A Kpokpo i Rai Fiki Ẹrẹreokie

“Ahwo nọ a kẹ uye fiki ẹrẹreokie eva e were ae.”—MATIU 5:10.

1. Fikieme Jesu ọ rọ ziọ aro Pọntiọs Pailet, kọ eme Jesu ọ ta?

“FIKI onana a je yẹ omẹ, fiki onana mẹ jẹ ze evaọ akpọ na, re me se isẹi kẹ uzẹme [na].” (Jọn 18:37) Okenọ Jesu ọ ta ẹme yena, ọ jọ aro Pọntiọs Pailet, Ọba ahwo Rom nọ o je su Judia. Orọnọ iroro obọ riẹ Jesu ọ rọ ziọ etẹe he, yọ orọnikọ Pailet o zizie i rie gbe he. Ukpoye, ọ jọ etẹe keme isu egagọ ahwo Ju a bọwo riẹ ota inọ ọ rrọ orumuomu nọ o fo uwhu.—Jọn 18:29-31.

2. Didi owọ Jesu ọ jẹ, kọ eme onana u su kpohọ?

² Jesu ọ riẹ vevẹ inọ Pailet o wo udu nọ o re ro si obọ noi hayo nọ o re ro kpei. (Jọn 19:10) Rekọ oyena o whaha e riẹ udu nọ ọ rẹ rọ t’ẹme kẹ Pailet kpahe Uvie na ha. Dede nnọ uzuazọ Jesu o jọ awa, ọ rehọ uvẹ na se isẹi kẹ udu esuo nọ o mai kpehru kpobi evaọ unuakpọ yena. Ghelọ isẹi yena nọ o se, a bru kpe Jesu a te kpei, o whu uwhu akọriọ fiki ẹrọwọ riẹ evaọ ure oja.—Matiu 27:24-26; Mak 15:15; Luk 23:24, 25; Jọn 19:13-16.

Osẹri Manikọ Ọnọ O Whu Fiki Ẹrọwọ?

3. Eme ubiẹme Griki na (marʹtys) u dhesẹ evaọ okenọ a ro kere Ebaibol na, kọ otofa vẹ u wo nẹnẹ?

³ Rọkẹ ahwo buobu nẹnẹ, a re rri ọnọ o whu fiki ẹrọwọ riẹ wọhọ ohwo nọ ọ wọ egagọ họ uzou. Enọ u no eva ze re a whu kẹ oware nọ a rọwo, maero kọ orọwọ egagọ, a re fi ẹro họ ae wọhọ ahwo ọkparesuọ hayo enọ i fo ẹwho ho. Dede na, ẹme nọ ma fa “ọnọ o whu fiki ẹrọwọ” na, u no ubiẹme Griki na (marʹtys) ze, onọ evaọ okenọ a ro kere Ebaibol na, u dhesẹ “osẹri,” koyehọ ohwo nọ o re se isẹi, wọhọ eva okọto, kpahe uzẹme nọ ọ rọwo. Uwhremu na gheghe a te rọ rehọ ubiẹme Griki yena fihọ “ọnọ ọ rrọ uzuazọ riẹ kẹ fiki isẹi nọ o bi se,” hayo tubọ ọnọ o fi uzuazọ riẹ họ otọ ro se isẹi.

4. Fikieme a ro kpe Jesu?

⁴ Nya lele otofa ọsosuọ ubiẹme Griki na (marʹtys), a kpe Jesu fiki isẹi nọ o se. Wọhọ epanọ ọ ta kẹ Pailet, ọ nyaze ti “se isẹi kẹ uzẹme” na. Ahwo a j’owọ sa-sa kpahe isẹri-ise riẹ. Oware nọ otujọ evaọ usu iwhrori na a yo jẹ ruẹ u duobọte ai udu gaga, a te fi ẹrọwọ họ Jesu. (Jọn 2:23; 8:30) Ogbotu na, maero kọ isu egagọ na, a j’owọ re—rekọ o jọ orọ omukpahọ. Jesu ọ ta kẹ imoni riẹ nọ e rọwo ho inọ: “Akpọ na ọ rẹ sae mukpahe owhai hi, rekọ o mukpahe omẹ epanọ me se isẹi riẹ nọ iruo riẹ i yoma.” (Jọn 7:7) Fikinọ o se isẹi kpahe uzẹme na, isu orẹwho na a mukpahe Jesu, onọ u su kpohọ uwhu riẹ. Evaọ uzẹme, ọye ọ jọ “oruọzewọ gbe oseisẹri uzẹme na (marʹtys).”—Eviavia 3:14.

“Ahwo Kpobi A re ti Mukpahe Owhai”

5. Evaọ emuhọ odibọgba riẹ, eme Jesu ọ ta kpahe ukpokpoma?

⁵ Orọnikọ Jesu ọ ruẹ uye ukpokpoma ogaga ọvo ho rekọ ọ vẹvẹ ilele riẹ unu h’aro inọ oware ovona u ti te ai. Evaọ emuhọ odibọgba riẹ, Jesu ọ ta kẹ enọ e jẹ gaviezọ kẹe evaọ Ovuẹ obọ Ugbehru riẹ nọ: “Ahwo nọ a kẹ uye fiki ẹrẹreokie eva e were ae, keme ae a wo uvie odhiwu. Eva e were owhai nọ ahwo a [tẹ] la owhai eka, a vẹ kẹ owhai uye, a vẹ ta erue oghẹrẹ eware iyoma kpobi họ uzou rai fiki mẹ. Ghọghọ, eva e were owhai hrọ keme osa rai nọ o rọ obọ odhiwu o rẹ ruaro.”—Matiu 5:10-12.

6. Didi unuovẹvẹ Jesu ọ kẹ okenọ o je vi ikọ 12 na vrẹ?

⁶ Uwhremu na, okenọ o je vi ikọ 12 na vrẹ, Jesu ọ ta kẹ ae nnọ: “Wha yọrọ oma obọ ahwo; keme a rẹ te rehọ owhai kẹ egbẹguae, a rẹ te jọ evaọ iwou-egagọ rai fa owhai, ere a rẹ te rehọ owhai tha aro eba gbe ivie fiki mẹ, kpere e jọ isẹi kẹ ae gbe ahwo Egedhọ.” Rekọ orọnọ isu egagọ ọvo i ti kpokpo ilele na ha. Jesu ọ ta re nọ: “Oniọvo o re ti vivie oniọvo re o whu, ọsẹ ọmọ riẹ; emọ e rẹ kpare bru enọ i yẹ rai, a re ru re a kpe ai. Ahwo kpobi a re ti mukpahe owhai fiki odẹ mẹ rekọ ọnọ o kiakọ ba umuo, a re ti siyei.” (Matiu 10:17, 18, 21, 22) Ikuigbe ọ Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ na e kẹ imuẹro orugba eme enana.

Okerefihotọ ọrọ Ithihakọ Ẹrọwọ

7. Fikieme a ro kpe Stivin?

⁷ U kri hi nọ Jesu o whu no, Stivin o te zihe ruọ Oleleikristi ọsosuọ nọ a kpe fiki isẹi nọ o se kpahe uzẹme na. “Aruoriwo avọ ogaga evọ [riẹ] oma, o te ru iruo-igbunu gbe eka eva udevie ahwo.” Ewegrẹ riẹ nọ e rrọ isu egagọ “a gbẹjẹ sai mudhe kẹ areghẹ gbe Ẹzi nọ [Stivin] ọ jẹ rọ ta ẹme he.” (Iruẹru 6:8, 10) Fiki ihrieriọ, a te si Stivin kpohọ Sanhẹdrin na, okọto ukpehru orọ ahwo Ju, oria nọ ọ jọ rọ ovao dhe enọ e bọwo riẹ ota, o te se emamọ isẹi. Rekọ, evaọ ekuhọ riẹ, ewegrẹ Stivin a te kpe osẹri ẹrọwọ nana.—Iruẹru 7:59, 60.

8. Didi owọ ilele na evaọ Jerusalẹm a jẹ kpahe ukpokpoma nọ a nyaku nọ Stivin o whu no?

⁸ Nọ a kpe Stivin no, “a tẹze rọ ukpokpoma ulogbo kpokpo [ikoko] nọ e jọ evaọ Jerusalem; ai kpobi a tẹ vahabọ ruọ ekakọ Judia gbe Sameria, ajokpa ikọ na evo ikiọkọ.” (Iruẹru 8:1) Kọ ukpokpoma o lẹliẹ isẹri-ise Ileleikristi na serihọ? Ukpenọ a sobọhọ, iyẹrẹ na e ta k’omai nnọ “enọ e vaha abọ na, koria koria a kpohọ jẹ vuẹ ovuẹ ẹme na.” (Iruẹru 8:4) Udu rai o jọ wọhọ orọ Pita ukọ na ọnọ ọ ta omoke jọ nọ u kpemu inọ: “Ma re yo ẹme Ọghẹnẹ vi o rọ ahwo.” (Iruẹru 5:29) Ghelọ ukpokpoma na, ilele ẹrọwọ erọ aruọwha eyena a talamu iruo isẹri-ise kẹ uzẹme na, dede nọ a riẹ nnọ onana o te wha uye se ai viere.—Iruẹru 11:19-21.

9. Ukpokpoma vẹ a gbe je ro te ilele Jesu?

⁹ Evaọ uzẹme, ukpokpoma na u kpotọ họ. Orọ ọsosuọ, ma se nnọ Sọl—ọzae nọ ọ jariẹ okenọ a jẹ rọ itho fi Stivin—“ọ gbẹ ruabọhọ bi guegue ilele Ọnowo na, i nọ, o re kpe ai, ọ tẹ nya bru olori Izerẹ. O te mi ei obe ogaga nọ ọ rẹ wha kpobọ uwou-egagọ obọ Damaskọs, re o mu ohwo kpobi nọ ọ ruẹ, makinọ ọzae hayo aye, nọ o bi lele Edhere na, ọ vẹ gba e ze Jerusalem.” (Iruẹru 9:1, 2) Kẹsena, evaọ ole 44 C.E., “Herọd ovie na o mu ahwo [ukoko na] jọ re a gboja kẹ ae. Ọ tẹ rọ ọpia kpe Jemis oniọvo Jọn.”—Iruẹru 12:1, 2.

10. Didi okerefihotọ ọrọ ukpokpoma ma ruẹ evaọ obe Iruẹru gbe Eviavia?

¹⁰ Abọ nọ o kiọkọ ọrọ obe Iruẹru o wo okerefihotọ ahwo ẹrọwọ nọ i thihakọ edawọ, efihọ uwou-odi, gbe ukpokpoma nọ e rẹ thẹro ho, wọhọ oriruo Pọl, ọnọ o je kpokpo ilele na vẹre nọ o ti zihe ruọ ukọ na, ọnọ Nero Ọba ahwo Rom o kpe fiki ẹrọwọ riẹ evaọ ole 65 C.E. (2 Ahwo Kọrint 11:23-27; 2 Timoti 4:6-8) Ukuhọ riẹ, evaọ obe Eviavia, onọ a kere kẹle ekuhọ ikpe-udhusoi ọsosuọ na, ma ruẹ nọ a fi Jọn ukọ nọ ọ kpako no na họ uwou-odi evaọ ukoliko Patmọs “fiki ẹme Ọghẹnẹ gbe isẹri Jesu.” Obe Eviavia o tẹ jẹ ta kpahe “Antipas ose-isẹi mẹ, ọnọ ọ rọwo mẹ na, ọnọ a kpe” evaọ Pẹgamọm.—Eviavia 1:9; 2:13.

11. Ẹvẹ uzuazọ Ileleikristi ọsosuọ na u ro ru eme Jesu kpahe ukpokpoma gba?

¹¹ Enana kpobi i dhesẹ ẹgbagba ẹme nọ Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ inọ: “A te kpokpo mẹ, a re kpokpo owhai re.” (Jọn 15:20) Ileleikristi ẹrọwọ ọsosuọ na a ruẹrẹ oma kpahe re a whu—ẹkwoma olahiẹ, ẹkwoma egbolo kẹ erao ijihẹ, hayo evaọ edhere ọfa kpobi—re a sae nya uwou nọ Olori na Jesu Kristi o vi rai na inọ: “Wha re ti wo ogaga nọ wha ti ro se isẹri mẹ eva Jerusalem gbe Judia kpobi te Sameria je rite ọnyaba akpọ na.”—Iruẹru 1:8.

12. Fikieme ukpokpoma Ileleikristi o gbẹ rọ rrọ oware oke anwae ọvo ho?

¹² Otẹrọnọ ohwo jọ o roro nọ olahiẹ utioye nọ u te ilele Jesu na o jọ oware oke anwae ọvo, yọ o roro thọ gaga. Pọl, ọnọ ma se no nnọ o thihakọ ẹkẹ ukpokpoma riẹ na, o kere nọ: “Ahwo kpobi nọ a guọlọ uzuazọ Ọghẹnẹ uyero eva Kristi Jesu a re wo ukpokpoma.” (2 Timoti 3:12) Kpahe ukpokpoma, Pita ọ ta nọ: “Keme nwanọ onana a se owhai ze, keme na Kristi ọ ruẹ uye kẹ owhai no re, o te fi oriruo họ-otọ kẹ owhai re wha rọ kpahe ithihi riẹ.” (1 Pita 2:21) Rite “edẹ urere” erọ uyerakpọ nana, ahwo a gbe mukpahe idibo Jihova. (2 Timoti 3:1) Evaọ ibiezọ otọakpọ na kpobi, evaọ otọ esuo ọgbahọ gbe ọrọ omoma, Isẹri Jihova a ruẹ uye ukpokpoma no, te omomọvo rai hayo wọhọ ekru.

Fikieme A je Mukpahe Ae je bi Kpokpo Ai?

13. Eme idibo Jihova erọ ọgbọna a re wo họ iroro kpahe ukpokpoma?

¹³ Dede nọ ibuobu mai nẹnẹ a be reawere umutho ufuoma nọ a rẹ rọ ta usiuwoma je koko oma họ evaọ udhedhẹ, ma re si ekareghẹhọ Ebaibol na te udu inọ ‘ughe akpọ nana u bi nwene.’ (1 Ahwo Kọrint 7:31) Eware e rẹ sai nwene kpregede te epanọ ma sai ro zoruẹ lọlọhọ ma gbẹ ruẹrẹ oma kpahe evaọ iroro, uruemu, gbe abọ-ẹzi hi. Nọ o rrọ ere na, eme ma rẹ sai ru rọ thọ oma mai? Uvi edhere jọ nọ ma rẹ rọ thọ oma mai họ ẹriẹ oware nọ a bi ro mukpahe je kpokpo Ileleikristi nọ i you udhedhẹ jẹ be rria lele uzi.

14. Eme Pita o dhesẹ nọ a jẹ rọ fiki riẹ kpokpo Ileleikristi?

¹⁴ Pita ukọ na ọ ta kpahe ẹme ọnana evaọ ileta ọsosuọ riẹ, onọ o kere evaọ ole 62-64 C.E., okenọ Ileleikristi nọ e jọ otọ Uvie-Ulogbo Rom kpobi a jẹ ruẹ uye edawọ gbe ukpokpoma. Ọ ta nọ: “Iyoyou mẹ, odawọ erae nọ ubi bru owhai tha re a vuhu owhai na, u gbe owhai unu hu, wọhọ . . . oware okpokpọ jọ nọ o be via kẹ owhai.” Re o ru ẹme riẹ na vẹ, Pita ọ ta haro nọ: “Ajọ whai ohwo ọvo ọ ruẹ uye wọhọ ojihẹ hayo oji, hayo oru umuomu hayọ ọ rọ ugbarugba ha. Re otẹrọnọ whai ọjọ ọbe ruẹ uye fiki epanọ ọrọ ohwo Kristi, jọ oma o vuẹ e he, rekọ ọ rọ fiki odẹ yena jiri Ọghẹnẹ.” Pita o dhesẹ nnọ a be ruẹ uye, orọnikọ fiki uzi jọ nọ a thọ họ, rekọ fikinọ a rrọ Ileleikristi. O hae jọnọ a bi gbudie “evaọ uruemu ọfariẹ” wọhọ ahwo nọ e wariẹ e rai họ na, a hai dede ai rehọ. Rekọ uzẹme riẹ họ, a be ruẹ uye fikinọ a be daoma rria wọhọ ilele ọ Kristi. Epọvo na uyero na o rrọ kẹ Ileleikristi uzẹme nẹnẹ re.—1 Pita 4:4, 12, 15, 16.

15. Didi ohẹriẹ o rrọ oghẹrẹ nọ ahwo a bi yeri kugbe Isẹri Jihova nẹnẹ?

¹⁵ Evaọ abọ akpọ na buobu, a be jọ ẹgbede jiri Isẹri Jihova kẹ okugbe gbe ọriẹyero nọ a bi dhesẹ eva ikokohọ gbe eria ebabọ rai, a bi jiri ai kẹ oruọzewọ gbe obọkruga rai, kẹ emamọ uruemu gbe uzuazọ uviuwou rai, gbe emamọ ẹgọ gbe uruemu ezi rai.a Evaọ abọdekọ riẹ, nọ ma be t’ẹme na a mu iruo rai imuẹwho evaọ ekwotọ nọ i bu te 28, yọ Isẹri na buobu a be ruẹ uye olahiẹ gbe ọvabọvro buobu fiki ẹrọwọ rai. Fikieme a be rọ jọ unuakpọ jọ jiri ai kẹ uruemu ezi rai yọ a be jọ unuakpọ odekọ mu ai imuẹwho? Kọ fikieme Ọghẹnẹ ọ rrọ kẹ onana uvẹ?

16. Eme họ ẹjiroro ọsosuọ kpobi nọ Ọghẹnẹ ọ rọ kẹ ahwo riẹ uvẹ re a ruẹ uye ukpokpoma?

¹⁶ Oware ọsosuọ kpobi, ma rẹ kareghẹhọ eme ọ Itẹ 27:11: “Ọmọzae mẹ, wo areghẹ, re who ru omẹ eva were, re mẹ sae kẹ ọnọ ọ poviẹ omẹ uyo.” Ẹhẹ, fiki use-abọ esuo ehrugbakpọ nọ o r’otọ kri no na. Ghelọ imuẹro gbidigbidi erọ ahwo nọ i kru ẹgbakiete rai kẹ Jihova no evaọ ikpe-udhusoi na kpobi, Setan ọ gbẹ be poviẹ Jihova ghele wọhọ epanọ o ru evaọ edẹ Job ọzae okiẹrẹe na. (Job 1:9-11; 2:4, 5) Avro ọ riẹ hẹ, Setan ọ be họre viere evaọ omodawọ urere riẹ nọ ọ gwọlọ ro dhesẹ nnọ ọ ta gba, enẹna nọ a rehọ Uvie Ọghẹnẹ mu kothi no na, avọ ahwo nọ e rrọ abọ Uvie na nọ e vọ otọakpọ na soso. Kọ enana a ti kru ẹrọwọ rai kẹ Ọghẹnẹ makọ ukpokpoma gbe ọbẹwẹ nọ o ti te ai? Onana yọ onọ nọ odibo Jihova ọvuọvo ọ rẹ k’uyo riẹ kẹ omobọ riẹ.—Eviavia 12:12, 17.

17. Eme họ otofa eme Jesu na inọ onana “o rẹte jọ oke isẹi ise rai”?

¹⁷ Okenọ ọ jẹ ta kẹ ilele riẹ kpahe eware nọ e te via evaọ “urere akpọ na,” Jesu o dhesẹ ẹjiroro ọfa nọ Jihova ọ rọ k’uvẹ re ukpokpoma u te idibo riẹ. Ọ ta kẹ ae nọ: “A rẹte rehọ owhai ze aro ivie gbe eba fiki odẹ mẹ. Oke nana o rẹte jọ oke isẹi ise rai.” (Matiu 24:3, 9; Luk 21:12, 13) Jesu omariẹ o se isẹi evaọ aro Herọd gbe Pọntiọs Pailet. A mu Pọl ukọ na ziọ “aro ivie gbe eba” re. Avọ ekpakpọ Olori na Jesu Kristi, Pọl ọ gwọlọ edhere nọ o re ro se isẹi kẹ osu nọ ọ mai wo ẹgba kpobi evaọ edẹ riẹ nọ ọ ta nọ: “Me tu ẹdhọ mẹ [bru] Siza.” (Iruẹru 23:11; 25:8-12) Epọvo na re nẹnẹ, iyero use-abọ e lẹliẹ omai se isẹi kẹ te ahwo egọmeti gbe ẹgbede no.b

18, 19. (a) Ẹvẹ akothiho edawọ o rẹ rọ k’omai erere? (b) Didi enọ ma te t’ẹme kpahe evaọ uzoẹme n’otha na?

¹⁸ Orọ urere, re a thihakọ edawọ gbe ukpokpoma o rẹ k’omai erere. Evaọ edhere vẹ? Jemis olele na ọ kareghẹhọ ibe Ileleikristi riẹ nọ: “Imoni mẹ, re egheghẹrẹ edawọ i te te owhai, wha rehọ iẹe avọ evawere, keme na wha riẹ nọ odawọ nọ u te orọwọ rai na, o rẹ rehọ akothiho ọwhawha tha.” Ẹhẹ, ukpokpoma o rẹ sai ru ẹrọwọ mai woma viere jẹ bọ ithihakọ mai ga. Fikiere, ma rẹ dhozọ ukpokpoma ha, yọ ma rẹ gwọlọ idhere ethọthọ jọ rọ dhẹ noi hayo ro ku ei họ họ. Ukpoye, ma re lele uduotahawọ Jemis na: “Jọ akothiho rai ọ jọ uvi riẹ, re wha kiete jẹ gbunu, oware ovo o se owhai bẹ ẹkarọ.”—Jemis 1:2-4.

¹⁹ Dede nọ Ẹme Ọghẹnẹ o re fi obọ họ k’omai wo otoriẹ oware nọ a bi ro kpokpo idibo ẹrọwọ Ọghẹnẹ gbe oware nọ Jihova ọ rọ kẹe uvẹ, oyena o rẹ nwani ru ukpokpoma nọ o jẹ were oma ha. Eme ọ rẹ sae bọ omai ga mugba kẹe? Eme ma rẹ sai ru okenọ ma tẹ rẹriẹ ovao ku ukpokpoma? Ma te ta kpahe eme nana nọ i w’uzou na evaọ uzoẹme n’otha.

[Oruvẹ-obotọ]

Kọ Whọ Sae k’Iyo Nana Vevẹ?

• Fikieme a ro kpe Jesu?

• Ẹvẹ ukpokpoma u kpomahọ Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ?

• Wọhọ epanọ Pita o dhesẹ, fikieme a je ro kpokpo Ileleikristi ọsosuọ?

• Eware vẹ e lẹliẹ Jihova kẹ ukpokpoma uvẹ re u te idibo riẹ?

[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 20, 21]

Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ a ruẹ uye, orọnikọ fiki uzi jọ nọ a thọ họ, rekọ fikinọ a rrọ Ileleikristi

PỌL

JEMIS

JỌN

ANTIPAS

STIVIN