Wuhrẹ Ahwo Oware Nọ Ebaibol Na O Gine Wuhrẹ

“Wha wuhrẹ ahwo erẹwho kpobi.”—MATIU 28:19.

1. Ẹvẹ Ebaibol na ọ vọ oria kpobi te no?

ẸME JIHOVA, Ebaibol Ẹri na ọ rrọ usu ebe nọ e mai kri no, nọ ahwo a mai wo evaọ akpọ na soso. O tẹ kawo, a fa abọjọ riẹ fihọ evẹrẹ nọ i bu vi 2,300 no. Bu vi ahwo 90 evaọ udhusoi erọ otọakpọ na a wo rie evaọ ẹvẹrẹ obọrai.

2, 3. (a) Fikieme egagọ a gbe ro wo ọrọwokugbe kpahe iwuhrẹ Ebaibol ho? (b) Enọ vẹ ma te ta ẹme kpahe?

² Ima ahwo buobu a be hai se oria Ebaibol na jọ nẹdẹ tẹdẹ. Ahwo jọ a se rie no emuhọ te ekuhọ unuẹse buobu no. Ẹko egagọ buobu a be ta nọ Ebaibol na a rehọ iwuhrẹ rai no ze, rekọ aikpobi na a rọwo kugbe ohwohwo ho kpahe oware nọ Ebaibol na o wuhrẹ. U te no ere no, avro ọgaga ọ tẹ jẹ rrọ udevie ahwo nọ a rrọ egagọ evona dede. Ejọ i wo avro kpahe Ebaibol na, epanọ a ro kere iei gbe epanọ o wo erere te. Ahwo buobu a rri rie wọhọ obe ọrẹri nọ a rẹ rọ reọvọ hayo du-iyeri ọvo ro dhesẹ nọ a be ta uzẹme evaọ okọto.

³ Evaọ uzẹme, Ebaibol na yọ ovuẹ hayo Ẹme Ọghẹnẹ nọ u wo ẹgba gaga kẹ ahwo-akpọ. (Ahwo Hibru 4:12) Fikiere, mai, wọhọ Isẹri Jihova, ma gwọlọ re ahwo a riẹ oware nọ Ebaibol na o wuhrẹ. O be were omai re ma ru iruo nọ Jesu Kristi ọ kẹ ilele riẹ, nọ ọ ta nọ: “Wha wuhrẹ ahwo erẹwho kpobi.” (Matiu 28:19) Evaọ usiuwoma ota mai, ma rẹ nyaku ahwo nọ a wo eva ezi nọ uzou u bi dhe fiki iwuhrẹ sa-sa erọ egagọ nọ e da akpọ na fia nẹnẹ. A gwọlọ riẹ uzẹme na kpahe oghẹrẹ ohwo nọ Ọnọ ọ ma omai na ọ rrọ, yọ a gwọlọ riẹ oware nọ Ebaibol na o wuhrẹ kpahe ẹjiroro uzuazọ. Joma tẹme kpahe enọ esa jọ nọ ahwo buobu a bi roro kpahe. Ma ti muẹrohọ iyo ethọthọ nọ isu egagọ a be kẹ kpahe enọ nana, kẹsena ma vẹ te kiẹ oware nọ Ebaibol na o gine wuhrẹ riwi. Enọ na họ (1) Kọ Ọghẹnẹ ọ be daezọ mai? (2) Fikieme ma jẹ rrọ uzuazọ? (3) Eme ọ rẹ via kẹ omai nọ ma te whu?

Kọ Ọghẹnẹ Ọ be Daezọ Mai?

4, 5. Fikieme ahwo a bi ro roro nọ Ọghẹnẹ ọ be daezọ mai hi?

⁴ Joma rehọ onọ nana muhọ, Kọ Ọghẹnẹ ọ be daezọ mai? U yoma kẹhẹ, ahwo buobu a roro nọ ijo họ uyo onọ yena. Fikieme a bi ro roro ere? Oware jọ nọ o soriẹ họ a be rria akpọ nọ ọ vọ avọ omukpahọ, ẹmo, gbe uye-oruẹ. A rẹ jọ iroro rai ta nọ: ‘Otẹrọnọ Ọghẹnẹ ọ ginẹ be daezọ, ọ hae te whaha eware okpẹtu itieye na re e seba ẹvia.’

⁵ Oware ofa nọ ahwo a bi ro roro nọ Ọghẹnẹ ọ be daezọ ahwo-akpọ ha họ, fikinọ isu-egagọ a bi ru ai roro ere. Eme isu-egagọ a rẹ mae ta nọ okpẹtu ọ tẹ roma via? Nọ emọ ivẹ aye jọ i whu evaọ asidẹnte omoto, ọnọ o wuzou ichọche rai ọ tẹ ta kẹe nọ: “Ere Ọghẹnẹ ọ gwọlọ e riẹ. Ọghẹnẹ ọ gwọlọ ijẹle ivẹ efa.” Nọ isu-egagọ a tẹ be ta eme itieye na, yọ Ọghẹnẹ a be ginẹ fo rọkẹ eware iyoma nọ e be via na. Rekọ Jemis olele na o kere nọ: “Wha jọ ohwo ọvo nọ o kie ruọ odawọ, ọ ta nọ, ‘Ọghẹnẹ ọ dawọ omẹ hẹ,’ keme a sae rehọ eyoma dawo Ọghẹnẹ hẹ, yọ ọyomariẹ ọrẹ dawo ohwo ọvo ho.” (Jemis 1:13) Jihova Ọghẹnẹ o re ru nọ oware uyoma o jẹ via vievie he. Evaọ uzẹme, “o rẹ bẹbẹ kẹ Ọghẹnẹ re o ru umuomu.”—Job 34:10.

6. Ono ọ be wha emuemu gbe uye-oruẹ nọ o da akpọ fia nẹnẹ na ze?

⁶ O tẹ rrọ ere, kọ fikieme emuemu gbe uye-oruẹ e rrọ da akpọ fia? Oware jọ nọ o whariẹ ze họ, ahwo-akpọ a siọ Ọghẹnẹ wọhọ Osu, a gwọlọ koko izi ikiẹrẹe riẹ hẹ. Ahwo-akpọ a tẹ rehọ ere fi oma rai họ otọ esuo Setan, Ọwegrẹ Ọghẹnẹ, keme “akpọ na ọsoso ọ rọ obọ ogaga oyoma na.” (1 Jọn 5:19) Otoriẹ onana u ru rie nọ ma rọ riẹ oware nọ akpọ na ọ rọ vọ avọ eyoma. Setan ọ rrọ eva gaga, rrọ muomu, ọ tẹ jẹ vọ avọ eviẹhọ. Fikiere ma re rẹro nọ akpọ na ọ rẹ raro kele uruemu osu riẹ. Agbẹta nọ emuemu ọ rọ da otọ fia nẹnẹ na!

7. Eme họ eware jọ nọ e be wha uye-oruẹ ze?

⁷ Oware ofa nọ o be wha uye-oruẹ ze họ sebaẹgba ohwo-akpọ. Ahwo-akpọ erahaizi a rẹ gwọlọ hrowo ọkwa, yọ ẹsibuobu oma-uhrowo yena u re su kpohọ ẹmo, okienyẹ, gbe uye-oruẹ. Obe Ọtausiwoma Na 8:9 o ta gbagba inọ “ohwo ọ . . . rehọ obọ ogaga su ọrivẹ riẹ nwa oma” no. Oware ofa nọ o be wha uye-oruẹ ze họ oke gbe oware nọ a rẹro riẹ hẹ. (Ọtausiwoma Na 9:11) Ẹsibuobu okpẹtu o re te ahwo fikinọ a kp’awọ ku oware uyoma.

8, 9. Ẹvẹ ma rọ riẹ nọ Jihova ọ be ginẹ daezọ mai?

⁸ O rrọ oware omosasọ re ma riẹ nọ Ọghẹnẹ ọ rẹ wha uye-oruẹ ze he. Kọ Ọghẹnẹ ọ be ginẹ daezọ eware nọ e be via k’omai? Uyo omosasọ rọkẹ onọ yena họ Ee! Ma riẹ nọ Ọghẹnẹ ọ be daezọ mai keme ọ jọ Ebaibol na vuẹ omai ẹjiroro nọ ọ rọ kuvẹ kẹ ahwo-akpọ re a yere uzuazọ uyoma. Ẹjiroro nọ ọ kẹ u wobọ kpahe eware ivẹ: ẹme-avro esuo ehrugbakpọ Ọghẹnẹ gbe ẹgbakiete ahwo-akpọ. Fikinọ ọye họ Erumeru na, Ọnọ ọ ma eware kpobi, o rrọ ọgbahọ kẹ Jihova ha re ọ vuẹ omai ẹjiroro nọ ọ rọ kuvẹ kẹ uye-oruẹ. Ghele na, ọ vuẹ omai fikinọ ọ be daezọ mai.

⁹ Roro kpahe imuẹro efa nọ i dhesẹ nọ Ọghẹnẹ ọ be daezọ mai. O “da Ọghẹnẹ gaga” nọ eyoma ọ vọ akpọ na evaọ edẹ Noa. (Emuhọ 6:5, 6) Kọ ogbẹrọnọ epọvo na o be dae nẹnẹ re? Ee, keme o re nwene he. (Malakae 3:6) O mukpahe okienyẹ yọ o rẹ dae re ọ ruẹ ahwo nọ a be ruẹ uye. Ebaibol na e ta nọ Ọghẹnẹ o ti si eyoma kpobi nọ esuo ohwo-akpọ gbe ekpakpọ Setan e wha ze no kẹle jẹ rehọ ewoma nwene iei. Kọ oyena o gbẹ rrọ uvi imuẹro inọ Ọghẹnẹ ọ be daezọ mai?

10. Ẹvẹ uye-oruẹ ahwo-akpọ o rrọ Jihova oma?

¹⁰ Isu-egagọ a be raha odẹ Ọghẹnẹ nọ a tẹ be ta nọ okpẹtu nọ o bi te omai evaọ akpọ inẹnẹ na yọ oreva riẹ. Uzẹme riẹ họ, o rrọ isiuru Jihova re o ku uye-oruẹ ahwo-akpọ họ. Obe 1 Pita 5:7 o ta nọ: “Ọ be sẹro ra.” Oye họ oware nọ Ebaibol na o gine wuhrẹ!

Fikieme Ma jẹ Rrọ Uzuazọ?

11. Eme egagọ akpọ na a be hae ta ẹsikpobi kpahe ẹjiroro nọ ma jẹ rrọ uzuazọ?

¹¹ Joma t’ẹme kpahe onọ avivẹ nọ ahwo buobu a re roro kpahe, Fikieme ma jẹ rrọ uzuazọ? Ẹsibuobu egagọ akpọ na a rẹ kuyo inọ ubroke gheghe ahwo-akpọ a te rria otọakpọ na. A rri akpọ na wọhọ oria nọ a je bi serihọ evaọ edhere nọ a be nya kpohọ uzuazọ eva oria ofa. Isu-egagọ jọ a bi wuhrẹ ahwo thọ inọ Ọghẹnẹ ọ te raha otọakpọ nana no ẹdẹjọ. Fiki iwuhrẹ itieye na, ahwo buobu a ku rie họ no inọ a re dhugbe le akpọ na te oka keme uwhu ọvo họ oware nọ o rrọ obaro hẹrẹ ai. Eme Ebaibol na o gine wuhrẹ kpahe ẹjiroro nọ ma rọ rrọ uzuazọ?

12-14. Eme Ebaibol na o wuhrẹ kpahe ẹjiroro nọ Ọghẹnẹ o wo kẹ otọakpọ na gbe ahwo-akpọ?

¹² Ọghẹnẹ o wo obọdẹ ẹjiroro kpahe otọakpọ na gbe ahwo-akpọ. “Ọ ma [otọakpọ na] kẹ ozighi hi,” rekọ “ọ ma ae re a ria ae.” (Aizaya 45:18) Ofariẹ, Jihova o “fi etọhotọ akpọ na họ, re e seba ekpoho.” (Olezi 104:5) Eware nana nọ ma rẹ riẹ kpahe ẹjiroro nọ Ọghẹnẹ o wo kpahe otọakpọ na gbe ahwo-akpọ o sai fiobọhọ k’omai riẹ oware nọ ma jẹ rrọ uzuazọ.

¹³ Uzou 1 gbe orọ avọ 2 erọ obe Emuhọ i dhesẹ nọ Ọghẹnẹ ọ roma totọ ruẹrẹ otọakpọ na họ kẹ ẹrria ahwo-akpọ. Nọ ọ ma eware kpobi nọ e rrọ otọakpọ na no, ọ tẹ ruẹ nọ i re “wowoma.” (Emuhọ 1:31) Ọghẹnẹ o fi ọzae avọ aye ọsosuọ na, Adamu avọ Ivi, họ ọgbọ Idẹn nọ ọ jọ wowoma, jẹ kẹ ai emamọ emuore buobu. Ọghẹnẹ ọ ta kẹ ọzae avọ aye ọsosuọ na nọ: “Wha yẹ, wha vi, re wha vọ evaọ akpọ na re wha wo i.” Ẹjiroro Ọghẹnẹ kẹ ai họ re a yẹ emọ egbagba, re a je ru ọgbọ nọ ọ jọ uwou rai na kẹre te otọakpọ na soso, a vẹ jẹ rehọ uyoyou rẹrote erao na.—Emuhọ 1:26-28.

¹⁴ Ẹjiroro Jihova họ re ahwo-akpọ egbagba a rria otọakpọ na bẹdẹ bẹdẹ. Ebaibol e ta nọ: “Ikiẹrẹe e rẹ te rehọ otọ na reuku, a vẹ jẹ ria ae bẹdẹ.” (Olezi 37:29) Ẹhẹ, ẹjiroro nọ Ọghẹnẹ ọ rọ ma ahwo-akpọ họ re a reawere uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ Aparadase otọakpọ. Ẹjiroro Ọghẹnẹ oye, yọ oye họ oware nọ Ebaibol na o gine wuhrẹ!

Eme Ọ rẹ Via kẹ Omai nọ Ma te Whu?

15. Eme egagọ akpọ na buobu a bi wuhrẹ kpahe oware nọ o rẹ via kẹ omai nọ ma te whu?

¹⁵ Enẹna, joma t’ẹme kpahe onọ avesa nọ ahwo buobu a re roro kpahe: Eme ọ rẹ via kẹ omai nọ ma te whu? Egagọ akpọ na buobu a bi wuhrẹ nọ oware jọ o rrọ oma ohwo-akpọ na nọ o rẹ gbẹ rria uzuazọ nọ ugboma na u te whu no. Itu egagọ jọ a gbẹ dadamu uwuhrẹ na inọ Ọghẹnẹ ọ rẹ rehọ erae ehẹle kẹ irumuomu uye bẹdẹ bẹdẹ. Kọ uzẹme na oye? Eme Ebaibol na o gine wuhrẹ kpahe uwhu?

16, 17. Eme Ebaibol na e ta kpahe uyero iwhuowhu na?

¹⁶ Ebaibol na e ta nọ: “Enọ e rọ uzuazọ a riẹ nọ a reti whuẹ, rekọ iwhuowhu e riẹ oware ovo ho, a gbe wo osa ovo ho.” Nọ iwhuowhu na a “riẹ oware ovo ho” na, a rẹ sai yo-ẹme, ruẹ ude, hayo ta ẹme he, oware o rẹ dae he yọ a re roro gbe he. A rẹ gbẹ sai wo osa ovo ho. A gbẹ sai ru iruo evo ho, kọ ẹvẹ a sai ro wo osa? Ofariẹ, “uyoyou gbe egrẹ gbe ihrieriọ [rai] kpobi i whu no,” keme a rẹ gbẹ sai dhesẹ ọdawẹ-iroro ọvuọvo ho.—Ọtausiwoma Na 9:5, 6, 10.

¹⁷ Oware nọ Ebaibol na e ta kpahe ẹme uwhu o rrọ vevẹ—iwhuowhu na a re kpohọ uzuazọ uyero evaọ oria ofa ha. Uvumọ oware u re no ugboma mai o vẹ gbẹ jọ uzuazọ nọ a rẹ wariẹ yẹ evaọ ugboma ofa ha, wọhọ epanọ ahwo jọ a rọwo. Ma sai dhesẹ iẹe oghẹrẹ utiona: Uzuazọ mai o wọhọ erae ekandoro. A te furie iei, erae ekandoro na i re kpohọ oria ofa ha. I re fu no riẹriẹriẹ.

18. Nọ ọmọ-uwuhrẹ Ebaibol ọ tẹ riẹ nọ iwhuowhu na a riẹ onahona ha, eme ọ rẹ sai vuhumu kpahe ahwo nọ a whu no?

¹⁸ Rri epanọ otoriẹ uzẹme uvevẹ yena nọ u wo ẹgba na o rẹ sai fi obọ họ kẹ ohwo te! Nọ ọmọ-uwuhrẹ Ebaibol ọ tẹ riẹ nọ iwhuowhu na a riẹ onahona ha no, ọ rẹ sai ku ei họ kẹ omariẹ inọ oghẹrẹ kpobi nọ esẹ-ode riẹ a geva te kẹhẹ evaọ okenọ a jọ uzuazọ, a rẹ gbẹ sai kpokpo iei hi enẹna nọ a whu no na. U re je fiobọhọ kẹe nwani vuhumu inọ ahwo nọ o you nọ i whu no a rẹ gbẹ sai yo-ẹme, ruẹ ude, hayo ta ẹme he, oware o rẹ dae he yọ a re roro gbe he. Fikiere, o sae jọ nọ a rrọ pọgatri, hayo kọ a be riakọ evaọ erae ehẹle he. Rekọ Ebaibol na o wuhrẹ nọ ahwo nọ a whu no nọ a rrọ ekareghẹhọ Ọghẹnẹ, a te wariẹ kpare ai ziọ uzuazọ. Ẹruore riẹ o gbunu kẹhẹ!—Jọn 5:28, 29.

Obe Okpokpọ nọ Ma re ro Ru Iruo

19, 20. Wọhọ Ileleikristi, owha-iruo vẹ ma wo, kọ obe-uwuhrẹ Ebaibol vẹ a ruẹrẹhọ nọ ma re ro ru iruo evaọ odibọgba mai?

¹⁹ Ma t’ẹme kpahe esa ọvo no evaọ udevie enọ nọ ahwo buobu a re roro kpahe. Evaọ ọvuọvo nọ ma ta ẹme kpahe no na, ma ruẹ nọ oware nọ Ebaibol na o wuhrẹ o rrọ vevẹ. O rrọ oware oghọghọ gaga re ma dhesẹ uzẹme na kẹ amọfa nọ a gwọlọ riẹ oware nọ Ebaibol na o wuhrẹ! Rekọ enọ efa buobu nọ i wuzou e riẹ nọ ahwo nọ a wo evezi a gwọlọ iyo rai. Wọhọ Ileleikristi, ma wo owha-iruo nọ ma re ro fiobọhọ kẹ ahwo duku iyo enọ itieye na.

²⁰ O rrọ use-abọ re a wuhrẹ amọfa uzẹme Ikereakere na vevẹ evaọ edhere nọ u re ro te ai udu. Re o ruẹsi fi obọ họ kẹ omai nyate use-abọ yena, ‘ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na’ o kere obe jọ nọ ma re ro ru iruo evaọ odibọgba Ileleikristi mai. (Matiu 24:45-47) Uzoẹme obe nana nọ u wo ewẹ-obe 224 na họ, Eme Ebaibol na O Gine Wuhrẹ?

21, 22. Eware jọ vẹ i fo ẹromuhọ eva obe ọ Eme Ebaibol na O Gine Wuhrẹ?

²¹ Obe nana nọ a si obọ no eva Okokohọ Ubrotọ “Ẹmeoyo kẹ Ọghẹnẹ” ọrọ Isẹri Jihova evaọ 2005/2006 na u wo obọdẹ eware sa-sa nọ a ruẹrẹ fihọ iẹe. Wọhọ oriruo, u wo eme-emuhọ nọ e rehọ ewẹ-obe isoi soso nọ a ruẹrẹhọ ziezi nọ i bi fiobọhọ k’omai mu obe-uwuhrẹ Ebaibol họ. Ẹsejọhọ o te lọhọ owhẹ obọ re whọ rehọ iwoho gbe ikereakere nọ e rrọ eme-emuhọ na lele ohwo t’ẹme. Whọ sae jẹ rehọ eware nọ a ruẹrẹhọ abọ emuhọ nana dhesẹ kẹ ahwo epanọ a sai ro rovie izou gbe awọ Ebaibol.

²² Eme nọ e rrọ obe na e rẹ lọlọhọ, e tẹ jẹ rrọ vevẹ. A daoma kere eme na eva oghẹrẹ nọ i re ro te ọmọ-uwuhrẹ udu je ru ei roro. Uzou kpobi u wo enọ emuhọ, a te je fi etehe họ obọ ekuhọ rai nọ u wo uzoẹme na “Oware nọ Ebaibol na O Wuhrẹ.” Etehe nana o wo iyo rono Ikereakere na ze kẹ enọ emuhọ na. Emamọ iwoho gbe eme nọ a kere lele ai avọ etadhesẹ nọ e rrọ obe nana i re fi obọ họ kẹ ọmọ-uwuhrẹ kaki wo otoriẹ iwuhrẹ ekpokpọ. Dede nọ a ru uzedhe eme obe na lọlọhọ, eme-ofiba e riẹ nọ i re fi obọ họ k’owhẹ t’ẹme didi kpahe izoẹme 14 jọ nọ i wuzou otẹrọnọ ọmọ-uwuhrẹ na ọ gwọlọ oruvẹ ọfa.

23. Ẹvẹ a jẹ iroro kẹ omai nọ ma rẹ rọ rehọ obe Ebaibol Wuhrẹ na ro wuhrẹ ahwo?

²³ A kere obe ọ Ebaibol Wuhrẹ na re u fiobọhọ k’omai wuhrẹ oghẹrẹ ahwo kpobi, te enọ i kpohọ isukulu gbe enọ i kpohọ isukulu tere he gbe ahwo oghẹrẹ egagọ sa-sa. Nọ ọmọ-uwuhrẹ o gbe wo eriariẹ kpahe Ebaibol na vievie he, o rẹ sae rehọ vrẹ ẹkeriotọ ọvo re a te wuhrẹ uzoẹme ovo re. Whọ rehọ ovariẹ dhẹ uwuhrẹ na duwu hu, rekọ daoma duobọte udu ọmọ-owuhrẹ na. Nọ o gbe wo otoriẹ oriruo jọ nọ a kẹ evaọ obe na ha, fotọ riẹ kẹe hayo kẹe ọkpọ oriruo otiọyena ọfa. Ruẹrẹ oma kpahe ziezi, daoma kpobi re whọ ruẹ nọ whọ rehọ obe na ru iruo ziezi, lẹ se Ọghẹnẹ re o fi obọ họ kẹ owhẹ “yọrọ ẹme uzẹme na ziezi.”—2 Timoti 2:15.

Rri Uvẹ-Ọghọ Ulogbo nọ Who Wo na Ghaghae

24, 25. Uvẹ-ọghọ ulogbo vẹ Jihova ọ kẹ idibo riẹ no?

²⁴ Jihova ọ kẹ idibo riẹ uvẹ-ọghọ ulogbo. O ru nọ ma be sai ro wuhrẹ uzẹme na kpahe oghẹrẹ ohwo nọ ọ rrọ. Ajọ ma rri uvẹ-ọghọ yena vo vievie he! Eva uzẹme, Ọghẹnẹ ọ ko ẹjiroro riẹ dhere no ahwo omovia, o te bi dhesẹ ai kẹ ahwo omurokpotọ. Jesu ọ ta kpahe onana nọ: “Ọsẹ Ọnowo odhiwu gbe akpọ, me yere owhẹ, epanọ who si eware enana no dhere iwoareghẹ gbe enọ e riẹ, whọ tẹ rehọ ae via kẹ emọ efofa.” (Matiu 11:25) Re a kele ohwo kugbe ahwo omurokpotọ nọ a be gọ Jihova, Osu Ehrugbakpọ na, yọ uvẹ-ọghọ ulogbo.

²⁵ Ọghẹnẹ ọ tẹ jẹ kẹ omai uvẹ-ọghọ nọ ma re ro wuhrẹ amọfa kpahe oghẹrẹ ohwo nọ ọ rrọ. Kareghẹhọ nọ enọ i bi wuhrẹ iwuhrẹ erue a ta Ọghẹnẹ raha no. Onana u ru nọ ahwo buobu a ro wo eriwo ọthọthọ kpahe Jihova, a te bi roro nọ ọ be daezọ mai hi ọ tẹ jẹ rrọ eva gaga. Kọ o ruọ owhẹ re whọ kpọ eriwo nana vi, tube ru ei avọ ọwhọ? Kọ whọ gwọlọ re ahwo nọ a wo evezi evaọ oria kpobi a riẹ uzẹme na kpahe Ọghẹnẹ? O tẹ rrọ ere, daoma dhesẹ ẹmeoyo ra kẹ Ọghẹnẹ ẹkwoma ọwhọ nọ whọ rẹ rọ ta usiuwoma je wuhrẹ amọfa oware nọ Ikereakere na e ta kpahe eware nọ i wuzou. U fo re ahwo nọ a be gwọlọ uzẹme na a riẹ oware nọ Ebaibol na o gine wuhrẹ.

Ẹvẹ Whọ rẹ Kiyo Enọ Nana?

• Ẹvẹ ma rọ riẹ nọ Ọghẹnẹ ọ be daezọ mai?

• Fikieme ma rọ rrọ uzuazọ eva otọakpọ?

• Eme ọ rẹ via kẹ omai nọ ma te whu?

• Eme evaọ oghẹrẹ nọ a ruẹrẹ e riẹ họ o mae jọ obe Ebaibol Wuhrẹ na were owhẹ?

[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 8]

Ebaibol na i wuhrẹ nọ uye-oruẹ u ti kuhọ

[Ọnọ o wo uwohos]

Obọze obehru, ọmọtẹ: © Bruno Morandi/age fotostock; ẹkpẹlobọ, aye: AP Photo/Gemunu Amarasinghe; obọze obotọ, ahwo nọ ẹmo o le: © Sven Torfinn/Panos Pictures

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 9]

Ahwo okiẹrẹe a te rria bẹdẹ bẹdẹ evaọ Aparadase