Aparadase Otọakpọ Yọ Ewezẹ Gheghe Manikọ Ginọ Uzẹme?

Aparadase! Ebe nọ i re dhesẹ obonọ a sai ro kpohọ erẹ, e rẹ gwọlọ ta eria na ruọ omai oma, je dhesẹ iẹe wowoma wọhọ “aparadase” re ma nyae riakpọ kuoma, jẹ kpairoro vrẹ ebẹbẹ mai. Rekọ wọhọ epanọ mai kpobi ma riẹ, nọ ohwo o te kpohọ erẹ otiọye na je zihe ze, eware nọ ọ nyaseba kpobi e rẹ gbẹ jọ etẹe hẹrẹ iẹe.

Ghele na, iku aparadase e rẹ were ahwo kpobi. Onana o sae lẹliẹ omai nọ inọ: ‘Kọ “aparadase” yọ iku ewezẹ gheghe? O tẹ rrọ ere, fikieme iku aparadase e rẹ rọ were ahwo tere? Kọ ma te ginẹ rria aparadase ẹdẹjọ?’

IKU APARADASE

No anwae ze, iku aparadase e rẹ were ahwo gaga. Rọkẹ ahwo buobu, iku aparadase e rẹ were ai keme Ebaibol na ọ ta nọ Ọghẹnẹ ọ “kọ ọgbọ fihọ eva Idẹn, eva obọ ovatha-ọre.” Eme ọ lẹliẹ ọgbọ yena siuru tere? Ebaibol na ọ ta nọ: “Ọghẹnẹ ỌNOWO na o te ru re ire nọ iwoma eva eriwo i no otọ na ze, nọ iwoma kẹ emuore.” Ọgbọ na o gine woma gaga. Mai woma na, “ure uzuazọ o tẹ rọ udevie ọgbọ na re.”​—Emuhọ 2:​8, 9.

Ofariẹ, obe Emuhọ o ta kpahe ithẹ ene nọ i je su no ọgbọ na ze. Ma gbẹ riẹ ithẹ ivẹ evaọ usu ithẹ ene yena nẹnẹ, ọjọ họ ethẹ Taigris (hayo Hidẹkẹl) gbe ethẹ Yufretis. (Emuhọ 2:​10-14) Ithẹ ivẹ nana i bi su nya orẹwho Iraq nọ ma riẹ nẹnẹ na vrẹ kpohọ oria nọ a re se Persian Gulf, yọ Iraq ọ jọ otọ esuo ahwo Pasia oke anwae.

Fikiere, ahwo Pasia a re gbiku kpahe aparadase gaga. Oware ahwo Pasia jọ nọ a drọ evaọ ikpe udhusoi avọ ikpegbezeza, o jọ oria nọ a rẹ jọ sẹro eware evaọ Philadelphia Museum of Art, evaọ Pennsylvania, America. Yọ a nabe drọ ọgbọ nọ a di ogba wariẹ họ nọ ire gbe idodo e vọ fihọ iẹe. Ẹme ahwo Pasia nọ a re se “ọgbọ nọ a di ogba wariẹ họ” o dhesẹ “aparadase,” yọ oware nọ a drọ na o rọwokugbe oghẹrẹ nọ Ebaibol na o dhesẹ ọgbọ Idẹn nọ ọ jọ wowoma na.

Wariẹ akpọ na họ, ahwo erẹwho buobu gbe evẹrẹ buobu a re gbiku kpahe aparadase. Nọ ahwo a be vaha ruọ eria sa-sa evaọ akpọ na, a tẹ wha iku aparadase nọ a gbe kẹ ai no lele oma. Nọ oke o be nyaharo na, iku nana e tẹ wọhọ iku esia nọ ahwo a bi gbe. Makọ rite inẹnẹ na, nọ ahwo a tẹ ruẹ eria nọ e rrọ wowoma, a re dhesẹ ai wọhọ aparadase.

AHWO A JẸ GWỌLỌ ORIA NỌ APARADASE NA Ọ RRỌ

Ahwo nọ a rẹ kiotọ eware a ta nọ a ruẹ oria nọ aparadase na ọ jọ no. Wọhọ oriruo, okenọ Charles Gordon, oletu isoja ahwo Britain o kpohọ ukoliko jọ nọ a re se Seychelles evaọ ukpe 1881, o te muẹrohọ ukiekpotọ jọ evaọ ukoliko na nọ a re se Vallée de Mai nọ u wo erru gaga, o te sei ọgbọ Idẹn. Enẹna ukiekpotọ na u zihe ruọ oria nọ ahwo a re jo kpohọ ughe uriwo evaọ akpọ na soso. Evaọ ikpe udhusoi avọ ikpegbisoi, ọzae Italy jọ nọ a re se Christopher Columbus, o je roro nọ ọ ruẹ ọgbọ Idẹn na no nọ o kpohọ ukoliko nọ a re se Hispaniola, onọ a bi se Dominican Republic avọ Haiti enẹna.

Obe ikuigbe ọgbọna jọ nọ a re se Mapping Paradise, u wo emapo anwae nọ i bu vrẹ udhuzii gbe ikpe (190) soso, yọ emapo na jọ i bi dhesẹ Adamu avọ Ivi nọ a rrọ ọgbọ Idẹn. Evaọ usu emapo na, u wo ọjọ nọ ọzae nọ a re se Beatus of Liébana evaọ ikpe udhusoi avọ ikpegbesa ọ drọ. Whọ rẹ jọ obọ ehru emapo na ruẹ aparadase nọ a drọ fihọ udevie oria jọ nọ a kpoka họ. Whọ rẹ ruẹ ithẹ ene nọ i bi su noi ze, edẹ ithẹ na họ “Taigris,” “Yufretis,” “Indus,” gbe “Jọdan,” yọ ithẹ na i bi su no ibienẹ ene ọgbọ na ze. Ẹsejọhọ ọzae na ọ rọ onana dhesẹ epanọ egagọ Ileleikristi e rọ vaha ruọ ibienẹ ene akpọ na. Emapo nana o dhesẹ nọ dede nọ ahwo a gbẹ riẹ oria nọ Aparadase na ọ rrọ dẹe he, ahwo a gbẹ be kareghẹhọ epanọ o wo erru te.

Ọzae jọ nọ o re kere ebe nọ a re se John Milton evaọ ikpe udhusoi avọ ikpegbihrẹ, o kere obe jọ nọ a rọ riẹe gaga nọ a re se Paradise Lost (Aparadase nọ O Vru), obe na o ta kpahe ikuigbe epanọ Adamu ọ rọ thọ uzi gbe epanọ Ọghẹnẹ o ro lei no ọgbọ Idẹn. Ọ jọ eva riẹ ta kpahe eyaa epanọ ahwo-akpọ a te rọ wariẹ wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ otọakpọ inọ: “Evaọ oke yena, otọakpọ na kpobi u ve ti zihe ruọ aparadase.” Uwhremu na Milton ọ tẹ wariẹ kere abọ avivẹ obe na nọ o se Paradise Regained (Aparadase na O Zihe Ze)

AHWO A NWENE ERIWO RAI

O rrọ vevẹ inọ iku aparadase otọakpọ nọ o vru yọ oware nọ ahwo buobu a riẹ kpahe evaọ ikuigbe ahwo-akpọ. Kọ fikieme ahwo a rọ kpairoro vrẹ aparadase? Wọhọ epanọ obe na Mapping Paradise o ta, “Iwuhrẹ-egagọ . . . a gbẹ be ta kpahe aparadase nọ ọ jọ otọakpọ họ.”

A bi wuhrẹ ikpichọche buobu inọ obọ odhiwu họ uwou rai, orọnikọ aparadase otọakpọ họ. Rekọ Ebaibol na ọ ta evaọ Olezi 37:29 inọ: “Ikiẹrẹe e rẹ te rehọ otọ na reuku, a vẹ jẹ ria ae bẹdẹ.” Nọ orọnọ akpọ na ọ rrọ aparadase nẹnẹ hẹ na, kọ ẹvẹ u ro mu omai ẹro nọ eyaa nana i ti rugba ẹdẹjọ?a

OTỌAKPỌ NA SOSO U TI GINE ZIHE RUỌ APARADASE

Jihova nọ ọ ma aparadase ọsosuọ na ọ ya eyaa nọ ọ te wariẹ zihe aparadase nọ o vru na ze. Evaọ oghẹrẹ vẹ? Kareghẹhọ olẹ nọ Jesu o wuhrẹ omai nọ ma lẹ inọ: “Jọ Uvie ra o ze. Jọ a jọ otọakpọ na ru oreva ra wọhọ epanọ o rrọ obọ odhiwu.” (Matiu 6:10) Uvie yena yọ egọmeti akpọ soso nọ Jesu ọ rrọ ovie riẹ, onọ o te rehọ ẹta egọmeti akpọ nana. (Daniẹl 2:44) Evaọ otọ esuo Uvie na, oreva Ọghẹnẹ kpahe aparadase otọakpọ na u ve ti rugba.

A kẹ Aizaya ọruẹaro na eruẹaruẹ kpahe epanọ uzuazọ o te jọ evaọ aparadase nọ a ya eyaa riẹ na, nọ eware iyoma kpobi nọ e be via kẹ ahwo-akpọ nẹnẹ e gbẹ te jariẹ hẹ. (Aizaya 11:​6-9; 35:​5-7; 65:​21-23) Ma be tuduhọ owhẹ awọ nọ, iviena rehọ omoke jọ se eria ikere yena evaọ Ebaibol ra. Eware nọ Ọghẹnẹ ọ ya eyaa rai kẹ ahwo nọ a yoẹme kẹe i ve ti mu owhẹ ẹro ziezi. Ahwo nọ a te rria uzuazọ evaọ oke yena a te reawere aparadase otọakpọ je wo ọjẹrehọ Ọghẹnẹ, eware nọ Adamu o kufiẹ vẹre.​—Eviavia 21:3.

Eme ọ kẹ omai imuẹro nọ eyaa aparadase otọakpọ yọ eweze gheghe he rekọ ginọ uzẹme? Keme Ebaibol na ọ ta nọ: “Ihru na e rọ ỌNOWO, rekọ akpọ na ọ rehọ iẹ kẹ emọ ahwo.” Ẹruore aparadase otọakpọ yọ eyaa nọ “Ọghẹnẹ nọ ọ rẹ sae ta ọrue he na ọ ya eyaa riẹ ugbanwẹdẹ.” (Olezi 115:16; Taitọs 1:2) A rẹ ruẹ unu gbiku eyaa aparadase otọakpọ na ha!