Rọ Ọghọ Kẹ Enọ A Kẹ Udu Nọ A Sẹro Rai Na
“Wha rọ adhẹẹ kẹ ahwo kpobi. You imoni na. Wha dhozọ Ọghẹnẹ. Kẹ ovie adhẹẹ.”—1 PITA 2:17.
1, 2. Ẹvẹ ahwo a bi rri udu-esuo nẹnẹ na? Fikieme?
“EMAHA na a bi ru onọ u je rai. A wo adhẹẹ kẹ esẹ gbe ini rai hi,” ere oni jọ ọ vioja. Eme nọ a kere fihọ obe jọ nọ a rẹ ta mu imoto họ “Wọso Udu-Esuo.” Eyena yọ iriruo ivẹ ọvo ọrọ uyero nọ u bi wowẹ nẹnẹ na, wọhọ epanọ whọ riẹ. Orivo kẹ esẹ gbe ini, iticha, enọ e rehọ ahwo iruo, gbe ahwo egọmeti o rọ odode evaọ akpọ na kpobi.
2 Ahwo jọ a re mienu a vẹ ta nọ, ‘Ẹmm, ahwo nọ a rọ ekwa na a fo enọ mẹ rẹ kẹ adhẹẹ hẹ.’ Ẹsejọ, o rẹ jọ bẹbẹ re a vro ẹme ọyena. Kẹdẹ kẹdẹ ma bi yo usi ahwo egọmeti ofruriọ, enọ e rehọ ahwo iruo nọ i wo okpuru, iticha nọ e riẹ iruo ho, gbe esẹ gbe ini ugbarugba. Avọ evawere, o rọ bẹbẹ re whọ ruẹ Ileleikristi nọ a re rri enọ e jọ ukoko na rọ ọkwa ere.—Matiu 24:45-47.
3, 4. Fikieme Ileleikristi a jẹ rọ adhẹẹ kẹ enọ e rrọ ọkwa udu-esuo?
3 Wọhọ Ileleikristi, ma wo ‘ẹjiroro ọgbahọ’ nọ ma rẹ rọ rehọ adhẹẹ kẹ enọ a kẹ udu na. Pọl ukọ na ọ hrẹ Ileleikristi nọ a yo “ẹme enọ a kẹ udu na. Keme ogaga ovo orọ họ ajokpa onọ uno obọ Ọghẹnẹ ze, gbe enọ a kẹ udu na Ọghẹnẹ ọvo ọ rehọ e rai mu.” (Ahwo Rom 13:1, 2, 5; 1 Pita 2:13-15) Pọl o te je dhesẹ uvi ẹjiroro nọ a re ro yoẹme kẹ udu-esuo evaọ uviuwou na: “Whai eyae na, wha rọ oma kpotọ kẹ ezae rai, keme oye họ onọ u kiehọ eva aro Ọnowo na. Whai emọ, wha yo ẹme enọ iyẹ owhai eva eware kpobi, keme onana họ onọ o rẹ were Ọnowo na.” (Ahwo Kọlọsi 3:18, 20) Ekpako ukoko a fo kẹ adhẹẹ mai keme ‘ẹzi ẹri na ọ rehọ e rai mu esẹro, re a kuọ ukoko Ọghẹnẹ.’ (Iruẹru 20:28) Evaọ adhẹẹ rọkẹ Jihova ma be rọ rehọ ọghọ kẹ idu-esuo ahwo-akpọ na. Ọghọ rọkẹ udu-esuo Jihova o rẹ k’aro evaọ izuazọ mai ẹsikpobi.—Iruẹru 5:29.
4 Avọ udu-esuo erumeru Jihova evaọ iroro, joma t’ẹme kpahe iriruo ahwo jọ nọ e rehọ adhẹẹ kẹ enọ e rọ ọkwa udu-esuo ho gbe enọ e rehọ adhẹẹ kẹ ae.
Orivo Ọ rẹ Wha Ababọ-Ọjẹrehọ Ze
5. Didi uruemu orivo Maekal o dhesẹ kpahe Devidi, kọ eme oyena o wha sei?
5 Rono ikuigbe Devidi Ovie na ze, ma rẹ sae ruẹ oghẹrẹ ẹro nọ Jihova o re ro rri enọ i wo orivo kẹ udu-esuo nọ Ọghẹnẹ ọ rọkẹ. Okenọ Devidi ọ rehọ etehe ọvọ na ziọ Jerusalẹm no, aye riẹ Maekal “ọ tẹ ruẹ Devidi ovie na nọ o bi duola je gbile kẹ ỌNOWO na, ọ tẹ jẹ e kufiẹ evaọ eva riẹ.” Maekal ọ hae kẹ Devidi adhẹẹ orọnikọ fikinọ o wuzou uviuwou na ọvo ho rekọ ọ jọ ovie ẹkwotọ na. Dede na, ọ tẹ rehọ eme ẹkoko ta eva riẹ via: “Ri epanọ ovie Izrẹl ọ rọ adhẹẹ kẹ omariẹ nẹnẹ, nọ ọ jẹ jọ udevie emetẹ idibo riẹ ba oma fihọ, wọhọ epanọ ohwo-evere ọ rẹ ba oma fihọ!” Fiki onana Maekal o yẹ ọmọ vievie he.—2 Samuẹle 6:14-23.
6. Ẹvẹ Jihova o rri orivo Kora kẹ enọ O wholo na?
6 Oriruo jọ nọ o yoma kpaobọ ọrọ ababọ adhẹẹ kẹ isuẹsu nọ Ọghẹnẹ o ro mu họ ọrọ Kora. Wọhọ ọmọ Kohat, ẹvẹ uvẹ-ọghọ nọ ọ reawere riẹ nọ ọ be gọ Jihova eva uwou-udhu egagọ na o ghare te! Ghele na, ọ tẹ be jọ oma Mosis gbe Erọn, isu emọ Izrẹl nọ Ọghẹnẹ o ro mu, gwọlọ afuẹwẹ. Kora o si ikpahwo Izrẹl efa gboma a tẹ wharo ta kẹ Mosis avọ Erọn nọ: ‘Ogbotu na kpobi erẹri kohwo kohwo kpobi, keme ỌNOWO na avọ ae a rọ; kẹvẹ wha je ru oma rai kpehru vi ukoko ỌNOWO na?’ Ẹvẹ Jihova o rri uruemu Kora gbe enọ e jẹ thae uke na? Ọghẹnẹ o rri owojẹ rai wọhọ erivo Jihova omariẹ. Nọ a rọ ẹro ruẹ ahwo abọ rai nọ otọ na o lọ no, erae Jihova e tẹ mahe Kora avọ ikpahwo 250 na.—Ikelakele 16:1-3, 28-35.
7. Kọ “ikọ iride” na a wo ẹjiroro jọ nọ a rẹ rọ n’enọ kpahe udu-esuo Pọl?
7 Evaọ ukoko Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ na, ejọ e jariẹ nọ i rri udu-esuo Ọghẹnẹ vo. “Ikọ iride” nọ e jọ ukoko Kọrint na a je rri Pọl vo. A jẹ rehọ ẹgba ẹmeọta riẹ wọviẹe, ta nọ: “Ugboma riẹ orọ yẹyẹlẹ, yọ eme riẹ i fioka ha.” (2 Ahwo Kọrint 10:10; 11:5) Makọ unu Pọl o rẹ were ẹme hayo o rẹ were he, u fo re a kẹe adhẹẹ wọhọ ukọ. Uzẹme nọ eme ọ Pọl i ghine fioka ha? Evuẹ ogbotu riẹ nọ a kere fihọ Ebaibol na e kẹ imuẹro kpahe epanọ ọ rẹ t’ẹme ruọ ahwo oma te. Whaọ, evaọ ẹmeọta ọkpẹkpẹe jọ ọvo kugbe Herọd Agripa II, ‘ọnọ ọ riẹ kpahe . . . enanọ kpobi ahwo Ju,’ Pọl ọ t’ẹme ruọ ovie na oma te epanọ ovie na ọ rọ ta nọ: “U re lehie re who te ru omẹ họ ohwo Kristi hi”! (Iruẹru 13:15-43; 17:22-34; 26:1-28) Ghele na, ikọ iride nọ e jọ Kọrint a jẹ bọ riẹ ota inọ eme riẹ i fioka ha! Ẹvẹ Jihova o rri uruemu rai? Evaọ ovuẹ ro se esẹro ukoko Ẹfẹsọs, Jesu Kristi o jiri enọ e se nọ a rẹ dhẹ lele ‘enọ i bi se oma rai ikọ, rekọ a rọ họ.’—Eviavia 2:2.
Adhẹẹ Ghelọ Sebaẹgba
8. Ẹvẹ Devidi o ro dhesẹ nnọ o wo ọghọ kẹ udu-esuo nọ Jihova ọ rọ kẹ Sọl?
8 Iriruo buobu e rọ Ebaibol na erọ ahwo nọ a rọ ọghọ kẹ enọ e rọ udu-esuo, makọ enana a be rehọ udu-esuo rai ruiruo thọthọ. Devidi yọ ọvo jọ emamọ iriruo itieye na. Sọl Ovie na, ọnọ ọ jọ otọ riẹ je ruiruo, ọ jẹ re ẹnyaharo Devidi ihri ọ tẹ jẹ gwọlọ edhere nọ o re ro kpei. (1 Samuẹle 18:8-12; 19:9-11; 23:26) Ghele na, dede nọ o wo uvẹ nọ o re ro kpe Sọl, Devidi ọ ta nọ: “ỌNOWO na ọ rẹ ghọ re mẹ riẹ obọ mẹ ro kpe ọnọ ỌNOWO na o wholo.” (1 Samuẹle 24:3-6; 26:7-13) Devidi ọ riẹ nọ Sọl o ruthọ, rekọ o vu rie wa obọ Jihova re o gu ei ẹdhọ. (1 Samuẹle 24:12, 15; 26:22-24) O rovie unu riẹ ta ugbẹta kẹ Sọl ho.
9. (a) Ẹvẹ o jọ Devidi oma okenọ Sọl o je kpokpo iei? (b) Ẹvẹ ma sae rọ ta nọ uvi adhẹẹ Devidi o dhesẹ rọkẹ Sọl?
9 Kọ Devidi ọ jẹ vioja okenọ a jẹ lahiẹe? Devidi o bo se Jihova nọ: “Erara . . . a be gwọlọ ẹzi mẹ kpe.” (Olezi 54:3) O horie eva riẹ kẹ Jihova: “Siwi omẹ no obọ ewegrẹ mẹ, O Ọghẹnẹ mẹ . . . Otu ugbarugba a jẹ iroro kugbe be hẹrẹ omẹ. Orọnikọ fiki umuomu, hayo kọ fiki uzioraha ha, ỌNOWO. A be dhẹ nya e ruẹrẹ oma kpahe, yọ me ru rai thọ họ. Kparoma, re whọ dhẹ ogbo bru omẹ ze, re whọ rue rae!” (Olezi 59:1-4) Kọ oma u ru owhẹ ere no ẹdẹjọ—inọ who ru ohwo nọ ọ rọ ọkwa uvumọ oware he, rekọ o te bi mu owhẹ kpokpo? Devidi ọ rọ adhẹẹ kẹ Sọl ghele. Nọ Sọl o whu, ukpenọ o re duola ghọghọ, Devidi ọ tẹ so ole uweri: “Sọl avọ Jonatan i yoyou mẹ, a je yoyou re! . . . A siawọ vi igo, a ga vi ikpohrokpo. Whai emetẹ Izrẹl, wha viẹ kẹ Sọl.” (2 Samuẹle 1:23, 24) Ẹvẹ onana o rọ emamọ oriruo te ọrọ uvi adhẹẹ kẹ ọnọ Jihova o wholo, dede nọ Sọl o ru Devidi thọ!
10. Didi emamọ oriruo Pọl o dhesẹ evaọ adhẹẹ ọrọkẹ ugboma esuo enọ Ọghẹnẹ ọ kẹ udu-esuo, kọ eme oyena u su kpohọ?
10 Evaọ etoke Ileleikristi na, ma rẹ jẹ ruẹ obọdẹ iriruo ọ enọ e rọ adhẹẹ kẹ idu-esuo Ọghẹnẹ. Rehọ Pọl, wọhọ oriruo. O dhesẹ adhẹẹ kẹ iroro nọ ugboma esuo ukoko Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ na a jẹ. Oke urere nọ Pọl o ro kpohọ Jerusalẹm, ugboma esuo na a hrẹ riẹ re o voro oma riẹ ro dhesẹ kẹ amọfa nọ o wo uvumọ ẹgo kpahe Uzi Mosis na ha. Pọl ọ hai roro nọ: ‘Inievo eyena a kake ta kẹ omẹ vẹre nọ me no Jerusalẹm okenọ uzuazọ mẹ o jọ awa. A be ta kẹ omẹ enẹna nọ mẹ jọ ogbotu dhesẹ nọ mẹ be rọ adhẹẹ kẹ Uzi Mosis. Me kere ileta se ahwo Galesha no inọ a siọ Uzi na ba ekoko. Me te kpohọ etẹmpol na, owojẹ mẹ na u ti vẹ ahwo jọ ẹro ho, a ti roro nọ me bi kie lele otu nọ e yao na.’ Rekọ, Pọl o roro ere he. Nọ o rọnọ ọ te raha uvumọ ehri-uzi Ileleikristi hi na o dhesẹ adhẹẹ je yoẹme kẹ ohrẹ ugboma esuo ikpe-udhusoi ọsosuọ na. Oware nọ u no rie ze họ a siwi Pọl no obọ ahwo ugbarugba Ju, ọ tẹ jọ uwou-odi ikpe ivẹ. Uwhremu na, oreva Ọghẹnẹ u te rugba. Pọl ọ jọ aro ikpahwo egọmeti se isẹri evaọ Sisaria, kẹsena egọmeti ọ tẹ j’ofa riẹ kpohọ Rom re o se isẹri kẹ Siza.—Iruẹru 9:26-30; 21:20-26; 23:11; 24:27; Ahwo Galesha 2:12; 4:9, 10.
Kọ Whọ be Kẹ Adhẹẹ?
11. Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ adhẹẹ kẹ enọ a kẹ udu-esuo?
11 Kọ whọ be rọ adhẹẹ kẹ enọ e rọ udu-esuo? A j’uzi kẹ Ileleikristi nọ a “hwosa kẹ ae epanọ ute rai, . . . adhẹ kẹ ọnọ adhẹẹ ote.” Evaọ uzẹme, ẹmeoyo mai kẹ “enọ a kẹ udu” na orọnikọ evaọ ẹhwa osa-uzou ọvo ho rekọ ma rẹ rọ uruemu gbe ẹmeọta mai kẹ enọ a kẹ udu na ọghọ re. (Ahwo Rom 13:1-7) Ma tẹ nyaku ahwo egọmeti nọ e be dharo, ẹvẹ ma re ru? Evaọ Ubrotọ Chiapas, Mexico, enọ a kẹ udu na evaọ ẹwho jọ a mi iviuwou 57 erọ Isẹri Jihova etọ rai fikinọ Ileleikristi nana a dhomahọ ehaa egagọ jọ họ. Evaọ eguae nọ a se re a ku ẹme na họ, Isẹri na, enọ e rọ fuafo jẹ g’ẹgọ kpatiẹ ziezi na, a jẹ t’ẹme avọ adhẹẹ. Ukpe ọvo o vrẹ no, a te bru oziẹ na kẹ ae. Uruemu rai o wha adhẹẹ no obọ iriughe jọ ze te epanọ a rọ gwọlọ jọ Isẹri Jihova!
12. Fikieme u je wuzou re aye o wo ‘adhẹẹ odidi’ kẹ ọzae riẹ nọ ọ rọwo ho?
12 Ẹvẹ whọ sai ro dhesẹ adhẹẹ kẹ udu-esuo nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ evaọ uviuwou? Nọ ọ ta kpahe oriruo Jesu ọrọ uye-oruẹ eyoma no, Pita ukọ na ọ tẹ ta nọ: “Ere owhai re whai eyae na, wha rọ oma kpotọ kẹ ezae rai, re otẹrọnọ ejọ e kezọ ẹme na ha, a vẹ te rọ fiki uruemu eyae rai ze edhere na, omake rọnọ a yo ẹme na ha, okenọ a ruẹ uruemu rai fuafo avọ adhẹ.” (1 Pita 3:1, 2; Ahwo Ẹfẹsọs 5:22-24) Pita ọ be jọ etenẹ dhesẹ epanọ u wuzou te re aye ọ roma kpotọ kẹ ọzae riẹ avọ “adhẹ,” dede nọ ezae jọ a te kẹ adhẹẹ otiọye he. Uruemu adhẹẹ aye o rẹ sae rẹriẹ udu ọzae riẹ nọ ọ rọwo ho.
13. Ẹvẹ eyae a rẹ rọ kẹ ezae rai adhẹẹ?
13 Evaọ eme nọ e wariẹ ikereakere nana họ, Pita o si iroro mai kpohọ oriruo Sera, ọnọ ọzae riẹ, Abraham, ọ jọ obọdẹ oriruo ọrọ ẹrọwọ. (Ahwo Rom 4:16, 17; Ahwo Galesha 3:6-9; 1 Pita 3:6) Kọ adhẹẹ nọ eyae a rẹ rọ kẹ ezae rai nọ e rọwo u re kpotọ vi orọ eyae nọ ezae rai e rọwo ho? Kọ ẹvẹ o rẹ jọ otẹrọnọ whọ jọ ẹme jọ rọwo kugbe ọzae ra ha? Jesu ọ kẹ ohrẹ jọ nọ a rẹ sae jọ etenẹ fihọ iruo re: “Ọnọ ọ gba owhẹ re whẹ avọ iẹ wha nya omaele ovo, who lele ei nya ivẹ.” (Matiu 5:41) Kọ whọ be rọ adhẹẹ kẹ ọzae ra ẹkwoma ẹnyalele ẹgwọlọ riẹ? O tẹ wọhọ nọ onana o rọ bẹbẹ, horie eva ra rọ kẹe kpahe ẹme na. Who roro nọ ọ riẹ oware nọ o rọ owhẹ iroro ho. Who te bi horie eva ra rọ kẹe, ru ere evaọ edhere adhẹẹ. Ebaibol na ọ hrẹ omai nọ: “Jọ ẹme rai ọ vọ avọ aruoriwo, jẹ hẹ mere wọhọ uwhei kẹse kẹse, re wha riẹ epanọ ohwo o re yo kẹ ohwo.”—Ahwo Kọlọsi 4:6.
14. Eme ọghọ odhesẹ kẹ ọsẹ gbe oni o gwọlọ?
14 Kọ ẹvẹ kpahe owhai emọ na? Ẹme Ọghẹnẹ o j’uzi k’omai nọ: “Whai emaha na, wha yo ẹme enọ i yẹ owhai eva Ọnowo na, keme onana họ onọ u kiehọ. ‘Dhẹ ọsẹ ra avọ oni ra’ (onana họ uzi ọsosuọ avọ eya).” (Ahwo Ẹfẹsọs 6:1-3) Muẹrohọ nnọ ẹmeoyo kẹ ọsẹ gbe oni ra u w’obọ kpahe ‘ọghọ nọ whọ rẹ rọ kẹ ọsẹ gbe oni ra.’ Ubiẹme Griki nọ a fa ‘ọghọ’ no ze na u wo otofa ọ “re a rri ghaghae” hayo “wo ovuhumuo kẹ.” Fikiere, re a yoẹme o gwọlọ vi ẹgo nọ a re ro lele izi ọsẹ gbe oni enọ who roro nọ i fioka ha. Ọghẹnẹ ọ be ta kẹ owhẹ nọ whọ rọ adhẹẹ kẹ ọsẹ gbe oni ra je rri ọkpọvio rai ghaghae.—Itẹ 15:5.
15. Ẹvẹ emọ a rẹ rọ yọrọ adhẹẹ rai a tẹ maki roro nọ esẹ gbe ini rai a ruthọ?
15 Otẹrọnọ ọsẹ gbe oni ra a bi ru oware nọ u bi si adhẹẹ no ai oma, eme who re ru? Daoma wo otoriẹ ẹjiroro rai. Kọ ogbẹrọnọ ae a “yẹ owhẹ” jẹ be rẹrote owhẹ? (Itẹ 23:22) Kọ a gbẹ be rọ uyoyou ru eware kẹ owhẹ? (Ahwo Hibru 12:7-11) R’unu kpotọ t’ẹme kẹ ọsẹ gbe oni ra, rọ ẹzi omarokpotọ ta eva ra kẹ ae. A tẹ maki do ku owhẹ dede, who re do ku ai kele he. (Itẹ 24:29) Kareghẹhọ epanọ Devidi o kru adhẹẹ riẹ kẹ Sọl makọ okenọ ovie na o ghoro no elele ohrẹ Ọghẹnẹ no. Yare Jihova re o fiobọhọ kẹ owhẹ koko iroro ra họ. Devidi ọ ta nọ: “Wha rovie eva rai rọ kẹ e; Ọghẹnẹ họ adhẹzọ rọ kẹ omai.”—Olezi 62:8; Enuobro 3:25-27.
Rọ Ọghọ kẹ Enọ E be Kobaro Na
16. Eme ma rẹ sai wuhrẹ no iriruo iwuhrẹ-erue na gbe enjẹle na ze?
16 Ẹzi ọfuafo na ọ rehọ ekpako ukoko ro mu, ghele na a gba ha yọ a re ruthọ. (Olezi 130:3; Ọtausiwoma Na 7:20; Iruẹru 20:28; Jemis 3:2) Fikiere, ẹsejọ eva ekpako na e rẹ were ahwo jọ evaọ ukoko na ha. Eme ma re ru ma te roro nọ a jọ ukoko na riẹ oware jọ ru hu? Muẹrohọ ohẹriẹ nọ o rọ iwuhrẹ-erue ikpe-udhusoi ọsosuọ na gbe enjẹle na: “[Iwuhrẹ-erue na] a rẹ wharo wo udu, ozọ eme-iyoma nọ a rẹ ta kẹ enọ i wo adhẹẹ u re mu ai hi. Kpakiyọ, dede nọ ikọ-odhiwu e rẹ ruaro eva adhẹẹ gbe ogaga na, a re rovie unu bruoziẹ oyoma kpahe ae obaro Ọnowo ho.” (2 Pita 2:10-13) Nọ iwuhrẹ-erue na a jẹ t’ẹme orivo kẹ “enọ i wo adhẹẹ” na—ekpako nọ a kẹ udu evaọ ukoko ikpe-udhusoi ọsosuọ na—enjẹle na a t’ẹme orivo kẹ iwuhrẹ-erue na ha enọ e jẹ wha ohẹriẹ họ udevie inievo na. Enjẹle na, nọ e rọ ọkwa nọ ọ mai kpehru je wo uvi-ẹdhoguo vi ahwo-akpọ na, a riẹ oware nọ o be jọ ukoko na via. Ghele na, ‘fiki adhẹẹ kẹ Ọnowo’ na, a vu ẹdhoguo na wa kẹ Ọghẹnẹ.—Ahwo Hibru 2:6, 7; Jud 9.
17. Didi abọ ẹrọwọ ra o re wo okenọ who te bi yeri kugbe ebẹbẹ nọ whọ jọ roro nọ ekpako na a ruthọ?
17 A tẹ maki ru oware jọ evaọ edhere nọ o fo ho, kọ ma gbe fi ẹrọwọ họ Jesu Kristi wọhọ ọnọ ọ rrọ Uzou ukoko Ileleikristi na? Kọ ọ gbẹ riẹ oware nọ o be via evaọ ukoko akpọ-soso riẹ? Kọ ma gbẹ rọ adhẹẹ kẹ edhere nọ ọ be rọ kpọ eware gbe ẹgba riẹ nọ ọ rẹ rọ kpọ eware viẹ? Evaọ uzẹme, ‘eme ma rrọ nọ ma je gu erivẹ mai ẹthọ?’ (Jemis 4:12; 1 Ahwo Kọrint 11:3; Ahwo Kọlọsi 1:18) Eme whọ gbẹ fodẹ ọdawẹ ra kẹ Jihova evaọ elẹ ra ha?
18, 19. Eme whọ rẹ sai ru nọ who te roro nọ ọkpako jọ o ruthọ?
18 Fiki sebaẹgba ohwo-akpọ, ebẹbẹ gbe idhọvẹ e rẹ sae roma via. Okejọ o sae tubẹ jariẹ nọ ọkpako jọ o re ro ruthọ, nọ o rẹ kẹ amọfa idhọvẹ. Ma te muobi evaọ otọ iyero itieye na u ti nwene uyero na ha. O rẹ lẹliẹ ẹbẹbẹ na tubẹ rro ga. Ahwo nọ a wo orimuo abọ-ẹzi a rẹ hẹrẹ Jihova re ọ kpọ eware vi re ọ jẹ rehọ ọwhọkuo nọ o fo ze evaọ ẹruoke gbe evaọ edhere riẹ.—2 Timoti 3:16; Ahwo Hibru 12:7-11.
19 Kọ otẹrọnọ udu u bi kpoho owhẹ fiki ẹme jọ? Ukpenọ whọ rẹ wha ẹme na bru amọfa evaọ ukoko na, eme jabọ whọ gbẹ rehọ oma adhẹẹ bru ekpako na kẹ obufihọ họ? Ababọ edo nọ who re ru, dhesẹ epanọ oware na u kpomahọ owhẹ te. Hai ‘roro kẹ’ ae ẹsikpobi, jẹ r’udu kpotọ nọ whọ tẹ be t’eva ra kẹ ae. (1 Pita 3:8) Who dueme họ họ, rekọ fievahọ ẹkpako Oleleikristi rai. Wo ovuhumuo kẹ uduotahawọ Ikereakere nọ a te rọ ẹwo kẹ owhẹ kpobi. Yọ o tẹ wọhọ nọ eware efa jọ e riẹ nọ e gwọlọ ẹkpọvi, fievahọ nnọ Jihova ọ te kpọ ekpako na ru oware nọ u woma je kiete.—Ahwo Galesha 6:10; 2 Ahwo Tẹsalonika 3:13.
20. Eme ma te t’ẹme kpahe evaọ uzoẹme n’otha?
20 Rekọ, abọ ọfa jọ ọ riẹ nọ a re roro kpahe nọ a tẹ t’ẹme te ọghọ gbe adhẹẹ ọrọkẹ enọ e rọ ọkwa. Kọ enọ e rọ ọkwa udu-esuo na a gbẹ rọ adhẹẹ kẹ enọ a fihọ otọ ẹruọsa rai na? Joma t’ẹme te oyena evaọ uzoẹme n’otha na.
Ẹvẹ Whọ te k’Uyo?
• Didi uvi ẹjiroro ma wo nọ ma jẹ rọ ọghọ kẹ enọ i wo udu-esuo?
• Ẹvẹ Jihova gbe Jesu a re rri enọ e rẹ rọ adhẹẹ kẹ udu-esuo nọ Ọghẹnẹ o fihọ họ?
• Didi iriruo iwoma ma wo ọrọ enọ e rọ adhẹẹ kẹ enọ a kẹ udu-esuo?
• Eme ma rẹ sai ru o tẹ wọhọ nọ ọjọ nọ ọ be sẹro mai o ruthọ?
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 8]
Sera ọ rehọ adhẹẹ odidi kẹ udu-esuo Abraham, yọ o wha evawere sei
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 9]
Maekal ọ rehọ adhẹẹ kẹ udu-esuo Devidi hi wọhọ ọnọ o wuzou uviuwou gbe ovie
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 11]
“ỌNOWO na ọ rẹ ghọ re mẹ riẹ obọ mẹ ro kpe ọnọ ỌNOWO na o wholo”
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 12]
Eme whọ gbẹ fodẹ ọdawẹ ra kẹ Jihova evaọ elẹ ra ha?