A Wereva Ghelọ Ukpokpoma
“Eva e were owhai nọ ahwo a [tẹ] la owhai eka, a vẹ kẹ owhai uye, a vẹ ta erue oghẹrẹ eware iyoma kpobi họ uzou rai fiki mẹ.”—MATIU 5:11.
1. Imuẹro vẹ Jesu ọ kẹ ilele riẹ kpahe ukpokpoma gbe evawere?
ORỌ ọsosuọ nọ Jesu o ro vi ilele riẹ kpohọ usiuwoma ota Uvie na, ọ vẹvẹ e rai unu nọ a te nyaku ukpokpoma. Ọ vuẹ rai nọ: “Ahwo kpobi a re ti mukpahe owhai fiki odẹ mẹ.” (Matiu 10:5-18, 22) Dede na, eva Ovuẹ obọ Ugbehru riẹ omoke jọ nọ u kpemu, ọ kẹ ikọ riẹ gbe amọfa imuẹro inọ ukpokpoma yena o te nwane raha uvi evawere rai hi. Evaọ Uzẹme, Jesu ọ tube ta inọ ohwo ọ rẹ wereva nọ ọ tẹ ruẹ uye ukpokpoma wọhọ Oleleikristi! Oghẹrẹ vẹ ukpokpoma o sae rọ kẹ evawere?
Uye-Oruẹ Fiki Ẹrẹreokie
2. Wọhọ epaọ ẹme Jesu gbe ukọ na Pita, oghẹrẹ uye-oruẹ vẹ o rẹ kẹ evawere?
2 Ẹjiroro avọ eree nọ ohwo ọ rẹ rọ wereva nọ Jesu ọ ta họ: “Ahwo nọ a kẹ uye fiki ẹrẹreokie eva e were ae, keme ae a wo uvie odhiwu.” (Matiu 5:10) Uye-oruẹ o rrọ oware nọ a rẹ ghọghọ kẹ hẹ. Pita ukọ na o kere nọ: “Didi erere ọ riẹ, re [nọ] wha ruẹ ọyawa fiki oware uyoma rai, wha re thihakọ ruẹe? Rekọ otẹrọnọ wha riẹ ru wha tẹ ruẹ ọyawa riẹ, wha vẹ rehọ ithihakọ ruẹ e, wha re wo ajiri obọ Ọghẹnẹ.” Ọ ta haro nọ: “Rekọ ajọ whai ohwo ọvo ọ ruẹ uye wọhọ ojihẹ hayo oji, hayo oru umuomu hayọ ọ rọ ugbarugba ha. Re otẹrọnọ whai ọjọ ọbe ruẹ uye fiki epanọ ọrọ ohwo Kristi, jọ oma ovuẹ e he, rekọ ọ rọ fiki odẹ yena jiri Ọghẹnẹ.” (1 Pita 2:20; 4:15, 16) Wọhọ epaọ ẹme Jesu na, uye-oruẹ o rẹ wha evawere ze otẹrọnọ fiki ẹrẹreokie ohwo o bi ro thihakọ riẹ.
3. (a) Eme u dhesẹ re a kpokpo ohwo fiki ẹrẹreokie? (b) Owọ vẹ Ileleikristi ọsosuọ a jẹ kpahe ukpokpoma?
3 Oreva Ọghẹnẹ uruo gbe ẹmeoyo kẹ ijaje riẹ a re ro vuhu uvi ẹrẹreokie. Fikiere, re a ruẹ uye fiki ẹrẹreokie u dhesẹ nọ ohwo ọ be ruẹ uye fikinọ o mugba kẹ itunyẹ nọ ọ rẹ rọ raha itee Ọghẹnẹ hayo gbabọkẹ eware nọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ mi omai. Isu ahwo Ju a rehọ ukpokpoma te ikọ na fikinọ a se nọ a rẹ siọ odẹ Jesu ba ẹrọ ta usiuwoma ha. (Iruẹru 4:18-20; 5:27-29, 40) Kọ onana o raha oghọghọ rai hayo bru iruo usiuwoma ota rai dhe? Vievie! “[A] nyavrẹ no aro ogbẹguae [na], yọ a ghọghọ epanọ a kele ai gbe enọ ighine te erọjẹfiẹ fiki odẹ na. Kẹdẹ kẹdẹ a jẹ jọ eva uwou egagọ-ode gbe obọ uwou seri uwuhrẹ Jesu Kristi họ họ.” (Iruẹru 5:41, 42) Ukpokpoma nana o wha oghọghọ se ai, u te je ru ọwhọ rai kpokpọ evaọ iruo usiuwoma ota na. Uwhremu na, ahwo Rom a rehọ ukpokpoma te Ileleikristi ọsosuọ na fikinọ a se inọ a rẹ gọ ovie he.
4. Ẹjiroro jọ vẹ a be rọ rehọ ukpokpoma te Ileleikristi?
4 Evaọ oke ọgbọna, a rehọ ukpokpoma te Isẹri Jihova no fikinọ a se inọ a rẹ siọ ewhowho “usiuwoma uvie na” ba ha. (Matiu 24:14) Eva okenọ a te fi awhaha họ iwuhrẹ Ileleikristi rai, o rẹ were ai re a ruẹ uye ukpenọ a rẹ se oma ba ekugbe wọhọ epaọ ujaje Ebaibol na. (Ahwo Hibru 10:24, 25) A kpokpo i rai no fiki edikihẹ seomaba-edhehọ Oleleikristi rai hayo fikinọ a se inọ a rẹ rehọ azẹ ru iruo thọthọ họ. (Jọn 17:14; Iruẹru 15:28, 29) O make rrọ ere na, edikihẹ nana nọ a wo kẹ ẹrẹreokie na o be kẹ ahwo Ọghẹnẹ uvi udhedhẹ gbe evawere nẹnẹ.—1 Pita 3:14.
A La Rai Eka Fiki Odẹ Kristi
5. Ugogo ẹjiroro vẹ a be rọ rehọ ukpokpoma te ahwo Jihova nẹnẹ?
5 Oware avọ izii nọ Jesu ọ jọ Ovuẹ obọ Ugbehru riẹ fodẹ nọ o rẹ kẹ evawere u wobọ kpahe ukpokpoma re. Ọ ta nọ: “Eva e were owhai nọ ahwo a tẹ la owhai eka, a vẹ kẹ owhai uye, a vẹ ta erue oghẹrẹ eware iyoma kpobi họ uzou rai fiki mẹ.” (Matiu 5:11) Ugogo ẹjiroro nọ a be rọ rehọ ukpokpoma te ahwo Jihova họ fikinọ a rrọ abọ eyero akpọ omuomu ọnana ha. Jesu ọ vuẹ ilele riẹ nọ: “Orọ nọ [wha] hẹ jọ erọ akpọ na, akpọ na o he you erọ obọ riẹ; rekọ fiki epanọ wha rọ erọ akpọ na ha, rekọ mẹ sanọ owhai no akpọ na no, fiki ere akpọ na oje mukpahe owhai.” (Jọn 15:19) Epọvo na re, Pita ukọ na ọ ta nọ: “U gbe rai unu epanọ wha gbe bi kuoma gbe ai evaọ uruemu ọfariẹ rai hi, a tẹ be poviẹ owhai.”—1 Pita 4:4.
6. (a) Fikieme a be rọ poviẹ je kpokpo okiọkotọ na avọ egbẹnyusu rai? (b) Kọ ẹpoviẹ otiọye na o bi mi omai evawere?
6 Ma ruẹ vuhumu inọ a kpokpo Ileleikristi ọsosuọ fikinọ a se inọ a rẹ se odẹ Jesu ba ẹrọ ta usiuwoma ha. Kristi ọ kẹ ilele riẹ iruo inọ: “Wha ti . . . se isẹri mẹ . . . rite ọnyaba akpọ na.” (Iruẹru 1:8) Okiọkotọ ẹrọwọ ọrọ inievo Kristi nọ a wholo na, avọ obufihọ egbẹnyusu omarokpotọ rai erọ “otu obuobu” na, a rehọ ọwhọ ru iruo yena no. (Eviavia 7:9) Fikiere, Setan ọ tẹ be wọ ẹmo bru “emọ riẹ [ubi “aye” na, abọ odhiwu ọrọ ukoko Ọghẹnẹ] nọ i kiọkọ, enọ i [bi] koko izi Ọghẹnẹ, enọ i [bi] se isẹi kẹ Jesu.” (Eviavia 12:9, 17) Wọhọ Isẹri Jihova, ma bi se isẹri kẹ Jesu, ọnọ o muhọ esuo no enẹna wọhọ Ovie ọrọ egọmeti Uvie na, onọ o te raha egọmeti ahwo-akpọ nọ e be wọso ọruẹrẹfihotọ akpọ ọkpokpọ okiẹrẹe Ọghẹnẹ na. (Daniẹl 2:44; 2 Pita 3:13) A be poviẹ je kpokpo omai fiki onana rekọ o be were omai eva re ma ruẹ uye fiki odẹ Kristi.—1 Pita 4:14.
7, 8. Eme iyoma vẹ otu ọwọsuọ a ta fihọ Ileleikristi ọsosuọ uzou?
7 Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ nọ a wereva o tẹ make rọnọ ahwo a “ta erue oghẹrẹ eware iyoma kpobi” fihọ ai uzou fiki riẹ. (Matiu 5:11) A ghine ru onana kẹ Ileleikristi ọsosuọ na. Okenọ a mu Pọl ukọ na fihọ uwou-odi evaọ Rom eva oware wọhọ 59-61 C.E., isu ahwo Ju oke yena a ta kpahe Ileleikristi nọ: “Otu ọnana, ma riẹ nọ koria koria a jẹ rọ ẹme oyoma riẹ ẹta.” (Iruẹru 28:22) A bọwo Pọl avọ Saelas ota inọ a ‘gale akpọ na uzou viotọ’ jẹ “be thọ izi Siza.”—Iruẹru 17:6, 7.
8 Nọ o je kere kpahe Ileleikristi eva etoke esuo Uvie-Ulogbo Rom, ogbiku na K. S. Latourette ọ ta nọ: “Eku nọ a wọ fihọ ai uzou ọ jọ oghoghẹrẹ. Fikinọ a se inọ a re dhomahọ ehaa egedhọ họ, a se Ileleikristi wọhọ ahwo nọ a ta inọ Ọghẹnẹ ọ rrọ họ. Fikinọ a si oma no oghẹrẹ uzuazọ uyero okegbe rai buobu—ehaa egedhọ, arozaha omawere ẹgbede . . .—a te je se ai ẹkoko wọhọ otu nọ e wọso ahwo-akpọ. . . . A jẹ ta kpahe ai inọ tezae teyae Ileleikristi a re kuomagbe eva aso . . . je bru ẹnwae kugbe. . . . Fikinọ ibe egegagọ ọvo a jẹ hai kuomagbe ru [ehaa Ekareghẹhọ uwhu Kristi na] u te ti zihe ruọ ẹme atanọ evaọ oria kpobi inọ Ileleikristi a jẹ hae rehọ emọ dheidhe kẹse kẹse, a vẹ da azẹ jẹ re ugboma rai.” Ofariẹ, fikinọ Ileleikristi a se nọ a rẹ gọ ovie he, a tẹ bọwo ai ota inọ ae yọ ewegrẹ egọmeti.
9. Didi owọ Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ na a jẹ kpahe erue nọ a wọ fihọ ai uzou, kọ ẹvẹ uyero na o rrọ nẹnẹ?
9 Eme erue yena nọ a jẹ rọ ta ae raha na e whaha Ileleikristi na ẹwhaharo iruo usiuwoma ota Uvie na nọ a vi rai na ha. Evaọ 60-61 C.E., Pọl ọ sae ta kpahe “usiuwoma” nọ ‘o rua jẹ be mọ ibi evaọ akpọ na’ gbe nọ “a vuẹ rọ kẹ enọ a ma kpobi evaọ akpọ na.” (Ahwo Kọlọsi 1:5, 6, 23) Oware ovona o be via nẹnẹ. A be ta Isẹri Jihova raha ekueku, nwane wọhọ epanọ o jọ kẹ Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ na. Ghele na, iruo usiuwoma ota Uvie na e be nyaharo nẹnẹ, e tẹ jẹ be wha obọdẹ evawere se ahwo nọ a be jariẹ wabọ.
Eva E Were Rai nọ A bi Kpokpo Ai Wọhọ Eruẹaro Na
10, 11. (a) Ẹvẹ Jesu o ro ku ẹme riẹ kpahe oware avọ izii nọ o rẹ kẹ evawere na họ? (b) Fikieme a ro kpokpo eruẹaro na? Kẹ iriruo.
10 Jesu o ku ẹme riẹ kpahe oware avọ izii nọ o rẹ kẹ evawere na họ enẹ: “Ghọghọ, . . . keme ere a kẹ eruẹaro nọ e kake rọ owhai jọ uye.” (Matiu 5:12) Eruẹaro nọ Jihova o vi nyae vẹvẹ ahwo Izrẹl nọ e kare ẹrọwọ unu, a jẹ rai rehọ họ yọ ẹsibuobu a kpokpo i rai. (Jerimaya 7:25, 26) Pọl ukọ na o se osẹri kpahe onana, o kere nọ: “Eme o kiọkọ nọ mẹ rẹ ta? Keme oke o rọ kẹ omẹ hẹ re mẹ ta ẹme kpahọ . . . Eruaro na—enọ fiki orọwọ . . . e jọ e ruẹ uye ẹkoko o se gbe eviaviẹ efa, gbe egbregba whẹ họ abọ gbe uwou-odi.”—Ahwo Hibru 11:32-38.
11 Eva etoke esuo ovie omuomu na Ehab avọ aye riẹ Jezibẹl, a rehọ ọgbọdọ kpe eruẹaro Jihova buobu. (1 Ivie 18:4, 13; 19:10) A fi Jerimaya ọruẹaro na fihọ ekarọ, uwhremuna a te gbolo iei fihọ ozae oluhu. (Jerimaya 20:1, 2; 38:6) A gbolo Daniẹl ọruẹaro na fihọ ọgọdọ ikpohrokpo. (Daniẹl 6:16, 17) A kpokpo eruẹaro enana kpobi nọ e jọ taure oke Ileleikristi u te ti te na fikinọ a thọ egagọ efuafo Jihova uke. Isu egagọ ahwo Ju a kpokpo eruẹaro buobu. Jesu o se ikere-ebe gbe ahwo Farisi na “emọ ahwo nọ i kpe eruẹaro na.”—Matiu 23:31.
12. Fikieme mai Isẹri Jihova ma je rri rie wọhọ uvẹ-ọghọ inọ a bi kpokpo omai wọhọ eruẹaro oke anwae na?
12 Nẹnẹ, a bi kpokpo omai Isẹri Jihova ẹsibuobu fikinọ ma be rehọ ọwhọ whowho emamọ usi Uvie na. Ewegrẹ mai a be fo omai nọ ma be “rehọ ofu ta ahwo kurẹriẹ,” rekọ ma riẹ nọ epọvo na a ta eme mukpahe egegagọ ẹrọwọ Jihova erọ oke nọ u kpemu. (Jerimaya 11:21; 20:8, 11) Ma rehọ e riẹ wọhọ uvẹ-ọghọ re ma ruẹ uye fiki oware ovo nọ a rọ kẹ eruẹaro ẹrọwọ oke anwae uye na. Jemis olele na o kere nọ: “Imoni, wha ri oriruo uyeoruẹ avọ akothiho, eruearo na, enọ e jẹ rehọ odẹ Ọnowo na ta ẹme. Ri, ma rẹ tanọ enọ idikihẹ whawha na ae wo oghale.”—Jemis 5:10, 11.
Obọdẹ Ẹjiroro nọ Ma rẹ rọ Wereva
13. (a) Fikieme ukpokpoma u gbe ro whrehe omai udu hu? (b) Eme o bi fi obọ họ kẹ omai dikihẹ ga, kọ eme onana u dhesẹ via?
13 Ukpenọ ukpokpoma o lẹliẹ udu whrehe omai, oma o be sasa omai inọ ma be nya lele oriruo eruẹaro na, Ileleikristi ọsosuọ na, gbe Kristi Jesu omariẹ. (1 Pita 2:21) Ma re wo obọdẹ evevọwẹ no Ikereakere na ze, wọhọ oghẹrẹ eme nana nọ Pita ukọ na o kere na: “Iyoyou mẹ, odawọ erae nọ ubi bru owhai tha re a vuhu owhai na, u gbe owhai unu hu, wọhọ . . . oware okpokpọ jọ nọ o be via kẹ owhai. Otẹrọnọ a be rọ owhẹ se ọliọ fiki odẹ Kristi, who wo oghale, keme yọ ẹzi oruaro avọ orọ Ọghẹnẹ erọ owhẹ oma.” (1 Pita 4:12, 14) Ma riẹ rono eware nọ e via no ze inọ ẹkwoma ẹzi Jihova nọ ọ rrọ omai oma, nọ ọ be bọ omai ga ọvo ma sai ro thihakọ ukpokpoma. Obufihọ ẹzi ọfuafo na yọ imuẹro inọ Jihova ọ be ghale omai, yọ onana o be kẹ omai evawere ilogbo.—Olezi 5:12; Ahwo Filipai 1:27-29.
14. Ẹjiroro vẹ ma wo nọ ma rẹ rọ ghọghọ nọ a te bi kpokpo omai fiki ẹrẹreokie?
14 Oware ofa nọ o rẹ lẹliẹ eva were omai nọ a tẹ be wọso je kpokpo omai fiki ẹrẹreokie họ, u dhesẹ nọ ma be rria uzuazọ omarọkẹ Ọghẹnẹ wọhọ Ileleikristi uzẹme. Pọl ukọ na o kere nọ: “Ahwo kpobi nọ a guọlọ uzuazọ Ọghẹnẹ uyero eva Kristi Jesu a re wo ukpokpoma.” (2 Timoti 3:12) Eva e be were omai gaga inọ akothiho mai eva otọ odawọ o rẹ ruẹrẹ uyo ofa họ kẹ use-abọ Setan nọ ọ ta nọ emama Jihova kpobi a be gọe fiki oriobọ. (Job 1:9-11; 2:3, 4) Ma be ghọghọ inọ ma wo abọ re, o tẹ make kao kẹhẹ, evaọ ẹkpare esuo-okpehru Jihova.—Itẹ 27:11.
Eva E Were Owhai kẹ Osa Na
15, 16. (a) Ẹjiroro vẹ Jesu ọ kẹ omai nọ ma rẹ rọ ‘ghọghọ jẹ wereva’? (b) Osa vẹ o rrọ obọ odhiwu kẹ Ileleikristi nọ a wholo na, kọ ẹvẹ egbẹnyusu rai erọ “igodẹ efa” na a ti ro wo osohwa re?
15 Jesu ọ kẹ ẹjiroro ọfa nọ ma rẹ rọ ghọghọ okenọ a tẹ ta omai raha je kpokpo omai wọhọ epanọ o jọ kẹ eruẹaro oke anwae na. Eva obọ ekuhọ ẹme riẹ ọrọ oware avọ izii nọ o rẹ kẹ evawere na, ọ ta nọ: “Ghọghọ, eva e were owhai hrọ keme osa rai nọ o rọ obọ odhiwu o rẹ ruaro.” (Matiu 5:12) Pọl ukọ na o kere nọ: “Uwhu họ osa eware uyoma; rekọ okẹ Ọghẹnẹ họ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ, fiki Jesu Kristi Ọnowo mai.” (Ahwo Rom 6:23) Ẹhẹ, ‘osa oruaro’ na họ uzuazọ, yọ o rrọ osa nọ ma rẹ sae rehọ ubu epanọ ma ru te wo tobọ họ. Osa na yọ okẹ ọvọvẹ. Jesu ọ ta nọ osa na “o rọ obọ odhiwu” keme obọ Jihova u bi no ze.
16 Otu nọ a wholo na a wo “etu-uvie uzuazọ,” koyehọ uzuazọ sebaewhuo kugbe Kristi evaọ obọ odhiwu. (Jemis 1:12, 17) Enọ i wo ẹruore otọakpọ, “igodẹ efa” na, a bi rri kpohọ obaro kẹ ukuoriọ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ aparadase otọakpọ. (Jọn 10:16; Eviavia 21:3-5) Rọkẹ itu ivẹ nana, “osa” na o rrọ oware nọ a wo tobọ fiki epanọ a ru iruo te he. ‘Fiki aruoriwo’ Jihova jabọ otu nọ a wholo gbe “igodẹ efa” na a ro wo osohwa nana, onọ o wọ Pọl ukọ na ta nọ: “Uyere u te Ọghẹnẹ fiki okẹ riẹ nọ a sae ruẹ unu ta ha!”—2 Ahwo Kọrint 9:14, 15.
17. Fikieme ma rẹ rọ ghọghọ jẹ ‘wereva’nọ a te bi kpokpo omai?
17 Rọkẹ Ileleikristi nọ otu rai jọ a be te ruẹ ukpokpoma olahiẹ eva obọ Nero Ovie-Ologbo na, Pọl o kere nọ: “Ma wo oro eva ukpokpoma re, jẹ riẹ nọ ukpokpoma akothiho ore no tha; akothiho, uruemu u re no tha; uruemu, ẹruore o re no tha. [Ẹruore] ọ rẹviẹ omai họ họ.” Ọ ta re nọ: “Wha ghọghọ eva ẹruore rai, wha thihakọ eva uye obẹbẹ.” (Ahwo Rom 5:3-5; 12:12) Te ma wo ẹruore obọ odhiwu hayo ọrọ otọakpọ, osohwa ẹrọwọ nọ ma yọrọ eva otọ ẹdawọ o rro vi oware uwoma kpobi nọ ma rẹ sai rẹro riẹ. Oghọghọ mai orọ irẹro nọ ma te rọ rria bẹdẹ bẹdẹ re ma gọ je jiri Jihova, Ọsẹ oyoyou mai na eva otọ Ovie mai na Jesu Kristi u wo umuo ho. ‘Eva e be were omai.’
18. Eme ma rẹ sai rẹro riẹ mi erẹwho na nọ urere na u bi si kẹle na, kọ eme Jihova o ti ru?
18 Evaọ erẹwho jọ, a kpokpo Isẹri Jihova no, je gbe bi tube kpokpo ai. Evaọ eruẹaruẹ riẹ kpahe ekuhọ eyero eware na, Jesu ọ vẹvẹ Ileleikristi uzẹme unu nọ: ‘Erẹwho na kpobi i re ti mukpahe owhai fiki odẹ mẹ.’ (Matiu 24:9) Nọ ma bi si kẹle obọ ekuhọ na, Setan o ti ru erẹwho na re a rehọ ofu wọso ahwo Jihova. (Izikiẹl 38:10-12, 14-16) Onana o vẹ te lẹliẹ oke te nọ Jihova ọ rẹ rọ jowọ. “Ere me re ti ro dhesẹ oruaro avọ irurẹ mẹ, erẹwho na kpobi a vẹ te rehọ aro rai vuhu omẹ. Kẹsena a vẹ te riẹ nọ mẹ họ ỌNOWO na.” (Izikiẹl 38:23) Jihova ọ vẹ te rehọ ere ru odẹ riẹ fo je siwi ahwo riẹ no ukpokpoma. Fikiere, “ohwo nọ o re thihakọ . . . o wo oghale.”—Jemis 1:12.
19. Nọ ma be hẹrẹ ‘ẹdẹ ologbo Jihova’ na, eme ma re ru?
19 Nọ ‘ẹdẹ ologbo Jihova’ o bi si kẹle viere na, joma ghọghọ keme a “kele [omai] gbe enọ ighine te erọjẹfiẹ” fiki odẹ Jesu. (2 Pita 3:10-13; Iruẹru 5:41) Wọhọ Ileleikristi ọsosuọ na, ẹsikpobi joma “seri uwuhrẹ Jesu Kristi họ họ,” gbe ẹta kpahe egọmeti Uvie riẹ nọ ma be hẹrẹ osohwa mai evaọ akpọ ọkpokpọ okiẹrẹe Jihova na.—Iruẹru 5:42; Jemis 5:11.
Evaọ Edhere Ọkiẹkpemu
• Eme u dhesẹ re a ruẹ uye fiki ẹrẹreokie?
• Owọ vẹ Ileleikristi ọsosuọ a jẹ kpahe ukpokpoma?
• Fikieme a sae rọ ta nọ a bi kpokpo Isẹri Jihova wọhọ eruẹaro oke anwae?
• Fikieme ma rẹ rọ ‘ghọghọ jẹ were eva’ nọ a te bi kpokpo omai?
[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 28, 29]
“Eva e were owhai nọ ahwo a tẹ la owhai eka, [jẹ] kẹ owhai uye”
[Ọnọ o wo uwoho]
Ahwo nọ a rrọ uwou-odi: Chicago Herald-American