Ẹruore Imuẹro kẹ Iwhuowhu Na
AYE ikpe 25 jọ o kere nọ: “Eva 1981 ẹyao-ọta o te kpe oni nọ ọ yọrọ omẹ. Uwhu riẹ u duobọ t’omẹ gbe oniọvo ọmọzae mẹ nọ ọ gbẹ yọrọ gaga. Mẹ jọ ikpe 17, yọ oniọvo mẹ ọ rọ ikpe 11. Uwhu riẹ o d’omẹ kẹhẹ. Nọ a wuhrẹ omẹ nọ ọ rọ obọ odhiwu, mẹ tẹ gwọlọ nọ me re thuru whu re mẹ ruẹse nya i kuomagbe ei. Emamọ ogbẹnyusu mẹ ọ jọ.”
O wọhọ oware nọ u wiroro ha re uwhu o wo ẹgba nọ ọ rẹ rọ rehọ ohwo nọ ohwo o you siẹe ba. Yọ nọ o tẹ via, iroro nọ whọ te gbẹ sae t’ẹme kẹe, hwehwẹ kugbei, hayo kru ọnọ who you na ha o rẹ jọ bẹbẹ re a thihakọ riẹ. Re a ta nọ oyoyou ra ọ rọ obọ odhiwu o sae te nwani si edada eyena no ho.
Rekọ, Ebaibol na, e kẹ ẹruore oghẹrẹsa. Wọhọ epanọ ma muẹrohọ no na, Ikereakere na i dhesẹ nọ o lọhọ re whọ wariẹ kuomagbe oyoyou ra nọ o whu no kẹle na eva obaro, orọnikọ eva obọ odhiwu jọ nọ ma riẹ ha ha, rekọ evaọ otọakpọ obonẹ eva otọ iyero udhedhẹ, ikierẹe. Yọ eva oke yena, ahwo a re ti wo ẹruore omawere omokpokpọ ogbagba, yọ a gbe ti whu ofa ha. Ahwo jọ a rẹ sae ta nọ, ‘rekọ uzẹme, oyena yọ ugberoro gheghe!’
Eme o rẹ rehọ re a ruẹse ru ei muowhẹ ẹro nọ onana yọ ẹruore uzẹme? Re a rọwo eyaa, u re muowhẹ ẹro inọ ohwo nọ ọ be yeyaa na u re noi eva ze o ve je te ohwo nọ ọ rẹ sai ru eyaa na gba. Otẹrọ ere, kọ, ono họ ohwo nọ ọ yeyaa nọ iwhuowhu na e te wariẹ rria uzuazọ?
Eva emuhọ ukpe 31 C.E., Jesu Kristi ọ yeyaa ududu annọ: “Epanọ Ọsẹ ọ rẹ kpare iwhuowhu ọ vẹ kẹ ae uzuazọ na, ere Ọmọ ọ rẹ rehọ uzuazọ kẹ enọ ewere riẹ. Onana u gbe owhai enu hu; keme oke o be tha nọ enọ e rọ eva iki kpobi i je ti yo urru riẹ [Jesu], a vẹ te nya via.” (Jọn 5:21, 28, 29) Ẹhẹ, Jesu Kristi ọ yeyaa nọ ima ahwo nọ i whu no nẹnẹ na a te wariẹ rria evaọ otọakpọ ọnana a ve ti wo ẹruore nọ a te rọ ja riẹe bẹdẹ bẹdẹ eva otọ iyero udhedhẹ, aparadase. (Luk 23:43; Jọn 3:16; 17:3; wawo Olezi 37:29 gbe Matiu 5:5.) Fikinọ Jesu họ ọnọ ọ yeyaa na, ẹbẹbẹ ọ riẹ hẹ re ma roro nọ u ti noi eva ze re o ru ei gba. Rekọ ọ sai ti ru ere?
Omoware uno ikpe ivẹ nọ ọ yeyaa ọyena no, Jesu o te dhesẹ eva edhere ogbunu nọ u no rie eva ze jegbe nọ ọ sae ghinẹ kpare iwhuowhu.
“Lazarọs, Nya Via”
Ughe na u mu urirẹ gaga. Lazarọs ọ ghinẹ jẹ mọ gaga. Inievo-emetẹ ivẹ riẹ, Meri avọ Mata, a tẹ vuẹ se Jesu, ọnọ ọ rọ abobe Ethẹ Jọdan: “Olori, rri, ọ nọ who you ọ be mọ.” (Jọn 11:3) A riẹ nọ, Jesu o you Lazarọs. Kọ Jesu ọ gbẹ gwọlọ nọ ọ rẹ ruẹ ogbẹnyusu riẹ nọ ọ be mọ? Avọ ọwhọ, ukpenọ o kpohọ obọ Bẹtani ẹsiẹsiẹe, Jesu ọ tẹ gbẹ jọ oria ovo na edẹ ivẹ efa.—Jọn 11:5, 6.
Nọ a nwani vi ovuẹ kpahe ẹyao riẹ vrẹ no Lazarọs o te whu. Jesu ọ riẹ okenọ Lazarọs o ro whu, yọ o riẹ eva nọ o re ti ru oware jọ kpahe iẹe. Okenọ Jesu o ro te Bẹtani, ogbẹnyusu ọghaghae riẹ o whu te edẹ ene no. (Jọn 11:17, 39) Kọ Jesu ọ sae ghinẹ kpare ohwo nọ o whu kri t’ere no tha?
Nọ o yo nọ Jesu ọ be nyaze, Mata, aye ọwhawhaka na, ọ tẹ dhẹ nyai ze rie. (Wawo Luk 10:38-42.) Nọ uweri riẹ u duobọ tei, Jesu ọ tẹ kẹ imuẹro nọ: ‘Oniọvo ra ọ te kparoma.’ Nọ o dhesẹ ẹrọwọ riẹ fihọ ẹkparomatha obaro, Jesu ọ tẹ ta kẹe vevẹ nọ: “Mẹ họ ẹkparomatha gbe uzuazọ: ọ nọ ọ rọwo omẹ makọ o whu no, ọ rẹ te zọ.”—Jọn 11:20-25.
Nọ ọ nyate uki na, Jesu ọ tẹ ta nọ a ghelie utho nọ a ro ruru unu uki na no. Kẹsena, nọ ọ lẹ ruarua no, ọ tẹ k’uzi nọ: “Lazarọs, nya via.”—Jọn 11:38-43.
Ibiaro kpobi i te bi rri uki na. Okeoye, oware jọ o tẹ be nya no ebi na ze. A rọ emehọ variẹ awọ gbe abọ riẹ, yọ a rọ ohọ gba ovao riẹ. Jesu ọ tẹ ta nọ: “Wha ra e no, re o kpo.” Emehọ nọ e gbẹ dina variẹ i te kie fihọ otọ. Ẹhẹ, Lazarọs ọna, ọzae nọ o whu no anwọ edẹ ene na!—Jọn 11:44.
Kọ o Ghinẹ Via?
Ikere kpahe ẹkparomatha Lazarọs na a kere i rie fihọ Usiuwoma Jọn wọhọ ikuigbe uzẹme. Eme na i vẹ viọ osia gheghe. Re a vro ẹgbagba riẹ yọ a te vro eware igbunu Ebaibol na kpobi, kugbe ẹkparomatha Jesu Kristi oma riẹ. Yọ re a vro ẹkparomatha Jesu koyehọ whọ siọ ẹrọwọ Ileleikristi na kpobi.—1 Ahwo Kọrint 15:13-15.
Uzẹme, whọ tẹ rọwo nọ Ọghẹnẹ ọ rọ, who re wo ẹbẹbẹ re whọ tẹ rọwo ẹkparomatha na ha. Wọhọ ọtadhesẹ: Ohwo ọ rẹ sae ta ẹme urere gbe epanọ a rẹ ghale uku riẹ nọ ọ gbẹ rọ uzuazọ fihọ ekasẹte ividio, nọ o je whu no, imoni gbe egbẹnyusu riẹ a rẹ sae ruẹ je yo urru riẹ, epanọ ọ be rọ ta oghẹrẹ nọ ọ gwọlọ nọ a ru uwou riẹ. Ikpe egba nọ e vrẹ no, oware utioye o jọ họ. Yọ rọ kẹ ahwo jọ nọ e be rria eria abọ akpọ na jọ nọ i rovie aro ha, eware nọ a ku nọ a rọ rehọ ifoto ividio itieye yọ oware nọ a ri fihọ igbunu. Otẹrọnọ ahwo a rẹ sae rehọ eriariẹ emama nọ Ọnọma na ọ kẹ ro ru eware ughe nọ a rẹ ruẹ je yo, kọ Ọnọma na ọ gbẹ sai ru viere? O gbẹ rọ oware areghẹ, inọ Ọnọ ọ ma uzuazọ o gbe wo ẹgba nọ ọ sae rọ wariẹ mae?
Igbunu ezihetha uzuazọ Lazarọs u ru ẹrọwọ o fihọ Jesu gbe ẹkparomatha na rro. (Jọn 11:41, 42; 12:9-11, 17-19) Eva edhere ogbunu, u te je dhesẹ unevaze gbe ẹgwọlọ Jihova gbe Ọmọ riẹ nọ a te rọ kpare iwhuowhu na.
‘Ọghẹnẹ O re ti Wo Isiuru’
Oghẹrẹ nọ Jesu o ru kpahe uwhu Lazarọs u dhesẹ arodawẹ Ọmọ Ọghẹnẹ. Ọdawẹ odidi riẹ eva oke uwhu na u dhesẹ ẹgwọlọ ọgaga riẹ nọ ọ rọ kpare iwhuowhu na. Ma se nọ: “Nọ Meri o te oria nọ Jesu ọ jọ, ọ jẹ rue riẹ, o te kie fihọ otawọ riẹ, ọ tẹ ta kẹ e nọ, ‘Olori, whọ hẹ jọ etenẹ, oniọvo mẹ ọ hai whu hu.’ Fikiere nọ Jesu ọ rue riẹ nọ ọ be viẹ, gbe ahwo Ju nọ a lele irie nyaze a be viẹ re, o te dimẹ eva ẹzi, ọ tẹ rọ ẹrova. Ọ tẹ ta nọ, ‘Bovẹ wha wọ riẹ fihọ?’ A tẹ ta kẹ e nọ, ‘Olori, nyaze whọ ruẹ.’ Jesu ọ tẹ viẹ. Fikiere ahwo Ju a tẹ ta nọ, ‘Rri epanọ o you rie te!’ ”—Jọn 11:32-36.
Eme esa a jọ etenẹ ro dhesẹ ohrọoriọ odidi Jesu: “dimẹ,” “ọ tẹ rọ ẹrova,” gbe “ọ tẹ viẹ.” Eme ọ ẹvẹrẹ ọsosuọ nọ a fihọ iruo ro kere oware igbunu onana u dhesẹ nọ uwhu ogbẹnyusu ọghaghae riẹ na Lazarọs jegbe oniọvo ọmọtẹ Lazarọs nọ ọ ruẹ nọ ọ be viẹ i duobọ te Jesu te oghẹrẹ nọ irui-oviẹ e rọ vọ aro Riẹ.a
Oware nọ o mai jariẹ gbunu họ Jesu ọ kpare imava jọ no vẹre. Yọ ọ ghinẹ gwọlọ nọ o re ru epavo na kẹ Lazarọs re. (Jọn 11:11, 23, 25) Ghele, “ọ tẹ viẹ.” Koyehọ, re ọ kpare ohwo ziọ uzuazọ, oye o nwane rọ Jesu oja ha. Iroro ididi gbe ọdawẹ riẹ nọ o dhesẹ eva oke onana i dhesẹ vevẹ ẹgwọlọ odidi riẹ nọ o ti ro si ọraha nọ uwhu ọ wha ze no.
Nọ Jesu ọ rọ ‘uwoho Jihova Ọghẹnẹ na,’ ma rẹ sai rẹro oware ovo kao viere no obọ Ọsẹ odhiwu mai ze he. (Ahwo Hibru 1:3) Rọ kpahe unevaze Jihova nọ ọ rọ kpare iwhuowhu, Job, ọzae ẹrọwọ na ọ tẹ ta nọ: “Otẹrọnọ ohwo o whu, kọ ọ jẹ jọ uzuazọ? . . . Oke kpobi nọ who he se, mẹ hai yo kẹ owhẹ; iruo abọ ra i veti si owhẹ urru.” (Job 14:14, 15) Ẹme ẹvẹrẹ anwae nọ a jọ etenẹ se wọhọ “iruo abọ ra i veti si owhẹ urru” na o dhesẹ ẹgwọlọ gbe isiuru odidi Ọghẹnẹ. (Emuhọ 31:30; Olezi 84:2) Vevẹ, Jihova o bi ghine rẹro ẹkparomatha na.
Kọ ma sae ghinẹ rọwo eyaa ẹkparomatha na? Ẹhẹ, avro ọ riẹ hẹ inọ te Jihova gbe Ọmọ riẹ u ne rai eva ze nọ a sai ru eyaa rai gba. Eme onana u dhesẹ k’owhẹ? Who wo ẹruore ọrọ ẹwariẹ jọ kugbe iyoyou ra nọ i whu no evaọ otọakpọ obonẹ rekọ eva otọ iyero oghẹrẹsa!
Jihova Ọghẹnẹ, ọnọ ọ rehọ aparadase ogege owowoma mu uviuwou ahwo họ, ọ yeyaa nọ ọ te rehọ Aparadase zihe tha otọakpọ na evaọ otọ Uvie odhiwu Riẹ nọ o rọ obọ Jesu Kristi nọ a kẹ orro no na. (Emuhọ 2:7-9; Matiu 6:10; Luk 23:42, 43) Eva Aparadase ọyena nọ a te wariẹ zihe ze na, uviuwou ahwo a re ti wo ẹruore omawere uzuazọ nọ o wo oba ha, nọ u ti wo ufuoma no ẹyao gbe ẹyao nọ o re vo kpobi. (Eviavia 21:1-4; wawo Job 33:25; Aizaya 35:5-7.) Eware efa nọ e te vrẹ no re họ, omukpahọ, omohẹriẹ uyẹ, ozighi uyẹ, gbe uzuazọ ọbẹwẹ. O te jọ oghẹrẹ akpọ ọfuafo otiọye, nọ Jihova Ọghẹnẹ ọ te rọ rehọ ẹkwoma Jesu Kristi kpare iwhuowhu na ze.
Oyena họ ẹruore aye Oleleikristi nọ a fodẹ eva emuhọ abọ ọnana. Ikpe buobu nọ oni riẹ o whu no, Isẹri Jihova a te fiobọhọ kẹe re o wuhrẹ Ebaibol na ziezi. Ọ kareghẹhọ nọ: “Nọ me wuhrẹ kpahe ẹruore ẹkparomatha na no, mẹ tẹ viẹ. O jọ oware igbunu nọ mẹ riẹ nnọ mẹ te wariẹ ruẹ oni mẹ.”
O tẹ rọ owhẹ udu re nnọ whọ gwọlọ wariẹ ruẹ oyoyou ra, eva e rẹ te were Isẹri Jihova fiobọhọ k’owhẹ wuhrẹ oghẹrẹ nọ who re ro ru ẹruore imuẹro ọnana fihọ ọra. Nya bru rai eva Ọgwa Uvie nọ ọ kẹle owhẹ, hayo kere se adrẹse nọ ọ mae kẹle owhẹ eva ẹwẹre-obe 32.
[Oruvẹ-obotọ]
a Ẹme Griki nọ a fa wọhọ “dimẹ” o no ẹme nọ a re se (em·bri·maʹo·mai) ze nọ u dhesẹ edada, hayo oware nọ u re duobọ te ohwo udu. Ọmọ-ewuhrẹ Ebaibol jọ o muẹrohọ nọ: “Eva etenẹ o sai dhesẹ ọvo nọ edada iroro itieye na i kru Jesu te epanọ imẹidio nọ ọ jiroro riẹ hẹ e rọ gba udu Riẹ.” Ẹme nọ a fa wọhọ “ọ tẹ rọ ẹrova” na u no ẹme ahwo Griki nọ a re se (ta·rasʹso) nọ u dhesẹ uduama. Wọhọ epanọ ọfeme jọ ọ ta, otofa riẹ họ epanọ “eva e rẹ sa ohwo, . . . nọ o rẹ wha edada logbo hayo uweri.” Ẹme na “ọ tẹ viẹ” o no ẹme ahwo Griki nọ a re se (da·kryʹo) ze nọ u dhesẹ epanọ ohwo “o re hwẹ irui-oviẹ, viẹ ẹrera.”
Enọ nọ A re Roro Kpahe
Okenọ ogbẹnyusu riẹ Lazarọs o whu, ẹvẹ Jesu o ro dhesẹ nọ u no Rie eva ze, je te ọnọ ọ rẹ kpare iwhuowhu?
Fikieme ma jẹ sae rọwo ikere Ebaibol ẹkparomatha Lazarọs na rehọ wọhọ ikuigbe uzẹme?
Oghẹrẹvẹ ikere na evaọ Jọn uzou 11 o ro dhesẹ ẹgwọlọ odidi Jesu nọ ọ te rọ raha uwhu no?
Eme u dhesẹ nọ Jihova Ọghẹnẹ o bi ghine rẹro ẹkparomatha na?
[Ẹkpẹti nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 27]
Ikere nọ E rẹ kẹ Omosasọ
No oke ruoke, nọ a je gbiku epanọ a ro yeri kugbe uweri rai, Ileleikristi ẹrọwọ e ta nọ: “J’omẹ ta ikere Ebaibol nọ e mae were omẹ k’owhẹ.” Otẹrọnọ who bi weri, ẹsejọha ikereakere enana jọ i re ti fiobọhọ k’owhẹ re.
“Arọ ujiro kẹ . . . Ọsẹ ohrọ kpobi jegbe Ọghẹnẹ omosasọ kpobi: ọnọ o ru omai wo omosasọ eva uye mai.”—2 Ahwo Kọrint 1:3, 4.
“Who rovie abọ ra, who te bi ru ẹgwọlọ eware nọ i wo uzuazọ kpobi rọ kẹ ae.”—Olezi 145:16.
“Keme [Ọghẹnẹ] o bru ẹdẹ no, nọ o ti ro guẹdhọ akpọ na avọ ẹrẹreokie evaọ obọ ohwo nọ o romu vẹre ino, o ru imuẹro riẹ kẹ ahwo kpobi, nọ ọ kpariẹe no iwhuowhu.”—Iruẹru 17:31.
“Mẹ na, mẹ họ [Ọnọ] ọ be sasa owhai oma.”—Aizaya 51:12.
“Wọhọ epanọ oni ọ rẹ sasa ọmọ riẹ oma, ere mẹ rẹte sasa [owhai] oma.”—Aizaya 66:13.
“Onana họ o nọ o rẹ sasa omẹ oma eva uye mẹ, nọ eya ra e kẹ omẹ uzuazọ. O ỌNOWO, nọ mẹ kareghẹhọ izi ra no anwae ze, me te wo oma osasọ. Jọ uyoyou ulogbo ra o kẹ omẹ evawere wọhọ epanọ whọ ya kẹ odibo ra.”—Olezi 119:50, 52, 76.
“Oke o be tha nọ enọ e rọ eva iki kpobi i je ti yo urru riẹ, a vẹ te nya via, enọ i ru uwoma, e vẹ kparoma ruọ uzuazọ.”—Jọn 5:28, 29.
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 26]
Ọdawẹ owowolẹ Jesu nọ ọ jẹ kpare Lazarọs i dhesẹ ẹgwọlọ odidi riẹ nọ ọ te rọ raha uwhu no
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 30]
Ẹkparomatha na, nọ ọ rọ fiki idhe ẹtanigbo Kristi Jesu na, o te wha oghọghọ se erẹwho kpobi