Uzou Avọ 4

Fikieme Ma jẹ Rọ Adhẹẹ kẹ Udu-Esuo?

“Wha rọ adhẹẹ kẹ ahwo kpobi.”—1 PITA 2:17.

1, 2. (a) Fikieme o jẹ jọ bẹbẹ k’omai re ma rọ adhẹẹ kẹ udu-esuo? (b) Enọ vẹ ma te t’ẹme kpahe?

KỌ WHO muẹrohọ epanọ ọmaha o re ru no okenọ a tẹ ta kẹe re o ru oware nọ ọ ginẹ gwọlọ ru hu? Whọ rẹ jọ ovao ọmọ na ruẹ inọ ọ gwọlọ ru oware na ha. Ọsẹ hayo oni riẹ ọ ta kẹe inọ o ru oware na, yọ ọ riẹ inọ o gba riẹ họ re o yoẹme kẹe. Rekọ ọ gwọlọ inọ o re ru oware nana nọ a ta kẹe inọ o ru na ha. Ẹbẹbẹ nọ ọmọ na ọ rrọ na u dhesẹ oware jọ nọ mai kpobi ma rẹ rẹriẹ ovao ku ẹsejọ.

² Orọnikọ ẹsikpobi o rẹ lọhọ tere he re ma yoẹme kẹ udu-esuo. Kọ o rẹ jọ bẹbẹ k’owhẹ ẹsejọ re whọ rehọ adhẹẹ kẹ enọ a kẹ udu? Otẹrọ ere, riẹ inọ whẹ ọvo o wo ẹbẹbẹ nana ha. Ma be rria etoke nọ a be jọ rehọ adhẹẹ kẹ udu-esuo ho. Ghele na, Ebaibol e ta inọ u fo re ma rọ adhẹẹ kẹ enọ a kẹ udu. (Itẹ 24:21) Evaọ uzẹme, ere oruo o roja ma tẹ gwọlọ daji uyoyou Ọghẹnẹ. Fikiere, enọ jọ e riẹ nọ ma rẹ sae nọ oma mai. Fikieme o rẹ rọ jọ bẹbẹ k’omai re ma rọ adhẹẹ kẹ udu-esuo? Fikieme Jihova ọ jẹ gwọlọ inọ ma rọ adhẹẹ kẹ udu-esuo, kọ eme o re fi obọ họ kẹ omai ru ere? Orọ urere, idhere vẹ ma re ro dhesẹ adhẹẹ kẹ udu-esuo?

OWARE NỌ O JẸ RRỌ BẸBẸ

3, 4. Ẹvẹ emuemu gbe sebaẹgba i ro muhọ, kọ fikieme sebaẹgba u re ro ru ei bẹbẹ kẹ omai re ma rọ adhẹẹ kẹ udu-esuo?

³ Joma t’ẹme kpahe eware ivẹ jọ nọ e rẹ sai ru ei bẹbẹ k’omai re ma rọ adhẹẹ kẹ enọ e rrọ udu-esuo. Orọ ọsosuọ, ma gba ha; orọ avivẹ, enọ e rrọ udu-esuo na a gba ha. U kri no nọ uzioraha gbe sebaẹgba i ro muhọ; i muhọ evaọ ọgbọ Idẹn okenọ Adamu avọ Ivi a wọso udu-esuo Ọghẹnẹ. Fikiere ọwọsuọ ọ wha uzioraha ze. Rite inẹnẹ, o rrọ ẹkoma ahwo-akpọ re a wọso.—Emuhọ 2:15-17; 3:1-7; Olezi 51:5; Ahwo Rom 5:12.

⁴ Fikinọ ma gba ha, o re lọlọhọ re ibuobu mai a wo omorro, rekọ a rẹ kake jọ oma ahwo ruẹ omaurokpotọ họ, ma rẹ daoma gaga re ma ruẹsi woi. Ma tẹ make gọ Ọghẹnẹ te ikpe buobu no, ma rẹ sai kie ruọ uruemu uzou-uveghe gbe omoya. Wọhọ oriruo, roro kpahe Kora, ọnọ ọ talamu ahwo Jihova evaọ etoke ebẹbẹ buobu. Ghele na, o siuru ọkwa ologbo o te keke aro fihọ bẹbẹ ahwo họ wọso Mosis, ọzae nọ ọ mae jọ wowou evaọ oke yena. (Ikelakele 12:3; 16:1-3) Je roro kpahe Uzaya Ovie na, ọnọ omorro o wọ nya ruọ etẹmpol Jihova nyai ru oware nọ u fo inọ izerẹ na ọvo a re ru. (2 Iruẹru-Ivie 26:16-21) Oware uyoma o via kẹ ezae eyena fiki ọwọsuọ rai. Oware nọ o via kẹ ae na o rrọ unuovẹvẹ kẹ omai. U fo re ma whaha omorro nọ u re ru ei bẹbẹ k’omai re ma rọ adhẹẹ kẹ udu-esuo.

5. Ẹvẹ ahwo-akpọ sebaẹgba a rọ rehọ udu-esuo rai ruiruo thọthọ no?

⁵ Evaọ abọdekọ riẹ, ahwo-akpọ nọ e gba ha enọ e rrọ ọkwa a bi ru ei bẹbẹ re a rọ adhẹẹ kẹ udu-esuo. Ibuobu a rrọ eva gaga. Ikuigbe ahwo-akpọ i dhesẹ vevẹ inọ ahwo nọ a rrọ ọkwa a be hai kienyẹ enọ e rrọ otọ rai. (Ọtausiuwoma Na 8:9) Wọhọ oriruo, Sọl ọ jọ emamọ ohwo ọnọ o wo omaurokpotọ evaọ okenọ Jihova ọ salọ iẹe re ọ jọ ovie. Rekọ o te ti wo omorro gbe ihri-eriọ; o te je kpokpo Devidi ohwo ezi na. (1 Samuẹle 9:20, 21; 10:20-22; 18:7-11) Uwhremu na, Devidi o te ti zihe ruọ emamọ ovie ọrọ Izrẹl, ghele na ọ rehọ ọkwa riẹ ruiruo thọthọ okenọ o tho aye Uraya ohwo Hit na, o te vi emamọ ọzae yena kpobọ aro ẹmo re a kpei. (2 Samuẹle 11:1-17) Ẹhẹ, sebaẹgba u bi ru ei bẹbẹ kẹ ahwo re a rehọ ọkwa rai su enọ e rrọ otọ rai ziezi. Yọ otẹrọnọ enọ e rrọ ọkwa a be rọ adhẹẹ kẹ Jihova ha, ẹsiẹe a rẹ tubẹ mai yoma. Nọ o dhesẹ oghẹrẹ nọ ipopu Kathọlik jọ a ro si ukpokpoma te ahwo jọ no, ọkiroro egọmeti Britain jọ o te kere nọ: “Ogaga o rẹ raha ohwo yọ a tẹ kẹ ohwo ogaga kpobi o rẹ raha ohwo riẹriẹriẹ.” Nọ ma riẹ ikuigbe nana kpobi no na, joma t’ẹme kpahe onọ nana: Fikieme ma jẹ rọ adhẹẹ kẹ udu-esuo?

FIKIEME MA JẸ RỌ ADHẸẸ KẸ UDU-ESUO?

6, 7. (a) Eme uyoyou nọ ma wo kẹ Jihova o rẹ wọ omai ru, kọ fikieme? (b) Eme omaurokpotọ o gwọlọ, kọ ẹvẹ ma sai ro dhesẹ iẹe?

⁶ Oware nọ o rẹ mae lẹliẹ omai rọ adhẹẹ kẹ udu-esuo họ uyoyou—uyoyou kẹ Jihova, kẹ amọfa, jẹ rọ kẹ makọ omobọ mai. Fikinọ ma you Jihova vi oware ofa jọ kpobi, ma gwọlọ ru ei eva were. (Itẹ 27:11; Mak 12:29, 30) Ma riẹ inọ anwẹnọ a rọ wọso esuo Ọghẹnẹ evaọ Idẹn, a wọso udu nọ o re ro su ehrugbakpọ na no, ma tẹ jẹ riẹ inọ ahwo-akpọ buobu a rrọ abọ Setan jẹ siọ esuo Jihova. Eva e be were omai inọ abọ Jihova ma rrọ. Ma te se eme urirẹ nọ e rrọ Eviavia 4:11 na, i re duobọte omai udu. U vẹ omai ẹro gaga inọ Jihova họ Osu nọ o fo ọrọ ehrugbakpọ na. Ma dede esuo Jihova rehọ, ma rọwo esuo riẹ evaọ uzuazọ ikẹdẹ kẹdẹ mai.

⁷ Adhẹẹ otiọye na o gwọlọ inọ ma re yoẹme kẹ Jihova evaọ oware kpobi. Ma re yoẹme kẹ Jihova no eva ze keme ma you rie. Rekọ, ẹsejọ o rẹ bẹ gaga re ma yoẹme. O tẹ via ere, wọhọ ọmaha nọ ma t’ẹme te evaọ emuhọ uzoẹme nana, o rẹ gwọlọ omaurokpotọ mi omai. Ma rẹ kareghẹhọ inọ Jesu ọ roma kpotọ kẹ oreva Ọsẹ riẹ dede nọ o jọ bẹbẹ gaga re o ru ere. Ọ lẹ se Ọsẹ riẹ nọ: “Orọnọ, orọ eva mẹ hẹ, rekọ orọ eva ra, a re ruẹ.”—Luk 22:42.

8. (a) Eme omaurokpotọ kẹ udu-esuo Jihova o gwọlọ nẹnẹ, kọ oriruo vẹ u dhesẹ epanọ Jihova o rri ẹwọso enọ o ro mu? (b) Eme o re fi obọ họ kẹ omai kezọ kẹ ohrẹ jẹ jẹ ọkpọvio rehọ? (Rri ẹkpẹti nọ ọ rrọ ẹwẹ-obe avọ 46-47.)

⁸ Jihova ọ be rehọ unu riẹ t’ẹme kẹ omai omomọvo nẹnẹ hẹ, rekọ ọ be rehọ ẹkwoma Ebaibol na gbe ahwo nọ o ro mu evaọ otọakpọ rọ t’ẹme kẹ omai. Fikiere, ma rẹ roma kpotọ kẹ udu-esuo Jihova ẹkwoma adhẹẹ nọ ma rẹ rọ kẹ enọ o ro mu, hayo enọ ọ kuvẹ re a jọ udu-esuo. Ma tẹ be wọso ahwo nana—wọhọ oriruo, ẹkwoma ẹsiọ ohrẹ gbe ọkpọvio nọ a kẹ no Ebaibol ze—ma ti ru Ọghẹnẹ mai eva dha. Okenọ emọ Izrẹl a go jẹ wọso Mosis, Jihova ọ rehọ e riẹ wọhọ inọ ọye omariẹ a be wọso na.—Ikelakele 14:26, 27.

9. Fikieme uyoyou mai kẹ amọfa o jẹ wọ omai rọ adhẹẹ kẹ udu-esuo? Kẹ oriruo.

⁹ Ma re je dhesẹ adhẹẹ kẹ udu-esuo fiki uyoyou nọ ma wo kẹ amọfa. Evaọ oghẹrẹ vẹ? Dae rehọ iẹe inọ whẹ yọ alakpa-ẹmo. Obokparọ ogbaẹmo na soso o rehọ oma hwa ẹme nọ alakpa-ẹmo ọvuọvo o re yo kẹ ujaje ọnọ o wuzou rai. Alakpa-ẹmo ọvo jọ o te veghe uzou kẹ ujaje ọnọ o wuzou riẹ, ọ rẹ sai fi uzuazọ ahwo edekọ na kpobi họ ọza. Uzẹme o rrọ inọ egbaẹmo ahwo-akpọ a be wha ọraha ziọ akpọ na gaga nẹnẹ. Rekọ Jihova o wo egbaẹmo nọ e rẹ wha erere ọvo se ahwo. Ebaibol i se Ọghẹnẹ asia buobu wọhọ “ỌNOWO Ogbaẹmo.” (1 Samuẹle 1:3) Ọye họ Osu ikọ-odhiwu buobu gbidi gbidi. Ẹsejọ Jihova o re se idibo otọakpọ riẹ ogbaẹmo. (Izikiẹl 37:1-10) Ma tẹ be wọso ahwo nọ Jihova o ro mu re a rẹrote omai, kọ ogbẹrọnọ uzuazọ inievo mai nọ ma gbẹ rrọ ogbaẹmo ovona ma bi fihọ ọza na? Nọ Oleleikristi ọ tẹ be wọso ekpako ukoko, o rẹ sae wha uye se amọfa re evaọ ukoko na. (1 Ahwo Kọrint 12:14, 25, 26) Ọmọ ọ tẹ be wọso, uviuwou na soso o rẹ sae ruẹ uye. Fikiere ma tẹ be rọ adhẹẹ kẹ ekpako na je yoẹme kẹ ae, yọ ma be rehọ ere dhesẹ uyoyou kẹ amọfa.

10, 11. Eme ọ rẹ lẹliẹ omai yoẹme kẹ enọ e rrọ udu-esuo?

¹⁰ Ma rẹ jẹ rọ adhẹẹ kẹ udu-esuo keme o rọ rọkẹ ewoma obọmai. Oke kpobi nọ Jihova ọ ta k’omai nọ ma rọ adhẹẹ kẹ udu-esuo, ọ rẹ fodẹ erere nọ o re noi ze te omai. Wọhọ oriruo, Jihova ọ ta kẹ emaha inọ a yoẹme kẹ esẹgbini rai re a ruẹse ria tọ re u je woma kẹ ae. (Iziewariẹ 5:16; Ahwo Ẹfẹsọs 6:2, 3) Ọ ta k’omai inọ ma rọ adhẹẹ kẹ ekpako ukoko keme ma gbe ru ere he o sae raha usu nọ ma wo kugbei. (Ahwo Hibru 13:7, 17) Yọ ọ ta k’omai inọ ma yoẹme kẹ enọ egọmeti ọ kẹ udu re uye o siọ omai ba ẹbẹ.—Ahwo Rom 13:4.

¹¹ Ma tẹ riẹ oware nọ Jihova ọ rọ gwọlọ inọ ma yoẹme u re fi obọ họ kẹ omai rọ adhẹẹ kẹ udu-esuo, ogbẹrọ ere? Fikiere joma ta kpahe oghẹrẹ nọ ma rẹ rọ rehọ adhẹẹ kẹ udu-esuo evaọ ugogo idhere esa jọ.

ADHẸẸ EVAỌ UVIUWOU NA

12. Ọkwa vẹ Jihova ọ rọ kẹ ọzae evaọ uviuwou, kọ ẹvẹ ọzae ọ sae rọ rẹrote ọkwa na ziezi?

¹² Jihova họ ọnọ ọ to ọruẹrẹfihotọ uviuwou họ. Fikinọ ọ rrọ Ọghẹnẹ nọ ọ rrọ kpatiẹ, ọ ruẹrẹ uviuwou na họ evaọ oghẹrẹ nọ u re ro ruiruo kpatiẹ. (1 Ahwo Kọrint 14:33) Ọ kẹ ọzae na udu re ọ jọ ọnọ o wuzou. Ọzae na ọ rẹ rọ adhẹẹ kẹ Ọnọ o wuzou riẹ, Kristi Jesu, ẹkwoma aruorokele oghẹrẹ nọ Jesu ọ be rọ rẹrote ukoko na. (Ahwo Ẹfẹsọs 5:23) Fikiere, ọzae na o re ku owha-iruo riẹ n’uzou hu rekọ ọ rẹ rehọ udu dhei; yọ orọnikọ o re dhuaro ho rekọ ọ rẹ jọ yoyou, wowou, avọ ororokẹ. Ọ rẹ kareghẹhọ inọ orọnikọ ọ tẹ ta no yọ u re no ho, ọ rrọ otọ esuo Jihova.

13. Edhere vẹ aye o re ro ru ẹkẹ abọ riẹ gba evaọ uviuwou eva edhere nọ o rẹ were Jihova?

¹³ Aye ọ rẹ jọ ofiobọhọ rọ kẹ ọzae riẹ. A kẹ aye na udu re evaọ uviuwou na, oye jabọ nọ Ebaibol e rọ ta kpahe “uwuhrẹ oni ra.” (Itẹ 1:8) Rekọ ọ rrọ otọ ọzae riẹ. Aye Oleleikristi ọ rẹ rọ adhẹẹ kẹ udu-esuo ọzae riẹ ẹkwoma obọ nọ o re fihọ kẹe re ọ sae wọ owha-iruo riẹ wọhọ ọnọ o wuzou uviuwou na. O re ru ei oma vo ho, ọ rẹ viẹe họ họ, hayo ọ rẹ gwọlọ mi ei ọkwa riẹ hẹ. Ukpoye, ọ rẹ tha ọzae na uke je yoẹme kẹe. Ọzae na ọ tẹ jiroro nọ e were riẹ hẹ, ọ rẹ sae ta oware nọ o rrọ udu riẹ avọ adhẹẹ, rekọ ọzae na ọ gbẹ make rehọ ẹme riẹ hẹ, ọ rẹ roma kpotọ kẹe ghele. Otẹrọnọ ọzae riẹ ọ rrọ ukoko ho, ọ rẹ sae rẹriẹ ovao ku oghẹrẹ ebẹbẹ jọ, rekọ omaurokpotọ riẹ o sae lẹliẹ ọzae na kurẹriẹ te gọ Jihova.—1 Pita 3:1.

14. Ẹvẹ emọ a rẹ rọ wha evawere se esẹgbini rai gbe Jihova?

¹⁴ Emọ a rẹ wha evawere se Jihova nọ a te yoẹme kẹ ọsẹgboni rai. A rẹ sae wha ọghọ gbe evawere se ọsẹgboni rai. (Itẹ 10:1) Evaọ iviuwou ọyewọ ọvo, emọ a re yoẹme, a rẹ riẹ inọ enẹna o mae gwọlọ re a yoẹme kẹ ọsẹ hayo oni na jẹ thae uke. Udhedhẹ gbe evawere e rẹ jọ iviuwou nọ ohwo kpobi o bi jo ru oware nọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ mi ei. Onana o rẹ wha orro se Ọnọ ọ to iviuwou kpobi họ na, Jihova Ọghẹnẹ.—Ahwo Ẹfẹsọs 3:14, 15.

ADHẸẸ EVAỌ UKOKO NA

15. (a) Ẹvẹ ma sae rọ jọ ukoko na dhesẹ inọ ma be rọ adhẹẹ kẹ udu-esuo Jihova? (b) Ehri-izi vẹ e rẹ sai fi obọ họ kẹ omai yoẹme kẹ enọ e be kobaro na? (Rri ẹkpẹti nọ ọ rrọ ẹwẹ-obe avọ 48-49.)

¹⁵ Jihova ọ rehọ Ọmọ riẹ mu Osu ọrọ ukoko Ileleikristi na. (Ahwo Kọlọsi 1:13) Jesu ọ tẹ rehọ ‘ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na’ mu re o fi obọ họ kẹ idibo Jihova nọ e rrọ otọakpọ sikẹle Jihova. (Matiu 24:45-47) Ugboma Esuo orọ Isẹri Jihova họ ahwo ẹro kẹ utu ọrigbo na. Wọhọ epanọ o jọ evaọ ikoko Ileleikristi erọ ikpe-udhusoi ọsosuọ na, Ugboma Esuo na o be rehọ ithubro gbe ekpọvio rọ kẹ ekpako ukoko, ẹkwoma ileta nọ a re kere se ai hayo ẹkwoma ahwo ẹro rai, wọhọ esẹro ọnyawariẹ. Ma te bi yoẹme kẹ ekpako Ileleikristi na, yọ Jihova ma bi yoẹme kẹ na.—Ahwo Hibru 13:17.

16. Edhere vẹ o rọ rrọ inọ a rehọ ekpako mu ẹkwoma ẹzi ọfuafo?

¹⁶ Ekpako gbe idibo iruiruo na a gba ha. Eware e rẹ sae thọ ae obọ wọhọ omai. Ghele na, ekpako na yọ ‘ekẹ ahwo’ enọ a ro mu re a fi obọ họ kẹ ukoko na wo usu ogaga kugbe Jihova. (Ahwo Ẹfẹsọs 4:8) Ẹkwoma ẹzi ọfuafo a rọ rehọ ekpako na mu. (Iruẹru Ikọ Na 20:28) Evaọ oghẹrẹ vẹ? Ezae itieye na a rẹ nyate itee nọ e rrọ Ebaibol na nọ a rehọ ẹgba ẹzi Ọghẹnẹ kere. (1 Timoti 3:1-7, 12; Taitọs 1:5-9) Ofariẹ, ekpako a tẹ rrọ ẹgwae be ta ẹme kpahe oniọvo nọ a gwọlọ ro mu, a rẹ lẹ ziezi kẹ ọkpọvio ẹzi ọfuafo Jihova.

17. Nọ eyae na a te bi wobọ evaọ iruẹru ukoko na jọ, fikieme o rọ gwọlọ nọ a fare uzou?

¹⁷ Evaọ ukoko na, o rẹ sae via ẹsejọ inọ uvumọ ọkpako hayo odibo oruiruo ọ riẹ hẹ re o ru iruo nọ u fo inọ ọkpako hayo odibo oruiruo o re ru, wọhọ ẹruorote omakugbe kẹ usiuwoma ota. O tẹ via ere, inievo-emezae efa nọ e họ-ame no a rẹ sai fi obọ họ. Uvumọ oniọvo-ọmọzae ọ gbẹ riẹ hẹ, inievo-emetẹ nọ i te a rẹ sai fi obọ họ. Rekọ okenọ oniọvo-ọmọtẹ ọ tẹ be rẹrote owha-iruo nọ u fo nnọ inievo-emezae nọ e họ-ame no a rẹ rẹrote, ọ rẹ fare uzou riẹ.a (1 Ahwo Kọrint 11:3-10) Re eyae a fare uzou orọnikọ u ru rai kuẹku hu. Ukpoye, o rrọ uvẹ nọ a re ro dhesẹ adhẹẹ kẹ ọruẹrẹfihotọ uzou-uwo ọrọ Jihova, evaọ uviuwou na gbe evaọ ukoko na.

ADHẸẸ RỌKẸ UDU-ESUO EGỌMETI

18, 19. (a) Eme whọ rẹ sae ta kpahe ehri-uzi nọ o rrọ Ahwo Rom 13:1-7 na? (b) Ẹvẹ ma re ro dhesẹ adhẹẹ kẹ enọ e rrọ ọkwa egọmeti?

¹⁸ Uvi Ileleikristi a rẹ daoma nya lele ehri-uzi nọ o rrọ Ahwo Rom 13:1-7 na. Who te se oria Ebaibol yena, whọ te ruẹ inọ “enọ a kẹ udu” nọ a jọ etẹe fodẹ na họ egọmeti. Nọ Jihova ọ kẹ egọmeti ahwo-akpọ uvẹ re a gbe su na, u wo iruo iwoma nọ a bi ru, a bi fi obọ họ ru nọ ma bi ro wo umutho udhedhẹ je bi ru eware nọ e rẹ wha erere se omai. Ma re dhesẹ inọ ma be rehọ adhẹẹ kẹ ai ẹkwoma ẹmeoyo kẹ izi rai. Ma rẹ daoma hwa osa-uzou, kere eme gbagba fihọ ebe nọ egọmeti ọ gwọlọ kpobi, je ru oware nọ a gwọlọ mi omai, mi uviuwou mai, ekọ mai, gbe ekwakwa mai. Rekọ ma re yoẹme kẹ enọ egọmeti ọ kẹ udu hu nọ a tẹ ta kẹ omai inọ ma ghẹmeeyo kẹ Ọghẹnẹ. Ukpoye, wọhọ ikọ na ma rẹ ta nọ: “Ma re yo ẹme Ọghẹnẹ vi o rọ ahwo.”—Iruẹru Ikọ Na 5:28, 29; rri ẹkpẹti na “Ẹme Ono Me re Yo?” evaọ ẹwẹ-obe avọ 42.

¹⁹ Ma rẹ jẹ rehọ uruemu mai dhesẹ inọ ma wo adhẹẹ kẹ enọ e rrọ ọkwa egọmeti. Ẹsejọ, o rẹ sae gwọlọ inọ ma ru oware jọ kugbe enọ e rrọ ọkwa jọ evaọ egọmeti. Pọl ukọ na o lele Herọd Agripa Ovie na gbe Fẹstọs Ọba na t’ẹme. Ezae nana a jọ ekpehre ahwo, rekọ Pọl ọ t’ẹme kẹ ae avọ adhẹẹ. (Iruẹru Ikọ Na 26:2, 25) Ma rẹ raro kele Pọl, o tẹ make rọnọ osu ologbo jọ ma bi lele t’ẹme hayo iporisi. Evaọ isukulu, izoge Ileleikristi a rẹ daoma rehọ oghẹrẹ adhẹẹ ọvona kẹ iticha rai jegbe enọ i bi ruiruo evaọ isukulu. Orọnikọ enọ i wo adhẹẹ kẹ egagọ mai ọvo ma rẹ kẹ adhẹẹ hẹ; ma rẹ jẹ rehọ adhẹẹ kẹ makọ enọ e be wọso Isẹri Jihova. U re woma re enọ e rrọ ukoko ho a ruẹ inọ ma wo adhẹẹ.—Ahwo Rom 12:17, 18; 1 Pita 3:15.

20, 21. Eghale jọ vẹ i re t’omai otẹrọnọ ma dhesẹ adhẹẹ kẹ udu-esuo?

²⁰ Orọnikọ umutho ahwo jọ ọvo ma rẹ kẹ adhẹẹ hẹ. Pita ukọ na o kere nọ: “Rọ adhẹẹ kẹ ahwo kpobi.” (1 Pita 2:17) Ahwo a tẹ riẹ inọ ma wo uvi adhẹẹ kẹ ae, o te were ai gaga. Kareghẹhọ inọ adhẹẹ o kiekpo gaga no nẹnẹ. Nọ o rrọ ere na, adhẹẹ nọ ma re dhesẹ yọ edhere jọ nọ ma re ro yoẹme kẹ ujaje Jesu: “Ru re elo rai o lo iraro ahwo, re a ruẹ iruo iwoma rai, a jiri Ọsẹ rai nọ ọ rọ obọ odhiwu.”—Matiu 5:16.

²¹ Evaọ akpọ nana nọ ọ rrọ ebi na, elo abọ-ẹzi o re si ahwo nọ a wo evezi urru. Fikiere adhẹẹ nọ ma re dhesẹ evaọ uviuwou, evaọ ukoko na, jẹ rọ kẹ enọ e rrọ ọkwa egọmeti o rẹ sai si otujọ urru je ru ai ti kuomagbe omai nya evaọ elo na. A rẹ ruẹ oware nọ u woma viere he! O gbẹ make via ere he, oware jọ u muẹro. Ma tẹ be kẹ ahwo-akpọ adhẹẹ o rẹ were Jihova Ọghẹnẹ, je fi obọ họ k’omai daji uyoyou riẹ. Oghale o rẹ gbẹ rro vi ere he!

[Oruvẹ-obotọ]

[Etehe nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 42]

ẸME ONO ME RE YO?

Ehri-Uzi: “ỌNOWO na họ obruoziẹ mai, ỌNOWO na họ osu mai, ỌNOWO na họ ovie mai.”—Aizaya 33:22.

Enọ jọ nọ whọ rẹ nọ oma ra

▪ Eme me re ru a tẹ ta k’omẹ inọ mẹ raha uzi Jihova?—Matiu 22:37-39; 26:52; Jọn 18:36.

▪ Eme me re ru a tẹ ta k’omẹ inọ mẹ siọ oware jọ nọ Jihova ọ ta k’omẹ nnọ me ru ba?—Iruẹru Ikọ Na 5:27-29; Ahwo Hibru 10:24, 25.

▪ Eme o re fi obọ họ k’omẹ yoẹme kẹ enọ e rrọ udu-esuo?—Ahwo Rom 13:1-4; 1 Ahwo Kọrint 11:3; Ahwo Ẹfẹsọs 6:1-3.

[Uwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 46, 47]

“GAVIEZỌ RỌKẸ OHRẸ RE WHỌ REHỌ UWUHRẸ RIẸ”

Ẹzi Setan, koyehọ ẹzi ọwọsuọ avọ ugbarugba riẹ, ọ da akpọ fia nẹnẹ. Fikiere Ebaibol i dhesẹ Setan wọhọ ‘osu ogaga ofou na’ o tẹ jẹ ta kpahe ẹzi riẹ nọ “o bi ru iruo eva emọ udu uyoma.” (Ahwo Ẹfẹsọs 2:2) Ahwo buobu nẹnẹ a gwọlọ jọ otọ uvumọ ohwo ho. U yoma gaga inọ ẹzi otiọye na o wholo ahwo jọ no evaọ ukoko na. Wọhọ oriruo, ọkpako ukoko jọ ọ rẹ sae kẹ ohrẹ kpahe enwoma ọrọ ughe ozighi hayo erọ ọfariẹ-ogbe, rekọ ahwo jọ a rẹ sae wọso ohrẹ utioye na. U re woma re mai omomọvo ma fi eme ọ Itẹ 19:20 na họ iruo: “Gaviezọ rọkẹ ohrẹ re whọ rehọ uwuhrẹ riẹ, re who wo areghẹ ẹdẹfa.”

Eme ọ rẹ sai fi obọ họ kẹ omai evaọ abọ nana? Roro kpahe ẹjiroro esa nọ e rẹ lẹliẹ ahwo veghe uzou kẹ ohrẹ, re who je muẹrohọ oware nọ Ikereakere na e ta.

▪ “Me roro inọ ohrẹ na u wo iruo ho.” Ma sai roro inọ ohrẹ na u fo ẹme nọ ọ rrọ otọ na ha hayo inọ ọnọ ọ kẹ omai ohrẹ na o wo otoriẹ ẹme na vọvọ họ. Oware ọsosuọ nọ o rẹ sae ziọ omai iroro họ re ma rri ohrẹ na vo. (Ahwo Hibru 12:5) Nọ mai kpobi ma gba ha na, kọ o gbẹ sae jọ nnọ eriwo mai kpahe ẹme na u fo nọ ma re nwene? (Itẹ 19:3) Kọ u gbe wo ugogo ẹjiroro jọ nọ ohwo na ọ rọ kẹ omai ohrẹ na? Oware nọ o lẹliẹ ohwo na k’omai ohrẹ na ma rẹ tẹrovi. Ebaibol e hrẹ omai nọ: “Yọrọ uwuhrẹ, ova owhẹ abọ họ, sẹro riẹ keme ọye họ uzuazọ ra.”—Itẹ 4:13.

▪ “Oghẹrẹ nọ ọ rọ kẹ ohrẹ na o were omẹ hẹ.” Ginọ uzẹme, Ebaibol i dhesẹ oghẹrẹ nọ u fo inọ a rẹ rọ kẹ ohrẹ. (Ahwo Galesha 6:1) Rekọ, Ebaibol na e ta re nọ: “Ahwo na kpobi a raha uzi re no a gbe te obọ oruaro Ọghẹnẹ hẹ.” (Ahwo Rom 3:23) Edhere ọvuọvo nọ ma re ro wo ohrẹ ogbagba họ otẹrọnọ ohwo ọgbagba ọ kẹ omai ohrẹ na. (Jemis 3:2) Jihova ọ be rehọ ahwo nọ a gba ha rọ kẹ omai ohrẹ, fikiere o rẹ jọ oware areghẹ otẹrọnọ ma gbẹ tẹrovi oghẹrẹ nọ a rọ kẹ ohrẹ na ha. Ukpoye, joma roro kpahe ohrẹ na, re ma lẹ kpahe epanọ ma sai ro fi ei họ iruo.

▪ “O te ohwo nọ ọ rẹ k’omẹ ohrẹ hẹ.” Ma te roro inọ ohwo nọ ọ be k’omai ohrẹ na o te he fiki ethobọ riẹ, joma kareghẹhọ eme nọ ma jọ obehru ta na. Epọvo na re, ma te roro inọ fiki epanọ ma kpako te no, eriariẹ nọ ma wo, hayo ewha-iruo mai evaọ ukoko na e lẹliẹ omai rro vi ohwo nọ amọfa a rẹ kẹ ohrẹ, u fo nọ ma re nwene iroro mai. Evaọ Izrẹl anwae, ovie họ ohwo nọ ọ mai wuzou, rekọ o gwọlọ mi ei inọ ọ rẹ jẹ ohrẹ nọ eruẹaro, izerẹ, gbe amọfa nọ a rrọ otọ riẹ a kẹ riẹ rehọ. (2 Samuẹle 12:1-13; 2 Iruẹru-Ivie 26:16-20) Nẹnẹ, ukoko Jihova o rehọ ahwo nọ a gba ha mu re a kẹ ohrẹ, yọ Ileleikristi nọ e kpako evaọ iroro a rẹ jẹ ohrẹ na rehọ je fi ai họ iruo. Otẹrọnọ ma wo uvẹ-iruo ilogbo evaọ ukoko na, hayo wo eriariẹ vi amọfa, o gwọlọ inọ mai ma rẹ mai tube fi oriruo h’otọ evaọ omaurokpotọ nọ ma rẹ rọ jẹ ohrẹ rehọ je fi ei họ iruo.—1 Timoti 3:2, 3; Taitọs 3:2.

U re vevẹ, ohwo ọvo nọ ọ rro vi ohrẹ ọ rrọ họ. Fikiere joma gbaemu inọ ma rẹ jẹ ohrẹ rehọ no udu ze, fi ei họ iruo ziezi, je yere Jihova n’udu ze kẹ okẹ nana nọ o rẹ kẹ uzuazọ na. Ohrẹ yọ imuẹro uyoyou Jihova kẹ omai, yọ ma gwọlọ daji uyoyou Ọghẹnẹ.—Ahwo Hibru 12:6-11.

[Etehe nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 48]

“WHA YO ẸME E NỌ I BI SU”

Evaọ Izrẹl anwae, ẹgwọlọ ọ jariẹ re a wo enọ e rẹ rẹrote ewha-iruo sa-sa. Mosis ọvo ọ rẹ sae rẹrote ima ahwo buobu nọ e be nya udhude imuozọ na vrẹ hẹ. Eme o ru? “Mosis ọ tẹ ha emamọ ahwo no udevie ahwo Izrẹl ze, ọ tẹ rehọ ae mu iwuzou kẹ ahwo na, isu eno-ivẹ gbe ikpe, gbe udhusoi gbe udhe-uvẹ gbe ikpe, gbe ikpe.”—Ọnyano 18:25.

Evaọ ukoko Ileleikristi na nẹnẹ, ẹgwọlọ otiọye na ọ riẹ kẹ enọ e rẹ rẹrote ewha-iruo. Oye jabọ nọ utu uwuhrẹ obe ukoko u ro wo ọsẹro na, ukoko u wo ekpako, ọsẹro okogho o wo unu ikoko nọ ọ be rẹrote, ọsẹro ubrotọ o wo unu ikogho nọ ọ be rẹrote, Ogbẹgwae Orẹwho hayo Ogbẹgwae Uwou-Ogha ọ vẹ rẹrote orẹwho soso. Fiki ọruẹrẹfihotọ nana, ọzae kpobi nọ ọ rrọ ọsẹro ọ rẹ sae rẹrote igodẹ Ọghẹnẹ nọ a muhọ iẹe obọ. Esẹro na a ti guọvunu kẹ Jihova gbe Kristi.—Iruẹru Ikọ Na 20:28.

Ọruẹrẹfihotọ nana kpobi o gwọlọ inọ ma re yoẹme jẹ roma kpotọ. Ma rẹ whaha uruemu ọ Diọtẹfis, ọnọ o wo adhẹẹ kẹ enọ e jẹ kobaro evaọ oke riẹ hẹ. (3 Jọn 9, 10) Ukpoye, ma gwọlọ lele eme ọ Pọl ukọ na, ọnọ o kere nọ: “Wha yo ẹme e nọ i bi su owhai re wha rehọ oma kpotọ kẹ ae; keme ae a be sẹro izi rai, wọhọ ahwo nọ a rẹ te niyẹrẹ re a rọ evawere, ru onana o jọ [orọ] ofuhu, keme oyena u re wo erere kẹ owhai hi.” (Ahwo Hibru 13:17) Otujọ a re yoẹme otẹrọnọ ọkpọvio nọ o bi no obọ enọ e be kobaro na ze o kiehọ ae oma, rekọ a ve veghe uzou otẹrọnọ ọkpọvio na o were rai hi hayo nọ a gbe wo otoriẹ ẹjiroro nọ a rọ kẹ ọkpọvio na ha. Rekọ kareghẹhọ inọ re a roma kpotọ u kugbe ẹme nọ ma re yo ghele o tẹ make rọnọ oware na o were omai hi. Fikiere, u woma re omomọvo ọ nọ oma riẹ nọ, ‘Kọ me bi yoẹme jẹ roma kpotọ kẹ enọ i wuzou mẹ?’

Uzẹme o rrọ inọ orọnikọ Ebaibol e fodẹ ọruẹrẹfihotọ kpobi nọ a rẹ rọ rẹrote ukoko na re o sae jọ kpatiẹ hẹ. Ghele na, Ebaibol e ta nọ: “U fore a ru eware kpobi ziezi gba kiete.” (1 Ahwo Kọrint 14:40) Ugboma Esuo na o be nya lele ọkpọvio nana ẹkwoma eru eruẹrẹfihotọ sa-sa nọ i bi fi obọ họ re ukoko na o ruẹse nyaharo kpatiẹ ziezi. Ekpako gbe idibo iruiruo a re fi ekpọvio itieye na họ iruo, rehọ ere fi oriruo ẹmeoyo h’otọ kẹ iwhowho-uvie na. A re je dhesẹ inọ a be ‘roma kpotọ’ kẹ enọ e rrọ ọkwa ẹruọsa. (Jemis 3:17) Fikiere o rrọ oware evawere nọ utu uwuhrẹ obe ukoko kpobi, ukoko, okogho, ubrotọ, gbe orẹwho kpobi u ro wo esẹro nọ e rrọ okugbe ọvo, enọ e be wha orro se Ọghẹnẹ evawere na.—1 Ahwo Kọrint 14:33; 1 Timoti 1:11.

Evaọ abọdekọ riẹ, eme ọ Pọl nọ e rrọ Ahwo Hibru 13:17 na i te je dhesẹ oware nọ uruemu aghẹmeeyo o rọ vọ avọ enwoma. O rẹ sae lẹliẹ esẹro na ru iruo rai avọ ‘ofu.’ Ukpenọ ọkpako ọ rẹ rehọ iruo riẹ wọhọ uvẹ-ọghọ nọ ọ rẹ rọ gbodibo kẹ Ọghẹnẹ je fi obọ họ kẹ inievo riẹ, ọ vẹ te rehọ iẹe wọhọ owha ogbẹgbẹdẹ fiki ẹzi aghẹmeeyo nọ otujọ a bi dhesẹ. Onana o rẹ sae wha enwoma se “owhai,” koyehọ ukoko na soso. Enwoma efa e riẹ nọ i re te ohwo otẹrọnọ ọ be roma kpotọ kẹ ọkpọvio Ọghẹnẹ hẹ. Nọ ohwo o te roro inọ ọ rro vi ohwo nọ ọ rẹ roma kpotọ, o rẹ raha usu riẹ kugbe Ọghẹnẹ, koyehọ o gbe wo usu okpekpe kugbe Ọsẹ obọ odhiwu riẹ hẹ. (Olezi 138:6) Fikiere, jomai kpobi ma gbaemu inọ ma re yoẹme jẹ roma kpotọ.

[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 40, 41]

Ọsẹ nọ ọ rrọ Oleleikristi ọ rẹ raro kele oghẹrẹ nọ Kristi o bi ro yeri kugbe enọ e rrọ otọ riẹ