Uzou 9

Ogaga Ẹruore ọ Ẹkparomatha Na

1. Didi ẹruore igbunu ẹkparomatha na o ru lọhọ?

ABABỌ ẹkparomatha na, ẹruore ezihetha enọ i whu no evaọ obaro o rẹ jọ họ. Rekọ Jihova, fikiọ aruoriwo riẹ, o rovie uvẹ nọ u wo unuigho ho kẹ ima-idu ahwo nọ i whu no re a te wariẹ reawere uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. Fiki onana, ma te je wo ẹruore oma owariẹ kugbe iyoyou mai enọ i kie ruọ owezẹ no evaọ uwhu.—Wawo Mak 5:35, 41, 42; Iruẹru 9:36-41.

2. (a) Evaọ edhere vẹ ẹkparomatha na o ro dhesẹ nọ o wuzou ẹwhaharo ẹjiroro Jihova? (b) Okevẹ ẹruore ẹkparomatha na ọ rọ mae jọ ehri ẹgba nọ o wuzou rọ k’omai?

² Ababọ enwoma krẹkri kẹ idibo riẹ nọ i wo ẹrọwọ, Jihova ọ sae rehọ fikiọ ẹkparomatha na kẹ Setan uvẹ lelele re o dhesẹ ehaise omukpahọ riẹ inọ, “Eware kpobi nọ ohwo o wo o re ro nwene uzuazọ riẹ.” (Job 2:4) Fikinọ a kpare Jesu no uwhu ze, ọ tẹ sae rehọ aghare idhe oma riẹ na via evaọ aro akaba-uvie Ọsẹ riẹ nọ orọ obọ odhiwu, avọ irere nọ e rẹ k’omai uzuazọ. Ẹkwoma ẹkparomatha na ze, enọ e rọ ibe ereuku kugbe i Kristi a ti kuomagbe ei evaọ Uvie obọ odhiwu. Yọ rọ k’omai kpobi enọ i wo ẹrọwọ, ma tẹ be ruẹ uye ẹdawọ nọ o rehọ ovao mai dhe uwhu, ẹkparomatha na yọ ehri ẹgba nọ u vi ogaga kpobi.

Oware nọ o Jẹ rọ Ehri Ẹrọwọ Ileleikristi

3. (a) Evaọ edhere vẹ ẹkparomatha na ọ rọ rọ “uwuhrẹ ọsosuọ”? (b) Ẹvẹ akpọ na kpobi a riwi ẹkparomatha fihọ?

³ Wọhọ epanọ a ta riẹ eva obe Ahwo Hibru 6:1, 2, ẹkparomatha na yọ ‘uwuhrẹ ọsosuọ,’ abọjọ otọhotọ ẹrọwọ nọ ababọ riẹ ma rẹ sae jọ Ileleikristi nọ e kpako ho. Rekọ orọ iroro oghẹrẹsa rọkẹ ahwo akpọ na kpobi. Ahwo buobu gbidigbidi a be rria kẹ ilale omawere fikinọ a kare eware ẹzi. Akpọ ọnana ọvo ọ re rai ẹro. (1 Kọr. 15:32) Enọ e be rehọ oma rai kẹ egagọ esẹ anwae, te evaọ udevie Ikpichọche gbe obọ otafe, a bi roro nọ a wo ẹwẹ nọ o re whu hu, nọ u re ru ẹkparomatha fihọ oware nọ u fioka ha. Ohwo nọ ọ gwọlọ rọwo iwuhrẹ ivẹ enana ẹsiẹvo ọ rẹ ruẹ nọ i re vughu iei aro viukpe nọ o jọ ẹruore ọjaja kẹe. Kọ ẹvẹ ma rẹ sai ro fiobọhọ kẹ enọ e gwọlọ gaviezọ?—Iruẹru 17:32.

4. (a) Taure ohwo o te ti wo ovuhumuo ẹkparomatha na, eme u fo nọ ma rẹ sae lele ie ta? (b) Ikereakere vẹ who re fihọ iruo nọ who re ro ru oware nọ ẹwẹ na ọ rọ vẹ? Eyero i whuowhu na? (c) Rekọ kọ ẹvẹ otẹrọnọ ohwo jọ o wo efafa Ebaibol nọ o wọhọ nọ o bi kpe uzẹme na h’otọ evaọ eria isase eyena?

⁴ Re ahwo itieye na a te ti wo ovuhumuo kpahọ oghẹrẹ nọ ọruẹrẹfihotọ ẹkparomatha na o gbunu te, u fo nọ a rẹ riẹ oware nọ ẹwẹ na ọ rọ jegbe eyero enọ i whu no. Ẹsebuobu, ikereakere jọ ọvo i re ru eme na vẹ kẹ enọ ohọo uzẹme na u bi ghine kpe. (Emu. 2:7; Izik. 18:4; Ol. 146:3, 4) Rekọ efefafa oke na jọ gbe Ebaibol jọ nọ a wariẹ kere e be ko izẹme enana dhere. Fikiere, u re fo re ma roro eme na wọhọ oghẹrẹ nọ a kere i rai evaọ ẹvẹrẹ ọsosuọ Ebaibol na.

5. Ẹvẹ whọ rẹ sai ro fiobọhọ kẹ ohwo otiọye na wo otoriẹ oware nọ ẹwẹ na ọ rọ?

⁵ New World Translation ọ mai woma evaọ onana u ruo, keme oria kpobi nọ ẹme ahwo Hibru nọ a re se neʹphesh gbe ẹme ahwo Griki nọ a re se psy·kheʹ e jọ rehọ oma via, a fa rai wọhọ “ẹwẹ,” yọ oria ofeme riẹ a kere eria buobu fihọ iẹe nọ a sae jọ ruẹ eme itieye na. Orọnọ “ẹwẹ” ọvo ikere oke na a be rọ fa ẹme anwae ọnana ha, rekọ a be jẹ fae wọhọ “omama,” “ọnọ ọ be rria,” “ohwo” gbe “uzuazọ”; a rẹ sai kere nọ “neʹphesh mẹ” wọhọ “omẹ,” jegbe “neʹphesh ra” wọhọ “owhẹ.” Ẹwawo Ebaibol enana kugbe efafa anwae jọ hayo kugbe New World Translation o re fiobọhọ kẹ ọmọ ewuhrẹ wo ovuhumuo nnọ ẹme ẹvẹrẹ ọsosuọ nọ a fa wọhọ “ẹwẹ” na ọ ta ẹme kpahọ (1) ahwo, (2) erao gbe (3) uzuazọ nọ a be reawere riẹ. Rekọ i dhesẹ vievie nnọ ẹwẹ yọ oware nọ a rẹ ruẹ ha, oware jọ nọ o rẹ sai no oma na no eva oke uwhu ohwo re ọ jẹ nyae rria evaọ obọfa ha.

6. (a) Fikieme efafa oke na jọ a bi ro ru ahwo gede gede kpahọ otofa Sheol, Hades, gbe Gehenna? (b) Ẹvẹ whọ rẹ sai dhesẹ eyero ohwo nọ ọ rọ Sheol, hayo Hades, vevẹ no Ebaibol na tha? Evaọ Gehenna?

⁶ Epavo na re, New World Translation ọ rọ ẹme Sheol ruiruo nọ a kere no ẹme ahwo Hibru sh^eōlʹ ze jegbe oghẹrẹ nọ ekere Hades nọ a kere no ẹme ahwo Griki haʹdes ze, jegbe ero ruiruo Gehenna rọ kẹ geʹen·na. Rekọ efefafa oke na jọ avọ Ebaibol nọ a wariẹ kere i bi reghe enọ i bi se ai no fikiọ oghẹrẹ nọ a fa TE haʹdes gbe geʹen·na wọhọ “ẹri,” je kugbe ero ruiruo “uki na” avọ “akpọ iwhowhu na” nọ a be jẹ rọ fa sh^eōlʹ avọ haʹdes. Ẹkwoma efafa erọ wawo, a rẹ sai dhesẹ iẹe nọ Sheol avọ Hades yọ ẹme ọvo na. (Ol. 16:10; Iruẹru 2:27) Ebaibol na i ru rie vevẹ nọ Sheol, hayo Hades, uki ohwo akpọ, a rẹ t’ẹme fodẹ ai kugbe uwhu, orọnọ uzuazọ họ. (Ol. 89:48; Evia. 20:13) O tẹ jẹ riẹ obọ họ ẹruore ezihetha no obei ze ẹkwoma ẹkparomatha. (Job 14:13; Iruẹru 2:31) Wo ohẹriẹ no oyena, ẹruore uzuazọ obaro o rọ kẹ enọ i bi kpohọ Gehenna ha, yọ a t’ẹme kpahe ẹwẹ nọ ọ rẹ jọ etẹe riẹ onahona ha.—Mat. 18:9; 10:28.

7. Nọ u vẹ ziezi no na, ẹvẹ ẹkparomatha o re kpoma họ uruemu gbe owọ ojẹ ohwo?

⁷ Nọ enana i vẹ ẹro no na, uwhu gbe ẹkparomatha Kristi o te wo uvi otofa. A rẹ sai fiobọhọ kẹ ohwo enẹna re o wo otoriẹ oware nọ ẹkparomatha na o rọ kẹe, yọ o re ti je wo ovuhumuo kpahọ uyoyou Jihova nọ ọ sai ro ru ọruẹrẹfihotọ ogbunu otiọye lọhọ. Oghọghọ ẹwariẹ kugbe evaọ eyero ọkpokpọ Ọghẹnẹ o ve ti nwene uweri nọ u je te enọ i ku iyoyou rai fiẹ no vẹre evaọ uwhu. Ileleikristi ikpe udhusoi ọsosuọ a vuhumu nọ ẹkparomatha Jesu Kristi yọ utho ubienẹ ẹrọwọ Ileleikristi. A rọ ajọwha se isẹi riẹ kẹ amọfa jegbe imuẹro ẹruore nọ ọ kẹ. Fikiere, epavo na re, enọ i wo ovuhumuo riẹ nẹnẹ na a vọ avọ evawere re a ghale uzẹme ọghaghae ọnana kugbe amọfa.—Iruẹru 5:30-32; 10:40-43; 13:32-39; 17:31.

Efihiruo ‘Usiavẹ Hades’

8. Eme “usiavẹ Uwhu gbe [Hades]” nọ Jesu o fihọ iruo na u dhesẹ kẹ ilele riẹ nọ a rọ ẹzi wholo na?

⁸ Enọ i ti kuomagbe i Kristi kpobi evaọ Uvie obọ odhiwu riẹ a re ti whu hrọ. Rekọ a riẹ vevẹ imuẹro nọ ọ kẹ okenọ ọ ta kẹ Jọn ukọ na nọ: “Me whu no, rri, mẹ tẹ jẹ rọ uzuazọ bẹdẹ bẹdẹ, je wo isiavẹ Uwhu gbe Ẹri [Hades].” (Evia. 1:18) Eme họ otọ ẹme riẹ? O je si iroro ahwo kpohọ oware nọ u te rie. Ọye omariẹ o whu re. Rekọ Ọghẹnẹ ọ se riẹ ba Hades hi. Evaọ ẹdẹ avọ esa Jihova ọvo ọ tẹ kpare iẹe ziọ uzuazọ oma ẹzi jẹ kẹe uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. Orọnọ oyena ọvo ho, rekọ Ọghẹnẹ ọ kẹ riẹ “usiavẹ Uwhu gbe [Hades]” re ọ rehọ iẹe ra ahwo no uki jegbe oware nọ emuemu Adamu ọ wha ze. Fikinọ isiavẹ yena e ja riẹ obọ, Jesu ọ jẹ sae kpare ilele riẹ nọ i wo ẹrọwọ no uwhu ze. Okenọ o ru ere, ọ tẹ rehọ uzuazọ oghaghae ebẹdẹ bẹdẹ evaọ uzuazọ obọ odhiwu ro ru ahwo ugboma ukoko riẹ nọ a wholo na ọghọ, nwane wọhọ epanọ Ọsẹ riẹ o ru kẹe.—Rom 6:5; Fil. 3:20, 21.

9. Oke vẹ ẹkparomatha Ileleikristi nọ i wo ẹrọwọ nọ a wholo na u ro muhọ?

⁹ Oke ovẹ Ileleikristi ẹrọwọ nọ a wholo a te rọ ruẹ ẹkparomatha otiọye na? U muhọ no dede. Pọl ukọ na o ru rie vevẹ nọ a te kparoma evaọ oke ‘ọzino i Kristi,’ nọ ọzino riẹ u muhọ evaọ 1914 C.E. (1 Kọr. 15:23) Okenọ enana i te kuọ uzuazọ akpọ rai họ no, a re gbe du hẹrẹ Olori rai evaọ uwhu hu. Nọ a tẹ nwani whu no, a rẹ kpare ai evaọ ẹzi, o te jọ “eva ẹro ọmahọ ọvo.” Ẹvẹ evawere rai o rro te, keme “iruo rai i re lele ai”!—1 Kọr. 15:51, 52; Evia. 14:13.

10. Ẹkparomatha ọfa vẹ ọ te jọ, jegbe okevẹ o ti ro muhọ?

¹⁰ Rekọ ọrai na ọvo họ ẹkparomatha nọ ọ riẹ hẹ. Uzẹme na nnọ a se rie “ẹkparomatha ọsosuọ” u dhesẹ nọ ọfa ọ rẹ te jariẹ hrọ. (Evia. 20:6) Enọ i ti wo erere no ẹkparomatha uwhremuna ze a ti wo ẹruore uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ Aparadase ọ otọakpọ. Oke vẹ onana o te rọ via? Obe Eviavia u dhesẹ nọ o te jọ oke nọ a te si “akpọ gbe ehru” eyero eware imuomu enana no. Urere eyero anwae ọye na ọ kẹle gaga no. U je no ere no, eva oke nọ Ọghẹnẹ o ve fihọ, ẹkparomatha otọakpọ na o ve ti muhọ.—Evia. 20:11, 12.

11. Amono i ti kugbe enọ i wo ẹrọwọ nọ a te kpare ze uzuazọ otọakpọ na, fikieme oyena o jẹ rọ ẹruore ọsasa?

¹¹ Amono a te kpare ze kugbe ai? Idibo Jihova nọ i wo ẹrọwọ no oke anwae ze. Usu rai họ ezae nọ, fikiọ ẹrọwọ ọgaga rai fihọ ẹkparomatha na, “a hro oma ha re a ruẹse kparoma ruọ emamọ uzuazọ”—inọ fiki uwhu ọhaha a siọ ẹgbakiete rai ba e kru kẹ Ọghẹnẹ. (Hib. 11:35) Diodẹ oghọghọ o te jọ re ma riẹ ai omomọvo je yo mi ai, orọ ọsosuọ, eme nọ a ta kpahe ai kpẹkpẹe ọvo evaọ Ebaibol na! Udevie enana, Ebẹle ọ rẹ te jariẹ, osẹri ọsosuọ Jihova. Enọk gbe Noa, enọ e jẹ rehọ aruọwha whowho ovuẹ unuovẹvẹ Ọghẹnẹ taure Ẹvo na o te ti ku. Abraham, nọ ọ ghọ enjẹle. Mosis, nọ a rọ ẹkwoma riẹ kẹ Uzi na eva Ugbehru Sainai. Eruẹaro nọ e wharo wọhọ Jerimaya, nọ ọ ruẹ araha Jerusalem evaọ 607 B.C.E. Jegbe Jọn Ọhọahwoame na, ọnọ o yo nọ Ọghẹnẹ omariẹ o dhesẹ Jesu via wọhọ Ọmọ Riẹ. Enọ e rehọ oma kpotọ nọ i whu evaọ edẹ urere eyero ọnana e te jariẹ re.—Hib. 11:4-38; Mat. 11:11.

12. (a) Bro iwhuowhu nọ e rọ evaọ Hades a te kpare tha? (b) Fikiere, amono a ti kugbe ai, fikieme?

¹² Nọ oke o be nya na, a te kpare amọfa re. Epanọ Jesu ọ te rehọ ‘usiavẹ Hades’ na ruiruo kẹ ahwo te a dhesẹ i rie evaọ eruẹaruẹ nọ a rọ kẹ Jọn ukọ na nọ ọ jẹ ruẹ Ẹri nọ a gbolo “fihọ ẹtẹre errae.” Eme oyena u dhesẹ? Inọ a raha e riẹ no; o no ẹria no fikinọ a ru rie fihọ ofofe no riẹriẹriẹ. Fikiere, kuomagbe ẹkpare enọ e rehọ ẹrọwọ gọ Jihova, Jesu avọ ohrọoriọ ọ te rehọ makọ enọ i kiẹrẹe he no Hades, hayo Sheol, zihe tha. A be kpare ọvuọvo enana re a nwani je gu ei ẹdhọ nọ o fo kẹ uwhu hu. Evaọ eyero okiẹrẹe otọ Uvie Ọghẹnẹ a ti fiobọhọ kẹ ai re a rehọ izuazọ rai rọwo kugbe idhere Jihova. Eruẹaruẹ na i dhesẹ nọ a rovie “obe erọ uzuazọ” fihọ, fikiere a ti wo uvẹ nọ a ti ro kere edẹ rai fihọ iẹe eva. A ti ‘bruoziẹ rai wọhọ epanọ iruo rai erọ’ iruo nọ a ru nọ a tẹ kpare ai ze no. (Evia. 20:12-14; Iruẹru 24:15) Fikiere, a te rri rie no oghẹrẹ nọ o ti ro kuhọ ze, ọ rai ọte jọ “ẹkparoma ruọ uzuazọ” orọnọ o te nwane jọ “ẹkparoma ruọ oziẹobro [obrukpe]” he.—Jọn 5:28, 29.

13. (a) Amono a te kpare tha ha? (b) Ẹvẹ ẹriẹ uzẹme na kpahọ ẹkparomatha na u re kpoma họ izuazọ mai?

¹³ Dede na, orọnọ enọ e rria no na kpobi a te nwane kpare ze he. Ejọ e thọ izi nọ a rẹ sae rọ vrẹ hẹ. Enọ a ti kpe evaọ oke ọ ‘uye ulogbo’ na nọ o kẹle gaga no na, a ti ku ai gbe enọ e te ruẹ araha ebẹdẹ bẹdẹ. (Mat. 12:31, 32; 23:33; 24:21, 22; 25:41, 46; 2 Tẹs. 1:6-9) Fikiere, nọ a ti dhesẹ ohrọoriọ obọdẹ evaọ obusino enọ e rọ Hades na, ẹkparomatha na ọ k’omai uvẹ nọ ma rẹ gbẹ rọ daezọ oghẹrẹ nọ ma rẹ rria enẹna ha ha. Ukpoye, o rẹ w’omai re ma dhesẹ oghẹrẹ nọ ma vọ avọ ovuhumuo te rọ kẹ aruoriwo Ọghẹnẹ ọnana.

Ẹgba o Wo Fikiọ Ẹruore Ẹkparomatha Na

14. Ẹvẹ ẹkparomatha na ọ rẹ sae rọ jọ ehri ẹgba ologbo kẹ ohwo nọ ọ be kẹle ekuhọ uzuazọ riẹ no?

¹⁴ Enọ i ghine ru ẹruore ẹkparomatha na fihọ ọ rai a rẹ sai wo ẹgba ologbo noi ze. Nọ a tẹ kẹle ekuhọ uzuazọ rai no, a riẹ nọ a rẹ sae va uwhu riẹriẹriẹ hẹ, makọ oghẹrẹ ibimu nọ a lọ. (Okoko. 8:8) A tẹ roma kẹ iruo Olori na ẹsikpobi jẹ be gọ avọ omarokpotọ kugbe ukoko riẹ, a rẹ sai rri kpohọ obaro avọ imuẹro. A riẹ nọ ẹkwoma ẹkparomatha na ze, a te wariẹ wo omawere uzuazọ evaọ oke nọ Ọghẹnẹ o fihọ. Kọ ẹvẹ uzuazọ oyena u ti woma te! “Uvi uzuazọ,” wọhọ epanọ Pọl ukọ na o se rie.—1 Tim. 6:19; 1 Kọr. 15:58; Hib. 6:10-12.

15. Otẹrọnọ olahiẹ ahwo yoma u bi guegue omai, eme o re fiobọhọ k’omai kru ẹgbakiete mai ga kẹ Jihova?

¹⁵ Oware nọ o rẹ lẹliẹ omai dikihẹ ga họ orọnọ ẹriẹ nnọ ẹkparomatha ọ riẹ ọvo ho, rekọ ẹriẹ Ọnọ ọ rọ ehri ọruẹrẹfihotọ ọyena. Onana o rẹ k’omai ẹgba re ma rehọ oma kpotọ kẹ Ọghẹnẹ makọ ahwo iyoma a tẹ be rehọ uwhu olahiẹ guegue omai dede. U kri no nọ Setan ọ be rọ rehọ ozọ uwhu ikpregede fihọ iruo wọhọ edhere nọ o bi ro kru ahwo fihọ igbo. Rekọ Jesu ọ k’uvẹ kẹ ozọ utioye na ha; o fi ẹrọwọ họ Jihova rii te uwhu. Ẹkwoma oware nọ uwhu riẹ u ru gba, ọ tẹ kẹ edhere nọ o re ro si amọfa no oghẹrẹ ozodhẹ otioye na. (Hib. 2:14, 15) Fikiọ ẹrọwọ rai nọ a wo fihọ ọruẹrẹfihotọ ọyena, ilele uzẹme riẹ a wo emamọ iyẹrẹ wọhọ enọ i kru ẹgbakiete rai. Nọ a te fi ai họ otọ ọyawọ, a dhesẹ no nọ “a you uzuazọ rai” viọ oghẹrẹ nọ a you Jihova ha. (Evia. 12:11) Avọ areghẹ, a be daoma siwi uzuazọ rai ẹkwoma izi Ileleikristi nọ a re kiuke ku hu, re a siọ ẹruore uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ rai ba ekufiẹ. (Luk 9:24, 25) Kọ who wo oghẹrẹ ẹrọwọ otiọye na? Whọ rẹ sai woi otẹrọnọ who ghine you Jihova je si oware nọ ẹruore ẹkparomatha na o rọ k’owhẹ te udu.

Eme Ọkiẹkpemu

● Fikieme u je fo nọ ohwo ọ rẹ riẹ oware nọ ẹwẹ na ọ rọ gbe eyero enọ i whu no na taure o te ti wo ovuhumuo ẹkparomatha na?

● Amono a re ti zihe no iwhuowhu tha? Ẹvẹ eriariẹ nana i re kpoma họ omai?

● Ẹvẹ ẹruore ẹkparomatha na ọ rẹ k’omai ẹgba?