Broke U Kiọkọ Kẹ Irumuomu Na?
“Kọ fiki eme [Jihova] who je . . . fibo nọ ohwo muomu ọ rẹ rọ raha ohwo nọ o kiẹrẹe vi ei?”—HABAKUK 1:13.
1. Okevẹ eriariẹ oruaro Jihova e te rọ vọ otọakpọ na soso?
KỌ ỌGHẸNẸ ọ te raha irumuomu na ẹdẹjọ? Otẹrọ ere, ẹvẹ ma te gbẹ hẹrẹ kri te? Ahwo evaọ kabọ kabọ akpọ na a be nọ oghẹrẹ enọ itieye na. Diẹse ma sae jọ duku iyo na? Ma sai duku ai evaọ eme eruẹaruẹ nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ ẹgba rọkẹ oke nọ a ve fihọ na. E k’omai imuẹro inọ kẹle na Jihova o ti bruoziẹ kpe irumuomu na. Okioye ọvo akpọ na kpobi ọ jẹ te “vọ avọ ẹriẹ oruaro ỌNOWO na, wọhọ epanọ ame ọ rẹ vọ abade.” Oyena họ eyaa eruẹaruẹ nọ e rrọ Ẹme Ọfuafo Ọghẹnẹ eva Habakuk 2:14.
2. Eme ọ esa ẹdhoguo obrukpe Ọghẹnẹ vẹ e rọ obe Habakuk?
2 Obe Habakuk nọ a kere evaọ ole 628 B.C.E. na u wo abasa ẹdhoguo obrukpe Jihova Ọghẹnẹ. Ẹdhoguo ivẹ evaọ usu enana i rugba no. Orọ ọsosuọ họ ẹdhoguo Jihova mukpahe orẹwho uvru Juda anwae. Kọ ẹvẹ kpahe orọ avivẹ na? Oye họ ẹdhoguo Ọghẹnẹ kpahe Babilọn okienyẹ na. Evaọ uzẹme, ma wo ẹjiroro kpobi nọ ma re ro wo imuẹro inọ ẹdhoguo avesa Ọghẹnẹ na ọ te tha. Uzẹme, ma rẹ sai rẹro erugba riẹ kẹle na. Fiki ikiẹrẹe nọ e be rria evaọ edẹ urere na, Ọghẹnẹ ọ te raha ahwo-akpọ emuemu kpobi no. Ọnọ ọ jọ usu rai kiọkọ o ti kuẹwẹ urere riẹ evaọ “ẹmo ologbo Ọghẹnẹ Erumeru” nọ ọ be tha kpata kpata na.—Eviavia 16:14, 16.
3. Eme ọ te via hrọ kẹ otu irumuomu na evaọ oke mai na?
3 Ẹmo ẹdẹ ologbo Ọghẹnẹ o bi sikẹle. Yọ ẹdhoguo obrukpe Ọghẹnẹ kpahe irumuomu na evaọ oke mai u muẹro wọhọ orugba ẹdhoguo Jihova kpahe Juda avọ Babilọn. Rekọ obọnana, dae rehọ iẹ nnọ ma rrọ Juda evaọ edẹ Habakuk? Eme ọ be via evaọ ẹkwotọ ọyena?
Ẹkwotọ nọ Ẹvohẹ Ọ Rọ
4. Usi eguegue vẹ Habakuk o yo?
4 Dae rehọ iẹe nọ whọ be ruẹ Habakuk ọruẹaro Jihova nọ ọ keria ehru ebọ ọpraprara riẹ, be reawere ofou odhedhẹ owọwọ na. Okwakwa ikporakporo o rọ akotọ riẹ. (Habakuk 1:1; 3:19, eme-obotọ) Rekọ Habakuk o yo usi eguegue jọ. Jehoakim Ovie Juda o kpe Yuraija no o te gbolo ori ọruẹaro na fihọ uki ahwo ugbotọ. (Jerimaya 26:23) Uzẹme, Yuraija ọ yọrọ evaifihọ Jihova ha, ọ dhozọ ọ tẹ dhẹ kpohọ Ijipti. Ghele na, Habakuk ọ riẹ nnọ orọnikọ ẹgwọlọ re ọ kpare orro Jihova o wha ozighi Jehoakim na ze he. Onana u muẹro rono orivo ovie na kpahe uzi Ọghẹnẹ gbe omukpahe rọkẹ Jerimaya ọruẹaro na gbe amọfa nọ a be gọ Jihova ze.
5. Eme ọ jọ uyero abọ-ẹzi evaọ Juda, kọ didi owọ Habakuk ọ jẹ kpahe iẹe?
5 Habakuk ọ ruẹ iwiri isẹnse nọ i bi kuye no ebọ iwou nọ e kẹle etẹe ze. Ahwo na a be mahe isẹnse na wọhọ egegagọ Jihova ha. Iruẹru egagọ erue nọ Jehoakim Ovie omuomu Juda o ro mu a bi ru na. Kinọ omovuọ! Irui-oviẹ e tẹ vọ aro Habakuk, ọ tẹ lẹ nọ: “O ỌNOWO, ẹvẹ me re bo ubo obọufihọ se owhẹ krite, nọ owhẹ ore yo ho? Hayo bo se owhẹ nọ ‘Oja yo’, no who re siwẹ hẹ? Fikieme who je bi ru omẹ ruẹ eware ethọthọ jẹ ruẹ ukpokpoma? Araha avọ ofu ọgaga e rọ aro mẹ; ohọre avọ ẹhẹriẹ e tẹ via. Fikiere uzi o gbẹ ga ha gbe oziẹ-okiẹrẹe ọ gbẹ rọ họ. Keme iruimuomu e wariẹ ikiẹrẹe họ, fikiere a tẹ be rẹriẹ uzẹme.”—Habakuk 1:2-4.
6. Eme ọ via kẹ uzi gbe ẹdhoguo-okiẹrẹe evaọ Juda?
6 Ẹhẹ, ọraha gbe ozighi e dafia. Oria kpobi nọ Habakuk o rri, ọ be ruẹ uye, ẹwhọ, ozighi. ‘Irirẹ i mu uzi no,’ u gbe wo ẹgba ha. Kọ ẹdhoguo-okiẹrẹe? Whaọ, “o gbẹ rọ” avọ obokparọ họ! O gbẹ be kparobọ họ. Ukpoye, “iruimuomu e wariẹ ikiẹrẹe họ,” be vẹ izi nọ a fihọ re e thọ evowa tu. Evaọ uzẹme, a “rẹriẹ uzẹme” no. A vẹ riẹ tu no. Rri epanọ eware e raha muotọ te no!
7. Eme Habakuk ọ gbamu nnọ o re ru?
7 Habakuk o te dhizu bi roro kpahe uyero na. Kọ o lẹliẹ e riẹ whrehe? Vievie! Nọ ọ kiẹ ukpokpoma idibo ẹrọwọ Ọghẹnẹ kpobi no, ọzae omarokpotọ ọnana ọ tẹ tae mu viere re o dikihẹ gaga wọhọ ọruẹaro Jihova. Habakuk ọ te ruabọhọ ewhowho ovuẹ Ọghẹnẹ—o tẹ make rọnọ ere oruo o rẹ wha uwhu sei.
Jihova Ọ Wha “Iruo” Igbunu Haro
8, 9. Didi “iruo” igbunu Jihova ọ be wha haro?
8 Evaọ eruẹaruẹ, Habakuk ọ ruẹ ahwo egagọ erue na, enọ i bi rri Ọghẹnẹ vo. Gaviezọ kẹ ẹme nọ Jihova ọ ta kẹ ae: “Riwi udevie erẹwho na, re whọ ruẹ; igbunu re i dhe owhẹ ọvẹ.” (Habakuk 1:5) Ẹsejọhọ, u gbe Habakuk unu kpahe oware nọ Ọghẹnẹ ọ be rọ t’ẹme kẹ irumuomu na enẹ. O te yo nọ Jihova ọ ta kẹ ae nọ: “Jọ u gb’owhai unu; keme iruẹru jọ e riẹ nọ me bi ru evaọ edẹ rai, onọ wha te rọwo ho a tẹ make tae k’owhai.” (NW ) Uzẹme, Jihova omariẹ o bi ru iruo nọ a te rọwo ho na. Rekọ didi iruo?
9 Habakuk ọ tẹ gaviezọ ziezi kẹ eme efa Ọghẹnẹ, nọ a kere fihọ Habakuk 1:6-11. Onana họ ovuẹ Jihova—yọ uvumọ ọghẹnẹ ọrue hayo ẹmẹdhọ owhuowhu ọ rẹ sai bru orugba riẹ dhe he: “Mẹ lẹliẹ ahwo Kaldia họ, orẹwho oyayare avọ ọwhọ, nọ ọ nya okẹkẹe akpọ na duwu, re a rehọ etọ nọ e rọ erai hi. Enọ e vọ avọ ozọ gbe idudu, nọ oziẹ-obro avọ oma-oro i re no oma rai tha. Enyenya rai i siawọ vi ekpẹ, a muozọ vi erao-ijihẹ owọwọ; edhẹ-enyenya rai e rẹ nya avọ omovia, e, edhẹ-enyenya rai a no ugbo ze, a siawọ vi ugo nọ o be ra nya e re emu. Fiki ofu ọgaga a rọ nyaze; idudu rai e karo kẹ ae. Enọ a mu a bu wọhọ uwẹkpẹ. A se ivie ẹkoko, jẹ be rehọ isu rai zaharo. A be hwẹ oria adhẹzọ rai kpobi, keme a tọ ẹkpẹ kuku no a vẹ whẹ e. Kẹse na a re ti hwere otu nọ o ruthọ kufiẹ wọhọ ofou, enọ ogaga rai e rọ ọghẹnẹ rai!”
10. Amono Jihova ọ be kpare ze?
10 Ẹvẹ onana o rọ unuovẹvẹ aruọruẹ te no obọ Oride na ze! Jihova ọ be kpare ahwo Kaldia ze, orẹwho ogaga Babilọn. Evaọ onya riẹ wariẹ “okẹkẹe akpọ na” họ, o ti fi eria buobu kparobọ. Kinọ idudu! Egbaẹmo ahwo Kaldia e vọ avọ “ozọ gbe idudu,” yoyoma avọ iguegue. O fi izi egaga obọ riẹ họ. ‘Oziobro avọ oma-oro i re no oma rai tha.’
11. Ẹvẹ who re dhesẹ egbaẹmo Babilọn nọ e te wọ ohọre ziọ Juda?
11 Enyenya Babilọn i siawọ vi ẹkpẹ ọgbohrẹ. Egbaẹmo riẹ i muozọ vi erao-ijihẹ nọ ohọo u bi kpe nọ e be gwọlọ emu evaọ aso. Avọ ọwhọ, ‘enyenya rai i bi zuawọ họ otọ na’ ababọ odiri. No ugbobọ Babilọn ze a rehọ ovao rri Juda. Avọ awọ nọ a bi si wọhọ ugo nọ u bi siawọ bru emamọ emuore, ahwo Kaldia a te vabọ tu ewegrẹ rai obọnana. Kọ onana o te jọ ọraha, ohọre ikpregede umutho isoja jọ ọvo? Kakaka! “Fiki ofu ọgaga a rọ nyaze,” wọhọ ogbaẹmo ulogbo nọ u bi zurie ze kẹ ọraha. Ovao rai o rọ avọ ọwhọ, a be dhẹ ruọ ofẹ ukiediwo-ọre kpohọ Juda avọ Jerusalẹm, be dhẹ vẹrẹ vẹrẹ wọhọ ofou ovatha-ọre. Egbaẹmo Babilọn a mu ahwo kpohọ igbo te epanọ a ro “bu wọhọ uwẹkpẹ.”
12. Eme họ uruemu ahwo Babilọn, kọ eme ọwegrẹ ọgaga nana o ro “ruthọ”?
12 Ogbaẹmo ahwo Kaldia a rẹ rehọ ivie gbe ikpahwo se ẹkoko, aikpobi a wo ẹgba nọ a rẹ rọ daeji hi. O ‘rehọ oria adhẹzọ rai kpobi j’ijehwẹ,’ keme ugbẹhẹ kpobi u re kie okenọ ahwo Babilọn a tẹ “tọ ẹkpẹ kuku” ẹkwoma ugbehru nọ a rẹ bọ re a gadiẹ ruẹe. Eva oke nọ Jihova o ve fihọ, ọwegrẹ ologbo na ‘o ti hwere vrẹ wọhọ ofou.’ Evaọ ohọre nọ ọ te wọ bru Juda avọ Jerusalẹm, ‘o ti ruthọ’ fiki oma nọ a nwa ahwo Ọghẹnẹ. Nọ obokparọ ọkpakpata na ọ tẹ vrẹ no, oletu ahwo Kaldia o ti s’eha nọ: ‘Ogaga onana u no obọ ọghẹnẹ mẹ ze.’ Rekọ ọ riẹ oware ovo ho!
Uvi Ehri kẹ Ẹruore
13. Fikieme Habakuk ọ jẹ vọ avọ ẹruore gbe evaifihọ?
13 Avọ ẹvi otoriẹ ẹjiroro Jihova, ẹruore ọ tẹ be rro evaọ udu Habakuk. Evaọ evaifihọ ọvọvọ, ọ tẹ be t’ẹme oruaro Jihova. Wọhọ epanọ ma muẹrohọ eva Habakuk 1:12 na, ọruẹaro na ọ ta nọ: ‘O ỌNOWO Ọghẹnẹ mẹ, Ọrẹri Ọvo mẹ, whẹ ọ rọ nọ emuhọ ze? Who re whuẹ hẹ.’ Evaọ uzẹme, Jihova yọ Ọghẹnẹ “rite bẹdẹ bẹdẹ.”—Ol. 90:1, 2.
14. Didi edhere ikọ-erue Juda a nya no?
14 Bi roro kpahe eruẹaruẹ nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ riẹ jẹ be ghọghọ evaọ areghẹ nọ o wo, ọruẹaro na o te fibae nọ: “O ỌNOWO, whọ rehọ e rai mu kẹ ẹdhoguo; jegbe owhẹ, O utho, whọ rehọ e rai mu kẹ uye okẹ.” Ọghẹnẹ o bruoziẹ kpe ikọ-erue Juda no, yọ a rọ otọ ọwhọkuo, ozọ-usio ogaga no obọ Jihova ze. A hai rri bru rie wọhọ Utho rai, uvi ẹgba ọvuọvo nọ ọ rọ, adhẹzọ, gbe Ehri esiwo. (Olezi. 62:7; 94:22; 95:1) Ghele na, isu ikọ-erue Juda a si kẹle Ọghẹnẹ hẹ, a tẹ ruabọhọ ekienyẹ egegagọ iwowolẹ Jihova.
15. Ẹvẹ a sae rọ tanọ Jihova o ro wo “[ẹro ezi] nọ o re ri umuomu hu”?
15 Uyero onana o wha ọkora ologbo se ọruẹaro Jihova. Fikiere ọ tẹ ta nọ: “Whẹ nọ o wo [ẹro ezi] nọ o re ri umuomu hu, nọ o re ri oware othọthọ họ.” (Habakuk 1:13) Ẹhẹ, Jihova họ ọnọ o wo “[ẹro ezi] nọ o re ri umuomu hu,” koyehọ, re ọ kuvẹ kẹ eyoma-oruo.
16. Ẹvẹ whọ sae rọ rehọ eme obọ ra wariẹ eme nọ a kere fihọ Habakuk 1:13-17 na?
16 Fikiere Habakuk o wo enọ idhọvẹ jọ fihọ iroro. Ọ nọ inọ: “Kọ fiki eme who je bi ri enọ e rọwo ho avọ ethathọ, je fibo nọ ohwo muomu ọ rẹ rọ raha ohwo nọ o kiẹrẹe vi ei? Keme who ru ahwo wọhọ iyei nọ e rọ obọ abade, wọhọ eware nọ i re siẹ nọ i wo osu hu. Ọ rehọ oghọlọ si ai kpobi ze, ọ rehọ uwe mu ai o te si ai kuku eva osakrosa riẹ fikiere ọ tẹ ghọghọ jẹ gọdiẹ, fikiere o te dheidhe kẹ uwe riẹ ọ tẹ mahọ idhe kẹ osakrosa riẹ; keme fiki rai o je bi yere uzuazọ ọdafe, jẹ be re okpemu. Kọ ọ gbẹ hae ru uwe riẹ ofofe, jẹ rehọ ahae kpe erẹwho na ababọ ohrọ bẹdẹ?”—Habakuk 1:13-17.
17. (a) Evaọ ẹhọre Juda gbe Jerusalẹm, ẹvẹ ahwo Babilọn a bi ro ru ẹjiroro Ọghẹnẹ gba? (b) Eme Jihova o ti rovie kẹ Habakuk?
17 Evaọ ẹhọre Juda avọ okpẹwho ologbo riẹ, Jerusalẹm, ahwo Babilọn a ti ru oreva rai. A te riẹ hẹ inọ Ọghẹnẹ ọ be rehọ ai wha ẹdhoguo okiẹrẹe riẹ haro rọ so ahwo nọ e kare ẹrọwọ. O rẹ lọlọhọ re ma ruẹ oware nọ o soriẹ nọ o rọ jọ bẹbẹ kẹ Habakuk re o wo otoriẹ oware nọ Ọghẹnẹ ọ jẹ rehọ ahwo Babilọn emuemu na wha ẹdhoguo Riẹ haro. Ahwo Kaldia egeva na a rọ egegagọ Jihova ha. A rri ahwo-akpọ wọhọ ‘iyei hayo eware nọ i re siẹ’ gheghe nọ a re mu je su. Igbunu Habakuk kpahe eme enana u ti kri hi. Jihova o ti dhesẹ kẹ ọruẹaro riẹ obọnana inọ ahwo Babilọn a te jọ ababọ uye he fiki uvou-uthei ọraha gbe isiuru azẹ-okpe rai.—Habakuk 2:8.
Omaruẹrẹhọ kẹ Eme Jihova Efa
18. Eme ma rẹ sai wuhrẹ no uruemu Habakuk ze, wọhọ epanọ a jọ Habakuk 2:1 dhesẹ iẹe na?
18 Rekọ, obọnana, Habakuk ọ tẹ be hẹrẹ re o yo eme Jihova efa rọ kẹe. Ọruẹaro na avọ udu ọ ta nọ: “Me re mudhe re me roro, re mẹ ria uwou ukpehru na, re me riwi mẹ ruẹ onọ ọ rẹ te ta kẹ omẹ, gbe onọ me re ti yo kpahe eware nọ me bo ubo rai na.” (Habakuk 2:1) Habakuk o wo isiuru gaga kpahe oware nọ Ọghẹnẹ ọ te rehiẹe ta wọhọ ọruẹaro. Ẹrọwọ inọ Jihova yọ Ọghẹnẹ nọ ọ rẹ kuvẹ kẹ eyoma ha u ru rie jọ oware igbunu kẹe inọ eyoma ọ be kparobọ, rekọ ọ gwọlọ rehọ ọkpọvio iroro kpobi nọ ọ nyaze. Whaọ, kọ ẹvẹ kpahe omai? Ma te bi roro kpahe oware nọ a ro vu eware iyoma jọ wa, evaifihọ mai kpahe ẹrẹreokie Jihova Ọghẹnẹ u re fiobọhọ k’omai kpomamu jẹ hẹrẹ iẹe.—Olezi 42:5, 11.
19. Evaọ orugba eme ọ Ọghẹnẹ kẹ Habakuk, eme ọ via kẹ ahwo Ju nọ i vru no na?
19 Evaọ orugba eme riẹ kẹ Habakuk, Ọghẹnẹ o brukpe orẹwho uyoma ahwo Ju ẹkwoma ahwo Babilọn nọ ọ kuvẹ re a raha Juda. Evaọ 607 B.C.E., a tẹ raha Jerusalẹm gbe etẹmpol riẹ, kpe ekpako gbe emaha, a te mu ibuobu kpohọ igbo. (2 Iruẹru-Ivie 36:17-20) Nọ a rria igbo kri no evaọ Babilọn, okiọkotọ ẹrọwọ ahwo Ju a te zihe ziọ ẹwho rai a tẹ wariẹ bọ etẹmpol na. Rekọ, uwhremu na ahwo Ju na a tẹ wariẹ kie siọ Jihova ba—maero nọ a siọ Jesu wọhọ Mesaya na.
20. Ẹvẹ Pọl ọ rọ rehọ Habakuk 1:5 ta kpahe ẹsiọ Jesu?
20 Wọhọ epanọ Iruẹru 13:38-41 o ta, Pọl ukọ na o dhesẹ kẹ ahwo Ju evaọ Antiọk oware nọ u dhesẹ re a siọ Jesu re a rri idhe ẹtanigbo riẹ vo. Be wariẹ eme Habakuk 1:5 no uko Septuagint ọrọ Griki ze, Pọl ọ tẹ vẹvẹ unu nọ: “Wha yọrọ oma, ogbẹrọ ere he, onọ a ta evaọ eruẹaro na u veti kienẹ owhai: ‘Riri, whai ejọjẹfiẹ, ugbe owhai unu, wha vru, keme mẹ rọ evaọ edẹ rai ru iruo, iruo nọ e rẹ sai mu owhai ẹro vievie he, o tẹ make rọnọ ohwo o dhesẹ irai vevẹ kẹ owhai.’ ” Evaọ orugba eme ọ Pọl, orugba avivẹ Habakuk 1:5 ọ tẹ romavia okenọ egbaẹmo ahwo Rom a raha Jerusalẹm avọ etẹmpol riẹ evaọ 70 C.E.
21. Ẹvẹ ahwo Ju evaọ edẹ Habakuk a rri “iruo” Ọghẹnẹ nọ ọ te rọ rehọ ahwo Babilọn raha Jerusalẹm?
21 Rọkẹ ahwo Ju erọ edẹ Habakuk, “iruo” Ọghẹnẹ nọ ọ te rọ rehọ ahwo Babilọn ze te raha Jerusalẹm o kare iroro keme okpẹwho oyena họ ẹta egagọ Jihova gbe oria nọ o wholo na. (Olezi 132:11-18) Fikiere, a te raha Jerusalẹm ẹdọvo ho. A te mahe etẹmpol riẹ ẹdọvo ho. A ti fi uwou uvie Devidi kparobọ ẹdọvo ho. Avro ọ riẹ gaga inọ Jihova ọ rẹ kuvẹ re oware utioye o via. Rekọ ẹkwoma Habakuk, Ọghẹnẹ ọ kẹ unuovẹvẹ buobu inọ eware idudu enana e te via. Yọ ikuigbe e kẹ imuẹro inọ e via wọhọ epanọ a ruẹaro rai na.
“Iruo” Igbunu Ọghẹnẹ Evaọ Edẹ Mai
22. Eme ọ te jọ “iruo” igbunu Jihova evaọ edẹ mai na?
22 Kọ Jihova o bi ti ru “iruo” igbunu evaọ oke mai na re? Jọ u mu owhẹ ẹro inọ o ti ru ei, dede nọ otu egbavro a rẹ rọwo oyena ha. Oke onana, iruo igbunu Jihova e te jọ ọraha Kristẹndọm. Wọhọ Juda anwae, ọ be ta nọ ọ be gọ Ọghẹnẹ rekọ o gbeku gaga no. Jihova o ti ru re a si abọ eyero egagọ Kristẹndọm kpobi no kẹle na, te “Babilọn Ologbo” na kpobi, isuẹsu egagọ ọrue akpọ na.—Eviavia 18:1-24.
23. Eme ẹzi Ọghẹnẹ o wọ Habakuk nya i ru?
23 Jihova o wo iruo efa kẹ Habakuk taure a tẹ te raha Jerusalẹm evaọ 607 B.C.E. Eme Ọghẹnẹ ọ gbẹ te ta kẹ ọruẹaro riẹ? Whaọ, Habakuk o ti yo eware nọ e te wọe tọlọ okwakwa ikporakporo riẹ re ọ suile kẹ Jihova evaọ ile-uweli olẹ. Rekọ, orọ ọsosuọ, ẹzi Ọghẹnẹ ọ te wọ ọruẹaro na re o whowho iye ilogbo. Evaọ uzẹme, o te were omai re ma riẹ kpahe otofa udidi eme eruẹaruẹ Ọghẹnẹ itieye na kẹ oke nọ a ve fihọ na. Fikiere joma gbẹ kezọ kẹ eruẹaruẹ Habakuk na.
Kọ Whọ Kareghẹhọ?
• Didi iyero e jọ Juda evaọ edẹ Habakuk?
• Didi “iruo” igbunu Jihova ọ wha haro evaọ oke Habakuk?
• Didi ehri ẹruore Habakuk o wo?
• Didi “iruo” igbunu Ọghẹnẹ ọ te wha haro evaọ edẹ mai na?
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 15]
U gbe Habakuk unu oware nọ Ọghẹnẹ ọ rọ kẹ emuemu uvẹ re o dafia. Kọ u bi gbe owhẹ unu?
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 16]
Habakuk ọ ruẹaro okpẹtu kẹ ẹkwotọ Juda evaọ abọ ahwo Babilọn
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 16]
Eware ọraha Jerusalẹm nọ a tọ via, onọ a raha evaọ 607 B.C.E.