Fikieme Whọ Jẹ Họ-ame

“Fikiere wha wuhrẹ ahwo erẹwho kpobi, wha họ ae ame.” —Matiu 28:19.

1, 2. (a) Otọ iyero vẹ a jọ họ ahwo jọ ame no? (b) Didi enọ e roma via kpahe ame-ọhọ?

OVIE ọ Frank na, Charlemagne, ọ gba ahwo Saxon nọ o fi kparobọ na họ re aikpobi a họ-ame evaọ 775-777 C.E. Ogbiku na, John Lord o kere nọ: “Ọ gba rae họ kurẹriẹ ruọ Egagọ-Ileleikristi odẹ gheghe.” Epọvo na re, nọ ọ rọo ọmọtẹ-ovie egagọ Ọtọdọks ọ Griki jọ evaọ 987 C.E. no, osu ahwo Russia na, Vladimir I, ọ tẹ jiroro inọ ahwo nọ e rrọ otọ esuo riẹ kpobi a re zihe ruọ “Ileleikristi” hrọ. O te j’uzi nnọ ahwo riẹ kpobi a họ-ame—ọnọ ọ họ ame he o re whu!

² Kọ ame-ọhọ otiọye na o kiehọ? Kọ u ghine wo emamọ otofa? Kọ ohwo kpobi a rẹ họ-ame?

Ame-Ọhọ—Evaọ Oghẹrẹ Vẹ?

3, 4. Fikieme ame ọfrẹku gbe ame nọ a re ku fihọ uzou o gbe fo kẹ ame-ọhọ Oleleikristi hi?

³ Nọ Charlemagne avọ Vladimir I a gba ahwo họ họ-ame, isu eyena a ru oware nọ o wọso Ẹme Ọghẹnẹ. Evaọ uzẹme, uvumọ ewoma ọ riẹ hẹ nọ a tẹ rọ ame ọfrẹku họ ahwo ame, nọ a te ku ame ku ohwo uzou, hayo nọ a tẹ tubẹ họ ohwo nọ o ri wuhrẹ uzẹme Ikereakere na ha ame.

⁴ Roro kpahe oware nọ o via evaọ okenọ Jesu ọ Nazarẹt ọ nyabru Jọn Ọhọahwo-Ame na evaọ 29 C.E. Jọn ọ jẹ họ ahwo ame evaọ Ethẹ Jọdan. A rọ udu obọ rai nya bru ei ze kẹ ame-ọhọ. Kọ ọ rehọ ae dikihẹ Jọdan na gheghe o te ku umutho ame ethẹ na jọ ku ai uzou hayo frẹ riẹ ku ai? Eme ọ via evaọ okenọ Jọn ọ họ Jesu ame? Matiu ọ niyẹrẹ nọ okenọ a họe ame no, “Jesu . . . ọ tẹ nwane va no ame ze.” (Matiu 3:16) Ọ jọ otọ ame na, a du rie họ Ethẹ Jọdan na leno. Epọvo na re, okenọ a họ ọwharo Ẹtiopia ọgba-egagọ na ame, ikuigbe Ebaibol na e ta nọ: “Ae imava a tẹ gbẹ ruọ otọ kpobọ ame na, te Filip te ọwharọ na.” Ikuigbe na e ta haro nọ: “Nọ a je tovrẹ nya no obọ ame ze ino, Ẹzi Ẹri Ọnowo na o te mu Filip vrẹ; ọwharọ na ọ gbẹ ruẹ e ofa ha, ọ tẹ ze ruabọhọ erẹ riẹ avọ oghọghọ.” Fikiere, ame-ọhọ Jesu gbe ọrọ ilele riẹ o jọ orọ eduhọ leno.—Iruẹru 8:38, 39.

5. Ẹvẹ Ileleikristi ọsosuọ na a jẹ rọ họ ahwo ame?

⁵ Ibiẹme Griki nọ a fa “họ-ame,” “ame-ọhọ,” gbe efa, i dhesẹ ame nọ a rẹ nẹ ohwo họ leno. Smith’s Bible Dictionary o ta nọ: “Ame-ọhọ họ eduhọ-leno.” Efafa Ebaibol jọ e ta nọ “Jọn Ọnọ O re Duhọ Leno.” (Matiu 3:1, Rotherham; Diaglott, interlinear) History of the Christian Religion and Church, During the Three First Centuries onọ Augustus Neander o kere, o ta nọ: “Oke ọsosuọ, a je du ahwo họ ame leno nọ a tẹ be họ-ame.” Obe French jọ nọ o viodẹ na, Larousse du XX^e Siècle (Paris, 1928) o ta nọ: “A je du Ileleikristi ọsosuọ na họ ame leno a tẹ be họ ae ame evaọ oria kpobi nọ a jọ duku ame.” Yọ New Catholic Encyclopedia o ta nọ: “U muẹro inọ a je du ahwo họ ame leno kẹ Ame-Ọhọ evaọ Ichọche ọsosuọ na.” (1967, Uko avọ II, ẹwẹ-obe avọ 56) Ere o rrọ nẹnẹ re, ame-ọhọ wọhọ omọvo Isẹri Jihova yọ owojẹ unevaze ohwo onọ a re jo du ohwo họ ame leno.

Ẹjiroro Ọkpokpọ kẹ Ame-Ọhọ

6, 7. (a) Fikieme Jọn ọ rọ họ ahwo ame? (b) Eme ọ jọ oware okpokpọ evaọ ame-ọhọ ilele Jesu?

⁶ Ẹjiroro ame nọ Jọn ọ jẹ họ ahwo ọ hẹrioma no orọ ame nọ ilele Jesu a họ ahwo. (Jọn 4:1, 2) Jọn ọ jẹ họ ahwo ame wọhọ oka ẹgbede orọ ekurẹriẹ rai no izieraha wọso Uzi na.a (Luk 3:3) Rekọ oware okpokpọ jọ o jọ ame-ohọ ilele Jesu. Eva Pẹntikọst 33 C.E., Pita ukọ na ọ tuduhọ enọ e be gaviezọ kẹe awọ nọ: “Wha kuevarẹriẹ re a họ owhai omomọvo ame fihọ evaọ odẹ Jesu Kristi re a rehọ izieraha rai vrẹ owhai.” (Iruẹru 2:37-41) Dede nọ ọ jẹ t’ẹme kẹ ahwo Ju gbe enọ i kurẹriẹ ziọ egagọ Ju, orọnikọ Pita ọ jẹ ta kpahe ame-ọhọ wọhọ oka ekurẹriẹ no izieraha wọso Uzi na ha; yọ orọnọ ọ jẹ ta nọ ame-ọhọ evaọ odẹ Jesu o rẹ wozẹ izieraha no ho.—Iruẹru 2:10.

⁷ Pita ọ jọ oke oyena rehọ orọ ọsosuọ evaọ “isiavẹ uvie odhiwu” na ro ruiruo. Rọ kẹ ẹjiroro vẹ? Re o rovie eriariẹ kpahe uvẹ nọ a rẹ rọ ruọ Uvie obọ odhiwu kẹ enọ e be gaviezọ na. (Matiu 16:19) Nọ ahwo Ju na a se Jesu wọhọ Mesaya no na, ekurẹriẹ gbe ẹrọwọ nọ a re fihọ iẹe o jọ oware okpokpọ gbe onọ u wuzou kẹ ẹgwọlọ gbe ewo erọvrẹ Ọghẹnẹ. A rẹ sae kẹ imuẹro ẹgbede ọrọ ẹrọwọ ọyena ẹkwoma ame nọ a re du rai họ leno evaọ odẹ Jesu Kristi. A vẹ rọ ere dhesẹ oma nọ a rọ kẹ Ọghẹnẹ no ẹkwoma Kristi. Ahwo kpobi nọ a gwọlọ ọjẹrehọ Ọghẹnẹ nẹnẹ a re wo ọkpọ ẹrọwọ ọyena, rọ oma rai kẹ Jihova Ọghẹnẹ, a vẹ jẹ họ-ame Ileleikristi evaọ oka oma kpobi nọ a rọ kẹ Ọghẹnẹ Oride na.

Eriariẹ Egbagba E r’Oja

8. Fikieme ame-ọhọ Ileleikristi ọ gbẹ rrọ rọkẹ ahwo kpobi hi?

⁸ Ame-ọhọ Ileleikristi ọ rrọ rọkẹ ahwo kpobi hi. Jesu ọ kẹ ilele riẹ uzi anọ: “Wha wuhrẹ ahwo erẹwho kpobi, wha họ ae ame evaọ odẹ Ọsẹ, gbe Ọmọ gbe Ẹzi Ẹri, wha wuhrẹ ai, re a ru eware kpobi nọ mẹ vuẹ owhai.” (Matiu 28:19, 20) Taure a tẹ te họ-ame, a re ‘wuhrẹ ahwo re a koko eware kpobi nọ Jesu o jie kẹ ilele riẹ.’ Fikiere, ame-ọhọ ọgbahọ ọrọ enọ i wo ẹrọwọ nọ o no eriariẹ egbagba Ẹme Ọghẹnẹ ze he o fioka ha o tẹ jẹ wọso uwou nọ Jesu o vi uvi ilele riẹ.—Ahwo Hibru 11:6.

9. Eme u dhesẹ re a họ-ame “evaọ odẹ Ọsẹ” na?

⁹ Eme u dhesẹ re a họ-ame “evaọ odẹ Ọsẹ” na? U dhesẹ nọ ọnọ ọ gwọlọ họ-ame na o vuhu ọkwa gbe udu Ọsẹ obọ odhiwu mai mu. Koyehọ a vuhu Jihova Ọghẹnẹ mu wọhọ Ọnọma omai, “nọ ọ mai kpehru vi akpọ kpobi,” gbe Osu Ehrugbakpọ na.—Olezi 83:18; Aizaya 40:28; Iruẹru 4:24.

10. Eme u dhesẹ re a họ-ame ‘evaọ odẹ Ọmọ na’?

¹⁰ Re a họ-ame ‘evaọ odẹ Ọmọ na’ u dhesẹ re a vuhu ọkwa gbe udu Jesu wọhọ Ọmọ ọvo Ọghẹnẹ. (1 Jọn 4:9) Enọ i te kẹ ame-ọhọ a rẹ jẹ Jesu rehọ wọhọ ọnọ Ọghẹnẹ ọ rọ ẹkwoma riẹ “ta ibuobu.” (Matiu 20:28; 1 Timoti 2:5, 6) Enọ e be họ-ame a re je vuhu ọkwa nọ o “kpo ehru gaga” nọ Ọghẹnẹ ọ kpare Ọmọ riẹ fihọ na.—Ahwo Filipai 2:8-11; Eviavia 19:16.

11. Eme u dhesẹ re a họ-ame ‘evaọ odẹ ẹzi ọfuafo na’?

¹¹ Eme u dhesẹ re a họ-ame ‘evaọ odẹ ẹzi ọfuafo na’? Onana u dhesẹ nọ enọ e be họ-ame na a vuhumu nnọ ẹzi ọfuafo na yọ ogaga iruo Jihova, onọ o bi ro ruiruo evaọ idhere sa-sa rọwokugbe ẹjiroro riẹ. (Emuhọ 1:2; 2 Samuẹle 23:1, 2; 2 Pita 1:21) Enọ i re te kẹ ame-ọhọ a rẹ rọwo nnọ ẹzi ọfuafo na o re fiobọhọ kẹ ae wo otoriẹ “eware ididi Ọghẹnẹ,” wha iruo usiuwoma ota Uvie na haro, je dhesẹ ibi ẹzi na via ọrọ “uyoyou, oghọghọ, udhedhẹ, uye oruẹ krẹkri, oma-onyẹ, ewoma, orọwọ, oma-urokpotọ, oma-oyọrọ.”—1 Ahwo Kọrint 2:10; Ahwo Galesha 5:22, 23; Joẹl 2:28, 29.

Epanọ Ekurẹriẹ O Wuzou Te

12. Ẹvẹ ame-ọhọ Ileleikristi o ro w’obọ kpahe ekurẹriẹ?

¹² U te no orọ Jesu, ọzae nọ ọ kare izieraha na no, ame-ọhọ yọ oware oka nọ u w’obọ kugbe ekurẹriẹ onọ Ọghẹnẹ o kuenu kẹ. Ma te kurẹriẹ, u dhesẹ nọ o d’omai gaga fiki oware jọ nọ ma ru hayo onọ u vo omai ẹro. Ahwo Ju ikpe-udhusoi ọsosuọ enọ e gwọlọ ru Ọghẹnẹ eva were a kurẹriẹ no izieraha rai wọso Kristi. (Iruẹru 3:11-19) Enọ i kurẹriẹ no orẹwho Egedhọ ze evaọ Kọrint a kurẹriẹ no ọfariẹ-ogbe, ẹdhọgọ, ujitho, gbe izieraha ilogbo efa. Fiki ekurẹriẹ rai, a tẹ “họ” ai evaọ azẹ Jesu; ru ai “fo,” hayo hẹriẹ ae kẹ iruo Ọghẹnẹ; je ru ai “wo unuzou” evaọ odẹ Kristi gbe ẹzi Ọghẹnẹ. (1 Ahwo Kọrint 6:9-11) Ekurẹriẹ yọ uvi owojẹ kpohọ ewo emamọ iroro-oziẹbro gbe ufuoma nọ Ọghẹnẹ ọ rẹ kẹ rono obrukpe fiki uzioraha.—1 Pita 3:21.

13. Kpahe ame-ọhọ, eme ekurẹriẹ o gwọlọ?

¹³ Ohwo o re kurẹriẹ tao re ọ tẹ họ-ame wọhọ omọvo Isẹri Jihova. Ekurẹriẹ yọ oware nọ u re no ohwo udu ze nọ ọ tẹ jiroro no udu kpobi ze no nọ o re lele Kristi Jesu. Ohwo otiọye na ọ rẹ se uzuazọ othọthọ riẹ vẹre ọ vẹ jẹ gbae mu nọ o re ru oware nọ u kiẹrẹe evaọ aro Ọghẹnẹ. Evaọ Ikereakere na, ibiẹme Hibru gbe Griki nọ i w’obọ kpahe ekurẹriẹ i dhesẹ oma nọ a rẹ za zihe, kuomarẹriẹ. Owojẹ nana u dhesẹ ekurẹriẹ bru Ọghẹnẹ no edhere oyoma. (1 Ivie 8:33, 34) Ekurẹriẹ o gwọlọ “iruo nọ i te epaọ ekurẹriẹ.” (Iruẹru 26:20) O gwọlọ nọ ma re no egagọ erue, j’owọ lele ijaje Ọghẹnẹ, jẹ gọ Jihova ọvo. (Iziewariẹ 30:2, 8-10; 1 Samuẹle 7:3) Ekurẹriẹ o re ru omai nwene iroro, ẹjiroro, gbe uruemu mai. (Izikiẹl 18:31) Ma re “kuevarẹriẹ” nọ ma be rọ uruemu okpokpọ na nwene iruemu nọ e wọso Ọghẹnẹ na.—Iruẹru 3:19; Ahwo Ẹfẹsọs 4:20-24; Ahwo Kọlọsi 3:5-14.

Omarọkẹ Udu Kpobi O r’Oja

14. Eme omarọkẹ ilele Jesu u dhesẹ?

¹⁴ Ohwo ọ rẹ roma kpobi kẹ Ọghẹnẹ re o te ti te kẹ ame-ọhọ ilele Jesu. Omarọkẹ họ efihọ akotọ kẹ ẹjiroro ọfuafo. Owojẹ nana o r’oja te epanọ ma rẹ rọ jọ olẹ ta kẹ Jihova kpahe ọtamuo mai na inọ ma be rọ oma mai kpobi kẹe bẹdẹ bẹdẹ. (Iziewariẹ 5:9) Dede na, omarọkẹ mai o rrọ kẹ iruo jọ hayo ohwo-akpọ jọ họ, rekọ rọkẹ Ọghẹnẹ omariẹ.

15. Fikieme a je du ahwo nọ a be họ-ame fihọ ame leno?

¹⁵ Ma tẹ rọ oma mai kẹ Ọghẹnẹ ẹkwoma Kristi, koyehọ ma be tae mu inọ ma gwọlọ rọ uzuazọ mai ru oreva Ọghẹnẹ onọ o rrọ Ikereakere na. Evaọ oka omarọkẹ oyena, a re du enọ e gwọlọ họ-ame na leno họ ame, wọhọ epanọ a họ Jesu ame evaọ Ethẹ Jọdan ro dhesẹ oma nọ ọ rọ kẹ Ọghẹnẹ na. (Matiu 3:13) O rrọ oware isiuru inọ Jesu ọ jẹ lẹ evaọ oke obọdẹ oyena.—Luk 3:21, 22.

16. Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ oghọghọ mai ziezi ma tẹ ruẹ ahwo nọ a be họ-ame?

¹⁶ Ame-ọhọ Jesu ọ jọ oke osegboja avọ orọ oghọghọ. Ere ame-ọhọ Ileleikristi inẹnẹ o rrọ re. Ma tẹ ruẹ ahwo nọ a bi dhesẹ omarọkẹ rai kẹ Ọghẹnẹ via, ma rẹ sae rọ abọ-ọtehe hayo obọ-oso ro dhesẹ oghọghọ mai. Rekọ fiki adhẹẹ rọkẹ ẹfuọ odhesẹvia ẹrọwọ ọnana, ma rẹ whaha ẹkoyẹ kẹ gbe edẹ-kuhọ ohwo na. Ma rẹ rọ edhere ọghọ dhesẹ evawere mai via.

17, 18. Eme o re fiobọhọ nọ a rẹ rọ riẹ sọ ahwo a te kẹ ame-ọhọ?

¹⁷ Wo ohẹriẹ no enọ e rẹ frẹ ame ku emaha hayo gba ogbotu ahwo nọ e riẹ kpahe Ikereakere na ha họ re a họ-ame, Isẹri Jihova e rẹ gba uvumọ ohwo họ ame-ọhọ họ. Evaọ uzẹme, a rẹ họ enọ e nyate ute abọ-ẹzi hi ame he. Taure ohwo ọ tẹ te tubẹ jọ ọtausiuwoma nọ ọ re họ-ame he dede, ekpako Ileleikristi e rẹ ruẹ nọ o wo ugogo otoriẹ iwuhrẹ Ebaibol, ọ be rria lele ai, ọ vẹ jẹ kẹ uvi uyo kẹ onọ wọhọ, “Kọ whọ ghinẹ gwọlọ jọ omọvo Isẹri Jihova?”

¹⁸ Ẹsibuobu, okenọ ahwo nọ i bi kpohọ usiuwoma ota Uvie na ziezi a te dhesẹ isiuru nnọ a gwọlọ họ-ame, ekpako Ileleikristi a rẹ rehọ ae keria re a ruẹ nọ a rrọ enọ e rọwo enọ e roma kẹ Jihova no gbe enọ e nyate itee Ọghẹnẹ kẹ ame-ọhọ no. (Iruẹru 4:4; 18:8) Iyo rọkẹ enọ nọ i bu vi 100 kpahe iwuhrẹ Ebaibol nọ ae omomọvo ọ rẹ kẹ i re fiobọhọ kẹ ekpako na riẹ sọ enọ e be k’uyo na a nyate itee Ikereakere kẹ ame-ọhọ. Ejọ i re te he, yọ a rẹ jae rehọ kẹ ame-ọhọ Ileleikristi hi.

Kọ Oware Jọ U bi Kru Owhẹ Kpemu?

19. Wọhọ epanọ Jọn 6:44 o ta, amono a te jọ ibe ereuku Jesu?

¹⁹ Ẹsejọhọ a ta kẹ ahwo buobu nọ a gbahọ họ-ame nnọ a ti kpohọ odhiwu evaọ okenọ a te whu. Rekọ Jesu ọ ta kpahe enọ i bi lele ithihi riẹ nọ: “Ohwo ọvo ọ sai bru omẹ tha ha ajokpa nọ Ọsẹ nọ o vi omẹ ze o si rie.” (Jọn 6:44) Jihova o si ahwo 144,000 bru Kristi ze no enọ e te jọ ibe ereuku Jesu evaọ Uvie obọ odhiwu. Ame-ọhọ ọgbahọ o ri ru uvumọ ohwo fo kẹ oria oruaro yena evaọ ọruẹrẹfihotọ Ọghẹnẹ hẹ.—Ahwo Rom 8:14-17; 2 Ahwo Tẹsalonika 2:13; Eviavia 14:1.

20. Eme ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ ahwo jọ nọ e re họ-ame he?

²⁰ Maero no anwọ udevie 1930 ze, ogbotu nọ i rẹro nọ a te zọ vrẹ ‘uye ulogbo na’ jẹ rria otọakpọ bẹdẹ bẹdẹ a kuomagbe ẹko “igodẹ efa” Jesu na no. (Eviavia 7:9, 14; Jọn 10:16) A te kẹ ame-ọhọ keme a nwene izuazọ rai rọwokugbe Ẹme Ọghẹnẹ no jẹ rehọ ‘udu rai kpobi, ẹwẹ, ẹgba, gbe iroro rai’ you rie. (Luk 10:25-28) Dede nọ ahwo jọ a vuhumu nọ Isẹri Jihova a be rọ ‘ẹzi gbe uzẹme gọ Ọghẹnẹ,’ a ri ru lele oriruo Jesu hu re a kẹ imuẹro ẹgbede ọrọ uvi uyoyou gbe omarọkẹ Jihova ẹkwoma ame-ọhọ. (Jọn 4:23, 24; Iziewariẹ 4:24; Mak 1:9-11) Olẹ ọwhọ oliọliọ kpahe owojẹ ulogbo nana o sae kẹ ae ọwhọ gbe udu nọ a re ro nwene lele Ẹme Ọghẹnẹ vọvọ, re a rehọ oma rai kpobi mudhe kẹ Jihova Ọghẹnẹ, jẹ họ-ame.

21, 22. Fikieme ejọ e jẹ dhozọ omarọkẹ gbe ame-ọhọ?

²¹ Ozọ omarọkẹ gbe ame-ọhọ u re mu ahwo jọ fikinọ a nya ro iruẹru akpọ na hayo ilale efe gaga no te epanọ a gbe ro wo oke tere he kẹ eware abọ-ẹzi. (Matiu 13:22; 1 Jọn 2:15-17) Ẹvẹ a ti wo evawere te a te nwene eriwo gbe itee rai! Esikẹle Jihova o te kẹ ae efe abọ-ẹzi, fiobọhọ ru awaọruọ kpotọ, o vẹ jẹ kẹ ae udhedhẹ gbe evevọwẹ nọ i re no eruo oreva Ọghẹnẹ ze.—Olezi 16:11; 40:8; Itẹ 10:22; Ahwo Filipai 4:6, 7.

²² Amọfa a rẹ ta nọ a you Jihova rekọ a rẹ roma mudhe re a họ-ame he keme a roro nọ ere a rẹ rọ whaha ọvunu oguo. Rekọ omomọvo mai o ti guọvunu kẹ Ọghẹnẹ hrọ. O gba omai họ nọ ma yo ẹme Jihova no na. (Izikiẹl 33:7-9; Ahwo Rom 14:12) Wọhọ ‘ahwo nọ a salọ,’ a yẹ emọ Izrẹl anwae fihọ orẹwho nọ o roma mudhe no kẹ Jihova, fikiere a te wo owha-iruo nọ a rẹ rọ gọe avọ ẹrọwọ nya lele izi riẹ. (Iziewariẹ 7:6, 11) A bi yẹ uvumọ ohwo fihọ orẹwho utioye na nẹnẹ hẹ, rekọ otẹrọnọ ma wo uwuhrẹ ogbagba Ikereakere na no, u re woma re ma rọ ẹrọwọ rria lele ai.

23, 24. Ozodhẹ vẹ u fo nọ u re kru ahwo kpemu no ame-ọhọ họ?

²³ Ozodhẹ inọ a wo eriariẹ te he o rẹ lẹliẹ ozọ ame-ọhọ mu ahwo jọ. Ghele na, eware buobu e riẹ nọ mai kpobi ma ti gbe wuhrẹ keme ‘ohwo-akpọ ọ sae te riẹ otọ eware nọ Ọghẹnẹ o ru no emuhọ te urere he.’ (Ọtausiwoma Na 3:11) Roro kpahe ọwharọ obọ Etiopia na. Wọhọ ọnọ o kurẹriẹ ze egagọ ahwo Ju, o wo eriariẹ jọ kpahe Ikereakere na, rekọ o wo uyo ke enọ kpobi kpahe ẹjiroro Ọghẹnẹ hẹ. Dede na, nọ o wuhrẹ kpahe ọruẹrẹfihotọ Jihova kẹ esiwo ẹkwoma idhe ẹtanigbo Jesu no, ọwharọ na ọ tẹ họ-ame vẹrẹ vẹrẹ.—Iruẹru 8:26-38.

²⁴ Ozọ omarọkẹ Ọghẹnẹ u re mu ejọ keme a be dhozọ ekie no omarọkẹ rai. Enẹ Monique nọ ọ rrọ ikpe 17 ọ ta: “Mẹ be họ-ame he fiki ozọ nnọ mẹ sae te rria te omarọkẹ mẹ hẹ.” Rekọ ma tẹ rọ udu mai kpobi fievahọ Jihova, ‘o ti ru idhere mai kpọvi.’ O ti fiobọhọ k’omai “rọ kpahe uzẹme na” wọhọ idibo ẹrọwọ omarọkẹ riẹ.—Itẹ 3:5, 6; 3 Jọn 4.

25. Didi enọ e gwọlọ eroro kpahe mai?

²⁵ Fiki eva kpobi nọ a fihọ Jihova gbe uvi uyoyou kẹe, oma o be wọ idu ahwo buobu k’ukpe k’ukpe roma mudhe jẹ họ-ame. Yọ idibo omarọkẹ Ọghẹnẹ kpobi a gwọlọ yoẹme riẹ. Ghele na, ma be rria oke obẹbẹ, yọ ma rẹriẹ ovao ku edawọ ẹrọwọ sa-sa. (2 Timoti 3:1-5) Eme ma rẹ sai ru re ma rria te omarọkẹ mai rọkẹ Jihova? Ma te ta kpahe onana evaọ uzoẹme n’otha.

[Oruvẹ-obotọ]

Kọ Whọ Kareghẹhọ?

• Ẹvẹ a re ru ame-ọhọ Ileleikristi?

• Didi eriariẹ a gwọlọ re ohwo ọ sae họ-ame?

• Didi owojẹ u re su kpohọ ame-ọhọ Ileleikristi uzẹme?

• Fikieme ejọ a jẹ dhozọ ame-ọhọ, kọ ẹvẹ a sai ro fiobọhọ kẹ ae?

[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 25]

Kọ whọ riẹ oware nọ u dhesẹ re a họ-ame ‘evaọ odẹ Ọsẹ, gbe Ọmọ, gbe ẹzi ọfuafo’?