Oware Ukiẹrẹe O rẹ Were Idibo Jihova

1. Odawọ vẹ u te Josẹf, kọ eme o ru?

ODAWỌ ulogbo jọ u te Josẹf ọmọ Jekọp. Aye ọga riẹ ọ ta kẹe nọ: “Lele omẹ wezẹ.” Rekọ Josẹf ọ se thahe thahe. Ohwo ọ sai roro nọ, ‘Eme ọ lẹliẹ Josẹf se kẹe?’ Ọga riẹ Pọtifa ọ jọ uwou ho. Yọ ọrigbo gheghe Josẹf ọ jọ evaọ uwou na. Fikiere, o sae jọ nọ aye na ọ jẹ rọ uye bẹe fiki ẹse nọ ọ se kẹe na. Ghele na, Josẹf ọ rọwo lele aye na wezẹ hẹ dede nọ o gbe je kpokpo iei. Fikieme? Josẹf ọ ta nọ: “Kọ ẹvẹ me re ro ru oware uyoma ulogbo nana re mẹ ginẹ raha uzi Ọghẹnẹ?”—Emu. 39:7-12.

2. Ẹvẹ Josẹf ọ rọ riẹ nọ ẹnwae-obro o rẹ dha Jihova eva?

² Ẹvẹ Josẹf ọ rọ riẹ nọ ẹnwae-obro yọ “oware uyoma ulogbo” evaọ aro Ọghẹnẹ? Ma riẹ nọ ikpe egba ivẹ e vrẹ taure Jihova o te ti jie uzi kẹ ahwo Izrẹl nọ: “Who re bruẹnwae vievie he.” (Ọny. 20:14) Ghele na, Josẹf ọ riẹ Jihova te epanọ ọ rọ riẹ nọ ẹnwae-obro ọ rẹ were Jihova vievie he. Josẹf ọ riẹ nọ, Jihova ọ gwọlọ nọ ọzae-avọ-aye nọ a rọo no ọvo a re lele ohwohwo wezẹ. O sae jẹ jọ nọ o yo inọ isiava soso Jihova ọ thọ Sera oni ọsẹ-ologbo riẹ oke nọ ezae efa a jẹ te gwọlọ lele iei wezẹ. Yọ oke nọ ọzae jọ ọ jẹ gwọlọ lele Rebeka aye Aiziki wezẹ, Jihova o ru nọ oware utioye o gbẹ rọ via ha. (Emu. 2:24; 12:14-20; 20:2-7; 26:6-11) Nọ Josẹf o roro kpahe eware nana kpobi, ọ tẹ te riẹ oware nọ o rẹ were Jihova gbe onọ o rẹ dhae eva. Fikinọ Josẹf o you Jihova, ọ daoma riẹ kpobi re o ru oware nọ o rẹ were Jihova ẹsikpobi.

3. Eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana?

³ Kọ o rẹ were owhẹ re who ru oware nọ u kiehọ evaọ aro Jihova? Ma riẹ nọ o rẹ were owhẹ. Rekọ ma gba ha, fikiere ma gbẹ yọroma ha, ma sae nyasiọ oware nọ Ọghẹnẹ ọ ta nọ u kiehọ ba, ma vẹ nyai ru onọ ahwo a rri nọ u kiehọ. (Aiz. 5:20; Rom 12:2) Fikiere joma ta kpahe oware nọ u dhesẹ re a ta nọ ohwo o kiẹrẹe gbe irere nọ i re te omai nọ oware nọ u kiẹrẹe o tẹ were omai. Ma te jẹ ta kpahe eware esa jọ nọ ma re ru re izi Jihova e hai were omai.

EME U DHESẸ RE A TA NỌ OHWO O KIẸRẸE?

4. Oghẹrẹ vẹ ahwo jọ a roro nọ ohwo okiẹrẹe ọ rẹ jọ?

⁴ Nọ a tẹ ta nọ ohwo o kiẹrẹe, ahwo jọ a re roro nọ ohwo nọ o bi ru oma oruoro, ohwo nọ ọ rẹ gwọlọ iruthọ evaọ oma ahwo, hayo ohwo nọ o rri omariẹ inọ o woma vi amọfa. Rekọ iruemu yena e rẹ were Jihova Ọghẹnẹ vievie he. Evaọ oke nọ Jesu ọ rọ jọ otọakpọ, ọ whọku isu egagọ na gaga fikinọ a je rri omarai nọ a kiẹrẹe gaga. (Ọtausi. 7:16; Luk 16:15) Ohwo nọ o gine kiẹrẹe, o re rri omariẹ nọ o woma vi amọfa vievie he.

5. A tẹ jọ Ebaibol ta nọ ohwo o kiẹrẹe, eme u dhesẹ?

⁵ Nọ ohwo o te kiẹrẹe, yọ emamọ oware gaga. Nọ a tẹ ta nọ ohwo o kiẹrẹe, u dhesẹ nọ ohwo na o bi ru oware nọ u kiehọ evaọ aro Ọghẹnẹ. Nọ a tẹ jọ Ebaibol ta nọ ohwo o kiẹrẹe, u dhesẹ nọ ohwo na o bi koko izi Jihova, yọ izi Jihova e mai woma kpaobọ. Wọhọ oriruo, Jihova o jie uzi kẹ ahwo nọ a jẹ hae thueki nọ jọ a rọ “owawọ-oware ogbagba nọ u wo ewhariọ họ” hae rọ zẹ eware kẹ ahwo. (Izie. 25:15) Ẹme Hibru nọ a fa inọ “u wo ewhariọ họ” na, a sae jẹ fae “onọ u kiẹrẹe.” Onana u dhesẹ nọ re Oleleikristi ọ sai kiẹrẹe evaọ aro Jihova, ọ rẹ whaha oghẹrẹ iwhayo kpobi nọ ọ tẹ be thueki. U te no ere no, ohwo nọ o kiẹrẹe, o re kienyẹ ohwo ho. Yọ o rẹ kẹe uye gaga nọ a te bi kienyẹ omọfa. Ere ọvo ho, taure ohwo nọ o kiẹrẹe o te ti ru oware, ọ rẹ kaki roro kpahe oghẹrẹ nọ Jihova o ti rri oware na, re ọ “ruẹsi ru ei eva were ziezi.” —Kọl. 1:10.

6. Nọ Jihova ọ tẹ ta nọ oware jọ u woma gbe inọ oware jọ u yoma, fikieme ma gbẹ vro vievie he? (Aizaya 55:8, 9)

⁶ Ẹme nọ Ebaibol ọ ta u dhesẹ nọ Jihova o kiẹrẹe evaọ kabọ kabọ. Oyejabọ a ro sei “Ọnọ ẹrẹreokie ọ be rria eva riẹ.” (Jeri. 50:7) Jihova họ ọnọ ọ ma omai, fikiere ọye ọvo ọ rẹ sae vuẹ omai oware nọ u woma gbe onọ u yoma. Fikinọ Jihova ọ rrọ gbagba, ọ tẹ ta nọ oware nana u kiehọ, ọnana u kiehọ họ, nwane riẹ nọ ere o rrọ dẹẹ. Jihova ọ wọhọ omai ahwo-akpọ nọ ma gba ha ha. (Itẹ 14:12; se Aizaya 55:8, 9.) Rekọ dede nọ ma gba ha, ma sai ru oware nọ Jihova ọ ta keme uwoho riẹ ọ rọ ma omai. (Emu. 1:27) Yọ u no omai eva ze inọ ma re ru oware nọ ọ ta. Fikinọ ma you Jihova gaga, ma rẹ daoma mai kpobi re ma rọ aro kele iei.—Ẹf. 5:1.

7. Fikieme u ro fo re a ru eware oghẹrẹ nọ u fo nọ a re ru ai? Kẹ oriruo.

⁷ Irere buobu i re te omai nọ ma te bi ru oware nọ o rẹ were Jihova. Ma rehọ iẹe nọ whọ nyabru ohwo jọ inọ o nwene ugho jọ kẹ owhẹ. Ugho nọ o nwene kẹ owhẹ o tẹ kawo vi onọ whọ riẹ nọ a re nwene kẹ ohwo evaọ eria efa. Yọ oria kpobi nọ whọ nya, onọ a re nwene kẹ ohwo sa. Ẹvẹ o te jọ owhẹ oma? Hayo ma rehọ iẹe nọ whọ be bọ uwou. Rekọ, itepu nọ ahwo jọ a rẹ rọ ma oware avọ onọ amọfa a rẹ rọ ma e rrọ oghẹrẹ ọvona ha. Kọ o gbẹ te bẹ owhẹ re whọ riẹ onọ o mai kiehọ? Yọ otẹrọnọ edọktọ gbe enọso a gbe bi ru oware nọ u fo nọ a re ru nọ a te bi siwi ohwo ho, o sai wha uwhu se ohwo na. Eware nana kpobi i dhesẹ nọ a te bi ru eware oghẹrẹ nọ u fo nọ a re ru ai, o rẹ kẹ omai erere, yọ o rẹ thọ omai. Ere ọvona re, ma te bi koko izi Ọghẹnẹ, o rẹ thọ omai.

8. Eghale vẹ ahwo nọ a bi ru oware nọ o rẹ were Jihova a ti wo evaọ obaro?

⁸ Jihova ọ rẹ ghale ahwo kpobi nọ a bi koko izi riẹ. Ọ ya eyaa kẹ ae nọ: “Ahwo okiẹrẹe na a te rọ otọakpọ na reuku, yọ a te rriae bẹdẹ bẹdẹ.” (Ol. 37:29) Akpọ ọ te were kẹhẹ evaọ oke yena! Udhedhẹ o te da oria kpobi fia, eva e te were ohwo kpobi, keme a bi koko izi Jihova. Jihova ọ gwọlọ nọ whọ rẹ jariẹ evaọ oke yena. Eware nọ ma ta kpahe no na i te eware nọ e rẹ lẹliẹ omai ru oware nọ u kiehọ evaọ aro Jihova. Rekọ eme ma rẹ sai ru re izi Jihova e hai were omai vi epaọ anwẹdẹ? Joma ta kpahe eware esa jọ.

RU EWARE NỌ E RẸ LẸLIẸ IZI JIHOVA WERE OWHẸ ZIEZI

9. Eme o te lẹliẹ izi Jihova were omai ziezi?

⁹ Oware ọsosuọ: You Jihova nọ o fi izi na họ na. Re izi Jihova e hai were omai ziezi, ma re you Jihova nọ o fi izi na họ na. Ma te you Jihova ziezi, ma te hae daoma ru oware nọ o rẹ were iẹe. Wọhọ oriruo, o hae jọ nọ Adamu avọ Ivi a you Jihova, a hai ti yoẹme kẹe.—Emu. 3:1-6, 16-19.

10. Eme Abraham o ru re ọ sae riẹ Jihova ziezi?

¹⁰ Ma gwọlọ nọ oware nọ o via kẹ Adamu avọ Ivi na o via kẹ omai vievie he. Kọ eme ma re ru re oware utioye na o gbẹ via kẹ omai hi? Ma rẹ hai wuhrẹ kpahe Jihova re ma riẹ oghẹrẹ ohwo nọ ọ rrọ gbe oghẹrẹ nọ o re rri eware. Ma te bi ru ere, ma ti you Jihova vi epaọ anwẹdẹ. Joma ta kpahe Abraham. Abraham o you Jihova. Evaọ oke jọ nọ ọ rọ riẹ ẹjiroro nọ Jihova ọ gwọlọ ro ru oware jọ họ, ọ romakpotọ kẹ Jihova ghele. Ọ daoma riẹ oghẹrẹ ohwo nọ Jihova ọ rrọ ziezi. Wọhọ oriruo, nọ Jihova ọ ta nọ ọ te raha Sọdọm avọ Gomora no, ozọ o jẹ dina mu Abraham inọ, ‘Kọ “Obruoziẹ otọakpọ na soso” ọ te ginẹ raha ahwo omuomu kugbe ahwo okiẹrẹe?’ Abraham ọ tẹ jẹ romakpotọ nọ Jihova enọ, yọ Jihova ọ kuyo enọ Abraham na kpobi. Ukuhọ riẹ, Abraham ọ tẹ te riẹ nọ Jihova ọ riẹ udu ohwo-akpọ kpobi, yọ ọ rẹ raha ahwo okiẹrẹe kugbe ahwo omuomu hu.—Emu. 18:20-32.

11. Eme Abraham o ru nọ u dhesẹ nọ o you Jihova je fievahọ iẹe?

¹¹ Ẹme nọ Abraham o lele Jihova ta oke nọ ọ jẹ gwọlọ raha Sọdọm avọ Gomora na, o lẹliẹ e riẹ riẹ Jihova ziezi je fievahọ iẹe. O lẹliẹ e riẹ you Ọsẹ obọ odhiwu riẹ na ziezi jẹ kẹe adhẹẹ vi epaọ anwẹdẹ. Nọ ikpe jọ e vrẹ no, oware jọ o via nọ o lẹliẹ omai riẹ nọ Abraham ọ riẹ Jihova, yọ o fievahọ iẹe gaga. Jihova ọ vuẹ riẹ nọ jọ ọ rehọ Aiziki, ọmọvo riẹ dheidhe kẹe. Fikinọ Abraham ọ riẹ Jihova Ọghẹnẹ riẹ ziezi no, ọ nọ Jihova onọ ọvuọvo ho. Ọ rọwo nọ o re ru oware nọ Jihova ọ ta kẹe na. Ma riẹ nọ o jẹ kẹe uye gaga inọ ọmọ riẹ nọ o you gaga na o bi ti kpe no na. Rekọ ma riẹ nọ evaọ oke yena, Abraham ọ te kareghẹhọ oghẹrẹ ohwo nọ Jihova ọ rrọ. Ọ riẹ nọ Jihova o re ru oware ovuovo nọ u kiẹrẹe hẹ hẹ, yọ o re kienyẹ ohwo ho. Pọl ukọ na o kere nọ Abraham ọ riẹ nọ Jihova ọ sae kpare Aiziki ze. (Hib. 11:17-19) Ọ riẹ nọ Jihova ọ ya eyaa inọ Aiziki o ti yẹ emọ nọ i ti zihe ruọ orẹwho soso, rekọ evaọ oke yena Aiziki o ri yẹ ọmọ ọvuọvo ho. Abraham o you Jihova, yọ o fievahọ iẹe inọ Ọsẹ obọ odhiwu riẹ na o ti ru oware nọ u kiẹrẹe. Fikiere ọ rọwo nọ o re ru oware nọ Jihova ọ ta kẹe na dede nọ o lọhọ tere he.—Emu. 22:1-12.

12. Ẹvẹ ma sae rọ rehọ aro kele Abraham? (Olezi 73:28)

¹² Ẹvẹ ma sae rọ rehọ aro kele Abraham? Ma re gbe wuhrẹ kpahe Jihova. Nọ ma bi ru ere na, ma te kẹle iẹe gaga je you rie vi epaọ anwẹdẹ. (Se Olezi 73:28.) Ma vẹ te hai rri eware wọhọ epanọ Jihova o re rri rai. (Hib. 5:14) Nọ odawọ u je te omai, ma gbe kie kẹe he. Ma vẹ te whaha oware kpobi nọ u yoma nọ o rẹ dha Ọsẹ oyoyou mai na eva, jẹ raha usu nọ ma wo kugbei. Eme ọfa ma re ru nọ u re dhesẹ nọ izi Jihova e be were omai?

13. Eme u dhesẹ re ma le ẹrẹreokie? (Itẹ 15:9)

¹³ Oware avọ ivẹ: Daoma hai roro kpahe oware nọ o rẹ were Jihova kẹdẹ kẹdẹ. Nọ ohwo ọ tẹ be hae dhẹ ohrẹ kẹdẹ kẹdẹ, ohrẹ-odhẹ o rẹ reriae oma no, oma o gbẹ kake rrọe he. Ere ọvona o rrọ re nọ ma te bi wuhrẹ epanọ ma re ro ru oware nọ u kiẹrẹe evaọ aro Jihova. U fo nọ ma rẹ daoma hai roro kpahe oware nọ u re kiehọ Jihova oma kẹdẹ kẹdẹ. Jihova ọ rẹ sae vuẹ omai nọ ma ru oware nọ ma rẹ sai ru hu hu. Fikiere ma riẹ nọ ma rẹ sai ru oware nọ Jihova ọ ta. (Ol. 103:14) Ọ ta kẹ omai nọ “o re you ọnọ o bi le ẹrẹreokie.” (Se Itẹ 15:9.) Ma tẹ gwọlọ nọ a kẹ omai iruo jọ evaọ ukoko Jihova, ma rẹ daoma ru oware kpobi nọ ma rẹ sai ru re ma te ohwo nọ a rẹ kẹ iruo itieye na. Epọvo na re, re ma le ẹrẹreokie, u dhesẹ nọ ma rẹ daoma ru oware nọ u kiehọ evaọ aro Jihova. Jihova o ti fiobọhọ kẹ omai, ẹmẹrera na, o vẹ te reria omai oma.—Ol. 84:5, 7.

14. Eme họ “ẹgọ-igbama ẹrẹreokie” na, kọ fikieme u ro fo re ma ku ei họ?

¹⁴ Jihova ọ kareghẹhọ omai nọ re a ru oware nọ u kiẹrẹe, o rrọ owha ogbẹgbẹdẹ hẹ. (1 Jọn 5:3) Ukpoye o rẹ thọ omai no ebẹbẹ buobu. Yọ oware nọ ma gwọlọ oye. Ma gwọlọ kẹnoma kẹ eware nọ e rẹ wha uye se omai. Kareghẹhọ nọ Pọl ukọ na ọ ta ẹme kpahe ẹgọ-ẹmo nọ u fo nọ ma re kuhọ. (Ẹf. 6:14-18) Eme ọ ta nọ osoja o re kuhọ udu re eware nọ a te sa ze e gbẹ ruẹe udu hu? “Ẹgọ-igbama ẹrẹreokie,” koyehọ izi Jihova nọ i kiẹrẹe na. Yọ wọhọ epanọ ẹgọ-igbama na u re ru nọ eware nọ a te sa ze e gbẹ ruọ osoja na udu hu na, ere izi Jihova i re ru nọ ma gbe ro wo iroro akpọ na ha. Fikiere nọ who bi ti ku ẹgọ-ẹmo na họ na, jọ ẹgọ-igbama ẹrẹreokie na ọ thọrọ owhẹ ẹro ho.—Itẹ 4:23.

15. Ẹvẹ ma sai ro ku ẹgọ-igbama ẹrẹreokie na họ?

¹⁵ Ẹvẹ ma sai ro ku ẹgọ-igbama ẹrẹreokie na họ? Ma te bi ti ru oware jọ kpobi, ma rẹ kake nọ omamai sọ oware na o te were Jihova. O tẹ make rọnọ ẹme jọ whọ gwọlọ ta, ole jọ whọ gwọlọ gaviezọ kẹ, ifimu hayo ughe jọ whọ gwọlọ rri, hayo obe jọ whọ gwọlọ se, kake nọ omara nọ: ‘Oghẹrẹ iroro vẹ oware nana o te lẹliẹ omẹ roro? Kọ o te were Jihova? Kọ o te lẹliẹ omẹ roro kpahe eware nọ Jihova o mukpahe, wọhọ ọfariẹ-ogbe, ozighi, gbe uvou-uthei?’ (Fil. 4:8) Ma tẹ be hae kaki roro kpahe oware nọ o rẹ were Jihova taure ma te ti ru oware jọ kpobi, je gine ru onọ o rẹ were iẹe, kiyọ ẹgọ-igbama ẹrẹreokie na ma bi kuhọ na, yọ o te thọ omai.

16-17. Eme obe Aizaya 48:18 o ta, nọ u dhesẹ nọ ma sai koko izi Jihova bẹdẹ bẹdẹ?

¹⁶ Kọ ẹsejọ who re roro nọ who te koko izi Jihova te oria jọ no, whọ te gbẹ sai koko ai hi? Oriruo jọ nọ o rrọ obe Aizaya 48:18 o sai fiobọhọ kẹ owhẹ. (Sei.) Jihova ọ jọ etẹe ta nọ ẹrẹreokie mai ọ te jọ “wọhọ ẹkporo abade.” Ma rehọ iẹe nọ who dikihẹ unueri abade nọ ọ rrọ ruaro gaga bi rri ẹkporo nọ o bi fi evaọ abade na, yọ ẹkporo na o bi fi ọvo. Kọ who ti roro nọ ẹkporo na ọ te seba efi ẹdẹ jọ? Ijo! Whọ riẹ nọ u te ikpe idu buobu no nọ ẹkporo na o bi ro fi, yọ ere ọvo o re fi. Oware ovo o rẹ lẹliẹe serihọ họ.

¹⁷ Whọ sai ru oware nọ u kiehọ vrẹ ere ọvo wọhọ ẹkporo abade nọ o re serihọ họ na. Ẹvẹ whọ sai ro ru ei? Whọ tẹ gwọlọ ru oware jọ, kake nọ omara nọ: ‘Eme Jihova ọ gwọlọ nọ me ru?’ Kẹsena who ve ru oware nọ whọ riẹ nọ o te were Jihova. Dede nọ o lọhọ re who ru oware nọ u kiehọ họ, riẹ nọ Ọsẹ oyoyou ra na o ti fiobọhọ kẹ owhẹ re who ru oware nọ o rẹ were iẹe kẹdẹ kẹdẹ.—Aiz. 40:29-31.

18. Nọ ahwo a gbẹ be maki ru eware nọ e rẹ were omai hi, fikieme ma gbẹ rehọ ai gu ẹdhọ họ?

¹⁸ Oware avọ esa: Who du gu ahwo ẹdhọ họ, nyasiọ ẹdhoguo ba kẹ Jihova. Dede nọ ma be daoma ru oware nọ Jihova ọ ta nọ u kiehọ, ma rẹ daoma re ma gbe gu amọfa ẹdhọ họ, ma gbe je rri omamai nọ ma woma vi amọfa ha. Ukpenọ ma rọ ekpehre ubiẹro rri amọfa fikinọ a bi ru eware nọ e rẹ were omai hi, joma kareghẹhọ nọ Jihova họ “Obruoziẹ otọakpọ na soso.” (Emu. 18:25) Jihova ọ rehọ omai mu ibruoziẹ hẹ. Oyejabọ nọ Jesu ọ rọ ta kẹ omai nọ: “Wha siọ ahwo ẹdhọ ba egu, re a gbẹ rọ owhai guẹdhọ gbe he.”—Mat. 7:1.b

19. Ẹvẹ Josẹf o ro dhesẹ nọ o vuhumu nọ Jihova họ Obruoziẹ?

¹⁹ Kareghẹhọ Josẹf ọzae okiẹrẹe na. Ọ rọ amọfa gu ẹdhọ họ, makọ ahwo nọ a ru rie thọ. Inievo obọ riẹ a gbe edha họ iẹe aro, a zẹ riẹ kpohọ igbo, a tẹ jẹ lẹliẹ ọsẹ rai họ inọ o whu no. Nọ ikpe buobu e vrẹ no, Josẹf ọ tẹ wariẹ ruẹ inievo riẹ na. Oke yena yọ a rehọ e riẹ mu osu no evaọ orẹwho nọ a zẹ riẹ kpohọ na. Josẹf ọ hae te ta nọ uvẹ nọ o re ro ru inievo riẹ kele u te rie obọ no, rekọ o ru ere he. Ozọ u je mu inievo riẹ na inọ Josẹf o ti ru ai kele dede nọ a wounu kẹe gaga no. Rekọ Josẹf ọ vuẹ rai nọ: “Kọ mẹ rrọ ẹta Ọghẹnẹ?” (Emu. 37:18-20, 27, 28, 31-35; 50:15-21) Josẹf ọ nyasiọ oziẹobro na ba kẹ Jihova.

20-21. Eme u re dhesẹ nọ ma bi rri omamai inọ ma kiẹrẹe vi amọfa ha?

²⁰ Josẹf ọ rọ amọfa gu ẹdhọ họ. Joma ru epọvo na re. Ma rehọ iẹe nọ oniọvo jọ o ru oware jọ, yọ ma riẹ oware nọ o lẹliẹ e riẹ ru oware na ha. Ma rẹ nwane ta nọ ekpehre eva o ro ru oware na ha keme ma riẹ eva riẹ hẹ. Jihova ọvo họ ọnọ “ọ rẹ kiẹ ẹjiroro nọ ohwo o bi ro ru oware riwi.” (Itẹ 16:2) Dede nọ ọvuọ ẹwho riẹ ma no ze, yọ ọvuọ ovioma riẹ ma wo, Jihova o you omai kpobi. Yọ ọ gwọlọ nọ ma you ohwo kpobi re. Ọ ta nọ ma “rovie udu [mai] fihọ gbaladha.” (2 Kọr. 6:13) Ma rẹ daoma re ma you inievo ukoko na jẹ siọ ae ẹdhọ ba egu.

²¹ Ma rẹ rọ ahwo nọ a rrọ ukoko na ha gu ẹdhọ gbe he. (1 Tim. 2:3, 4) Kọ who te rri omoni ra jọ nọ ọ rrọ ukoko na ha, whọ te nwane ta nọ, ‘Ohwo nana ọ te sai kurẹriẹ hẹ?’ Ijo. U fo re whọ ta ere vievie he keme whọ riẹ ahwo nọ a ti kurẹriẹ gbe enọ i ti kurẹriẹ hẹ hẹ. Jihova ọ gbẹ be kẹ “ahwo kpobi evaọ oria kpobi” uvẹ nọ a sai ro kurẹriẹ. (Iruẹru 17:30) Joma hae kareghẹhọ nọ ahwo nọ a re rri omarai inọ ae a mai kiẹrẹe, Jihova o re rri rai nọ a kiẹrẹe he.

22. Fikieme whọ rọ gwọlọ nọ oware ukiẹrẹe ọvo who re ru?

²² Nọ ma te bi koko izi Jihova, eva e te were omai, yọ amọfa a te gwọlọ rọ aro kele omai. O vẹ te so ẹe ze nọ usu mai kugbe ae o te rọ kpekpe ziezi, a vẹ te jẹ kẹle Jihova vi epaọ anwẹdẹ. Ajọ “ohọo gbe uruame ẹrẹreokie” o hai kpe omai. (Mat. 5:6) Nọ whọ be daoma ru oware uwoma na, riẹ nọ eva ra e be were Jihova gaga. Dede nọ uruemu ahwo-akpọ u bi dhe eyeyoma kẹdẹ kẹdẹ, o kẹ owhẹ uye ga hrọ họ. Hae kareghẹhọ ẹsikpobi inọ “Jihova o you ikiẹrẹe na.”—Ol. 146:8.