Rọ Aro Kele Ẹrọwọ Rai
‘Rri, Odibo-Ọmọtẹ Ọnowo Na!’
MERI ọ kpare ovao bi rri rie avọ igbunu nọ ọrara na ọ be ruọ uwou na. Ọrara na ọ nọ onọ ọsẹ hayo oni riẹ hẹ. Meri omariẹ o bru ze! U mu rie ẹro inọ otọ Nazarẹt ọrara na o noze he. Fikinọ ẹwho Nazarẹt o tulo ho, ọrara ọ tẹ rueva riẹ o rẹ bẹ ẹriẹ hẹ. U wo oria ovo dede he nọ ọrara otiọna ọ rẹ ro nọ a gbẹ rọ riẹ hẹ. Oghẹrẹ nọ o yere Meri dede u gbe rie unu, inọ: “Do, whẹ ọnọ a ri aro gaga, Ọnowo na avọ owhẹ a rọ!”—Luk 1:28.
Enẹ Ebaibol i ro mu iku họ kpahe Meri, ọmọtẹ Hilai ọrọ ẹwho Nazarẹt evaọ Galili. Onana o jọ oke nọ Meri ọ rọ rẹriẹ ovao dhe iroro-ejẹ ilogbo jọ evaọ uzuazọ riẹ. Josẹf nọ ọ jọ ọwena—nọ o fe he rekinọ o wo ẹrọwọ ọ sa Meri h’otọ no. Fikiere o rẹ sae wọhọ nọ ọ jọ iroro kparo ruẹ epanọ uzuazọ riẹ o te jọ no— uzuazọ oruori nọ ọ te hai jo fi obọ họ kẹ ọzae riẹ Josẹf, jẹ yọrọ emọ nọ aimava a ti yẹ. Rekọ idudhe na, ọ tẹ ruẹ nọ Ọghẹnẹ o vi ọrara jọ uwou bru ei ze, orọ iruo nọ o wo kẹe, iruo nọ i ti nwene uzuazọ riẹ.
Ẹsejọhọ o sai gb’owhẹ unu inọ Ebaibol na e ta eme buobu kẹ omai kpahe Meri hi. Umutho eme ọvo Ebaibol na e ta kpahe oghẹrẹ uzuazọ nọ Meri o yeri notọ ze, jẹ dina kaunu te iruemu ezi riẹ jọ ọvo, rekọ e ta uvumọ ẹme kpahe erru oma riẹ hẹ. Ghele na, ma rẹ sae jọ umutho eware nọ Ebaibol e ta na wuhrẹ eware buobu kpahe Meri.
Re ma sae riẹ oghẹrẹ ohwo nọ Meri ọ ginẹ jọ, u fo nọ ma re go eware sa-sa nọ egagọ buobu a bi wuhrẹ kpahe iẹe họ akotọ. Fikiere, joma kpairoro vrẹ oghẹrẹ sa-sa nọ a be rehọ ẹkwoma iwoho nọ a rọ ọda ralọ gbe emema dhesẹ iẹe nẹnẹ na. Epọvo na re, joma gbobọnẹ iwuhrẹ nọ e kare otọhotọ na, enọ a bi ro ku ikpedẹ họ aye oruori nana wọhọ “Oni Ọghẹnẹ” gbe “Ovie-Aye obọ Odhiwu.” Ukpoye, joma tẹrovi oware nọ Ebaibol i dhesẹ via kpahe oghẹrẹ ohwo nọ Meri ọ ginẹ jọ. Ebaibol na i dhesẹ eware buobu kpahe ẹrọwọ riẹ gbe epanọ ma sae rọ raro kele iei.
Ẹnjẹle O Bru Rie Ze
Wọhọ epanọ o rẹ sae jọnọ whọ riẹ, ọrara nọ ọ kpahe Meri na ọ jọ ohwo gheghe he. Ẹnjẹle Gebriẹl. Nọ o se Meri “ọnọ a ri aro gaga,” ẹme na ọ lẹliẹ Meri “rova gaga,” o te je roro kpahe oware nọ o wha uyere oghẹrẹsa nana ze. (Luk 1:29) U gbe Meri unu inọ kọ ono o rri omẹ aro ga te enẹ? O rẹro nọ ohwo-akpọ ọvuọvo ọ sai ti rri rie aro gaga ha. Ukpoye, aruoriwo Jihova Ọghẹnẹ oye ẹnjẹle na ọ jẹ ta kpahe. Kẹsena Meri ọ tẹ jọ iroro riẹ inọ ẹme ẹnjẹle na o wuzou kẹe. Ghele na, ọ robọ sudu nọ aruoriwo Ọghẹnẹ o te rie obọ no ho. Ma tẹ be daoma re ma ruẹsi wo aruoriwo Ọghẹnẹ, ababọ omorro nọ ma re dhesẹ inọ u te omai obọ no, ma te riẹ ugogo oware jọ nọ Meri o wo otoriẹ riẹ ziezi. Inọ Ọghẹnẹ o mukpahe otu omorro, rekọ o re you jẹ rọ uketha kẹ imiwhrori nọ i wo omaurokpotọ.—Jemis 4:6.
O gwọlọ nọ Meri o re wo omaurokpotọ utioye keme uvẹ-ọghọ ulogbo nọ o rẹro riẹ vievie he ẹnjẹle na o ro bru ei ze na. Ọ ta kẹe nọ o ti yẹ ọmọ nọ ọ be te mai wuzou evaọ uyẹ ahwo-akpọ soso. Gebriẹl ọ ta kẹe nọ: “Ọnowo na Ọghẹnẹ ọ rẹ te kẹe akaba-uvie Devidi Ọsẹ riẹ. Ọ rẹ te ria uvie uwou Jekọp bẹdẹ bẹdẹ; uvie riẹ u re ti wo urere he.” (Luk 1:32, 33) Avro ọ riẹ hẹ, Meri ọ riẹ eyaa nọ Ọghẹnẹ ọ yaa kẹ Devidi ikpe odu-ọvo gbọ nọ i kpemu—inọ ọmọ uyẹ riẹ jọ o ti su bẹdẹ bẹdẹ. (2 Samuẹle 7:12, 13) Koyehọ ọmọ riẹ ọ be te jọ Mesaya nọ idibo Ọghẹnẹ a bi rẹro riẹ anwọ ige buobu ze na!
U te no ere no, ẹnjẹle na ọ ta kẹe nọ a ti se ọmọ na “Ọmọ Oride na.” Kọ ẹvẹ ohwo-akpọ ọ te sai ro yẹ Ọmọ Ọghẹnẹ? Uzẹme, ẹvẹ Meri nọ ọ riẹ ọzae he ọ sai ro yẹ ọmọ? Josẹf ọ sa riẹ hotọ no rekọ a re te rọo ho. Meri ọ nọ avọ eva efuafo nọ: “Nọ mẹ riẹ ọzae he na, ẹvẹ onana o rẹ te jọ?” (Luk 1:34) Muẹrohọ inọ oma o vuọ Meri hi nọ ọ ta inọ ọ re te riẹ ọzae he. Ukpoye, o rri rie nọ adhẹẹ o rrọ kẹe inọ ọ gbẹ rrọ ọmọtẹ-kọkọ. Nẹnẹ, izoge buobu a se rie gb’oware ovo ho re a kru omarai ọkọkọ, a be tubẹ poviẹ otu nọ i bi kru oma rai. Akpọ o gine nwene no. Rekọ Jihova o ri ti nwene he. (Malakae 3:6) Wọhọ epanọ o jọ evaọ oke Meri na, Jihova o rri ahwo nọ a be yọrọ itee riẹ erọ ẹfuọ-uruemu ghaghae.—Ahwo Hibru 13:4.
Dede nọ Meri ọ jọ ohwo nọ o fi ẹrọwọ họ Ọghẹnẹ, ọ jọ ohwo-akpọ sebaẹgba. Nọ o rrọ ere na, kọ ọ te sai yẹ ọmọ ọgbagba, Ọmọ Ọghẹnẹ nọ ọ kare uzioraha na? Gebriẹl ọ ta kẹe nọ: “Ẹzi Ẹri na o re ti bru owhẹ tha, ogaga Oride na ọ re te rehọ uwoho ruru owhẹ; fiki ere, ọmọ nọ a re ti yẹ na, a re ti sei Ọrẹri, Ọmọ Ọghẹnẹ.” (Luk 1:35) Otofa ọrẹri họ ẹfuọ, oware nọ o kare epe. Wọhọ epanọ o rẹ jọ, emọ e rẹ reuku egbegbe hayo sebaẹgba mi esẹgbini rai. Rekọ evaọ orọ Meri, Jihova o bi ti ru oware igbunu jọ. O bi ti kpeze uzuazọ Ọmọ riẹ no odhiwu ze fihọ edhede Meri, ọ vẹ te rehọ ogaga ẹzi ọfuafo riẹ “ruru” ei, onọ o te whaha epe uzioraha nọ ahwo-akpọ a reuku riẹ nọ u gbe ti ro te ọmọ na ha. Kọ Meri ọ rọwo ẹme ẹnjẹle na? Didi ẹme ọ kpahe kẹ ẹnjẹle na?
Uyo nọ Meri Ọ Kpahe kẹ Ẹnjẹle Na
Egbavro gbe otu iwuhrẹ-egagọ Kristẹndọm jọ a be rọwo ho inọ aye nọ ọ riẹ ọzae he ọ sai yẹ. Ghelọ epanọ a wuhrẹ kparo te na, a bi wo otoriẹ oware jọ họ. Ẹme nọ Gebriẹl ọ ta inọ, “oware ovuovo nọ o rẹ bẹ Ọghẹnẹ eruo orọ họ.” (Luk 1:37) Meri ọ rọwo ẹme Gebriẹl ẹnjẹle na inọ uzẹme keme ọ jọ ohwo nọ o wo ẹrọwọ ologbo. Dede na, ẹrọwọ riẹ o jọ onọ o re ro fi eva họ oware kpobi nọ ọ nwani yo ho. Wọhọ epanọ o rẹ jọ kẹ ohwo nọ o wo iroro, Meri ọ gwọlọ oka imuẹro kẹ ẹrọwọ riẹ. Whaọ Gebriẹl ọ ruẹrẹ oma kpahe no re ọ ta eware efa nọ e te gbẹ kẹe imuẹro. Ọ tẹ ta kẹe kpahe Ẹlizabẹt omoni riẹ nọ ọ kpako no, ọnọ ahwo a riẹ anwẹdẹ wọhọ ọga, nọ ọ be sai yẹ ọmọ họ. Ọghẹnẹ o ru nọ o ro dihọ evaọ edhere igbunu!
Kọ eme Meri o re ru enẹna? Whaọ a kẹ riẹ iruo no yọ u mu rie ẹro no inọ Ọghẹnẹ o ti ru eware kpobi nọ Gebriẹl ọ ta kẹe na. Ma re du roro ho inọ uvẹ iruo nana o lẹliẹ ozọ mu Meri hi, hayo inọ ẹbẹbẹ ọvuọvo o lele i rie he. Kareghẹhọ inọ o ti roro kpahe eyaa orọo nọ avọ Josẹf a yaa. Kọ Josẹf ọ te gbẹ rehọ iẹe nọ ọ tẹ riẹ nọ o dihọ? Ofariẹ, iruo nọ a kẹ riẹ na o sae jọ okpiruo evaọ aro riẹ. Ọ be te wha eva ohwo nọ ọ mae ghare evaọ emama Ọghẹnẹ kpobi—Ọmọ oyoyou Ọghẹnẹ! Ọ te rẹrote ọmọfofa na nọ o te yẹi no, yọ ọ te jẹ sẹro riẹ evaọ akpọ omuomu ọnana. Ginọ okpiruo ọ rẹriẹ ovao dhe na!
Ebaibol na e ta nọ makọ ezae nọ i wo ẹrọwọ ọgaga dede, a siuke kpemu ẹsejọ nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ ai iruo egaga. Mosis ọ se ẹsejọ inọ ọ riẹ ẹme ẹta ziezi hi nọ ọ sae rọ jọ ọtota Ọghẹnẹ. (Ọnyano 4:10) Jerimaya ọ se inọ ọ sai ru iruo nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ riẹ hẹ, inọ ọyomariẹ “ọmaha” gheghe. (Jerimaya 1:6) Yọ Jona ọ dhẹ siọ iruo nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ riẹ ba! (Jona 1:3) Kọ ẹvẹ Meri?
A kere eme omaurokpotọ riẹ nọ i dhesẹ ẹzi ẹmeoyo fihọ Ikereakere na kẹ omai. Ọ kpahe kẹ Gebriẹl nọ: “Ri, mẹ odibo-ọmọtẹ Ọnowo na; jọ ojọ kẹ omẹ epanọ ẹme ra na ọ rọ.” (Luk 1:38) Odibo-ọmọtẹ họ odibo nọ a mai rri kpotọ kpaobọ; uzuazọ riẹ kpobi o rẹ jọ obọ olori riẹ. Oghẹrẹ utioye Meri o rri omariẹ evaọ aro Olori riẹ, Jihova. Ọ riẹ nọ oware uyoma ovuọvo o rẹ sai ru ei evaọ obọ Ọghẹnẹ hẹ, ọ riẹ nọ Ọghẹnẹ ọ rẹ siọ ahwo nọ a roma kpotọ kẹe ba ha, yọ ọ riẹ nọ Ọghẹnẹ ọ te ghale iẹe nọ ọ tẹ dao ẹgba riẹ kpobi evaọ iruo ilogbo nọ ọ rẹriẹ ovao dhe na.—Olezi 18:25.
Ẹsejọ Ọghẹnẹ ọ rẹ ta kẹ omai nọ ma ru oware nọ ma rẹ sai roro nọ o rrọ bẹbẹ, hayo roro nọ o sae tubẹ lọhọ dede he. Dede na Ẹme riẹ, Ebaibol na ọ kẹ omai ẹjiroro sa-sa nọ ma re ro fi eva họ iẹe, mu oma mai họ Ọghẹnẹ obọ wọhọ epanọ Meri o ru na. (Itẹ 3:5, 6) Kọ ma ti ru ere? Ma te ru ere, ọ te ghale omai, onọ o te kẹ omai udu nọ ma re ro fi ẹrọwọ họ iẹe viere.
Meri Ọ Nya Bru Ẹlizabẹt
Oware nọ Gebriẹl ẹnjẹle na ọ ta kẹ Meri kpahe Ẹlizabẹt o jọ oware ulogbo kẹe. Ono evaọ usu eyae nọ e rrọ akpọ na soso ọ rẹ sai gine wo otoriẹ oware nọ Meri ọ rẹriẹ ovao dhe na? Meri ọ tẹ ruọ edhere ovovẹrẹ kpobọ Juda nọ o jọ ẹkwotọ ugbehru, erẹ nọ o rehọ edẹ esa hayo ene. Nọ ọ nwane ruọ uwou Ẹlizabẹt avọ Zekaraya ozerẹ na, Jihova ọ tẹ kẹ Meri imuẹro ilogbo efa nọ o lẹliẹ ẹrọwọ riẹ ga viere. Nọ Ẹlizabẹt o yo urru Meri nọ o yere i rie, ọmọ nọ ọ jọ Ẹlizabẹt eva ọ tẹ nwani duola avọ oghọghọ. Ẹzi ọfuafo ọ ro riẹ oma, o te se Meri nọ “oni Ọnowo mẹ.” Ọghẹnẹ o dhesẹ via kẹ Ẹlizabẹt inọ ọmọ Meri ọ te jọ Olori riẹ, Mesaya na. Ofariẹ, a kẹ Ẹlizabẹt otoriẹ abọ-ẹzi nọ o ro jiri Meri kẹ ẹmeoyo riẹ inọ: “Oghale u te aye ọyena, ọnọ ọ rọwo.” (Luk 1:39-45) Ẹhẹ, eware kpobi nọ Jihova ọ ta kẹ Meri i ti rugba!
Kẹsena Meri ọ tẹ ta ẹme. A roma totọ kere eme nọ ọ ta fihọ Luk 1:46-55. Enana họ eme Meri nọ e mai bu kpaobọ evaọ Ebaibol na, yọ i dhesẹ eware buobu kpahe oghẹrẹ ohwo nọ ọ jọ. I dhesẹ ẹzi edẹro gbe uyere nọ o wo, bi jiri Jihova kẹ oghale orọ uvẹ-ọghọ nọ ọ be te rọ jọ oni Mesaya na. I dhesẹ epanọ ẹrọwọ riẹ ọ ga te, nọ ọ jẹ ta kpahe Jihova inọ o re hrẹ otu omoya gbe enọ i wo ogaga kpotọ je fi obọ họ kẹ iruori gbe iyogbere nọ e be gọe. Eme na i te je dhesẹ epanọ Meri o wo eriariẹ Ọghẹnẹ te. Nọ a kele ai, o vrẹ udhẹse nọ ọ ta ẹme fodẹ Ikereakere Hibru na!
O rrọ vevẹ inọ ọ jẹ hai roro didi kpahe Ẹme Ọghẹnẹ. Ghele na, ọ jọ ohwo omaurokpotọ, ọ jẹ hae ta ẹme no Ikereakere na ze viukpenọ ọ rẹ ta orọ obọriẹ. Epọvo na ọmọ nọ ọ jariẹ eva na o ru nọ o te ohwo no, ọ ta nọ: “Ewuhrẹ mẹ ọ rọ ọrobọ mẹ hẹ, rekọ ọrọ ọnọ o vi omẹ.” (Jọn 7:16) U re fo re ma nọ oma mai nọ: ‘Kọ me wo adhẹẹ otiọye kẹ Ẹme Ọghẹnẹ? Manikọ eme obọmẹ mẹ be hae gwọlọ ta je ro wuhrẹ ahwo?’ Eriwo Meri kpahe onana o jọ vevẹ.
Meri ọ jọ kugbe Ẹlizabẹt emerae esa, onọ o jọ uduotahawọ ulogbo kẹ aimava. (Luk 1:56) Onana o kareghẹhọ omai epanọ emamọ usu u wuzou te. Nọ ma tẹ nya usu kugbe ahwo nọ a gine you Jihova Ọghẹnẹ, ma ti wo ẹnyaharo evaọ abọ-ẹzi je si kẹle Ọghẹnẹ vi epaọ ọsosuọ. (Itẹ 13:20) Rekọ oke u te ti te nọ o re ro zihe kpo. Eme Josẹf ọ te ta nọ ọ tẹ riẹ nọ o dihọ?
Meri avọ Josẹf
O wọhọ nọ Meri ọ hẹrẹ bẹsenọ eva na e rẹ va via no taure ọ tẹ ta oware nọ o via kẹ Josẹf ho. Ẹsejọhọ taure ọ tẹ te vuẹe, Meri ọ jẹ ruawa oghẹrẹ nọ Josẹf, ọzae nọ o wo ẹrọwọ avọ ozodhẹ Ọghẹnẹ na ọ tẹ rehọ ẹme na. Ghele na, ọ vuẹ Josẹf eware kpobi nọ e via. Wọhọ epanọ whọ rẹ sai roro, oware na o kẹ Josẹf uye gaga. Josẹf ọ hae gwọlọ vro ẹme ọmọtẹ oyoyou nana ha, rekọ oware nọ o re via ẹdẹvo ho ọ be ta kẹe na. Ebaibol na e vuẹ omai iroro nọ e jọ Josẹf eva ẹsiẹsiẹ hẹ nọ Meri ọ ta ẹme na kẹe. Rekọ ikuigbe na e ta nọ Josẹf ọ jiroro inọ ọ rẹ se iẹe, keme evaọ oke yena a rri imava nọ e ya eyaa kẹ ohwohwo wọhọ ẹsenọ a rọo no. Dede na, ọ gwọlọ fere Meri via ha fikinọ o te wha omovuọ hayo uye sei, fikiere ọ tẹ jiroro nọ ọ rẹ lẹlẹ se iẹe. (Matiu 1:18, 19) Ababọ avro, o da Meri gaga nọ ọ ruẹ epanọ oware aghẹruẹ nana o be kẹ ọzae oyoyou nana uye te. Ghele na, Meri ọ dheva kẹ Josẹf ho.
Jihova ọ kẹ Josẹf uvẹ ru oware nọ ọ jọ udu riẹ roro nọ o mai woma na ha. Evaọ ewezẹ, ẹnjẹle Ọghẹnẹ ọ vuẹ Josẹf inọ ginọ edhere igbunu Meri o ro di eva họ. Onana u gine ru udu te Josẹf otọ! Kẹsena Josẹf o te mu oware nọ Meri o muhọ no anwẹdẹ họ eruo—ẹnya lele ọkpọvio Jihova. Ọ tẹ rehọ Meri wọhọ aye, jẹ ruẹrẹ oma kpahe epanọ ọ tẹ rọ wọ owha-iruo oghẹrẹsa orọ ẹruorote Ọmọ Jihova.—Matiu 1:20-24.
U fo re ahwo nọ a rọo no—gbe enọ e be jiroro orọo—a wuhrẹ mi imava orọo nana, erọ ikpe idu ivẹ (2,000) nọ i kpemu na. Nọ Josẹf ọ be ruẹ aye riẹ nọ ọ be wọ owha ẹruorote ọmọ na, u muẹro inọ eva e were riẹ inọ ẹnjẹle Jihova ọ vuẹ riẹ oware nọ o re ru. Onana u wuhrẹ Josẹf epanọ u wuzou te re a rẹroso Jihova nọ ohwo ọ tẹ be jẹ iroro ilogbo. (Olezi 37:5; Itẹ 18:13) U muẹro nọ ọ rọ oma totọ je dhesẹ ẹwo evaọ iroro-ejẹ riẹ kpobi wọhọ ọnọ o wuzou uviuwou.
Evaọ abọdekọ riẹ, eme ma rẹ sai wuhrẹ no unevaze Meri nọ ọ rọ rọwo nọ ọ rẹ rọo Josẹf ze? Dede nọ Josẹf ọ rọwo ẹme riẹ evaọ oke ọsosuọ họ, Meri ọ rọ odiri hẹrẹ re Josẹf nọ ọ be te jọ ọnọ o wo uzou uwou na ọ jiroro onọ o re ru. Oyena o kẹ Meri erere, yọ ere o rrọ kẹ eyae Ileleikristi nẹnẹ re. Orọ urere, eware nọ e via na, i ru Josẹf avọ Meri vuhu erere ologbo nọ ọ rrọ ẹme nọ imava orọo a rẹ ta kugbe ohwohwo ziezi avọ eva efuafo.
Aimava na a riẹ orọo rai muhọ ziezi. Aimava a you Jihova Ọghẹnẹ vi oware ofa kpobi, a tẹ jẹ gwọlọ nọ a re ru ei eva were ẹkwoma ẹnyate owha-iruo rai wọhọ ọsẹgboni. Uzẹme, a rẹriẹ ovao ku eghale buobu—avọ use-abọ ulogbo nọ u lele i rie. A be te jọ ọsẹgboni Jesu, ọnọ ọ te jọ ohwo ologbo nọ ọ mae rro nọ ọ rria akpọ na no.
[Uwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 23]
Uyoyou kẹ Ọghẹnẹ họ oware nọ o mae ga nọ u re ru orọo tọ