Joma Jọ Enọ I Wo Ẹrọwọ

“Ma rọ . . . e nọ i wo orọwọ nọ i siwi izi rai.”—Ahwo Hibru 10:39.

1. Fikieme a jẹ sae tae nnọ ẹrọwọ odibo omarokpotọ Jihova kpobi ọ rrọ ghaghae?

OKE ofa nọ whọ rọ evaọ Ọgwa Uvie nọ egegagọ Jihova e vọ, dhizu re who rri ahwo nọ a wariẹ owhẹ họ. Roro kpahe idhere buobu nọ enana i bi ro dhesẹ ẹrọwọ. Whọ rẹ sae ruẹ enọ e kpako no nọ e gọ Ọghẹnẹ ikpe buobu no, izoge nọ e be dadamu kẹ otunyẹ ọwha kẹdẹ kẹdẹ, te esẹ gbe ini nọ i bi ruiruo gaga be yọrọ emọ nọ e rẹ dhozọ Ọghẹnẹ. Ekpako ukoko gbe idibo iruiruo e riẹ, enọ e be wọ ewha-iruo buobu. Ẹhẹ, whọ sae ruẹ inievo abọ-ẹzi erọ unuikpe sa-sa nọ a dadamu kẹ ezadhe oghoghẹrẹ re a ruẹse gọ Jihova. Ẹvẹ ẹrọwọ omomọvo enana o ghare te!—1 Pita 1:7.

2. Fikieme ohrẹ Pọl evaọ Ahwo Hibru uzou avọ 10 gbe 11 na o rọ rrọ erere k’omai nẹnẹ?

² Evaọ usu ahwo-akpọ sebaẹgba, enwenọ uvumọ ohwo ọ riẹ hẹ nọ o wo otoriẹ epanọ ẹrọwọ o wuzou te vi Pọl ukọ na. Evaọ uzẹme, o muẹrohọ nnọ uvi ẹrọwọ u re su kpohọ ‘esiwo ẹwẹ na.’ (Ahwo Hibru 10:39) Rekọ Pọl ọ riẹ inọ ẹrọwọ ọ rẹ sae raha je whu evaọ akpọ ababọ ẹrọwọ ọnana. O wo ọdawẹ odidi kpahe Ileleikristi ahwo Hibru nọ e jọ evaọ Jerusalẹm gbe Judia nọ e jẹ họre re a sẹro ẹrọwọ rai na. Nọ ma bi ti rri abọjọ Ahwo Hibru uzou avọ 10 gbe 11 na, joma muẹrohọ idhere nọ Pọl ọ rọ bọ ẹrọwọ rai ga. Evaọ edhere ọnana, ma te ruẹ epanọ ma rẹ rọ bọ ẹrọwọ ọgaga fihọ omobọ mai gbe enọ e wariẹ omai họ.

Dhesẹ Evaifihọ Kpahe Ohwohwo

3. Ẹvẹ eme ọ Pọl nọ e rọ Ahwo Hibru 10:39 i ro dhesẹ nọ o wo evaifihọ kpahe inievo riẹ evaọ ẹrọwọ na?

³ Oware ọsosuọ nọ ma re muẹrohọ họ eriwo ọliọliọ Pọl kpahe ahwo nọ o kere se na. O kere nọ: “Rekọ ma rọ ahwo otiọye nọ i kie kpemu nọ a je whu hu, rekọ e nọ i wo orọwọ nọ i siwi izi rai.” (Ahwo Hibru 10:39) Abọ owoma ọ ibe Ileleikristi ẹrọwọ riẹ Pọl o je roro kpahe, orọnikọ abọ oyoma rai hi. Je muẹrohọ nnọ ọ ta nnọ “ma.” Pọl yọ ọzae okiẹrẹe. Ghele na, ọ wọviẹ ahwo nọ o je kere se na ha, epaọ ẹsenọ o kiẹrẹe vi ai. (Wawo Ọtausiuwoma Na 7:16.) Ukpoye, o kele oma riẹ kugbe ai. Ọ fodẹ evaifihọ udu riẹ inọ tei te isisase ẹrọwọ Ileleikristi riẹ a te dadamu rẹriẹ ovao dhe ezadhe egaga nọ e rọ aro rai, inọ a te rọ aruọwha sioma ba esikpemu kpohọ ọraha, gbe nnọ a te jọ enọ i wo ẹrọwọ.

4. Fiki ẹjiroro vẹ Pọl o ro fievahọ ibe enọ e rọwo?

⁴ Ẹvẹ Pọl ọ sai ro wo evaifihọ itieye na? Kọ ọ f’aro kẹ iruthọ Ileleikristi Hibru na? Ukpoye, ọ kẹ rae ohrẹ nọ u re fiobọhọ kẹ ae kparobọ vi iruthọ abọ-ẹzi rai. (Ahwo Hibru 3:12; 5:12-14; 6:4-6; 10:26, 27; 12:5) Dede na, o tẹ kawo, Pọl o wo ẹjiroro ivẹ nọ o re ro fievahọ inievo riẹ. (1) Wọhọ ọnọ ọ be raro kele Jihova, Pọl ọ daoma re o rri ahwo Ọghẹnẹ epanọ Jihova o bi rri rai. Oyena orọnikọ evaọ abọ iruthọ rai gheghe he rekọ evaọ abọ ekwakwa iwoma rai gbe irẹro nnọ a ti ru ewoma evaọ obaro. (Olezi 130:3; Ahwo Ẹfẹsọs 5:1) (2) Pọl o fi ẹrọwọ riẹ kpobi họ ogaga ẹzi ọfuafo na. Ọ riẹ nọ uvumọ ọzadhe, ewhrehe ohwo-akpọ, ọ riẹ hẹ nọ ọ rẹ sae whaha Jihova “ogaga ulogbo nọ othesiwa” ẹrọkẹ Oleleikristi kpobi nọ ọ be daoma rọ ẹrọwọ gọ E. (2 Ahwo Kọrint 4:7; Ahwo Filipai 4:13) Fikiere eva nọ Pọl o fihọ inievo riẹ orọnikọ othọthọ, onọ o kare-iroro, hayo onọ u tuaro ho. U wo uvi otọhotọ je no Ikereakere ze.

5. Ẹvẹ ma sae rọ raro kele evaifihọ Pọl, kọ avọ iyẹrẹ vẹ?

⁵ Evaọ uzẹme, evaifihọ nọ Pọl o dhesẹ u kpomahọ amọfa. O jọ okpoware kẹ ikoko nọ e jọ Jerusalẹm gbe Judia re Pọl ọ t’ẹme ọbọga otiọye kẹ ae. Evaọ aro ẹkoko gbe ababọ-osegboja ọrọ otu ọwọsuọ ahwo Ju rai, eme itieye na i fiobọhọ kẹ Ileleikristi Hibru re a jọ idu rai gbaemu re a jọ oghẹrẹ ahwo nọ a wo ẹrọwọ. Kọ ma sai ru epọvo na kẹ ohwohwo nẹnẹ? O lọhọ gaga re a jọ oma amọfa ruẹ afuẹwẹ gbe iruemu egẹgẹle buobu ọvo. (Matiu 7:1-5) Rekọ, ma rẹ sai fiobọhọ kẹ ohwohwo viere otẹrọnọ ma bi fiẹrohọ je bi rri obọdẹ ẹrọwọ nọ omomọvo o wo ghaghae. Avọ uduotahwọ utioye na, ẹrọwọ ọ rẹ rro haro viere.—Ahwo Rom 1:11, 12.

Eroruiruo Ẹme Ọghẹnẹ Evaọ Edhere nọ O Fo

6. Eme vẹ Pọl ọ jẹ wariẹ okenọ o kere eme nọ e rọ Ahwo Hibru 10:38 na?

⁶ Pọl ọ tẹ jẹ bọ ẹrọwọ fihọ ibe enọ e rọwo na ẹkwoma ona nọ o ro fi Ikereakere na h’iruo. Wọhọ oriruo, o kere nọ: “Rekọ ikiẹrẹe mẹ e rẹ te zọ eva orọwọ, keme a te zihe kpemu ẹzi mẹ ọ rẹ te ghọghọ fiki rai hi.” (Ahwo Hibru 10:38) Pọl ọ be jọ etenẹ wariẹ eme Habakuk ọruẹaro na.a Ababọ avro enọ i je se ovuẹ Pọl na a riẹ eme nana, Ileleikristi Hibru na a riẹ kpahe obe eruẹaruẹ na ziezi. Bi roro kpahe ute riẹ—re ọ bọ ẹrọwọ Ileleikristi nọ e jọ Jerusalẹm gbe ekẹloma riẹ evaọ ole ukpe 61 C.E. ga—oriruo Habakuk na o nwani kiehọ. Fikieme?

7. Okevẹ Habakuk o ro kere eruẹaruẹ riẹ, kọ iyero vẹ e jọ Juda eva oke oyena?

⁷ O wọhọ nọ Habakuk o kere obe riẹ taure a tẹ te nwane raha Jerusalẹm evaọ 607 B.C.E. Evaọ eruẹaruẹ, ọruẹaro na ọ ruẹ ahwo Kaldia (hayo, ahwo Babilọn), “orẹwho ọyayare avọ ọwhọ,” nọ o kie ruru Juda jẹ raha Jerusalẹm, nọ o lọ ahwo gbe erẹwho. (Habakuk 1:5-11) Rekọ a ruẹaro okpẹtu otiọye na no anwọ edẹ Aizaya, bu vi ikpe-udhusoi kpemu. Evaọ edẹ Habakuk, Jehoiakim ọ rehọ ẹta Josaya Ovie owoma na, eyoma ọ tẹ wariẹ da Juda fia. Jehoiakim ọ lahiẹ je kpe enọ e jẹ rọ odẹ Jihova t’ẹme. (2 Iruẹru-Ivie 36:5; Jerimaya 22:17; 26:20-24) Agbẹta nọ Habakuk ọruẹaro na evaọ ọkora o ro kuenu nọ: ‘O ỌNOWO, ẹvẹ u re krite?’—Habakuk 1:2.

8. Fikieme oriruo Habakuk o je fiobọhọ kẹ Ileleikristi evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ gbe inẹnẹ?

⁸ Habakuk ọ riẹ epanọ ọraha Jerusalẹm ọ kẹle te he. Epọvo na, Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ a riẹ okenọ uyerakpọ ahwo Ju u ti ro kuhọ họ. Yọ ma riẹ ‘ẹdẹ hayo auwa’ nọ ẹdhoguo Jihova o ti ro bru uyero umuomu ọnana ze he. (Matiu 24:36) Fikiere, joma rri uyo agbava Jihova kẹ Habakuk. Orọ ọsosuọ, ọ kẹ ọruẹaro na imuẹro inọ urere na o te nyaze evaọ ẹruoke. “Ọ te raha oke he,” ere Ọghẹnẹ ọ ta, dede nọ o sae jọ ẹro ahwo-akpọ lelehie. (Habakuk 2:3) Orọ avivẹ, Jihova ọ kareghẹhọ Habakuk nọ: “Enọ i kiẹrẹe e rẹ te zọ fiki orọwọ rai.” (Habakuk 2:4) Ẹvẹ uzẹme nana u woma jẹ lọhọ te! Oware nọ o mai wuzou họ, orọnikọ okenọ urere na o rọ nyaze he, rekọ sọ ma gbẹ be rria uzuazọ ẹrọwọ.

9. Ẹvẹ idibo ẹmeoyo Jihova a rọ rehọ ẹrọwọ rai rria (a) evaọ 607 B.C.E.? (b) evaọ 66 C.E.? (c) Fikieme u je wuzou nọ ma bọ ẹrọwọ mai ga?

⁹ Okenọ a raha Jerusalẹm evaọ 607 B.C.E., Jerimaya, Barọk okere-obe riẹ, Ebẹdmẹlẹk, gbe emọ Rikab ẹrọwọ jọ a rọ ẹro ruẹ uzẹme eyaa Jihova kẹ Habakuk. A gbẹ jẹ ‘rria’ ẹkwoma ẹdhẹ vabọ no ọraha ọgaga ọrọ Jerusalẹm. Fikieme? Jihova ọ hwa ẹrọwọ rai osa. (Jerimaya 35:1-19; 39:15-18; 43:4-7; 45:1-5) Epọvo na, Ileleikristi Hibru ikpe-udhusoi ọsosuọ na a k’uyo ziezi kẹ ohrẹ Pọl, keme okenọ egbaẹmo Rom a wọ ohọre ziọ Jerusalẹm evaọ 66 C.E. je siuke kpemu ababọ ugogo oware ovo, Ileleikristi eyena a rọ avọ ẹrọwọ yoẹme rọkẹ unuovẹvẹ Jesu re a dhẹ. (Luk 21:20, 21) A gbẹ jẹ rria fiki ẹrọwọ rai. Epọvo na, ma rẹ sae gbẹ rria otẹrọnọ a ruẹ omai nọ ma wo ẹrọwọ nọ urere na o tẹ ze. Ẹvẹ onana o rọ uvi ẹjiroro te nọ ma rẹ rọ bọ ẹrọwọ mai ga enẹna!

Edhesẹ Iriruo Ẹrọwọ

10. Ẹvẹ Pọl o dhesẹ ẹrọwọ Mosis, kọ ẹvẹ ma sae rọ raro kele Mosis evaọ abọ nana?

¹⁰ Pọl ọ tẹ jẹ bọ ẹrọwọ ẹkwoma obọdẹ efihiruo iriruo. Nọ who bi se Ahwo Hibru uzou avọ 11 na, muẹrohọ epanọ o ro dhesẹ iriruo ahwo Ebaibol. Wọhọ oriruo, ọ ta nnọ Mosis “o thihi akọ ruẹ ọ nọ a rẹ ruẹ hẹ.” (Ahwo Hibru 11:27, ẹjẹlẹ ibiẹme na ọmai.) Koyehọ, Mosis ọ riẹ Jihova te epanọ o rọ wọhọ nnọ ọ be ruẹ Ọghẹnẹ nọ a rẹ ruẹ hẹ na. Kọ a sae ta epọvo na kpahe omai? O rẹ lọlọhọ re a t’ẹme kpahe usu kugbe Jihova, rekọ re a bọ je ru usu oyena ga o gwọlọ iruo. Yọ iruo nọ i fo nọ ma re ru! Kọ Jihova o mu omai ẹro te epanọ ma re ro roro kpahe iẹe okenọ ma tẹ be jiroro, makọ evaọ eware nọ ma rri fihọ kakao? Oghẹrẹ ẹrọwọ otiọye na o re fiobọhọ k’omai thihakọ omukpahe nọ ọ mae ga kpobi dede.

11, 12. (a) Otọ iyero vẹ a jọ dawo ẹrọwọ Enọk? (b) Osohwa uduotahawọ vẹ Enọk o wo?

¹¹ Je roro kpahe ẹrọwọ Enọk. Ọwọsuọ nọ ọ rẹriẹ ovao ku okolo ho. Enọk o whowho ovuẹ odada ọ ẹdhoguo mukpahe ahwo omuomu nọ a jẹ rria oke oyena. (Jud 14, 15) Ukpokpoma nọ o j’otọ kẹ ọzae ẹrọwọ ọnana o jọ gaga, avọ ozighi, te epanọ Jihova ọ rọ “rehọ iẹ,” rehọ uzuazọ riẹ taure ewegrẹ riẹ a te ti dhobọ tei. Fikiere Enọk ọ ruẹ orugba eruẹaruẹ riẹ hẹ. Dede na, o wo okẹ nọ o mai woma.—Ahwo Hibru 11:5; Emuhọ 5:22-24.

¹² Pọl o ru rie vẹ nọ: “Taore a tẹ te rehọ iẹe vrẹ, a sisẹri kẹ [Enọk] nnọ ọ were Ọghẹnẹ.” (Ahwo Hibru 11:5, NW ) Eme onana u dhesẹ? Taure o te ti kpohọ owezẹ uwhu, o wọhọ nnọ Enọk ọ ruẹ eruẹaruẹ jọ, ẹsejọhọ ọrọ Aparadase otọakpọ nọ ọ te kparoma ze fihọ ẹdẹjọ kẹle na. Epanọ o rọ kpobi, Jihova ọ jọ Enọk riẹ nnọ uzuazọ ẹrọwọ riẹ o were Riẹ. Enọk o ru udu Jihova ghọghọ. (Wawo Itẹ 27:11.) Eroro kpahe uzuazọ Enọk u re duobọte ohwo, ogbẹrọ ere? Kọ whọ gwọlọ rria uzuazọ ẹrọwọ otiọye na? Koyehọ who re roro kpahe iriruo itieye na; rri rai wọhọ ahwo nọ e rọ uzuazọ. Gbae mu re whọ rọ ẹrọwọ rria, kẹdẹ kẹdẹ. Jẹ kareghẹhọ nọ ahwo nọ a wo ẹrọwọ a re wo ẹdẹ jọ fihọ udu gọ Jihova ha hayo sobọmu okejọ inọ oye Ọghẹnẹ o ti ro ru eyaa riẹ gba. Ukpoye, ma ta riẹ mu re ma gọ Jihova bẹdẹ bẹdẹ! Ere oruo họ uzuazọ nọ o mai fo ẹrria kpobi evaọ uyerakpọ nana gbe onọ o be tha na.

Epanọ A rẹ Rọ Rro Ga Evaọ Ẹrọwọ

13, 14. (a) Ẹvẹ eme ọ Pọl nọ a kere fihọ Ahwo Hibru 10:24, 25 na i re ro fiobọhọ k’omai ru iwuhrẹ mai jọ oke oghọghọ? (b) Eme họ ugogo ẹjiroro ọrọ iwuhrẹ Ileleikristi mai?

¹³ Pọl o dhesẹ idhere buobu nọ a rẹ rọ bọ ẹrọwọ ga kẹ Ileleikristi Hibru. Joma roro kpahe ivẹ ọvo. Ẹsejọhọ ma riẹ kpahe uthubro riẹ eva Ahwo Hibru 10:24, 25, nọ o tuduhọ omai awọ nnọ ma kuomagbe ẹsikpobi evaọ iwuhrẹ Ileleikristi. Rekọ kareghẹhọ nnọ orọnikọ eme ọ urirẹ Pọl i dhesẹ nọ ma rẹ jọ iwuhrẹ na r’abọ muoma gheghe he. Ukpoye, Pọl o dhesẹ iwuhrẹ na wọhọ uvẹ nọ a rẹ rọ riẹ ohwohwo, bọ ohwohwo ga re a gọ Ọghẹnẹ viere, jẹ tuduhọ ohwohwo. Ma bi kpohọ obei re ma kẹ, orọnikọ re ma mi ọvo ho. Oyena u re fiobọhọ ru iwuhrẹ mai fihọ eria oghọghọ.—Iruẹru 20:35.

¹⁴ Rekọ, orọ ọsosuọ kpobi họ, ma bi kpohọ iwuhrẹ Ileleikristi re ma gọ Jihova Ọghẹnẹ. Ma re ru ere ẹkwoma omakugbe evaọ olẹ gbe ilesuọ, ezọgaviẹ ziezi, gbe ẹkẹ ‘ibi igbenu’—eme ujiro kẹ Jihova evaọ ọkpahefihọ gbe abọ nọ ma rẹ jọ iwuhrẹ na wo. (Ahwo Hibru 13:15) Ma te fi itee eyena họ iroro je fi ai họ iruo evaọ ewuhrẹ kpobi, ababọ avro o te bọ ẹrọwọ mai ga evaọ oke kpobi.

15. Fikieme Pọl ọ jẹ tuduhọ Ileleikristi Hibru re a kru odibọgba rai gaga, kọ fikieme ohrẹ ovo na u je kiehọ nẹnẹ?

¹⁵ Edhere ọfa nọ a rẹ rọ bọ ẹrọwọ họ ẹkwoma iruo usiuwoma ota mai. Pọl o kere nọ: “Wha joma yọrọ ọrọwovia ẹruore mai na whawha ababọ enuho, keme ọ nọ ọ yeya na o kiẹrẹe.” (Ahwo Hibru 10:23) Whọ rẹ sae tuduhọ amọfa awọ re a kru oma ga evaọ okenọ o tẹ wọhọ nọ o be te bẹ ae no. Ababọ avro Setan o je tunyẹ Ileleikristi Hibru eyena re a siobọno odibọgba rai, yọ o bi tunyẹ ahwo Ọghẹnẹ nẹnẹ re. Evaọ aro otunyẹ ọyena, eme ma re ru? Roro kpahe oware nọ Pọl o ru.

16, 17. (a) Ẹvẹ Pọl o ro wo aruọwha kẹ odibọgba na? (b) Eme ma re ru nọ ma tẹ ruẹ nọ abọjọ odibọgba Ileleikristi na o bi mu omai ozọ?

¹⁶ Ro se Ileleikristi obọ Tẹsalonika, Pọl o kere nọ: “Dede nọ ma make ruẹ uye gaga, a te je ru omai omavo eva obọ Filipai, wọhọ epanọ wha riẹ re, ma wo udu eva Ọghẹnẹ mai no ma re ro dhesẹ usiuwoma Ọghẹnẹ kẹ owhai eva evie ẹbẹbẹ na ghele.” (1 Ahwo Tẹsalonika 2:2) Ẹvẹ Pọl avọ egbẹnyusu riẹ a rọ “ruẹ uye gaga” evaọ Filipai? Wọhọ epanọ ewena-isukulu jọ e ta, ubiẹme Grik nọ Pọl ọ jọ etẹe ro ruiruo na u dhesẹ eka nọ a rẹ la ohwo, oma nọ a re ru vo ohwo, hayo ohwo nọ a rẹ lahiẹ. Isu ahwo Filipai a rehọ ekpọ fae, gbolo ai fihọ uwou-odi, a te fi ai họ ekarọ. (Iruẹru 16:16-24) Ẹvẹ oriruo ọdada ọyena o kpomahọ Pọl? Kọ ahwo nọ a jọ okpẹwho nọ o kẹle riẹ na, Tẹsalonika, a ruẹ Pọl nọ o sioma kpemu evaọ ozọ? Ijo, o “wo udu.” O fi ozodhẹ kparobọ jẹ ruabọhọ usiuwoma ota avọ aruọwha.

¹⁷ Diẹse Pọl o wo aruọwha riẹ no ze? No udu obọriẹ ze? Ijo, ọ ta nọ o wo aruọwha “eva Ọghẹnẹ mai.” Obe efafa Ebaibol jọ o ta nnọ a rẹ sai nwene ẹme nana kpohọ, “Ọghẹnẹ o si ozodhẹ no idu mai.” Fikiere otẹrọnọ who wo aruọwha evaọ odibọgba ra ha, hayo otẹrọnọ abọ riẹ jọ o bi mu owhẹ ozọ, eme jabọ whọ gbẹ lẹ Jihova ha re o ru epọvo na k’owhẹ? Yare iẹe re o si ozodhẹ na no udu ra. Yare iẹe re o fiobọhọ k’owhẹ wo aruọwha evaọ iruo na. Fibae, jẹ uvi owọ jọ. Wọhọ oriruo, ru ọruẹrẹfihọ re who ruiruo kugbe ohwo nọ ọ riẹ kpahe abọ nọ o bi mu owhẹ ozọ na ziezi. O sae jọ usiuwoma eria ekiọthuọ, isẹri-ise iyẹrẹ, usiuwoma ọnyakuo, hayo isẹri-ise ifonu. Ẹsejọhọ o te were ọrivẹ ra re ọ kaki muhọ. Otẹrọ ere, muẹrohotọ re who wuhrẹ. Rekọ kru udu ga re whọ dawo iẹe.

18. Didi eghale ma re wo nọ ma te kru udu ga evaọ odibọgba mai?

¹⁸ Nọ who te kru udu ga, roro kpahe oware nọ u ti noi ze. Who te kru oma ga, whọ gbẹ kuvẹ re oyẹlẹ o ro owhẹ oma ha, whọ te nyaku iyẹrẹ iwoma evaọ ẹghale uzẹme na, iriruo nọ i bi vru mi owhẹ anwẹdẹ. Who ti wo evevọwẹ ọrọ ẹriẹ nnọ who ru Jihova eva were no ẹkwoma eruo oware nọ o ga owhẹ obọ. Whọ te ruẹ oghale gbe obufihọ riẹ evaọ obokparọ vi ozodhẹ ra. Ẹrọwọ ra ọ vẹ te ga viere. Evaọ uzẹme, whọ rẹ sae bọ ẹrọwọ amọfa ga ha ababọ ọra nọ whọ rẹ bọga eva okiọvo na.—Jud 20, 21.

19. Didi osohwa oghaghae o be hẹrẹ “e nọ i wo orọwọ”?

¹⁹ Ruabọhọ ẹbọga ẹrọwọ ra gbe ẹrọwọ ahwo nọ a wariẹ owhẹ họ. Whọ rẹ sai ru ere ẹkwoma Ẹme Ọghẹnẹ nọ whọ rẹ rọ bọ oma ra gbe amọfa ga, ẹkwoma ewuhrẹ kpahe iriruo ẹrọwọ Ebaibol jẹ ruẹ rae vevẹ, ẹkwoma omaruẹrẹhọ kẹ gbe abọ owo evaọ iwuhrẹ Ileleikristi, gbe ekruga uvẹ-ọghọ oghaghae ọ odibọgba ẹgbede na. Nọ who bi ru eware enana, riẹ nọ whọ rọ usu “e nọ i wo orọwọ.” Jẹ kareghẹhọ nọ itie ahwo nana a wo osohwa oghaghae. Ae họ otu nọ “i wo orọwọ nọ i siwi izi rai” na.b Jọ ẹrọwọ ra ọ gbẹ rro, ajọ Jihova Ọghẹnẹ ọ sẹro uzuazọ ra bẹdẹ bẹdẹ!

[Oruvẹ-obotọ]

Ẹvẹ Whọ te k’Uyo?

◻ Ẹvẹ Pọl o ro dhesẹ evaifihọ kpahe Ileleikristi Hibru na, kọ eme ma re wuhrẹ no onana ze?

◻ Fikieme eme nọ Pọl ọ ta kpahe Habakuk ọruẹaro na i je fo?

◻ Didi iriruo ẹrọwọ Ikereakere Pọl o ru vẹ?

◻ Didi obọdẹ edhere ẹbọ ẹrọwọ Pọl o dhesẹ?

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 15]

Nọ a lahiẹ e evaọ Filipai no, Pọl o kru udu ga re ọ ruabọhọ usiuwoma ota

[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 16]

Kọ whọ sai kru udu ga re whọ dawo abọ sa-sa isẹri-ise na?