Obọdẹ Uzi Uruemu Na—U w’Iruo
Dede nọ ahwo buobu a rri Obọdẹ Uzi Uruemu na wọhọ ewuhrẹ uruemu nọ Jesu ọ tohọ, ọye omariẹ ọ ta nọ: “Ewuhrẹ mẹ ọ rọ ọrobọ mẹ hẹ, rekọ ọrọ ọnọ o vi omẹ.”—Jọn 7:16.
ẸHẸ, eware nọ Jesu o wuhrẹ, kugbe oware nọ a te riẹ wọhọ Obọdẹ Uzi Uruemu na, i n’obọ Ọnọ o vi Jesu ze, koyehọ, Ọnọma na, Jihova Ọghẹnẹ.
Ẹjiroro Ọghẹnẹ n’otọ ze họ re ahwo-akpọ kpobi a yeri kugbe ohwohwo epanọ a gwọlọ nọ amọfa a yeri kugbe ai. O fi oriruo nọ ọ mai woma kpobi evaọ edhesẹ ẹruọsa kpahe ewoma amọfa h’otọ evaọ edhere nọ ọ rọ ma ahwo-akpọ: “Koyehọ Ọghẹnẹ ọ rehọ uwoho riẹ ma ohwo, evaọ uwoho oma Ọghẹnẹ ọ rọ ma ae; ọzae gbe aye ọ ma rae.” (Emuhọ 1:27) Onana u dhesẹ nọ Ọghẹnẹ ọ rehọ uyoyou kẹ ahwo-akpọ utho ekwakwa riẹ jọ re a sae reawere uzuazọ evaọ udhedhẹ, evawere, gbe okugbe ọvo—o tẹ lọhọ bẹdẹ bẹdẹ. Iroro-oziẹbro nana nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ na, a te wuhrẹ iẹe ziezi, o rẹ kpọ ae re a ru kẹ amọfa epanọ ae omarai a gwọlọ nọ a yeri kugbe ae.
Oriobọ O Rehọ Ẹta
Nọ ahwo-akpọ a wo emuhọ igbunu otiọye na, eme ọ via? Re a tae lọlọhọ, oriobọ u vi uzou lahwe. Ahwo buobu a riẹ ikuigbe Ebaibol kpahe oware nọ ọzae avọ aye ọsosuọ na a ru, wọhọ epanọ a kere fihọ Emuhọ uzou avọ 3 na. Nọ Setan, ọnọ o mugba kẹ Ọghẹnẹ kekeke o gele ae họ, Adamu avọ Ivi a rọ oriobọ siọ esuo Ọghẹnẹ, salọ mẹrẹjomẹsa gbe orobọ mẹ me re ru. Owojẹ oriobọ avọ ọkparesuọ rai orọnikọ o wha uvru buobu se ai ọvo ho rekọ o wha iyẹrẹ edada se emọ obaro rai kpobi re. Oyena yọ odhesẹvia ovevẹ ọrọ iyẹrẹ iyoma erọ erivo ewuhrẹ nọ a te riẹ uwhremu na wọhọ Obọdẹ Uzi Uruemu na. Fikiere, “umuomu orọ fiki omọvo vaha ruọ akpọ na, gbe uwhu fiki izieraha, fikiere uwhu u te zite ahwo kpobi: keme fiki onana uwhu u ro te ahwo kpobi, keme ahwo kpobi a raha uzi.”—Ahwo Rom 5:12.
Dede nọ ahwo-akpọ kpobi a kiemu ku idhere iyoyou Jihova Ọghẹnẹ, o vu rai wa ha. Wọhọ oriruo, Jihova ọ kẹ orẹwho Izrẹl Uzi riẹ re o kpọ ae. U wuhrẹ i rai re a ru kẹ amọfa wọhọ epanọ a gwọlọ nọ amọfa a ru kẹ ae. Uzi na o kẹ ọkpọvio kpahe epanọ a re ru irigbo, emọ nọ i wo esẹ hẹ, gbe eyae-uku. U dhesẹ epanọ a re guẹdhọ ohọre, ohwo nọ a tho, gbe ujitho. Izi orufuọ i dhesẹ ọdawẹ kẹ omokpokpọ amọfa. Izi kpahe owezẹ e tubẹ jariẹ dede. Jihova ọ gba Uzi riẹ ekru nọ ọ ta kẹ ahwo na nọ: “You ọrivẹ ra epanọ who you oma ra,” ẹme nọ Jesu ọ wariẹ uwhremu na. (Iruo-Izerẹ 19:18; Matiu 22:39, 40) Uzi na o tẹ jẹ ta kpahe oghẹrẹ nọ a re yeri kugbe erara nọ e rọ udevie emọ Izrẹl. Uzi na u jie nọ: “Who kienyẹ ọrara ha; whọ riẹ eva ọrara, keme wha jọ erara obọ Ijipti re.” Koyehọ, emọ Izrẹl a re dhesẹ ọdawẹ kẹ enọ akpọ ọ be bẹ.—Ọnyano 23:9; Iruo-Izerẹ 19:34; Iziewariẹ 10:19.
Nọ Izrẹl ọ tẹ nya lele Uzi na avọ ẹrọwọ, Jihova ọ rẹ ghale orẹwho na. Evaọ otọ esuo Devidi gbe Solomọn, akpọ o woma kẹ orẹwho na yọ eva e jẹ were ahwo na, a jẹ re eva vọ re. Okerefihotọ ikuigbe na e ta k’omai nọ: “Ahwo Juda gbe ahwo Izrẹl a jọ buobu wọhọ uwẹkpẹ abade; a jẹ re da yọ a were eva. Ahwo Juda avọ ahwo Izrẹl a te wo omofọwẹ nọ umuo Dan ri te Biẹsheba, yọ ohwo kpobi ọ jọ otọ vaene gbe ure-fig riẹ.”—1 Ivie 4:20, 25.
Uyoma gaga, udhedhẹ gbe omofọwẹ orẹwho na u kri hi. Dede nọ a wo Uzi Ọghẹnẹ, emọ Izrẹl a koko i rie he; a kuvẹ kẹ oriobọ re u ruru ọdawẹ nọ a re wo kẹ amọfa. Onana, gbe ekieno-ẹrọwọ, o wha ọbẹwẹ se ai omomọvo gbe aikpobi wọhọ orẹwho. Uwhremu na, evaọ ukpe 607 B.C.E., Jihova ọ tẹ kẹ ahwo Babilọn uvẹ re a raha uvie Juda, okpẹwho Jerusalẹm, gbe etẹmpol oruaro nọ ọ jọ etẹe. Fikieme? “Fiki epanọ wha yo eme mẹ hẹ, ri, mẹ rẹ te vuẹse erua nọ e rọ obọ ẹkpẹlobọ-ọre, ere ỌNOWO na ọ tae, je te Nebukadneza ovie Babilọn, odibo mẹ, me reti ru ai wọ bru otọ onana gbe enọ e be ria ae, gbe ewho nọ e wariẹ rae; mẹ rẹ te raha ae no riẹriẹriẹ, me veti ru ai eware igbunu avọ unuofiẹ, gbe uye ebẹdẹ bẹdẹ.” (Jerimaya 25:8, 9) Ẹvẹ osa nọ a hwa o rro te fiki emu nọ a kie ku egagọ efuafo Jihova!
Oriruo nọ A rẹ Raro Kele
Evaọ abọdekọ riẹ, orọnikọ Jesu Kristi o wuhrẹ Obọdẹ Uzi Uruemu na ọvo ho rekọ o fi emamọ oriruo h’otọ evaọ elele riẹ. O ghine wo uvi ọdawẹ kẹ ewoma amọfa. (Matiu 9:36; 14:14; Luk 5:12, 13) Okejọ, kẹle okpẹwho Nein, Jesu ọ ruẹ aye-uku jọ nọ ọ viẹ aro wae no bi kpohọ ukio ọmọ ọvo riẹ. Ikuigbe Ebaibol na e ta nọ: “Olori na nọ ọ rue riẹ, ohrọ riẹ o tẹ riẹ e.” (Luk 7:11-15) Ẹme na “ohrọ riẹ o tẹ riẹ e,” wọhọ epanọ Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words, o ta, u dhesẹ nọ “re u duobọte ohwo udu.” Uye aye na o da riẹ gaga, o tẹ wọe re ọ jẹ emamọ owọ furie edada riẹ. Dai roro oghọghọ nọ o wha se aye-uku na nọ Jesu ọ kpare ọmọ riẹ “ọ [jẹ] rehọ iẹ kẹ oni riẹ”!
Ukuhọ riẹ, rọwo kugbe ẹjiroro Ọghẹnẹ, Jesu ọ rọ unevaze ruẹ uye ọ tẹ rehọ uzuazọ riẹ kẹ wọhọ ẹtanigbo re ahwo-akpọ a sai wo ufuoma no igbo kẹ uzioraha gbe uwhu. Onana yọ oriruo nọ ọ mae rro ọrọ ẹria lele Obọdẹ Uzi Uruemu na.—Matiu 20:28; Jọn 15:13; Ahwo Hibru 4:15.
Ahwo nọ A Fi Obọdẹ Uzi Uruemu na h’Iruo
Kọ ahwo jọ a rrọ oke mai na nọ a bi koko Obọdẹ Uzi Uruemu na? E, yọ orọnikọ nọ eware i te kiehọ kẹ ae ọvo ho. Wọhọ oriruo, evaọ etoke Ẹmo Akpọ II na evaọ Nazi Germany, Isẹri Jihova a kru ẹrọwọ rai kẹ Ọghẹnẹ je you erivẹ rai jẹ se nọ a re zue Obọdẹ Uzi Uruemu na. Nọ Egọmeti na o bi woro omukpahe gbe omagbẹre mukpahe ahwo Ju kpobi na, Isẹri na e ruabọhọ elele Obọdẹ Uzi Uruemu na. Makọ evaọ ega uye na, a ruabọhọ ẹruorote ibe ahwo-akpọ, ghale emu rai kugbe ahwo Ju gbe enọ e rrọ ahwo Ju hu nọ ohọo u bi kpe, dede nọ emu na o tulo ho. Ofariẹ, dede nọ Egọmeti na o j’uzi nọ a tọlọ igbeke re a kpe amọfa, a rọwo nnọ a re ru ere he, wọhọ epanọ a gwọlọ nọ omọfa o kpe ai hi na. Ẹvẹ a re ro kpe ahwo nọ u fo nọ a re you wọhọ omobọ rai? Fikinọ a se, orọnikọ a vi ibuobu rai kpohọ ega uye ọvo ho rekọ a kpe ejọ.—Matiu 5:43-48.
Nọ who bi se uzoẹme onana, yọ who bi wo erere no Obọdẹ Uzi Uruemu ze. Isẹri Jihova a vuhumu nọ nẹnẹ na ahwo buobu a be ruẹ uye ababọ ẹruore gbe obufihọ. Fiki onana, Isẹri na e fialọ oma rai lahwe no re a j’owọ fiobọhọ kẹ amọfa wuhrẹ kpahe ẹruore gbe emamọ ọkpọvio nọ ọ rrọ Ebaibol na. Onana o rrọ abọ iruo ewuhrẹ akpọ-soso nọ o be nya oria kpobi duwu enẹna. Iyẹrẹ vẹ i bi noi ze? Wọhọ epanọ a ruẹaro riẹ eva Aizaya 2:2-4, “ahwo buobu,” bu vi ima ezeza evaọ akpọ na soso, a ‘wuhrẹ edhere ỌNOWO na no jẹ be nya evaọ eda idhere riẹ.’ Evaọ edhere ẹwoho, a wuhrẹ no re a “duwu egbọdọ rai zihe ruọ etọẹkpẹ gbe izuẹ rai zihe ruọ ubru-ebe.” A ruẹ udhedhẹ gbe omofọwẹ no evaọ oke idabolo nana.
Kọ Ẹvẹ Kpahe Owhẹ?
Dai roro kpẹkpẹe kpahe akọriọ gbe uye-oruẹ nọ orivo Obọdẹ Uzi Uruemu na o wha se ahwo-akpọ no anwọ oke ọkparesuọ evaọ Idẹn na, onọ Setan Ẹdhọ na ọ wha ze na. Jihova ọ jiroro nọ ọ te kpọ uyero na vi kẹle. Oghẹrẹ vẹ? “Oware nọ o lẹliẹ Ọmọ Ọghẹnẹ na nọ ọ jẹ via, re ọ ruẹse te raha iruo ukumuomu na.” (1 Jọn 3:8) Onana o te via evaọ otọ esuo Uvie Ọghẹnẹ, evaọ otọ Jesu Kristi, ọnọ o w’areghẹ je te na, ọnọ o wuhrẹ je koko Obọdẹ Uzi Uruemu na.—Olezi 37:9-11; Daniẹl 2:44.
Devidi Ovie Izrẹl anwae o muẹrohọ nọ: “Mẹ jọ ọmaha, enẹna mẹ who uno; dede na mẹ te ruẹ okiẹrẹe nọ a se he, hayo kọ emọ riẹ e jẹ yare re a tẹ re he. Bẹsenọ oke u kpo, o re ruẹ avọ aruoriwo, yọ o je momo kẹ enọ i wo ho, oghale u te emọ riẹ.” (Olezi 37:25, 26) Kọ whọ gbẹ rọwo nọ nẹnẹ ahwo buobu a bi mi jẹ tatabọ mi viukpenọ a re ‘dhesẹ aruoriwo je momo kẹ ahwo’? U re vevẹ, elele Obọdẹ Uzi Uruemu na o rẹ sai su kpohọ uvi udhedhẹ gbe omofọwẹ keme o rẹ lẹliẹ ohwo wo eghale enẹna gbe evaọ obaro evaọ otọ Uvie Ọghẹnẹ. Uvie Ọghẹnẹ o te raha ẹmẹvo oriobọ gbe emuemu kpobi no otọakpọ na o vẹ rehọ uyerakpọ okpokpọ Ọghẹnẹ ro nwene uyerakpọ ogbekuo esuo ahwo nana. Kẹsena ahwo kpobi a vẹ te reawere ẹria lele Obọdẹ Uzi Uruemu na.—Olezi 29:11; 2 Pita 3:13.
[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 4, 5]
Orọnikọ Jesu o wuhrẹ Obọdẹ Uzi Uruemu na ọvo ho rekọ o fi oriruo nọ ọ mai woma h’otọ evaọ elele riẹ
[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 7]
Elele Obọdẹ Uzi Uruemu na u re su kpohọ uvi udhedhẹ gbe omofọwẹ