Ma Rẹ Wezẹ Ewezẹ Hrọ

KỌ WHỌ rẹ wezẹ ewezẹ? Ma rẹ sae ta nọ whọ rẹ wezẹ, keme mai kpobi ma rẹ wezẹ ewezẹ nọ ma tẹ rọ owezẹ, dede nọ ma maki roro nọ ma wezẹ ewezẹ hẹ. A wawo riẹ inọ bu vi 95 evaọ udhusoi erọ ewezẹ kpobi eye a rẹ kareghẹhọ họ. Evẹ whọ rẹ kareghẹhọ? Evaọ uzẹme, enọ ma rẹ kareghẹhọ họ enọ ma nwane wezẹ no taure ma tẹ te kparoma.

Ahwo nọ e rẹ kiẹ kpahe ewezẹ a ruẹ nọ owezẹ o rẹ mae jọ didi evaọ euwa ọsosuọ na rekọ o ve muhọ ẹkpafua no okioye vrẹ. Ewezẹ erẹ mae roma via nọ ma tẹ be mahe aro brabrabra, nọ a re se owezẹ ọ REM. Onana u re nwene kpohọ owezẹ nọ o whabọ fihọ REM ho. Owezẹ nọ o whabọ fihọ REM gbe onọ o whabọ fihọ REM ho o re kri te iminiti 90, yọ a rẹ wariẹ onana asia isoi hayo ezeza evaọ aso, avọ orọ urere na nọ o rẹ roma via taure ma tẹ nwane rọwo ze.

O rọ thọthọ re who roro nọ ẹvori ra ọ rẹ dina siọ iruo ba evaọ etoke owezẹ. A rueriẹ no inọ ẹvori na ọ mae rọ iruo evaọ etoke ewezẹ vi ẹsejọ nọ ohwo o te kp’aro fihọ, ajokpa iriẹ ẹvori na jọ, wọhọ erọ ezọgaviẹ gbe ekareghẹhọ nọ e rẹ dina serihọ. O wọhọ nọ enana i re serihọ evaọ etoke owezẹ REM. Rekọ iriẹ ogẹgẹ-uzuazọ nọ e rọ ẹvori na i re gbe ruiruo kugbe ohwohwo.

Ẹvori mai yọ abọ ona igbunu ugboma na nọ o wo ekwakwa ima-idu buobu nọ e rẹ kẹ evuẹ nọ e dina bu te odu ọvo rite ivẹ hayo esa evaọ emaharo ọvo. Ekwakwa nọ e rọ ẹvori ohwo-akpọ ọvo i bu vi ahwo nọ e rọ otọakpọ na kpobi. Ekiotọ jọ a ta nọ o wo ekwakwa nọ i bu no ima-odu 20 rite ima-odu 50 je bu viọ ere dede. Ona riẹ o tẹ rọ imuẹro ẹme nọ Devidi okere Ebaibol na ọ ta kpahe ugboma ohwo-akpọ: ‘Me re jiri owhẹ, keme evaọ idhere imuozọ gbe igbunu whọ rọ m’omẹ. Iruo ra i mu urirẹ!’—Olezi 139:14.

Akpọ Ewezẹ Na

Okenọ ma te kp’aro fihọ, ereghẹ isoi mai e be wha evuẹ gbe iwoho kpohọ ẹvori na, rekọ evaọ etoke owezẹ onana o gbẹ jọ ere he. Ẹvori na o re ru iwoho k’omobọ riẹ ababọ ereghẹ otafe jọ nọ e rẹ wha evuẹ fihọ iẹe eva. Fikiere, eware nọ ma rẹ ruẹ evaọ ewezẹ gbe eware nọ e rẹ via evaọ eva rai ẹsejọ e rẹ wọhọ omuruẹ-eware. Onana o rẹ lẹliẹ omai ru eware nọ i mukpahe uzi emama evaọ ewezẹ, wọhọ ohwo nọ o bi mu ra evaọ ehru wọhọ Peter Pan hayo ekie no ehru oria okpehru ze ababọ omonwa. Ẹsejọ oke o rẹ jọ omai aro ẹvẹvo o vẹ wọhọ nọ oke nọ u kpemu no oye ma rọ obọnana. Hayo ma tẹ be gwọlọ dhẹ-ohrẹ, o rẹ wọhọ nọ ma be sae kpọ oma mai hi—awọ mai e rẹ gwọlọ dhẹ hẹ. Eware egaga nọ e via k’omai evaọ okenọ ma kp’aro fihọ e rẹ sai kpomahọ ewezẹ mai re. Ahwo buobu nọ a ruẹ olahiẹ ogaga ẹmo no o rẹ kake thọrọ ai ẹro tere he, hayo kọ iroro ojihẹ nọ ọ wọ ohọre br’ohwo o rẹ thọrọ ẹro ho. Eware imuozọ eyena nọ e rẹ via nọ ma te kp’aro fihọ e rẹ roma via evaọ ewezẹ, nọ o rẹ wha idudu aso ze. Eware evere nọ e jọ iroro mai taure ma te kiẹzẹ e rẹ roma via evaọ ewezẹ mai.

Ẹsejọ nọ ma tẹ gwọlọ ku ẹbẹbẹ jọ họ, ma rẹ jọ oke owezẹ ruẹ ifue riẹ. Onana o sai dhesẹ nọ orọnikọ owezẹ kpobi a rẹ jọ wezẹ ewezẹ hẹ. Abọ riẹ jọ họ eroro.

Obe jọ kpahe ewezẹ gbe ẹvori mai u muẹrohọ nọ: “Abọ nọ a rẹ mae ruẹ ọrọ iruo iroro evaọ owezẹ họ orọnikọ ewezẹ hẹ rekọ eroro. Eviẹhọ iroro gbe omuroro eye e rẹ wha owezẹ iroro ze he. O wọhọ nọ o rẹ via odode, ẹsibuobu u re kie kpahe eware nọ e jọ uzuazọ via odẹ-nukpo hayo odẹ-notha, yọ e rẹ mai kpomahọ eware nọ i wo otọ họ, enọ i wo umuhọ họ, nọ i re dhe ẹwẹwariẹ.”

Ahwo jọ a roro nọ oware nọ a wezẹ kpahe u wo ovuẹ obọdẹ kẹ ai. Re a fotọ rai, a re fi obe họ kẹle ehwa rai re a sae kere ai fihotọ nọ a tẹ rọwo ze. Rọ kpahe ewoma ebe nọ e rẹ fotọ iwoho nọ a rẹ jọ ewezẹ ruẹ, obe ọ The Dream Game, nọ Ann Faraday o kere, o ta nọ: “Ebe ewezẹ nọ who re jo rri otofa izoẹme gbe iwoho ewezẹ i fioka ha, te e make rọ erọ ebo-imu hayo enọ egbaeriariẹ ọgbọna a fodẹ dede.”

Nọ o wọhọ nọ ewezẹ i wo ehri no ẹvori ze na, u ri gheghẹ re ma roro nọ i wo obọdẹ evuẹ jọ k’omai. U fo re ma rri rai wọhọ iruo ẹvori na gheghe nọ i re fiobọhọ kẹ ẹvori na jọ sasasa.

Kọ ẹvẹ kpahe ahwo jọ nọ a rẹ ta nọ a wezẹ ewezẹ kpahe uwhu omoni hayo ogbẹnyusu a vẹ ruẹ okiokiọ riẹ nọ ohwo na o whu no? Kọ oyena u gbe dhesẹ nọ ewezẹ e rẹ sae ta kpahe obaro? Evaọ uzoẹme nọ u lele i rie na, ma te t’ẹme te oware nọ o rọ emu ewezẹ eruẹaruẹ.