rẹ gwọlọ eware etọtọ nọ aye riẹ o re ru kẹe. Ezae jọ a rẹ gwọlọ nọ eyae rai a ru oghẹrẹ eware etọtọ jọ nọ a te bi lele ae wezẹ. Oghẹrẹ eware itieye na u re ru nọ eyae na a re ro rri omarai tọtọtọ je roro nọ a you rai hi. Jihova o mukpahe oghẹrẹ uruemu utioye na nọ ọzae ọ rẹ rọ gwọlọ nọ aye riẹ o ru eware nọ i re kpokpo udu riẹ. Jihova ọ gwọlọ nọ ọzae o re you aye riẹ, o re tete iei, yọ o re ru eware nọ e rẹ kẹe uye he. (Ẹf. 5:28, 29) Kọ ọzae nọ ọ rrọ Oleleikristi o te bi ru eware nọ i re si ọghọ no aye riẹ oma hayo rri ifoto-ẹbẹba, eme o re ru re o nwene?
EPANỌ ỌZAE NỌ O BI SI ỌGHỌ NO AYE RIẸ OMA Ọ SAI RO NWENE
10. Fikieme u ro woma re ezae na a roro kpahe oghẹrẹ nọ Jesu o je ro yerikugbe ilele riẹ?
10 Eme ọzae nọ o bi gboja kẹ aye riẹ, je ru eware efa nọ i re si ọghọ no aye na oma o re ru re o nwene? Ọ rẹ daoma rọ aro kele Jesu. Jesu o wo aye he. Rekọ nọ ọzae o te rri oghẹrẹ nọ Jesu ọ jẹ hai ru ilele riẹ, ọ rẹ riẹ oghẹrẹ nọ u fo nọ o re ru aye riẹ. (Ẹf. 5:25) Ma te ta ẹme kpahe oghẹrẹ nọ Jesu ọ jẹ hae rọ ta ẹme kẹ ikọ riẹ je lele ae yeri re ma ruẹ oware nọ ezae na a rẹ sai wuhrẹ noi ze.
11. Ẹvẹ Jesu ọ jẹ hai ru ilele riẹ?
11 Jesu ọ jẹ hai tete ikọ riẹ yọ ọ jẹ hai ru eware nọ i re si ọghọ no ai oma ha. Ọ jẹ hai doku ai hi. O make rọnọ ọye họ Olori rai gbe Owuhrẹ rai, ọ jẹ hai ru re a rri rie nọ ọye họ ọga ha. Ọ jẹ gbodibo kẹ ae dede. (Jọn 13:12-17) Ọ ta kẹ ilele riẹ nọ: “Wha . . . wuhrẹ mi omẹ, keme mẹ rrọ wowolẹ je wo omaurokpotọ, wha re ti wo omosasọ kẹ omarai.” (Mat. 11:28-30) Jesu ọ ginẹ jọ wowolẹ. Orọnikọ ohwo ọ tẹ rrọ wowolẹ u dhesẹ nọ ohwo na ọyẹlẹ hẹ, rekọ ọgba keme ọ be sae gba omariẹ. Nọ a te ru ei oware nọ o da riẹ, ọ rẹ gba ofu riẹ.
12. Oghẹrẹ eme vẹ Jesu ọ jẹ hae ta kẹ ahwo?
12 Jesu ọ jẹ hae ta ẹme nọ ọ rẹ sasa ahwo oma jẹ lẹliẹ ae kru udu ga. Ọ jẹ hae rọ evedha ta ẹme kẹ ilele riẹ hẹ. (Luk 8:47, 48) Makọ okenọ ahwo nọ a jẹ wọso ẹe a jẹ lae eka, “ọ la eka zihe he.” (1 Pita 2:21-23) Ẹsejọ dede nọ a tẹ ta eme nọ e kẹ riẹ uye, ukpenọ ọ rọ ofu kpahe ẹme kẹ ae, o ve dhugbe fibo ọvo. (Mat. 27:12-14) Emamọ oriruo gaga Jesu o fihotọ kẹ ezae nọ e rrọ Ileleikristi na.
13. Ẹvẹ ọzae ọ sai ro dhesẹ nọ ọ “talamu aye riẹ” wọhọ epanọ obe Matiu 19:4-6 o ta? (Rri uwoho na re.)
13 Jesu ọ ta nọ ọzae ọ rẹ nyasiọ aye riẹ ba ha. O dhunu te ẹme nọ Ọsẹ riẹ ọ ta inọ ọzae ọ rẹ “talamu aye riẹ.” (Se Matiu 19:4-6.) Ẹme Griki nọ a fa inọ “talamu” evaọ oria Ebaibol yena, a sae jẹ fae nọ “tamu.” Oyena u dhesẹ nọ ọzae-avọ-aye a rẹ kẹle ohwohwo gaga te epanọ o rẹ rọ wọhọ ẹsenọ a tamu ohwohwo. Whọ tẹ ta nọ whọ rẹ hẹriẹ ae, kiyọ whọ te nwa aimava na oma. Nọ ọzae ọ tẹ kẹle aye riẹ gaga, ọ te kẹnoma kẹ oghẹrẹ ifoto-ẹbẹba kpobi. O te gbẹroku “eware nọ i fioka ha,” o ti si ibiaro riẹ no ai vẹrẹ vẹrẹ. (Ol. 119:37) O te wọhọ ẹsenọ ọzae na o ru agrimeti kugbe ibiaro riẹ no inọ u te no aye riẹ no, aye ọfa o re si ei urru hu.—Job 31:1.
Ọzae nọ ọ gwọlọ rri eyae efa ha, a bi sei inọ ọ nyaze ti rri ifoto-ẹbẹba rekọ ọ rọwo ho (Rri edhe-ẹme avọ 13)g
14. Eware jọ vẹ ọzae nọ ọ be kẹ aye riẹ ọghọ họ o re ru re ọ sae wariẹ kẹle Jihova je lele aye riẹ yeri ziezi?
14 Ọzae nọ o re kpe aye riẹ hayo nọ ọ rẹ yẹ eme kẹ aye riẹ o re ru eware efa jọ re usu riẹ avọ Jihova o wariẹ jọ ziezi, ọ vẹ sai lele aye riẹ yeri ziezi. Kọ eme o ti ru na? Orọ ọsosuọ, ọ rẹ rọwo nọ oware nọ o bi ru na o thọ gaga. Jihova ọ be ruẹ eware kpobi nọ o bi ru. (Ol. 44:21; Ọtausi. 12:14; Hib. 4:13) Orọ avọ ivẹ, o re nwene, o re gbe gboja kẹ aye riẹ hayo ta eme iyoma kẹe he. (Itẹ 28:13) Orọ avọ esa, o re wounu kẹ aye riẹ gbe Jihova, ọ vẹ jẹ lẹ aye riẹ gbe Jihova inọ jọ a rọvrẹ riẹ. (Iruẹru 3:19) Ọ rẹ jẹ lẹ se Jihova inọ jọ o fiobọhọ kẹe re o sei gboja inọ o re nwene, jẹ kẹe ẹgba nọ o re ro siobọno uruemu nọ u fo ho, ẹme oyoma, gbe isiuru nọ i fo ho. (Ol. 51:10-12; 2 Kọr. 10:5; Fil. 2:13) Ọrọ avọ ene, nọ ọ be lẹ nọ Ọghẹnẹ o fiobọhọ kẹe na, ọ rẹ daoma mukpahe obọ ogaga nọ ọzae o re ro kru aye gbe eme iyoma eta. (Ol. 97:10) Ọrọ avọ isoi, ọ rẹ nyabru ekpako ukoko na re a fiobọhọ kẹe vẹrẹ. (Jem. 5:14-16) Ọrọ avọ ezeza, ọ rẹ ma omaa eware nọ ọ te hai ru re ọ gbẹ wariẹ wo uruemu nọ o wo vẹre na ha. Ọzae nọ ọ be hai rri ifoto-ẹbẹba ọ rẹ daoma ru eware nọ ma kele na re. Jihova o ti fiobọhọ kẹe re ọ sai nwene nọ o te bi ru eware nana. (Ol. 37:5) Rekọ orọnọ ọzae o te siobọno uruemu nọ u re si ọghọ no aye riẹ oma no, yọ u re no ho. Ọ rẹ jẹ daoma ru eware nọ i dhesẹ nọ ọ be kẹ aye riẹ adhẹẹ. Kọ eware vẹ o re ru?
EPANỌ WHỌ RẸ RỌ KẸ AYE RA ỌGHỌ
15. Eware jọ vẹ ọzae ọ sai ru ro dhesẹ nọ o you aye riẹ?
15 Dhesẹ nọ who you rie. Inievo-emezae jọ a rẹ daoma ru oware jọ kẹ eyae rai kẹdẹ kẹdẹ nọ u re dhesẹ nọ a you rai gaga. O tẹ whae ze nọ evawere e rọ rrọ orọo rai. (1 Jọn 3:18) Idhere jọ nọ ọzae ọ sai ro dhesẹ nọ o you aye riẹ họ, ọ sai kru rie obọ, ọ sae gbalọ iẹe hayo ru emeware itieye na efa kẹe. Ọ sae rọ ifonu vi uwou sei nọ, “Mẹ re ruẹ owhẹ no ho na, urru ra u si omẹ kpe no,” hayo “Mọye eware e be riẹ nya?” O te gbe ẹmẹse họ oma, ọ sai kere eme jọ nọ o roro kpahe ziezi no fihọ obe kẹ aye na. Ọzae o te bi ru eware yena, yọ ọ be kẹ aye riẹ ọghọ. Aimava na a vẹ te kẹle ohwohwo gaga.
16. Eme u je fo re ọzae ọ hai jiri aye riẹ?
16 Hai jiri ei. Ọzae nọ ọ be kẹ aye riẹ ọghọ ọ rẹ ta ẹme nọ ọ rẹ sasa iẹe oma kẹe. Ọ sai yere aye na rọkẹ omoware kpobi nọ o bi ru ro fiobọhọ kẹe evaọ uwou na. (Kọl. 3:15) Nọ ọzae ọ tẹ be hai jiri aye riẹ no eva ze, oma o rẹ were aye na. Ọ rẹ riẹ nọ ọzae na o you rie jẹ be kẹe adhẹẹ, yọ udu u re tei otọ.—Itẹ 31:28.
17. Ẹvẹ ọzae ọ sai ro dhesẹ nọ ọ be kẹ aye riẹ adhẹẹ?
17 Hai tete iei jẹ kẹe adhẹẹ. Ọzae nọ o you aye riẹ o re tete iei, ọ rẹ rehọ iẹe zaro ho. O re rri aye na fihọ aye nọ Ọghẹnẹ ọ rọ ghale iẹe. (Itẹ 18:22; 31:10) Fikiere ọ rẹ kẹ aye na adhẹẹ, yọ o re ru eware nọ e rẹ kẹe uye he makọ okenọ aimava a tẹ be wezẹ kugbe. Nọ avọ aye na a tẹ be wezẹ kugbe, ọ rẹ gwọlọ nọ aye na o ru eware etọtọ nọ i kiehọ iẹe oma ha ha, hayo nọ e te lẹliẹ udu brukpei.f Ọzae na omariẹ ọ rẹ whaha eware nọ e rẹ dha Jihova eva nọ e rẹ lẹliẹ udu brukpei.—Iruẹru 24:16.
18. Eme ọzae kpobi ọ rẹ gbaemu nọ o ti ru? (Rri ẹkpẹti na re “Eware Ene jọ nọ Ọzae O re Ru rọ Kẹ Aye Riẹ Ọghọ.”)
18 Whai ezae na, jọ wha riẹ nọ oware kpobi nọ wha bi ru rọ kẹ eyae rai ọghọ, Jihova ọ be ruẹ e riẹ, yọ eva rai e be were iẹe. Gbaemu nọ whọ rẹ whaha oware kpobi nọ u re si ọghọ no aye ra oma, who ve tete iei, jẹ kẹe adhẹẹ. Who te bi ru ere, kiyọ who you rie, yọ whọ rehọ e riẹ zaro ho. Whọ tẹ be kẹ aye ra ọghọ, usu ra avọ Jihova o te kpekpe gaga, yọ oware nọ o mai wuzou oye.—Ol. 25:14.
OLE AVỌ 131 “Onọ Ọghẹnẹ O Kugbe No”
a Uzoẹme jọ nọ u ti fiobọhọ kẹ ezae na gaga họ, “Kọ Who bi Rri Eyae na Epanọ Jihova O bi Rri Rai?” Whọ rẹ ruẹ e riẹ se evaọ Uwou-Eroro Ọvo 2024.
b Eyae nọ a bi gboja kẹ a sae ruẹ eware nọ i ti fiobọhọ kẹ ae nọ a te se uzoẹme na “Obufihọ Rọkẹ Ahwo nọ A be Rẹriẹ Ovao Dhe Ozighi Uviuwou.” Who te kpohọ jw.org hayo JW Library® whọ rẹ ruẹ e riẹ evaọ ofẹ “Izoẹme Efa.”
c ẸME NỌ A RU VẸ: “Eme ekela” jọ họ eme edada nọ a rẹ ta kẹ ohwo gbe iruthọ ohwo nọ a rẹ ta ẹme kpahe ẹsikpobi re o kẹ ohwo na uye. Ẹme kpobi nọ o woma ha, nọ o re si ọghọ no ohwo oma hayo ẹme nọ a rẹ ta re ọ da ohwo yọ ẹme ekela.
d Kpohọ jw.org hayo JW Library re who se uzoẹme na “Ifoto-Ẹbẹba gbe Ifimu Ọfariẹ-Ogbe E rẹ Raha Orọo.”
e Uzoẹme jọ nọ u re fiobọhọ kẹ aye nọ ọzae riẹ o re rri ifoto-ẹbẹba họ “Nọ Ọzae Hayo Aye Ra Ọ tẹ be Hai Rri Ifoto-Ẹbẹba.” Uzoẹme na ọ rrọ Uwou-Eroro Aria 2023.
f Ebaibol ọ fodẹ oghẹrẹ eware nọ e rrọ tọtọtọ hayo enọ i kiehọ nọ ọzae-avọ-aye a re ru nọ a tẹ be wezẹ kugbe he. Ọzae-avọ-aye kpobi nọ a be gọ Jihova a rẹ jiroro na kẹ omarai kpahe oghẹrẹ eware nọ a re ru gbe enọ a re ru hu. A re ru eware nọ i dhesẹ nọ a be dhozọ Jihova, a be daoma ru eva were ohwohwo, yọ a be kẹnoma kẹ eware nọ e rẹ lẹliẹ udu brukpe ae. O vẹrẹ hẹ re ọzae-avọ-aye a te vuẹ omọfa oghẹrẹ iroro nọ a jẹ kpahe eware itieye na.
g UWOHO NA: Ahwo nọ oniọvo-ọmọzae na o bi lele ru iruo nọ a rrọ ukoko na ha, a be gwọlọ dhesẹ ifoto-ẹbẹba kẹe evaọ emagazini rai.