UWOU-EBE ITANẸTE Uwou-Eroro
UWOU-EBE ITANẸTE
Uwou-Eroro
Isoko
Ọ
  • Ẹ
  • ẹ
  • Ọ
  • ọ
  • EBAIBOL
  • EBE GBE EWARE EFA
  • IWUHRẸ
  • mrt uzoẹme 4
  • Evẹ Uzuazọ U ro Muhọ?

Ọnana o wo ividio ho.

Eva e dha owhẹ hẹ, ividio na ọ rọwo kporo ho.

  • Evẹ Uzuazọ U ro Muhọ?
  • Izoẹme Efa
  • Izoẹme-Esese
  • Ẹvẹ Uzuazọ U ro Muhọ?
  • Ẹvẹ Eware nọ I Wo Uzuazọ I ro Vihọ?
  • Uyo nọ U Fo nọ A re Roro Kpahe
Izoẹme Efa
mrt uzoẹme 4
Emakroskopu

Evẹ Uzuazọ U ro Muhọ?

Eme whọ te ta fihọ ẹme nọ ọ rrọ obotọ na?

EWARE NỌ E RRỌ UZUAZỌ NA E RRỌ UZUAZỌ KEME . . .

  1. I HRERẸ NO OWARE OFA JỌ ZE

  2. ẸMA A MA RAI

Ahwo jọ a sai roro nọ ohwo nọ o re roro wọhọ egba-eriariẹ ọ te ta nọ “i hrerẹ no oware ofa jọ ze,” rekọ ohwo kpobi nọ ọ rrọ egagọ ọ te ta nọ “ẹma a ma rai.”

Rekọ ere o nwane rrọ họ.

Uzẹme na họ, ahwo buobu nọ a kpohọ isukulu ikpehru, te egba-eriariẹ jọ dede a wo avro kpahe uwuhrẹ eware i hrerẹ no oware ofa jọ ze hayo eghrorotha na.

Oriruo ohwo otiọye jọ họ profẹsọ Gerard nọ o wuhrẹ kpahe oghẹrẹ emera sa-sa. A jọ iyunivasiti wuhrẹ iẹe nọ eware i hrerẹ no oware ofa jọ ze. Ọ ta nọ: “Nọ ma te bi kere ẹdawọ, iyo nọ profẹsọ na a gwọlọ mẹ rẹ kẹ ae, rekọ mẹ rọwo oware nọ a wuhrẹ omẹ na ha.”

Fikieme o rọ rrọ bẹbẹ kẹ ahwo jọ nọ a rrọ egba-eriariẹ dede re a rọwo nọ uzuazọ u muhọ okenọ eware i hrerẹ no oware ofa jọ ze? Re ma kẹ uyo onọ yena, joma ta kpahe enọ ivẹ jọ nọ e be hae kẹ egba-eriariẹ uye gaga: (1) Ẹvẹ uzuazọ u ro muhọ? gbe (2) Ẹvẹ eware nọ i wo uzuazọ i ro vihọ?

Ẹvẹ Uzuazọ U ro Muhọ?

Epanọ DNA ọ rrọ

AHWO JỌ A RẸ TA NỌ: Uzuazọ u muhọ ẹsiẹvo no eware nọ i wo uzuazọ họ ze.

OWARE NỌ UYO YENA O GBẸ BE VỌ AHWO JỌ EVA HA. Enẹna, egba-eriariẹ a riẹ kpahe eware esese sa-sa nọ i ru uzuazọ via vi epaọ anwẹdẹ kpobi no, ghele na a be sae riẹ otọ oghẹrẹ nọ uzuazọ o rrọ dẹẹ hẹ. Eware nọ i wo uzuazọ họ i wo ohẹriẹ gaga no makọ ogẹgẹ uzuazọ nọ o mae kawo dede.

Egba-eriariẹ a be sae ta oghẹrẹ nọ eware e jọ evaọ otọakpọ na dẹẹ hẹ evaọ ikpe ima-odu buobu nọ i kpemu. Eme nọ a be ta kpahe oghẹrẹ nọ uzuazọ u ro muhọ e rọwokugbe he. Wọhọ oriruo, ejọ a roro nọ eva ugbehru nọ o sa zue uzuazọ u muhọ no ze, yọ ejọ nọ obotọ abade. Amọfa jọ a roro nọ oria ofa jọ evaọ idadeghe na eware nọ i ru uzuazọ via na e kake jọ romavia, kẹsena i te zihe ruọ itho je kie fihọ otọakpọ na. Rekọ oyena u dhesẹ oghẹrẹ nọ uzuazọ u ro muhọ dẹẹ hẹ, ukpoye, o ta ọvo nọ obọfa jọ uzuazọ o jo muhọ.

Egba-eriariẹ a ta nọ o sae jọ nọ egẹgẹ-oma jọ nọ a re se molecules nọ e jariẹ no vẹre họ eware nọ i zihe ruọ egẹgẹ-uzuazọ nọ e rrọ oma mai nẹnẹ na. A ta nọ egẹgẹ-esese nana e rẹ romavia no eware nọ i wo uzuazọ họ ze idudhe, yọ eye ọvo i re vihọ kẹ omarai. Rekọ egba-eriariẹ a re ruẹ imuẹro evuọvo nọ i dhesẹ nọ molecule itieye e ginẹ jariẹ evaọ oke jọ họ, yọ a re sai ku hayo ru molecule itieye kẹ omarai hi.

Eware nọ i wo uzuazọ i wo ohẹriẹ gaga evaọ oghẹrẹ nọ e rẹ rọ sẹro evuẹ jẹ rehọ ai ruiruo. Egẹgẹ-uzuazọ nọ a re se cell họ eware nọ e rẹ wha evuẹ, fa otọ evuẹ na, je ru oware nọ oma nọ e rrọ eva o gwọlọ. Egba-eriariẹ jọ a rehọ evuẹ nọ e rrọ eva ogẹgẹ-uzuazọ na dhesẹ evuẹ nọ e rrọ ekọmputa, jẹ rehọ ogẹgẹ-uzuazọ na omariẹ dhesẹ oware nọ evuẹ na e rrọ eva evaọ ekọmputa na. Rekọ enọ i bi wuhrẹ nọ eware i hrerẹ no oware ofa jọ ze a be sae fodẹ oria nọ evuẹ na i no ze he.

Re ogẹgẹ-uzuazọ o sae ruiruo ziezi, o gwọlọ okwakwa-oma na jọ nọ a re se protein molecule. Whaọ protein molecule ọvo u re wo amino acid udhusoi buobu nọ e jẹhọ ohwohwo jẹ ruẹrẹhọ kpatiẹ. U te no ere no, re protein molecule na o sai wiruo, o gwọlọ nọ u re kpiri fihọ oghẹrẹ nọ u re ro wo ofẹ esa dẹdẹdẹ. Egba-eriariẹ jọ a ta nọ o lọhọ vievie he re makọ protein molecule ọvo dede ọ romavia idudhe. Ọgba-eriariẹ jọ nọ o wuhrẹ kpahe emama nọ a re se Paul Davies ọ ta nọ: “Nọ orọnọ protein idu buobu e rẹ jọ ogẹgẹ-uzuazọ ọvuọvo re o sai ruiruo na, o rrọ oware areghẹ vievie he re a ta nọ eye ọvo e romavia idudhe.”

UKUHỌ ẸME NA HỌ. Ghelọ oghẹrẹ nọ egba-eriariẹ a kiẹ kodo te no kẹhẹ evaọ ẹme nana, uzẹme ẹme na họ, obọ ohwo jọ nọ o wo uzuazọ no vẹre, uzuazọ u muhọ no ze.

Ẹvẹ Eware nọ I Wo Uzuazọ I ro Vihọ?

Ewhewhẹ nọ o nwene oma fihọ ekọlọ ebe ure nọ ọ rrọ

AHWO JỌ A RẸ TA NỌ: Oware ọsosuọ nọ o jọ uzuazọ o rehọ ẹmẹrera ẹmẹrera hẹriẹ zihe ruọ eware efa nọ e rrọ uzuazọ, te ohwo-akpọ te.

OWARE NỌ UYO YENA O GBẸ BE VỌ AHWO JỌ EVA HA. Egẹgẹ-esese uzuazọ jọ i wo onaa vi efa. Obe jọ o ta nọ: “U te no oghẹrẹ nọ uzuazọ u ro muhọ no, oware avivẹ nọ o rẹ mai reghe ahwo evaọ uwuhrẹ eghrorotha na họ” oghẹrẹ nọ ogẹgẹ-uzuazọ nọ u wo onaa tere he o sai ro zihe ruọ ogẹgẹ-uzuazọ nọ u wo onaa buobu.

Egba-eriariẹ a jọ evaọ ogẹgẹ-uzuazọ ọvuọvo ruẹ emeware esese jọ nọ a re se protein nọ i re ru iruo kugbe re a sai ru eware sa-sa evaọ oma na. Iruo jọ nọ i re ru họ, a rẹ wọ eware no abọjọ oma na kpohọ abọfa, i re zihe emu ruọ oghẹrẹ nọ oma na o sae rọ rehọ iẹe ruiruo, yọ e rẹ jẹ wha evuẹ kpohọ eria sa-sa ogẹgẹ-uzuazọ na. Kọ eware nọ i mu lahwe ẹsiẹvo e sai gine wo onaa nọ i re ro ru iruo nana kpobi? O rrọ bẹbẹ kẹ ahwo buobu re a rọwo ẹme yena.

Evaọ eke ọvo jọ nọ ọ rrọ eva aye nọ ame-oma ọzae ọ gwa kugbe, erao gbe ahwo-akpọ a re jo muhọ ẹrro. Egẹgẹ-uzuazọ nọ e rrọ evaọ edhede na i re muhọ evihọ, ukuhọ riẹ i ve bi zihe ruọ abọ sa-sa ugboma na nọ u bi ru iruo sa-sa. Uwuhrẹ eghrorotha o be sae ta oghẹrẹ nọ ogẹgẹ-uzuazọ ọvuọvo o rẹ rọ “riẹ” oware nọ o re zihe ro gbe oria nọ u fo nọ ọ rẹ jọ evaọ oma na ha.

Egba-eriariẹ a vuhumu no inọ re oghẹrẹ arao jọ ọ sai nwene zihe ruọ oghẹrẹ arao ọfa, o gwọlọ nọ obọ ogẹgẹ-uzuazọ na o rẹ jọ nwene evaọ okenọ u ro muhọ ẹro obọ na. Nọ orọnọ egba-eriariẹ a be sai dhesẹ oghẹrẹ nọ eghrorotha o sai ro ru makọ ogẹgẹ-uzuazọ ọvuọvo via ha na, kọ ma sae ginẹ ta nọ idudhe gheghe oghẹrẹ erao sa-sa nọ e rrọ otọakpọ na i ro mu romavia no eware efa jọ ze? Profẹsọ jọ nọ o wuhrẹ kpahe eware nọ e rrọ uzuazọ nọ a re se Michael Behe ọ ta nọ, o make rọnọ ekiakiẹ “i dhesẹ onaa igbunu sa-sa nọ a rẹro rai hi via no evaọ oma eware nọ e rrọ uzuazọ na, a re sai wo otoriẹ epanọ onaa utioye o sai ro ghroro no eware efa ze idudhe gheghe ababọ nọ ohwo jọ o ru rie he.”

Ahwo-akpọ a wo areghẹ nọ a sai ro roro jẹ jiroro, a wo emamọ iruemu wọhọ ọghọruo gbe epanọ a re fiobọhọ kẹ amọfa, yọ a riẹ oware nọ u woma gbe onọ u yoma. Enọ i bi wuhrẹ nọ eware i mu hẹriẹ no eware efa ze idudhe a sai dhesẹ oware nọ ahwo-akpọ ọvo a ro wo iruemu nana ha.

UKUHỌ ẸME NA HỌ: Dede nọ ahwo buobu a rọwo uwuhrẹ eghrorotha na, yọ a be ta nọ ohwo ọvo ọ rẹ sae vro riẹ hẹ, eware nọ egba-eriariẹ a ta kpahe oghẹrẹ nọ uzuazọ u ro muhọ gbe epanọ u ro vihọ e be vọ amọfa eva ha.

Uyo nọ U Fo nọ A re Roro Kpahe

Nọ ahwo buobu a roro kpahe eware nọ e kẹ imuẹro na no, a tẹ ta nọ ohwo jọ nọ o wo areghẹ gaga ọye ọ ma eware. Dai roro kpahe oriruo profẹsọ jọ nọ a re se Antony Flew, nọ ọ jọ usu ahwo nọ a rọwo nọ Ọghẹnẹ ọ rrọ họ. Nọ o wuhrẹ kpahe epanọ uzuazọ u wo onaa te gbe izi sa-sa nọ e be kpọ ehrugbakpọ na, o te nwene iroro. O te kere eme nọ egba-eriariẹ oke anwae jọ a ta inọ: “Oware kpobi nọ imuẹro na i dhesẹ via, oye ma rẹ rọwo o tẹ maki wo ohẹriẹ no onọ ma rẹro riẹ.” Profẹsọ Flew ọ ruẹ vuhumu inọ eware kpobi i dhesẹ nọ ohwo jọ ọ ma eware.

Ẹme ọvona Gerard nọ ma fodẹ evaọ obọ emuhọ na ọ ta re. O make rọnọ o kpohọ isukulu gaga nọ ọ jọ wuhrẹ kpahe oghẹrẹ emera sa-sa, ọ ta nọ: “Mẹ ruẹ oware ovuovo ho nọ u dhesẹ nọ oware jọ nọ u wo uzuazọ họ uzuazọ u muhọ no ze. Oghẹrẹ nọ eware nọ i wo uzuazọ e rrọ kpatiẹ je wo onaa te u ru omẹ rọwo nọ ohwo jọ ọ riẹ nọ o ru rai jẹ ruẹrẹ ae họ kpatiẹ epanọ e rrọ na.”

Iruo nọ ohwo o ru a rẹ rọ riẹ oghẹrẹ nọ o wo onaa te evaọ iruo na, fikiere nọ Gerard ọ romatotọ wuhrẹ kpahe eware nọ e rrọ akpọ na, i fiobọhọ kẹe riẹ iruemu Ọnọ ọ ma rai. Gerard ọ tẹ jẹ romatotọ se obe nọ o ta kpahe Ọmemama na, koyehọ Ebaibol na. (2 Timoti 3:16) Ọ jọ Ebaibol na ruẹ iyo enọ kpahe epanọ ebẹbẹ ahwo-akpọ i ro muhọ gbe epanọ ebẹbẹ nọ i bi te ahwo nẹnẹ na i ti ro kuhọ. U te mu ei ẹro nọ Ebaibol na yọ obe ohwo-akpọ jọ gheghe he, rekọ obe ohwo nọ o wo areghẹ viọ ahwo-akpọ.

Ebaibol nọ a rovie fihọ

Wọhọ epanọ Gerard ọ ruẹ na, Ebaibol na ọ kẹ iyo nọ u fo nọ ma re roro kpahe. Ma be tuduhọ owhẹ awọ nọ who wuhrẹ Ebaibol na re whọ ruẹ iyo nana.

Kọ Whọ Riẹ?

EWARE JỌ NỌ EGBA-ERIARIẸ A TA E RỌWOKUGBE EBAIBOL NA. Ebaibol na ọ tuduhọ ahwo awọ inọ a romatotọ muẹrohọ eware nọ e rrọ akpọ na. (Aizaya 40:26) Dede nọ Ebaibol na yọ obe egba-eriariẹ hẹ, eware jọ nọ egba-eriariẹ a kiẹ via e rọwokugbe Ebaibol na. Wọhọ oriruo, ahwo jọ a rẹ ta nọ edẹ ezeza erọ euwa 24 Ọghẹnẹ ọ rọ ma eware kpobi, rekọ Ebaibol na ọ rọwokugbe oyena ha. “Ẹdẹ” nọ a fodẹ evaọ obe Emuhọ na u dhesẹ etoke lelehie.

Ebaibol na O Wuhrẹ nọ . . .

UZUAZỌ U MUHỌ NO OBỌ ỌNỌ O WO UZUAZỌ ZE. “Obọ ra [Ọghẹnẹ] uzuazọ u no ze.”—Olezi 36:9.

ỌGHẸNẸ Ọ MA EKAKỌ GBE ERAO “ỌVUỌ OGHOGHẸRẸ RAI.” (Emuhọ 1:11, 12, 21, 24, 25) Ebaibol na ọ fodẹ epanọ “oghoghẹrẹ” rai na i bu te he. Onana u dhesẹ nọ i wo ọvuọ oghẹrẹ rai sa-sa.

ỌGHẸNẸ Ọ MA AHWO-AKPỌ OGHẸRẸ NỌ A SAI RO DHESẸ IRUEMU NỌ ỌYOMARIẸ O WO. Iruemu nana jọ họ, uyoyou, ewoma, gbe uvioziẹ. Ọghẹnẹ ọ ta nọ: “Joma ma ohwo evaọ uwoho mai.”—Emuhọ 1:26.

    Ebe Isoko Kpobi (1992-2025)
    Noi No
    Rueva
    • Isoko
    • Vi Ei Se Omọfa
    • Ru Ei Fihọ Oghẹrẹ nọ O Were Owhẹ
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Izi Kpahe Eroruiruo Evuẹ Na
    • Izi Oria Evuẹ Omobọ Ra
    • Esẹtini Oria Evuẹ Omobọ Ra
    • JW.ORG
    • Rueva
    Vi Ei Se Omọfa