UZOU AVỌ 15
Jesu O “Fi Otọhotọ Uvioziẹ Họ Akpọ Na”
1, 2. Okevẹ Jesu ọ rọ dheva, kọ fikieme?
WHỌ rẹ ruẹ nọ Jesu ọ be dheva—yọ orọnikọ gheghe he. O sai gb’owhẹ unu re who yo nọ ọ be dheva, keme ọ jọ ohwo owowolẹ gaga. (Matiu 21:5) Rekọ o kru oma riẹ keme evedha riẹ i kiẹrẹe.a Rekọ eme ọ kpare ofu ọzae owowolẹ ọnana tere? Okienyẹ ologbo jọ.
2 Jesu o rri etẹmpol na nọ o jọ Jerusalẹm na ghaghae gaga. Evaọ akpọ na kpobi, oye ọvo họ oria ofuafo nọ a ro mudhe kẹ egagọ Ọsẹ obọ odhiwu riẹ. Ahwo Ju evaọ ekwotọ buobu a re no ugbo ze te gọ evaọ etẹe. Makọ ahwo orẹwho Egedhọ nọ e be dhozọ Ọghẹnẹ a rẹ nyaze, ruọ ighẹ etẹmpol na nọ a seba kẹ ae. Rekọ evaọ emuhọ odibọgba riẹ, nọ Jesu ọ ruọ etẹmpol na ọ tẹ ruẹ oware otọtọ jọ. Whaọ, ukpenọ who se oria na uwou egagọ, kọ eki who re sei! Ehreki gbe enọ i bi nwene igho e be jariẹ zurie. Rekọ diẹse okienyẹ na ọ rrọ? Rọ kẹ ezae enana, etẹmpol Ọghẹnẹ yọ oria jọ gheghe nọ a rẹ jọ wha ahwo re—tube tho ai dede. Evaọ oghẹrẹ vẹ?—Jọn 2:14.
3, 4. Didi ewhariọ e jẹ roma via evaọ uwou Jihova, kọ didi owọ Jesu ọ jẹ re ọ kpọ eware vi?
3 Isu egagọ na a fi uzi họ inọ oghẹrẹ ubiugho jọ ọvo a rẹ rọ hwa osa-uzou etẹmpol na. O gba erara na họ inọ a re nwene igho rai re a sai wo ibi-igho itieye na. Fikiere inwene-igho na a tẹ rehọ emẹjẹ rai vi uzedhe obeva ọ etẹmpol na, avọ unuigho nọ a re mi fihọ ugho kpobi nọ a nwene. Eki erao nọ a be zẹ o bi yẹ igho ze gaga re. U te je erara nọ e gwọlọ dheidhe a rẹ sae dẹ arao mi ọhreki kpobi evaọ okpẹwho na, rekọ iletu etẹmpol na a rẹ sae siọ erao rai wọhọ nọ i fo ho. Rekọ, a rẹ jẹ oghẹrẹ arao kpobi nọ a jọ etẹmpol na dẹ rehọ. Fikinọ o gba ahwo na họ no, ẹsejọ ehreki na e rẹ zẹ erao rai ghaghae.b Ewhariọ e rẹ rro vienẹ hẹ. Yọ ghinẹ ujitho!
“Wha rehọ eware enana no etenẹ.”
4 Jesu ọ sae kuvẹ kẹ okienyẹ otiọye he. Onana yọ uwou Ọsẹ riẹ! Ọ rehọ ifi zuo oviaviẹ o te le owa iruẹ gbe igodẹ na no etẹmpol na. O te thihi bru inwene-igho na, ọ tẹ vẹ emẹjẹ rai tu. Dai roro epanọ ibi-igho na e be jọ otọ nọ a ralọ na dhẹ! O te j’uzi kẹ enọ e be zẹ irueruẹ na nọ: “Wha rehọ eware enana no etenẹ.” (Jọn 2:15, 16) O wọhọ nọ uvumọ ohwo ọ sai yiwi za ẹme kẹ ọzae aruọwha ọnana ha.
“Ọsẹ O re Yẹ Ọmọ Thoma”
5-7. (a) Ẹvẹ uzuazọ nọ Jesu ọ rria no vẹre u ro kpomahọ iroro uvi-ẹdhoguo riẹ, kọ eme ma rẹ sai wuhrẹ no ẹkiẹriwo oriruo riẹ ze? (b) Ẹvẹ Kristi ọ rọ họre ẹdhoguo-okienyẹ kpahe esuo gbe odẹ Jihova?
5 Rekọ ehreki na a zihe ze. Oware wọhọ ikpe esa e vrẹ no, Jesu ọ wariẹ j’owọ kpahe okienyẹ ọvo na, oke nana ọ tẹ wariẹ eme Jihova nọ o ro brukpe enọ i bi ru uwou Riẹ “họ uwou iwhewheriwhe.” (Matiu 21:13; Jerimaya 7:11) Ẹhẹ, okenọ Jesu ọ ruẹ ewhariọ ahwo na gbe ezue etẹmpol Ọghẹnẹ, o ja riẹ oma wọhọ Ọsẹ riẹ. Yọ u gbunu hu! Evaọ ikpe ima buobu nọ a re kele he, Ọsẹ obọ odhiwu Jesu o wuhrẹ i rie. Fikiere, uvi-ẹdhoguo Jihova o da ruẹe oma. Ọ tẹ rrọ oriruo ọtadhesẹ na, “Ọsẹ o re yẹ ọmọ thoma.” Fikiere ma tẹ gwọlọ riẹ okwakwa uvi-ẹdhoguo Jihova vevẹ ziezi, ma rẹ romatotọ roro kpahe oriruo Jesu Kristi.—Jọn 14:9, 10.
6 Ọmọ ọvo Jihova na ọ jariẹ evaọ okenọ Setan o mu se Jihova Ọghẹnẹ ọtọrue jẹ kpare avro kpahe ẹgbagba esuo Riẹ. Kinọ ọtaraha! Ọmọ na o te je yo use-abọ Setan inọ uvumọ ohwo ọ rẹ sae gọ Jihova ababọ oriobọ họ, inọ fiki uyoyou. Ababọ avro, ẹwọviẹ nana i te udu ukiẹrẹe Ọmọ na. Dai roro eva nọ e rẹ were iẹe re ọ riẹ nọ ọye ọ te kobaro evaọ ẹkpọvi eware! (2 Ahwo Kọrint 1:20) Ẹvẹ o ti ro ru ere?
7 Wọhọ epanọ ma wuhrẹ no evaọ Uzou avọ 14 na, Jesu Kristi ọ rehọ uyo nọ o mae gba kpobi kpahe fihọ use-abọ Setan onọ ọ rọ ta ẹgbakiete emama Jihova raha. Jesu ọ tẹ rọ ere gbẹ edhere kẹ ẹkpare kpehru esuo Jihova gbe orufuọ odẹ Riẹ. Wọhọ Ọnyuwou Ologbo ọrọ Jihova, Jesu ọ te rọ uvi-ẹdhoguo Ọghẹnẹ mu evaọ ehrugbakpọ soso. (Iruẹru 5:31) Edhere uzuazọ riẹ evaọ otọakpọ o dhesẹ uvi-ẹdhoguo Ọghẹnẹ via re. Jihova ọ ta kpahe iẹe nọ: “Me re ti fi Ẹzi mẹ họ iẹ, o re ti whowho oziẹobro kẹ ahwo egedhọ.” (Matiu 12:18) Ẹvẹ Jesu o ro ru eme enana gba?
Jesu O Ru ‘Oware nọ Oziẹobro’ O Rrọ Vevẹ
8-10. (a) Ẹvẹ uruemu anwae orọ isu egagọ ahwo Ju nọ a rehọ unu kpeze na o rrọ lẹliẹ ahwo wo orivo kẹ enọ e rrọ ahwo Ju hu gbe eyae? (b) Edhere vẹ izi nọ a rehọ unu kpeze na i ro zihe uzi Jihova orọ Ẹdijala na ruọ owha?
8 Jesu o you Uzi Jihova jẹ rria lele iei. Rekọ isu egagọ edẹ riẹ a gẹle jẹ vẹ Uzi na tu. Jesu ọ ta kẹ ae nọ: ‘Uye u te owhai, wha otu ikere-obe gbe Farisi, eviẹwẹ na! . . . Wha siọ eware Uzi nọ e mae rro ba, koyehọ, oziẹ-okiẹrẹe, gbe ohrọ gbe orọwọ.’ (Matiu 23:23) Ababọ avro, otu iwuhrẹ ọ Uzi Ọghẹnẹ eyena a je ru oware nọ “oziẹobro” o rrọ vẹ hẹ. Ukpoye, a je ruru uvi-ẹdhoguo. Evaọ oghẹrẹ vẹ? Rehọ iriruo jọ.
9 Jihova ọ ta kẹ ahwo riẹ re a siomano ahwo erẹwho egedhọ nọ e wariẹ e rai họ. (1 Ivie 11:1, 2) Rekọ, isu egagọ ajọwha jọ a tuduhọ ahwo na awọ re a wo orivo kẹ enọ e rrọ ahwo Ju hu kpobi. Ekru izi rai nọ a re se Mishnah o tube wo uzi onana: “A rẹ nya siọ eruẹ ba uwou-erao ahwo egedhọ họ keme a viẹro ku ai nnọ a re lele erao wezẹ.” Omohẹriẹ ogaga utioye nọ o gbobọte enọ e rrọ ahwo Ju hu kpobi na o thọ je mukpahe ẹjiroro Uzi Mosis na. (Iruo-Izerẹ 19:34) Izi efa nọ ahwo na a fihọ i ru eyae họ ugbotọ. Uzi nọ a rehọ unu kpeze na o ta nọ aye ọ rẹ nya evaọ emu ọzae riẹ, orọnikọ ab’ofẹ riẹ hẹ. A vẹvẹ ọzae unu inọ o re lele aye t’ẹme evaọ ẹgbede he, makọ aye obọ riẹ dede. Wọhọ irigbo, aye o re se isẹi evaọ okọto ho. Olẹ jọ o tubẹ jariẹ nọ ezae e rẹ jọ yere Ọghẹnẹ inọ a rọ eyae he.
10 Isu egagọ na a rehọ izi gbe ijaje ahwo buobu ruru Uzi Ọghẹnẹ. Wọhọ oriruo, uzi Ẹdijala na o ghọ iruo nọ a re ru evaọ Ẹdijala, fi ẹdẹ ọyena họ kẹ egagọ, omosasọ abọ-ẹzi gbe eriosehọ. Rekọ otu Farisi na a te zihe uzi oyena ruọ owha. A wọ riẹ fihọ uzou re a jiroro oware nọ o rrọ “iruo.” Oghẹrẹ iruẹru 39 sa-sa a rehọ wọhọ iruo, wọhọ oriruo ẹkọrọ gbe ibẹfi. Izi enana e tẹ wha enọ buobu ze. Kọ ohwo o te kpe onyẹ evaọ Ẹdijala, kọ a re sei ibẹfi? Kọ ọ tẹ be nya akotọ edhere vrẹ, ọ jẹ kpare ọka nọ ọ rẹ re, kọ ẹkọrọ ọ rrọ na? Kọ o te siwi ohwo nọ ọ be mọ, yọ iruo o bi ru na? A fi izi egaga họ kpahe eme eyena kpobi.
11, 12. Ẹvẹ Jesu o ro dhesẹ ọwọsuọ riẹ kpahe iruemu-anwae ọ otu Farisi nọ i no Ikereakere ze he na?
11 Evaọ oghẹrẹ uyero oyena, ẹvẹ Jesu o ti ro fiobọhọ kẹ ahwo wo otoriẹ oware nọ uvi-ẹdhoguo o rrọ? Evaọ iwuhrẹ riẹ gbe oghẹrẹ uzuazọ nọ o yeri, ọ rehọ ovao dhe isu egagọ eyena avọ aruọwha. Kaki roro kpahe iwuhrẹ riẹ jọ. O brukpe izi ibuobu rai nọ ahwo a fihọ, ta nọ: “Wha se eme Ọghẹnẹ gbe odoware ovo ho, fiki eme anhwae rai.”—Mak 7:13.
12 Jesu o wuhrẹ avọ ẹgba inọ otu Farisi na a rri uzi Ẹdijala na thọ—avro ọ riẹ hẹ, a nyasiọ ẹjiroro uzi na ba. Wọhọ epanọ ọ ta, Mesaya na họ “olori ẹdẹ ẹdijala” na, fikiere o wo udu nọ o re ro siwi ahwo evaọ Ẹdijala. (Matiu 12:8) Re o fiẹgba họ ẹme na, ọ jọ ẹgbede ru eware igbunu evaọ Ẹdijala. (Luk 6:7-10) Usiwo utioye na yọ ẹmẹvo gheghe ọrọ esiwo nọ ọ te jọ akpọ-soso ru evaọ Esuo Ikpe Odu riẹ. Odu-Ikpe ọyena ọ te jọ Ẹdijala ologbo kpobi, yọ ahwo-akpọ ẹrọwọ kpobi a ti serihọ no uye nọ a jọ otọ uzioraha gbe uwhu ruẹ ikpe-udhusoi buobu no na.
13. Didi uzi o roma via fiki odibọgba otọakpọ ọrọ Kristi, kọ ẹvẹ o rọ hẹrioma no onọ u nwene?
13 Jesu o te je ru oware nọ uvi-ẹdhoguo o rrọ vẹ keme a rehọ uzi okpokpọ, “uzi Kristi na” mu nọ o ku odibọgba otọakpọ riẹ họ no. (Ahwo Galesha 6:2) Hẹrioma no Uzi Mosis, uzi okpokpọ na o roma rẹrẹ ehri-izi, orọnikọ ijaje buobu nọ a kere fihotọ họ. Rekọ u wo ijaje jọ nọ e rrọ gbiae. Ovo rai jọ họ onọ Jesu o se “uzi okpokpọ” na. Jesu o wuhrẹ ilele riẹ kpobi re a you ohwohwo wọhọ epanọ o you rai. (Jọn 13:34, 35) Ẹhẹ, uyoyou omolahiẹ kẹ amọfa o rẹ jọ okwakwa nọ o rẹ hẹriẹ enọ e be rria lele “uzi Kristi na.”
Emamọ Oriruo ọ Uvi-Ẹdhoguo
14, 15. Ẹvẹ Jesu o ro dhesẹ nnọ o vuhu umuo udu-esuo riẹ mu, kọ fikieme onana o jẹ rrọ oware omosasọ?
14 Orọnikọ Jesu o wuhrẹ kpahe uyoyou gheghe ọvo ho. Ọ rria lele “uzi Kristi na.” O dhẹ eyero uzuazọ riẹ wariẹ. Roro kpahe idhere esa jọ nọ oriruo Jesu o ro ru oware nọ uvi-ẹdhoguoẹ o rrọ vẹ.
15 Orọ ọsosuọ, Jesu ọ romatotọ whaha uziothọ okienyẹ kpobi. Ẹsejọhọ who muẹrohọ no inọ okienyẹ buobu nọ ọ r’otọ na ọ be via fikinọ ahwo-akpọ sebaẹgba a bi dhesẹ omoya jẹ lavrẹ uwhru udu-esuo rai. Jesu o ru ere he. Okejọ, ọzae jọ ọ nyabru Jesu ọ tẹ ta nọ: “Owuhrẹ, ta kẹ omoni mẹ re me lele ie ghale uku na.” Didi uyo Jesu ọ kẹ? “Ọzae na, ono o ru omẹ họ obruoziẹ hayo ọghale rai?” (Luk 12:13, 14) Kọ oyena u gbe gbunu? Eriariẹ Jesu, ovuhumuo riẹ, gbe udu-esuo nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ riẹ e rro vi erọ ohwo kpobi evaọ otọakpọ na; ghele na, ọ se inọ o re duoma riẹ họ ẹme ọnana, keme a kẹ riẹ udu nọ o re ro ru ere he. Jesu ọ kare omorro evaọ edhere ọnana n’otọ ze, makọ evaọ idu-ikpe buobu nọ ọ rria no taure o te ti zihe ruọ ohwo-akpọ na. (Jud 9) Onana u dhesẹ vevẹ inọ Jesu ọ rehọ omarokpotọ fievahọ Jihova wọhọ ọnọ ọ rẹ jiroro oware nọ u kiete.
16, 17. (a) Ẹvẹ Jesu o ro dhesẹ uvi-ẹdhoguo via evaọ ewhowho emamọ usi Uvie Ọghẹnẹ? (b) Ẹvẹ Jesu o ro dhesẹ nọ eriwo riẹ ọrọ uvi-ẹdhoguo o vọ avọ ohrọ?
16 Orọ avivẹ, Jesu o dhesẹ uvi-ẹdhoguo via evaọ edhere nọ o ro whowho emamọ usi Uvie Ọghẹnẹ. O dhesẹ ọriẹwẹ hẹ. Ukpoye, ọ daoma nyate oghẹrẹ ahwo kpobi, makọ edafe hayo iyogbere. Wo ohẹriẹ, otu Farisi na a rẹ jẹ iyogbere gbe iwhrori na fiẹ, rọ orivo se ai ʽam-ha·ʼaʹrets, hayo “ahwo otọ na.” Jesu ọ rehọ aruọwha kpọ okienyẹ ọyena vi. Okenọ o je wuhrẹ ahwo emamọ usi na—hayo, makọ okenọ ọ jẹ re emu kugbe ahwo, kuo ai, siwi ai, hayo tubẹ kpare ae dede—o dhesẹ uvi-ẹdhoguo Ọghẹnẹ via ọnọ ọ gwọlọ nyate “ahwo kpobi” oma.c—1 Timoti 2:4.
17 Orọ avesa, eriwo uvi-ẹdhoguo ọrọ Jesu o vọ avọ ohrọ. Ọ fialoma via re o fiobọhọ kẹ erahaizi. (Matiu 9:11-13) Ọ dhogbo bru ahwo nọ a wo ogaga nọ a sae rọ thọ oma rai hi. Wọhọ oriruo, Jesu o kuomagbe isu egagọ na ha evaọ ẹwhaharo ẹro nọ a re vi ku ahwo orẹwho Egedhọ kpobi. Ọ rehọ ohrọ fiobọhọ je wuhrẹ ejọ rai, dede nọ ugogo iruo riẹ họ re o fiobọhọ kẹ ahwo Ju. Ọ rọwo nọ o re ru usiwo igbunu kẹ oletu ogbaẹmo Rom jọ, ta nọ: “Mẹ te ruẹ orọwọ oruaro utiona ha, ijo, o rọ eva Izrẹl he.”—Matiu 8:5-13.
18, 19. (a) Idhere vẹ Jesu o ro fi orro họ eyae na oma? (b) Ẹvẹ oriruo Jesu o ro fiobọhọ k’omai ruẹ okugbe nọ ọ rrọ udevie aruọwha gbe uvi-ẹdhoguo?
18 Epọvo na re, Jesu o wo eriwo nọ ahwo a wo kpahe eyae na ha. Ukpoye, ọ rehọ aruọwha ru oware nọ u kiete. A rri eyae ahwo Sameria tọtọtọ wọhọ ahwo erẹwho Egedhọ na. Ghele na, Jesu o riemu hu re ọ ta usiuwoma kẹ aye ohwo Sameria eva ozae Saika. Evaọ uzẹme, aye ọnana Jesu ọ kaki dhesẹ oma riẹ via kẹ vevẹ wọhọ Mesaya nọ a yeyaa riẹ na. (Jọn 4:6, 25, 26) Otu Farisi a ta nọ a re wuhrẹ eyae Uzi Ọghẹnẹ hẹ, rekọ Jesu ọ raha oke gbe ẹgba gaga ro wuhrẹ eyae na. (Luk 10:38-42) Yọ dede nọ uruemu anwae o ta nọ a rẹ rehọ obọdẹ ovuẹ kẹ aye he, Jesu ọ kẹ eyae buobu orro avọ uvẹ-ọghọ nọ a rọ jọ ahwo ọsosuọ nọ a rue riẹ nọ ọ kparoma no. Ọ tubẹ ta kẹ ae re a nyae ta kẹ ilele riẹ nọ e rrọ ezae kpahe oware nana nọ u wuzou thesiwa na!—Matiu 28:1-10.
19 Ẹhẹ, Jesu o dhesẹ oware nọ uvi-ẹdhoguo o rrọ vevẹ kẹ erẹwho na. Evaọ ẹsibuobu, o ru ere avọ ọza ologbo nọ o fi oma riẹ họ. Oriruo Jesu o re fiobọhọ k’omai ruẹ inọ ẹwhaharo uvi-ẹdhoguo o gwọlọ aruọwha. Nwani fo, a se rie “Okpohrokpo Orua Juda.” (Eviavia 5:5) Kareghẹhọ nọ okpohrokpo yọ oka uvi-ẹdhoguo aruọwha. Rekọ, evaọ obaro kẹle na, Jesu o ti dhesẹ uvi-ẹdhoguo nọ o rro vi oyena. Evaọ edhere ọvọvọ, o ti fi “uvioziẹ họ akpọ na.”—Aizaya 42:4.
Ovie Mesaya na O Fi “Uvioziẹ họ Akpọ Na”
20, 21. Evaọ oke mai na, ẹvẹ Ovie Mesaya na ọ rọ wha uvi-ẹdhoguo haro no evaọ otọakpọ na kpobi gbe evaọ ukoko Ileleikristi na?
20 Anwẹnọ o ro zihe ruọ Ovie Mesaya evaọ 1914 na, Jesu ọ wha uvi-ẹdhoguo haro no evaọ otọakpọ. Evaọ oghẹrẹ vẹ? O dikihẹ emu ọ eruẹaruẹ riẹ nọ e rrọ Matiu 24:14 na no. Ilele Jesu evaọ otọakpọ a wuhrẹ ahwo erọ ekwotọ kpobi uzẹme kpahe Uvie Jihova no. Wọhọ Jesu, a ta usiuwoma evaọ edhere nọ o kiete jẹ kare ọriẹwẹ no, be daoma kẹ ahwo kpobi—emaha hayo ekpako, edafe hayo iyogbere, ezae hayo eyae—uvẹ nọ a rẹ rọ riẹ Jihova, Ọghẹnẹ uvi-ẹdhoguo na.
21 Jesu ọ be jẹ wha uvi-ẹdhoguo haro evaọ ukoko Ileleikristi na, onọ ọ rrọ Uzou riẹ. Wọhọ epanọ a ruẹaro, ọ kẹ ‘ekẹ ahwo,’ ekpako Ileleikristi ẹrọwọ nọ e be kobaro evaọ ukoko na. (Ahwo Ẹfẹsọs 4:8-12) Evaọ ẹruorote uthuru oghaghae Ọghẹnẹ, ezae eyena i bi lele oriruo Jesu Kristi evaọ ẹwhaharo uvi-ẹdhoguo. A rẹ kareghẹhọ ẹsikpobi nnọ Jesu ọ gwọlọ nnọ a tete igodẹ riẹ—makọ oghẹrẹ ọkwa, oria, hayo uyero ugho kpobi nọ a rrọ.
22. Ẹvẹ ẹdhoguo-okienyẹ nọ ọ vọ akpọ na nẹnẹ ọ rrọ Jihova oma, kọ eme ọ rehọ Ọmọ riẹ mu no re o ru kpahe iẹe?
22 Evaọ obaro kẹle na, Jesu o ti fi uvioziẹ họ akpọ na evaọ edhere ologbo. Ẹdhoguo-okienyẹ ọ da akpọ ogbekuo nana fia. Ọmọ kpobi nọ ohọo u kpe whu yọ oka ẹdhoguo-okienyẹ nọ a re si no uzou hu, maero nọ ma te roro kpahe ugho gbe oke nọ a bi ro ku ekwakwa ẹmo gbe enọ a be rọ riakpọ kufiẹ. Ima ahwo buobu nọ i bi whu k’ukpe k’ukpe yọ ovo jọ evaọ usu ẹdhoguo-okienyẹ buobu, onọ o be kpare evedha ikiẹrẹe Jihova. Ọ rehọ Ọmọ riẹ mu no re o fi uyerakpọ omuomu ọnana ẹmo okiẹrẹe, re o ku ẹdhoguo-okienyẹ kpobi họ bẹdẹ bẹdẹ.—Eviavia 16:14, 16; 19:11-15.
23. Nọ Amagẹdọn ọ tẹ vrẹ no, ẹvẹ Kristi ọ te rọ wha uvi-ẹdhoguo haro bẹdẹ bẹdẹ?
23 Rekọ, uvi-ẹdhoguo Jihova o gwọlọ vi ẹraha irumuomu na ọvo. Ọ rehọ Ọmọ riẹ mu re, re o su wọhọ “Ovie Udhedhẹ.” Nọ ẹmo Amagẹdọn ọ tẹ vrẹ no, esuo Jesu ọ te rehọ udhedhẹ mu evaọ otọakpọ na soso, ọ vẹ te rọ ẹkwoma “ẹrẹreokie ro su.” (Aizaya 9:6, 7) Jesu ọ vẹ te rehọ omawere ro si ẹdhoguo-okienyẹ kpobi nọ o wha akọriọ gbe uye-oruẹ buobu ziọ akpọ na no. Ọ te yọrọ uvi-ẹdhoguo ọgbagba Jihova bẹdẹ bẹdẹ. Fikiere u wuzou re ma gwọlọ raro kele uvi-ẹdhoguo Jihova enẹna. Joma rri epanọ ma sai ro ru ere.
a Evaọ edhesẹ evedha ikiẹrẹe, Jesu ọ wọhọ Jihova, ọnọ o re “mu ofu kẹ” emuemu kpobi. (Nahum 1:2) Wọhọ oriruo, nọ Jihova ọ ta kẹ ahwo ogbekuo riẹ inọ a ru uwou riẹ fihọ “uwou ijihẹ” no, ọ tẹ ta nọ: “Mẹ rẹte dheva je muofu rọ kẹ oria onana.”—Jerimaya 7:11, 20.
b Wọhọ epanọ Mishnah na o ta, ẹwhọ ọ roma via evaọ obaro kpahe ẹghare irueruẹ nọ a jẹ zẹ evaọ etẹmpol na. Otẹrọnọ ubro ẹsiso a jẹ zẹ ae vẹre, a te muọ onara ovo họ ẹzẹ! Ono ọ jẹ mai wo erere no okpeki ọnana ze? Igbiku jọ a jiroro nnọ enọ i wo eki etẹmpol na họ uwou Ozerẹ Okpehru na Annas, onọ o wha abọ ologbo efe obuobu uviuwou ozerẹ ọyena ze.—Jọn 18:13.
c Otu Farisi na a rehọ e riẹ inọ iwhrori na, enọ e riẹ Uzi na ha, “a bọwo rai ehao.” (Jọn 7:49) A ta nnọ ohwo o re wuhrẹ oghẹrẹ ahwo itieye na ha hayo thueki kugbe ai hayo lele ai re emu hayo lele ai lẹ hẹ. Re ohwo o siobọno ọmọtẹ riẹ kẹ ae rọo u yoma vi arao ojihẹ nọ a re gbolo ọmọtẹ na kẹ. A rehọ e riẹ nnọ ẹruore ẹkparomatha na ọ rrọ kẹ iwhrori itieye na ha.