Jihova—‘Ọnọ Ọ be Thọ’ Omai
“ỌNOWO o re fiobọhọ kẹ ae, je siwi ae.”—OL. 37:40.
1, 2. Uzẹme vẹ kpahe Jihova ọ rrọ omosasọ gbe ẹgba kẹ omai?
IWOHO eware nọ ọre o bi lo mu e rẹ daji oria ọvo ho. Nọ akpọ na o bi ghelie na, yọ iwoho na i bi dhe egego je dhe enwenwene. Rekọ Ọnọ ọ ma otọakpọ gbe ọre na o re nwene he. (Mal. 3:6) Ebaibol e ta nọ: “Ẹrẹriẹ ọ rọ obọ riẹ hẹ, hayo uwoho ekurẹriẹ.” (Jem. 1:17) Nọ ma riẹ nnọ Jihova o re nwene he na, o rẹ kẹ omai omosasọ jẹ bọ omai ga, maero nọ ma tẹ rẹriẹ ovao ku edawọ gbe ebẹbẹ. Fikieme?
2 Wọhọ epanọ ma ruẹ evaọ uzoẹme nọ o vrẹ no na, Jihova ọ jọ “Ọnọ ọ thọ” ahwo riẹ evaọ oke anwae. (Ol. 70:5) O re nwene he yọ o re ru ẹme riẹ gba; fikiere, enọ e be gọe nẹnẹ a rẹ sae rẹroso iẹe inọ o ti “fiobọhọ kẹ ae, je siwi ae.” (Ol. 37:40) Ẹvẹ Jihova ọ rọ thọ ahwo riẹ no evaọ oke mai na? Ẹvẹ ọ sae rọ thọ omai?
Esiwo no Obọ Ewegrẹ
3. Ẹvẹ o sai ro mu omai ẹro inọ ewegrẹ a te whaha idibo Jihova usiuwoma na ẹta ha?
3 U wo oghẹrẹ ọvo nọ Ẹdhọ o re kpokpo Isẹri Jihova te he nọ a gbẹ rọ rehọ eva rai kpobi gọ Jihova ha wọhọ epanọ Ọ gwọlọ. Ebaibol e k’omai imuẹro nọ: “Ekuakua ẹmo ọvo nọ a gali vi owhai nọ i re wo iruo e [rọ] họ, yọ wha rẹte kparobọ vi ọnọ ọ kpare [ẹdhọ] bru owhai ze kpobi.” (Aiz. 54:17) Ewegrẹ a daoma no, rekọ a re sae whaha idibo Ọghẹnẹ usiuwoma na ẹta ha. Joma rehọ iriruo ivẹ.
4, 5. Ukpokpoma vẹ u te idibo Jihova evaọ 1918, kọ eme o no rie ze?
4 Evaọ 1918, isu-egagọ a bẹbẹ isu egọmeti họ re a kpokpo Isẹri Jihova re a ruẹse siọ usiuwoma na ba ẹta. Evaọ ẹdẹ avọ 7 amara Asoi ukpe yena, egọmeti America o tẹ kẹ udu inọ a mu J. F. Rutherford, ọnọ o wuzou iruo usiuwoma ota akpọ-soso na evaọ oke yena, gbe amọfa nọ e rrọ oria nọ o wuzou iruo Isẹri Jihova. Evaọ oware wọhọ emerae ivẹ, a tẹ gba eku họ Brọda Rutherford avọ egbẹnya riẹ uzou inọ a be wọso egọmeti na, a te brukpe ai inọ a kare ae fihọ uwou-odi ikpe buobu. Kọ ewegrẹ na a rehọ ekọto na whaha iruo usiuwoma ota na no? Vievie!
5 Kareghẹhọ eyaa Jihova na: “Ekuakua ẹmo ọvo nọ a gali vi owhai nọ i re wo iruo e [rọ] họ.” Idudhe na, evaọ ẹdẹ avọ 26 amara Asa ọrọ ukpe 1919, a te siobọno Brọda Rutherford avọ egbẹnya riẹ nọ a kare fihọ uwou-odi emerae izii na, okenọ a wha igho nọ a ta nnọ a wha no re a siobọno ai. Evaọ ẹdẹ avọ 5 amara Asoi ọrọ ukpe 1920, a te bruoziẹ kẹ ae. Inievo na a tẹ rehọ ufuoma nọ a kẹ rai na ro tunye haro evaọ iruo usiuwoma ota na. Eme o no rie ze? Ẹvi ologbo ọ roma via no anwọ oke yena ze! ‘Ọnọ ọ be thọ’ omai na ma re jiri kẹ ẹvi nana kpobi.—1 Kọr. 3:7.
6, 7. (a) Ẹvẹ a ro kpokpo Isẹri Jihova evaọ Germany, kọ eme o no rie ze? (b) Eme ikuigbe ọgbọna ọrọ idibo Jihova u dhesẹ via?
6 Joma rehọ oriruo avivẹ. Evaọ 1934, Hitler o s’ofu họ igbabọ inọ o ti kpe Isẹri Jihova kpobi nọ e rrọ Germany no. Onana o jọ ehaise gheghe he. Nọ Hitler ọ ta ẹme nana no, a te mu inievo na họ emu fihọ uwou-odi. A gboja kẹ idu buobu Isẹri Jihova; a kpe ibuobu evaọ ega uye. Kọ Hitler ọ sai kpe Isẹri Jihova kpobi, wọhọ epanọ o je seha na? Kọ ọ sae whaha usiuwoma ota na riẹriẹriẹ evaọ Germany? Vievie! Evaọ etoke ukpokpoma na, inievo mai a jẹ lẹlẹ ta usiuwoma. Nọ esuo Nazi o kie no, inievo mai a tẹ rehọ ufuoma nọ a wo ruabọhọ ẹta usiuwoma na. Nẹnẹ, Isẹri Jihova nọ e rrọ Germany a bu vi 165,000. ‘Ọnọ ọ be thọ’ omai na ọ wariẹ ru eyaa riẹ na gba no: “Ekuakua ẹmo ọvo nọ a gali vi owhai nọ i re wo iruo e [rọ] họ.”
7 Ikuigbe ọgbọna ọrọ Isẹri Jihova o kẹ imuẹro inọ Jihova ọ te kuvẹ vievie he re a kpe ahwo riẹ kpobi no. (Ol. 116:15) Kọ ẹvẹ mai omomọvo? Ẹvẹ Jihova ọ be rọ thọ omai omomọvo?
Kọ Ẹvẹ Kpahe Ẹthọ no Enwoma Ugboma?
8, 9. (a) Ẹvẹ ma rọ riẹ inọ Jihova ọ rẹ thọ omai no enwoma ugboma kpobi hi? (b) Ugogo oware vẹ o rẹ thọrọ omai ẹro ho?
8 Ma riẹ inọ Ọghẹnẹ ọ ya eyaa kẹ omai hi inọ ọ te thọ omai no enwoma ugboma kpobi. Ma wo iroro evona wọhọ emezae Hibru esa nọ e se inọ a re ruwẹ kẹ ẹmema igoru ọrọ Nebukadneza Ovie na. Emezae esa na a roro ho inọ Jihova ọ te rehọ edhere igbunu thọ ae no enwoma ugboma. (Se Daniẹl 3:17, 18.) Rekọ Jihova ọ thọ rai no ebrerae na. (Dan. 3:21-27) Makọ evaọ oke emọ Izrẹl, umutho ahwo jọ ọvo Jihova ọ thọ no enwoma ugboma. Ahwo iyoma a kpe idibo Jihova buobu.—Hib. 11:35-37.
9 Kọ ẹvẹ kpahe inẹnẹ? Jihova, ‘Ọnọ ọ be thọ’ ahwo riẹ na ọ rẹ sai siwi omomọvo no idabolo. Kọ ma rẹ sae ginẹ r’obọ s’udu ta nnọ Jihova họ ọnọ ọ thọ ahwo jọ no uzedhe idabolo jọ hayo ọye ọ thọ rai hi? Ijo. Ghele na, ohwo jọ nọ ọ vabọ no idabolo jọ ọ rẹ sai roro inọ Jihova ọ thọ riẹ. U kiehọ họ re amọfa a lele ohwo otiọye na si ẹme. Eva oke ọvona, o rẹ thọrọ omai ẹro ho inọ uvi Ileleikristi buobu a whu no fiki ukpokpoma, wọhọ epanọ o via evaọ oke esuo Nazi evaọ obọ Germany. Eware idudhe e wha uwhu se amọfa no. (Ọtausi. 9:11) Ma rẹ sae nọ inọ, ‘Kọ onana u dhesẹ nnọ Jihova ọ jọ “Ọnọ ọ rẹ thọ” rọ kẹ idibo riẹ nọ i whu uwhu idudhe na ha?’ O rrọ ere he.
10, 11. Fikieme uwhu o rọ ga vi ohwo-akpọ, kọ eme Jihova ọ rẹ sai ru kpahe onana?
10 Roro kpahe onana: Uvumọ ohwo nọ ọ rẹ sae dhẹ va uwhu abọ ọ rrọ họ, keme ohwo-akpọ ọvo nọ “ọ rẹ sae si ẹzi riẹ no ogaga Uki” ọ rrọ họ. (Ol. 89:48) Kọ ẹvẹ kpahe Jihova? Oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ ọ zọ evaọ etoke olahiẹ esuo Nazi na ọ kareghẹhọ oware nọ oni riẹ nọ ọ rrọ Osẹri ọ ta kẹe rọ sasa iẹe oma fiki ahwo nọ a you nọ i whu evaọ ega uye inọ: “Otẹrọnọ uvumọ ohwo ọ te kparoma no uwhu ze he, kiyọ uwhu o ga vi Ọghẹnẹ, ogbẹrọ ere?” Evaọ uzẹme, uwhu u wo ogaga te Ọnọ ọ rẹ kẹ uzuazọ na ha, ọnọ ọ mae goma na. (Ol. 36:9) Enọ e rrọ uki kpobi a rrọ ekareghẹhọ Jihova, yọ ọ te kpare ai ze.—Luk 20:37, 38; Evia. 20:11-14.
11 Evaọ oke ovona, Jihova ọ rrọ kugbe enọ e be gọe nẹnẹ. Joma ta ẹme kpahe idhere esa nọ ọ rọ rrọ ‘Ọnọ ọ be thọ’ omai.
Ẹthọ no Enwoma Abọ-Ẹzi
12, 13. Fikieme ọthọwẹ abọ-ẹzi o mai ro wuzou, kọ ẹvẹ Jihova ọ be rọ kẹ omai ọthọwẹ nana?
12 Jihova ọ rẹ thọ omai no enwoma abọ-ẹzi, yọ oyena o mai wuzou. Mai uvi Ileleikristi, ma riẹ inọ oware jọ o riẹ nọ u wuzou vi uzuazọ mai enẹna. Oware nọ o mae ghare omai obọ họ usu mai kugbe Jihova. (Ol. 25:14; 63:3) Usu yena o gbẹ riẹ hẹ, uzuazọ mai enẹna u re wo ovao ha, yọ ma re wo ẹruore uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ hẹ.
13 Ma re yere Jihova nọ ọ rọ kẹ omai obufihọ nọ ma gwọlọ kpobi re ma sai wo usu okpekpe kugbei. Ma wo Ebaibol na, ẹzi ọfuafo riẹ, ma tẹ jẹ rrọ ukoko akpọ-soso riẹ, yọ enana kpobi i bi fi obọ họ kẹ omai. Ẹvẹ ma sai ro wo erere no eware esa nana ze? Nọ ma te bi wuhrẹ Ebaibol na ẹsikpobi, ma ti ru ẹrọwọ mai ga je ru ẹruore mai kpokpọ. (Rom 15:4) Ma tẹ be rehọ eva mai kpobi yare Ọghẹnẹ re ọ kẹ omai ẹzi riẹ, ma ti wo ẹgba nọ ma rẹ rọ whaha eruo eware nọ e rẹ raha usu mai kugbei. (Luk 11:13) Ma tẹ be nya lele ọkpọvio nọ utu ọrigbo na o be kẹ omai ẹkwoma ebe ukoko na, iwuhrẹ, gbe ikokohọ, ma ti wo erere no emu abọ-ẹzi na ze, onọ a be kẹ omai evaọ ẹruoke na. (Mat. 24:45) Eruẹrẹfihotọ itieye na e rẹ thọ omai evaọ abọ-ẹzi, i ve je fi obọ họ kẹ omai si kẹle Ọghẹnẹ.—Jem. 4:8.
14. Gbiku jọ nọ u dhesẹ epanọ Jihova ọ rẹ rọ thọ omai evaọ abọ-ẹzi.
14 Re ma dhesẹ epanọ Jihova ọ be rọ thọ omai evaọ abọ-ẹzi, kareghẹhọ ọsẹgboni nọ ma fodẹ evaọ emuhọ uzoẹme nọ o vrẹ na. Nọ a gwọlọ ọmọtẹ rai, Theresa, te unu edẹ jọ no, a te yo ekpehre usi inọ: A kpe rie no.a Ọsẹ na ọ kareghẹhọ nọ: “Mẹ lẹ se Jihova no vẹre inọ ọ thọe. Nọ a ruẹ ori riẹ no, oware nọ o kake ziọ omẹ iroro họ oware nọ Ọghẹnẹ o gbe ro yo olẹ mẹ hẹ. Mẹ riẹ inọ orọnikọ Jihova ọ ya eyaa ha inọ ọ te rọ edhere igbunu thọ ahwo riẹ omomọvo. Mẹ tẹ ruabọhọ olẹ re ọ k’omẹ otoriẹ. Onana o kẹ omẹ omosasọ no inọ Jihova ọ rẹ thọ ahwo riẹ evaọ abọ-ẹzi—koyehọ, ọ rẹ kẹ omai oware nọ ma gwọlọ re ma sae sẹro usu mai kugbei. Ọthọwẹ otiọye na o mai wuzou, keme o ti dhesẹ sọ ma ti wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. Ma tẹ rọ enẹ rri ẹme na, ma rẹ sae ta nnọ Jihova ọ thọ Theresa; ọ gọ Jihova ziezi te ẹdẹ uwhu riẹ. Udu u kie omẹ vi no keme mẹ riẹ inọ uzuazọ riẹ o rrọ obọ Ọghẹnẹ.”
Ẹruorote Evaọ Oke Ẹyao
15. Idhere vẹ Jihova ọ sai ro fi obọ họ kẹ omai nọ ẹyao ọ tẹ be lahiẹ omai?
15 Jihova ọ rẹ sae rẹrote omai nọ ma te “kiẹzẹ rọ ẹmọ” wọhọ epanọ ọ rẹrote Devidi.” (Ol. 41:3) Dede nọ Jihova ọ be rehọ edhere igbunu siwi ahwo evaọ oke mai na ha, o bi fi obọ họ kẹ omai. Evaọ oghẹrẹ vẹ? Ehri-izi nọ e rrọ Ebaibol na e rẹ sai fi obọ họ kẹ omai jẹ emamọ iroro kpahe oghẹrẹ usiwo nọ ma rẹ gwọlọ gbe eware efa. (Itẹ 2:6) Ma rẹ sae jọ izoeme nọ e rrọ Uwou-Eroro Na gbe Awake! ruẹ evuẹ nọ i re fi obọ họ kẹ omai, enọ e ta ẹme kpahe uzedhe ẹyao mai na. Jihova ọ rẹ sae rehọ ẹkwoma ẹzi riẹ kẹ omai “ogaga ulogbo nọ othesiwa” nọ ma re ro thihakọ ẹyao na je kru ẹgbakiete mai makọ oware nọ o rẹ via kpobi. (2 Kọr. 4:7) Obufihọ nana kpobi o rẹ whaha omai nọ ma gbẹ rọ ruawa kpahe ẹyao na hrọ họ, re ma siọ uzi Ọghẹnẹ ba ẹraha.
16. Ẹvẹ oniọvo jọ o ro thihakọ ẹyao?
16 Dai roro kpahe oniọvo nọ ma ta ẹme te evaọ emuhọ uzoẹme nọ o vrẹ na. Evaọ 1998, a jọ oma riẹ ruẹ ẹyao jọ nọ o lẹliẹ okie ki ei.b Kọ eme o fi obọ họ kẹe thihakọ ẹyao na? Ọ ta nọ: “Ẹsejọ mẹ rẹ jọ ọkora je roro inọ uwhu u bi ti ku ẹbẹbẹ mẹ na họ. Oke kpobi nọ iroro e tẹ gba omẹ udu no, mẹ vẹ lẹ se Jihova re ọ kẹ omẹ eware esa: udu udhedhẹ, odiri, gbe ithihakọ. Jihova o yo olẹ mẹ na. Udu udhedhẹ u fi obọ họ kẹ omẹ roro kpahe eware ezi, wọhọ oghẹrẹ nọ uzuazọ o te jọ evaọ akpọ ọkpokpọ na okenọ mẹ te rọ wariẹ muhọ ẹnya, riọ emamọ emu, jẹ wariẹ lele ahwo uviuwou mẹ ta ẹme. Odiri o fi obọ họ kẹ omẹ thihakọ ebẹbẹ nọ okie o wha ze. Ithihakọ u fi obọ họ kẹ omẹ kru ẹgbakiete mẹ re mẹ siọ uzi Ọghẹnẹ ba ẹraha. Oma o jọ omẹ wọhọ Devidi ọso-ilezi na, keme me muẹrohọ nnọ Jihova ọ rẹrote omẹ evaọ etoke ẹyao mẹ.”—Aiz. 35:5, 6.
Ma Ti Wo Emuore gbe Eware Efa
17. Eme Jihova ọ ya eyaa nọ o ti ru kẹ omai, kọ eme eyaa nana i dhesẹ?
17 Jihova ọ ya eyaa inọ ọ te rẹrote omai evaọ abọ-iwo. (Se Matiu 6:33, 34 gbe Ahwo Hibru 13:5, 6.) Orọnikọ onana u dhesẹ nnọ ma rẹ r’abọ muoma hayo siọ iruo ba ha. (2 Tẹs. 3:10) Oware nọ eyaa yena o dhesẹ họ: Ma tẹ kake gwọlọ Uvie Ọghẹnẹ evaọ uzuazọ mai u te je no omai eva ze inọ ma re ru iruo, ma rẹ sai rẹro inọ Jihova o ti fi obọ họ kẹ omai wo eware nọ ma ginẹ gwọlọ evaọ uzuazọ. (1 Tẹs. 4:11, 12; 1 Tim. 5:8) Ọ rẹ sae kẹ omai eware nọ ma gwọlọ evaọ idhere nọ ma rẹro rai hi, ẹsejọhọ ẹkwoma ibe ọg’Ọghẹnẹ nọ ọ dhogbo bru omai ze hayo ọnọ o fi omai họ iruo.
18. Gbiku jọ nọ u dhesẹ inọ Ọghẹnẹ ọ rẹ sae kẹ omai eware nọ ma gwọlọ evaọ oke ẹgaga?
18 Kareghẹhọ aye jọ nọ ọye avọ ọmọtẹ riẹ ọvo a rrọ, ọnọ ma ta ẹme te evaọ uzoẹme nọ o vrẹ na. Nọ tei te ọmọtẹ riẹ a kwa kpohọ oria ọkpokpọ jọ, o jọ bẹbẹ kẹe re ọ ruẹ iruo. Ọ ta nọ: “Mẹ tẹ ta usiuwoma no evaọ ohiohiẹ, mẹ vẹ rehọ uvo na kpobi be gwọlọ iruo. Mẹ kareghẹhọ ẹdẹ jọ nọ me kpohọ uwou-eki jọ nyae dẹ imiliki. Me dikihẹ je rri oghẹrẹ emuore sa-sa nọ a ro dhe, rekọ me wo ugho nọ mẹ rẹ rọ dẹ hẹ. O d’omẹ te ẹzi. Nọ me zihe te uwou, mẹ tẹ jọ emu uwou mẹ ruẹ ekpa nọ oghoghẹrẹ emuore e rrọ eva. Emu na o ti te omai re emerae buobu. Aro o te su omẹ ame, me te yere Jihova.” U kri hi oniọvo nana ọ tẹ te riẹ nnọ oniọvo-ọmọzae jọ nọ ọ rrọ ukoko na nọ o re kp’ẹwọ ọye ọ rehọ emu na sei. Uwhremu na o te kere se oniọvo nana nọ: “Dede nnọ me yere owhẹ gaga kẹ oware nọ who ru evaọ ẹdẹ ọyena, me yere Jihova nọ ọ rọ rehọ ẹkwoma ẹwo nọ who dhesẹ kareghẹhọ omẹ epanọ o you omẹ te.”—Itẹ 19:17.
19. Eva oke uye ulogbo na, didi udu idibo Jihova a ti wo, kọ eme ma rẹ gbae mu nnọ ma re ru enẹna?
19 U re vevẹ, eware nọ Jihova o ru evaọ oke anwae gbe enọ o ru no evaọ edẹ mai na e kẹ omai imuẹro nọ ma re ro fi eva họ iẹe wọhọ Ofiobọhọ mai. Kẹle na, nọ uye ulogbo na o te raha akpọ Setan, ma te gwọlọ obufihọ Jihova vi epaọ anwẹdẹ. Idibo Jihova a te sae fi eva kpobi họ iẹe. A te kpare uzou rai kpehru jẹ ghọghọ keme a riẹ inọ esiwo rai o kẹle ino. (Luk 21:28) Bọo oke yena, makọ ebẹbẹ nọ ma rẹriẹ ovao ku kẹhẹ, joma gbae mu inọ ma re fi eva họ Jihova, avọ imuẹro kpobi inọ Ọghẹnẹ mai nọ o re nwene he na ọ ginẹ rrọ ‘Ọnọ ọ be thọ’ omai.
[Oruvẹ-obotọ]
a Rri uzoẹme na “Coping With an Unspeakable Tragedy,” (Ma Thihakọ Okpẹtu jọ nọ O d’Omai te Ẹzi) evaọ Awake! ọ July 22, 2001, ẹwẹ-obe avọ 19-23.
b Rri uzoẹme na “Sustained by My Faith—Living With ALS,” (Ẹrọwọ Mẹ O Fi Obọ Họ kẹ Omẹ—Me Thihakọ Okie) evaọ Awake! ọ January 2006, ẹwẹ-obe avọ 25-29.
Kọ Whọ Kareghẹhọ?
• Eme Jihova o ti ru kpahe enọ i whu uwhu idudhe?
• Fikieme ọthọwẹ abọ-ẹzi ọ jẹ mai wuzou?
• Eme eyaa nọ Jihova ọ ya inọ ọ te rọ ẹro te omai evaọ abọ-iwo u dhesẹ?
[Uwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 8]
A mu Brọda Rutherford avọ egbẹnya riẹ evaọ 1918, uwhremu na a te bruoziẹ kẹ ae
[Uwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 10]
Jihova ọ rẹ sae rẹrote omai nọ ma “kiẹzẹ rọ ẹmọ”