Ru “Ẹruore Usiwo” Ra Lo!

“Rọ etu ẹruore usiwo mai tuwu.”—1 AHWO TẸSALONIKA 5:8.

1. Ẹvẹ “ẹruore usiwo” o re ro fiobọhọ evaọ akothiwo?

ẸRUORE inọ a ti siwi ohwo ọ sai fiobọhọ kẹe kruga makọ evaọ otọ uyero okpẹtu nọ ọ mae rro. Ohwo nọ okọ u zue nọ o bi vori evaọ ehru akpala ọ rẹ sai thihakọ krẹkri ọ tẹ riẹ nọ ahwo a be dhogbo ze. Epọvo na re, evaọ ikpe idu buobu, ẹruore “usiwo ỌNOWO na” ọ sẹro ezae gbe eyae ẹrọwọ no evaọ etoke ukpokpoma, yọ ẹruore ọnana o ri su kpohọ omovuọ họ. (Ọnyano 14:13; Olezi 3:8; Ahwo Rom 5:5; 9:33) Pọl ukọ na o dhesẹ “ẹruore usiwo” na wọhọ “etu” ọ ẹgọ-ẹmo abọ-ẹzi Oleleikristi. (1 Ahwo Tẹsalonika 5:8; Ahwo Ẹfẹsọs 6:17) Ẹhẹ, evaifihọ mai inọ Ọghẹnẹ o ti siwi omai o rẹ thọ ẹgba iroro mai, fiobọhọ k’omai sẹro ereghẹ mai ghelọ okpẹtu, ọwọsuọ, gbe edawọ.

2. Evaọ idhere vẹ “ẹruore usiwo” na o rọ rrọ oware nọ u wuzou kẹ egagọ uzẹme?

² “Ẹruore kpahe obaro na ọ jọ uruemu ọ akpọ ahwo orẹwho egedhọ na ha,” akpọ nọ ọ wariẹ Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ họ na, ere The International Standard Bible Encyclopedia o ta. (Ahwo Ẹfẹsọs 2:12; 1 Ahwo Tẹsalonika 4:13) Ghele na, “ẹruore usiwo” na yọ uzedhe ọ okwakwa egagọ uzẹme. Ẹvẹ o rọ rrọ ere? Orọ ọsosuọ, usiwo idibo Jihova u w’obọ kugbe odẹ omobọ riẹ. Ọso-ilezi na Asaf ọ lẹ nọ: “Fiobọhọ kẹ omai, O Ọghẹnẹ usiwo mai, fiki oruaro odẹ ra; siwi omai.” (Olezi 79:9; Izikiẹl 20:9) Ofariẹ, ewo evaifihọ kpahọ eghale nọ Jihova ọ yeyaa rai u wuzou kẹ ewo emamọ usu kugbei. Enẹ Pọl o fi rie họ: “O rẹ bẹbẹ re ohwo ọ were Ọghẹnẹ ababọ ẹrọwọ. Keme ohwo kpobi nọ o bikẹle Ọghẹnẹ ọ rẹ rọwo nọ Ọghẹnẹ ọ rọ, jegbe [nọ] ọ rẹ te hwosa kẹ e nọ e guọlọ e riẹ.” (Ahwo Hibru 11:6) Ofariẹ, Pọl o dhesẹ nọ usiwo enọ i kurẹriẹ họ ugogo ẹjiroro jọ nọ o lẹliẹ Jesu nyaze otọakpọ. O whowho nọ: “Ẹme na ghinọ [uzẹme] u fo re a rehọ iẹe gba, a nọ, Kristi Jesu ọ ze eva akpọ na ti siwi erahaizi.” (1 Timoti 1:15) Yọ Pita ukọ na ọ t’ẹme fodẹ usiwo wọhọ ‘ekuhọ [hayo, erere] ẹrọwọ mai.’ (1 Pita 1:9) U re vevẹ, o rọ ziezi re ma rẹro usiwo. Rekọ ghinọ eme họ usiwo? Kọ eme o gwọlọ re a woi?

Eme Họ Usiwo?

3. Oghẹrẹ usiwo vẹ idibo Jihova ọ oke anwae a ruẹ?

³ Evaọ Ikereakere Hibru na, “usiwo” u re dhesẹ esiwo no okienyẹ hayo no ozighi, uwhu ikpregede. Wọhọ oriruo, nọ o se Jihova “osiwi” no, Devidi ọ tẹ ta nọ: “Ọghẹnẹ mẹ, utho mẹ, . . . ọzadhe mẹ gbe adhẹzọ mẹ, Osiwi mẹ; who siwi omẹ no ukpokpoma. Me bo se ỌNOWO na ọnọ o fo ajiri, ọ tẹ thọ omẹ no obọ ewegrẹ mẹ.” (2 Samuẹle 22:2-4) Devidi ọ riẹ nọ Jihova ọ rẹ gaviezọ okenọ idibo ẹrọwọ Riẹ a te bo rọkẹ obufihọ.—Olezi 31:22, 23; 145:19.

4. Didi ẹruore kpahe uzuazọ obaro idibo Jihova taure oke Ileleikristi u te ti te a wo?

⁴ Idibo Jihova taure oke Ileleikristi u te ti te a wo ẹruore uzuazọ obaro na re. (Job 14:13-15; Aizaya 25:8; Daniẹl 12:13) Evaọ uzẹme, eyaa usiwo buobu nọ a re duku evaọ Ikereakere Hibru na i wo otofa eruẹaruẹ kpahe usiwo nọ o mae rro—onọ u re su kpohọ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. (Aizaya 49:6, 8; Iruẹru 13:47; 2 Ahwo Kọrint 6:2) Evaọ edẹ Jesu, ahwo Ju buobu a je rẹro uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ, rekọ a jẹ Jesu rehọ họ wọhọ usiavẹ nọ u re su ai kpohọ ewo ẹruore rai. Jesu ọ ta kẹ isu egagọ oke riẹ nọ: “Wha bi riwi ikerakere na, keme wha roro nọ eva rai, wha je wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ; yọ enana họ enọ i se isẹi kẹ omẹ.”—Jọn 5:39.

5. Eme họ otofa usiwo?

⁵ Ẹkwoma Jesu, Ọghẹnẹ o dhesẹ otofa usiwo kpobi vọvọ. U kugbe obusino rono esuo uzioraha, no igbo egagọ erue, no akpọ nọ Setan ọ be kpọ, no ozodhẹ ohwo-akpọ, je tube no ozodhẹ uwhu. (Jọn 17:16; Ahwo Rom 8:2; Ahwo Kọlọsi 1:13; Eviavia 18:2, 4) Ukuhọ riẹ, rọkẹ idibo ẹrọwọ Ọghẹnẹ, usiwo nọ u no obọ Ọghẹnẹ ze u dhesẹ orọnikọ esiwo no okienyẹ gbe awa ọvo ho rekọ te uvẹ nọ a re ro wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. (Jọn 6:40; 17:3) Jesu o wuhrẹ nọ rọkẹ “uthuru okakao” na, usiwo u dhesẹ ẹkpare kpohọ uzuazọ obọ odhiwu re a w’obọ kugbe Kristi evaọ esuo Uvie. (Luk 12:32) Rọkẹ ahwo-akpọ nọ i kiọkọ, usiwo u dhesẹ ezihe kpohọ uzuazọ ogbagba gbe usu kugbe Ọghẹnẹ onọ Adamu avọ Ivi a reawere riẹ evaọ ọgbọ Idẹn taure a tẹ te thuzi. (Iruẹru 3:21; Ahwo Ẹfẹsọs 1:10) Uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ otọ eyero aparadase otiọye na họ ẹjiroro ọsosuọ Ọghẹnẹ rọkẹ ohwo-akpọ. (Emuhọ 1:28; Mak 10:30) Ghele na, ẹvẹ ezihe kpohọ eyero otiọye na o rọ lọhọ?

Otọhotọ kẹ Usiwo —Ẹtanigbo Na

6, 7. Eme họ ẹkẹ-abọ Jesu evaọ usiwo mai?

⁶ Usiwo ebẹdẹ bẹdẹ o lọhọ ẹkwoma idhe ẹtanigbo Kristi ọvo. Fikieme? Ebaibol na o ru rie vẹ nọ okenọ Adamu ọ thuzi, ọ tẹ “zẹ” omariẹ gbe uyẹ obaro riẹ kpobi, kugbe omai, fihọ uzioraha—fikiere o tẹ gwọlọ ẹtanigbo otẹrọnọ ahwo-akpọ a ti wo uvi ẹruore. (Ahwo Rom 5:14, 15; 7:14) A rehọ arao nọ a ro dheidhe evaọ otọ Uzi Mosis na ro dhesẹ ẹtanigbo nọ Ọghẹnẹ ọ te rọ kẹ ahwo-akpọ kpobi. (Ahwo Hibru 10:1-10; 1 Jọn 2:2) Jesu họ ohwo nọ idhe riẹ i ru iruẹru otofa eruẹaruẹ eyena gba. Ẹnjẹle Jihova o whowho taure a te ti yẹ Jesu nọ: “O re ti siwi ahwo riẹ no izieraha rai.”—Matiu 1:21; Ahwo Hibru 2:10.

⁷ Ọmọtẹ-kọkọ nọ a re se Meri ọye o yẹ Jesu evaọ edhere igbunu, yọ wọhọ Ọmọ Ọghẹnẹ, ọ reuku uwhu no obọ Adamu ze he. Uzẹme nana kugbe edhere edikihẹga ọgbagba riẹ o ru uzuazọ riẹ wo aghare nọ o gwọlọ re a wariẹ dẹ ahwo-akpọ no uzioraha gbe uwhu. (Jọn 8:36; 1 Ahwo Kọrint 15:22) Wo ohẹriẹ no ahwo-akpọ efa, a bruoziẹ uwhu kpe Jesu fiki uzioraha ha. Ẹjiroro nọ ọ rọ ziọ otọakpọ họ re ọ “rọ uzuazọ riẹ ta ibuobu.” (Matiu 20:28) Nọ o ru ere no, Jesu nọ a kpare ze jẹ kẹ agbara-uvie no na ọ rẹ sae kẹ ohwo kpobi nọ ọ nyate ute Ọghẹnẹ usiwo.—Eviavia 12:10.

Eme O Gwọlọ re A Wo Usiwo?

8, 9. (a) Ẹvẹ Jesu ọ rọ kuyo onọ osu ọmoha ọdafe jọ kpahe usiwo? (b) Ẹvẹ Jesu ọ rọ rehọ uvẹ nana ro wuhrẹ ilele riẹ?

⁸ Okejọ o jariẹ nọ osu ọmoha ọdafe ohwo Izrẹl jọ ọ rọ nọ Jesu nọ: “Eme me re ruẹ re mẹ reuku uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ?” (Mak 10:17) Ẹsejọhọ onọ riẹ u dhesẹ iroro ahwo Ju nọ e d’otọ fia evaọ oke riẹ—inọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ iruo ezi jọ yọ ẹkwoma eruo iruo eyena buobu, ohwo ọ sai wo usiwo no obọ Ọghẹnẹ ze. Rekọ oghẹrẹ omarọkẹ afe oyena ọ sai no iroro oriobọ ze. Iruo itieye na e sae rehọ ẹruore usiwo nọ o muẹro ze he, keme ohwo-akpọ sebaẹgba ọvuọvo ọ sae ghinẹ nyate ute Ọghẹnẹ hẹ.

⁹ Evaọ uyo kẹ onọ ọzae na, Jesu ọ kareghẹhọ iẹe ọvo nọ o re yoẹme kẹ ijaje Ọghẹnẹ. Osu ọmoha na ọ tẹ kẹ Jesu imuẹro kpata kpata nnọ o bi koko ai no anwọ emaha riẹ ze. Uyo riẹ o wọ Jesu dhesẹ uyoyou kẹe. Jesu ọ tẹ ta kẹe nọ: “Oware ovo u kiọkọ kẹ owhẹ: Kpo, zẹ eware kpobi nọ who woi, whọ rọ kẹ iyogbere, who re ti wo efe eva obọ odhiwu. Whọ nyaze, lele omẹ.” Rekọ ọmoha na ọ tẹ nyavrẹ avọ uweri, “epanọ ọ rọ [ọnọ] o wo eware buobu.” Kẹsena Jesu o te dhesẹ kẹ ilele riẹ nọ omaduhọ ekwakwa akpọ na gaga o rẹ whaha ewo usiwo. O fibae nọ ohwo ọvo ọ sai wo usiwo ho ẹkwoma omodawọ omobọ riẹ. Rekọ Jesu ọ tẹ ta haro jẹ kẹ ae imuẹro nọ: “Rọkẹ ahwo, o re bẹbẹ, rekọ o rọ obọ Ọghẹnẹ ere he: keme Ọghẹnẹ ọ rẹ sai ru eware kpobi.” (Mak 10:18- 27; Luk 18:18- 23) Ẹvẹ usiwo o rọ lọhọ?

10. Didi itee ma rẹ nyate hrọ re ma wo usiwo?

¹⁰ Usiwo yọ okẹ no obọ Ọghẹnẹ ze, rekọ o rẹ nyaze kpregede he. (Ahwo Rom 6:23) Ugogo itee jọ e riẹ nọ omomọvo ọ rẹ nyate hrọ re o te kẹ okẹ oyena. Jesu ọ ta nọ: “Ọghẹnẹ o you akpọ na hrọ, ọ jẹ rehọ Ọmọvo riẹ kẹ, re kohwo kohwo nọ ọ rọwo riẹ o gbe vrẹ hẹ rekọ o re wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ.” Yọ Jọn ukọ na o fibae nọ: “Ọnọ ọ rọwo Ọmọ na o wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ; rekọ ọnọ o yo ẹme Ọmọ na ha ọ rẹ sae ruẹ uzuazọ họ.” (Jọn 3:16, 36) U re vevẹ, Ọghẹnẹ ọ gwọlọ ẹrọwọ gbe ẹmeoyo mi omomọvo ọnọ ọ gwọlọ wo usiwo ebẹdẹ bẹdẹ. Omomọvo ọ rẹ jiroro na sọ ọ rẹ jẹ ẹtanigbo na rehọ je lele ithihawọ Jesu.

11. Ẹvẹ ohwo-akpọ sebaẹgba ọ sai ro wo ọjẹrehọ Jihova?

¹¹ Nọ ma gba ha na, o rọ ẹkoma mai hi re ma yoẹme yọ o lọhọ họ re ma yoẹme gbagba. Oye jabọ nọ Jihova ọ jẹ ruẹrẹ ẹtanigbo na họ re u ruru izieraha mai. Ghele na, ma rẹ daoma hrọ kẹse kẹse re ma nya lele idhere Ọghẹnẹ. Wọhọ epanọ Jesu ọ ta kẹ osu ọmoha ọdafe na, ma re koko ijaje Ọghẹnẹ hrọ. Ere oruo o rẹ wha orọnikọ ọjẹrehọ Ọghẹnẹ ze ọvo ho rekọ te oghọghọ ulogbo, keme “ijaje riẹ erọ owha ogbẹgbẹdẹ hẹ”; e rọ “eri.” (1 Jọn 5:3; Itẹ 3:1, 8) Ghele na, o lọhọ họ re a kru ẹruore usiwo na.

“Họre kẹ Orọwọ Na”

12. Ẹvẹ ẹruore usiwo ọ rẹ rọ kẹ Oleleikristi ẹgba whaha edawọ ogbekuo?

¹² Jud olele na ọ jẹ gwọlọ kere sẹ Ileleikristi ọsosuọ kpahe ‘usiwo nọ a wo kugbe.’ Dede na, eyero iruemu ethọthọ nọ e d’otọ fia na e tẹ gba ei họ re ọ kẹ inievo riẹ ohrẹ re a “họre kẹ orọwọ na.” Ẹhẹ, re a wo usiwo u te he re a wo ẹrọwọ, dadamu uvi ẹrọwọ Ileleikristi na, je yoẹme okenọ eware kpobi e tẹ be riẹ nya. Omarọkẹ mai rọkẹ Jihova o rẹ ga te epanọ o re ro fiobọhọ k’omai whaha edawọ gbe ikpomahọ ogbekuo. Ghele na, ọfariẹ-ogbe nọ o bu thomawa, orivo rọkẹ udu-esuo, ẹhẹriẹ, gbe avro i je gbe iroro gbe uruemu ukoko ikpe-udhusoi ọsosuọ na ku. Re o fiobọhọ kẹ ae họre iroro itieye na, Jud ọ tuduhọ ibe Ileleikristi riẹ awọ re a w’otoriẹ ẹjiroro rai: “Iyoyou, wha rọ orọwọ ọrẹri rai yọrọ oma rai whẹro, wha lẹ evaọ Ẹzi Ẹri na; jẹ yọre oma rai eva uyoyou Ọghẹnẹ na; wha hẹrẹ ohrọ-oriọ Ọnowo mai Jesu Kristi rite uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ.” (Jud 3, 4, 8, 19-21) Ẹruore ewo usiwo o sae kẹ ae ẹgba evaọ ohọre rai re a jọ fuafo evaọ uruemu.

13. Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ ma rẹ se ẹjiroro aruoriwo Ọghẹnẹ hẹ?

¹³ Jihova Ọghẹnẹ o rẹro uruemu uwoma oriruo no obọ enọ ọ te kẹ usiwo ze. (1 Ahwo Kọrint 6:9, 10) Ghele na, orọnikọ ẹnyate itee uruemu Ọghẹnẹ u dhesẹ nọ a re gu amọfa ẹdhọ họ. Orọnikọ ma re ti broziẹ eyerikuhọ ebẹdẹ bẹdẹ erivẹ mai hi. Ukpoye, Ọghẹnẹ o ti ru ere, wọhọ epanọ Pọl ọ ta kẹ ahwo Griki nọ e jọ Athẹns nọ: “Keme o bru ẹdẹ no, nọ o ti ro guẹdhọ akpọ na avọ ẹrẹreokie evaọ obọ ohwo nọ o romu vẹre ino”—Jesu Kristi. (Iruẹru 17:31; Jọn 5:22) Otẹrọnọ ma be rria avọ ẹrọwọ nọ ma fihọ ẹtanigbo Jesu, ma re du dhozọ ẹdẹ ẹdhoguo nọ ọ be tha na ha. (Ahwo Hibru 10:38, 39) Oware nọ o r’oja họ ma rẹ “se aruoriwo Ọghẹnẹ [ọruẹrẹhọ mai kugbei ẹkwoma ẹtanigbo na] ba e mi kufiẹ” ẹkwoma ekie kẹ iroro gbe uruemu ethọthọ. (2 Ahwo Kọrint 6:1) Ro fibae, ẹkwoma obufihọ kẹ amọfa re a wo usiwo, yọ ma bi dhesẹ nọ ma rẹ se ẹjiroro aruoriwo Ọghẹnẹ hẹ. Ẹvẹ ma sai ro fiobọhọ kẹ ae?

Ẹghale Ẹruore Usiwo Na

14, 15. Amono Jesu o ro mu re a whowho emamọ usi usiwo na?

¹⁴ Nọ ọ jẹ wariẹ eme Joẹl ọruẹaro na, Pọl o kere nọ: “Kohwo kohwo nọ ọ be fa odẹ Ọnowo a re ti siwi ei.” O te fibae nọ: “Rekọ kẹvẹ ahwo a re ti ro se odẹ ohwo nọ a re rọwo ho? Jegbe ẹvẹ a rẹ te rọ rọwo ohwo nọ a ti yo usi riẹ hẹ? Ẹvẹ a re ro yo ababọ ọtusiuwoma?” Awọ jọ evaọ obaro, Pọl ọ riobọhọ nọ ẹrọwọ ọyena ọ rẹ nya ze kpregede he; ikpoye, o re lele “epanọ ohwo o yo,” koyehọ, “ovuẹ Kristi na.”—Ahwo Rom 10:13, 14, 17; Joẹl 2:32.

¹⁵ Ono ọ te wha “ovuẹ Kristi na” ro se erẹwho na? Jesu o mu iruo yena họ obọ ilele riẹ—enọ a wuhrẹ “eme” na no. (Matiu 24:14; 28:19, 20; Jọn 17:20) Ma te bi ru iruo usiuwoma ota Uvie na gbe iruo aru-ilele na, yọ ma bi ru oware nọ Pọl ukọ na o kere kpahe na, oke nana eme Aizaya ọ jẹ wariẹ anọ: “Kinọ eru awọ ahwo nọ a be ta usiuwoma!” O tẹ make rọnọ ibuobu a jẹ emamọ usi nọ ma wha se ai rehọ họ, evawọ mai i gbe wo “eru” kẹ Jihova.—Ahwo Rom 10:15; Aizaya 52:7.

16, 17. Didi ẹjiroro agbava iruo usiuwoma ota mai u bi ru?

¹⁶ Erugba iruo nana u re ru obọdẹ ẹjiroro ivẹ gba. Orọ ọsosuọ, a rẹ vuẹ emamọ usi na hrọ re a ru odẹ Ọghẹnẹ kpehru re enọ e gwọlọ usiwo a riẹ oria nọ a rẹ nya. Pọl o wo otoriẹ abọ iruo nana. Ọ ta nọ: “Kemena ere Ọnowo ọ ta kẹ omai annọ, ‘Mẹ rọ owhẹ mu re whọ jọ elo kẹ ahwo Egedhọ, re whọ wha usiwo iduwu eka avọ eka akpọ na.’ ” Fikiere, wọhọ ilele Kristi, omomọvo mai o re w’abọ hrọ evaọ ovuẹ usiwo na orehọ se ahwo.—Iruẹru 13:47; Aizaya 49:6.

¹⁷ Orọ avivẹ, ewhowho emamọ usi na o rọ otọhotọ kẹ ẹdhoguo okiẹrẹe Ọghẹnẹ. Jesu ọ ta kpahe ẹdhoguo ọyena nọ: “Rekọ nọ Ọmọ ohwo ọ te tha eva oruaro riẹ, gbe ikọ-odhiwu kpobi a viẹ, kẹsena ọvẹ te keria ehru akaba oruaro riẹ. Erẹwho kpobi i re ti kuku aro riẹ ọ vẹ te hẹriẹ ae ọjọ nọ ọjọ wọhọ epanọ othuru-igodẹ ọ rẹ hẹriẹ igodẹ no ewe.” Dede nọ ẹdhoguo gbe ẹhẹriẹ na e te jọ oke “nọ Ọmọ ohwo ọ te tha eva oruaro riẹ,” iruo usiuwoma ota na o be rehọ uvẹ rọkẹ ahwo nẹnẹ re a vuhu inievo abọ-ẹzi Kristi mu re a ru iruo ro fiobọhọ kẹ ae rọkẹ usiwo omobọ rai.—Matiu 25:31-46.

Yọrọ “Ẹriẹ Evavọ Umuẹro Ẹruore Na”

18. Ẹvẹ ma sai ro ru “ẹruore usiwo” mai lo?

¹⁸ Abọ-owo ọjaja mai evaọ iruo usiuwoma ota na yọ edhere jọ nọ o re fiobọhọ k’omai ru ẹruore mai lo na re. Pọl o kere nọ: “Whaọ ma guọlọ re ohwo kpobi o dhesẹ ajọwha otiọyena via eva ẹriẹ evavọ umuẹro ẹruore na rite urere.” (Ahwo Hibru 6:11) Fikiere, jọ omomọvo mai ọ “rọ etu ẹruore usiwo mai tuwu,” rọ ere kareghẹhọ nọ “Ọghẹnẹ o se omai ze ofu hu, rekọ re ma ruẹse wo usiwo fiki Ọnowo mai, Jesu Kristi.” (1 Ahwo Tẹsalonika 5:8, 9) Joma rehọ uduotahawọ Pita t’udu re: “Wha kru iroro rai ga, wha yọroma, wha gale ẹruore rai vi aruoriwo nọ obi bru owhai tha.” (1 Pita 1:13) Enọ i ru ere kpobi a te ruẹ nọ “ẹruore usiwo” rai o rugba riẹriẹriẹ.

19. Eme ma ti roro kpahe evaọ uzoẹme mai n’otha?

¹⁹ Bọo oke oyena, eme ọ rẹ jọ eriwo mai kpahe oke nọ u kiọkọ kẹ eyero ọnana? Ẹvẹ ma sai ro fi oke oyena họ iruo ro wo usiwo kẹ oma mai gbe amọfa? Ma ti roro kpahe enọ enana evaọ uzoẹme mai n’otha na.

Kọ Whọ Sae k’Iyo Nana Vevẹ?

• Fikieme ma je ru “ẹruore usiwo” mai lo hrọ?

• Eme usiwo o kẹre te?

• Eme ma re ru hrọ re ma wo okẹ usiwo na?

• Eme iruo usiuwoma ota mai i re rugba rọ rọwo kugbe ẹjiroro Ọghẹnẹ?

[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 20]

Usiwo u vi esiwo no ọraha ọvo