Eme Ma Wuhrẹ no Iruo Igbunu Jesu Ze?

1. Eme o via nọ o lẹliẹ Jesu ru iruo igbunu ọsosuọ riẹ?

EVAỌ obọ ekuhọ ukpe 29 C.E. nọ Jesu o ro mu iruo usi uwoma ota riẹ họ, oware jọ o via. Jesu avọ Meri oni riẹ gbe ikọ riẹ jọ a kpohọ ehaa orọo jọ evaọ iwhre nọ a re se Kena. Ọ kẹle ẹwho Jesu nọ a re se Nazarẹt. Meri avọ ahwo nọ a je ru ehaa orọo na a riẹ oma gaga. Yọ o wọhọ nọ o je fiobọhọ kẹ ae ghọ ahwo nọ a ziọ ehaa na. Nọ a bi ru ehaa na, udi u te re no. Oware utioye na yọ oware omovuọ gaga rọkẹ ọmọzae avọ ọmọtẹ na gbe imoni rai.b O sae jọ nọ ahwo nọ a ziọ ehaa na a bu vi ahwo nọ a zizie. Meri ọ tẹ nwane nyabru Jesu jẹ vuẹe nọ: “Enwaene i re no.” (Jọn 2:1-3) Kọ eme Jesu o ru? Jesu o te zihe ame ruọ “emamọ enwaene.” Oyena o jọ iruo igbunu ọsosuọ nọ o ru.—Jọn 2:9, 10.

2-3. (a) Iruo igbunu jọ vẹ Jesu o ru? (b) Ma te wuhrẹ kpahe iruo igbunu Jesu, eme o re noi ze?

² Ma riẹ nọ Jesu o ru iruo igbunu efa buobu.c Ọ rọ ogaga nọ o re ro ru eware igbunu na fiobọhọ kẹ ahwo buobu. Ẹdẹ jọ, ọ rọ emu nọ o tulo ho kuọ ezae idu isoi (5,000) soso. Ọ tẹ jẹ rọ ememu jọ kuọ ezae idu ene (4,000). Nọ a te kele eyae gbe emọ nọ a re emu na kugbe evaọ isiava na, ẹsejọhọ ahwo na a ti bu vi idu udhegbihrẹ (27,000). (Mat. 14:15-21; 15:32-38) Yọ orọnọ emu ọvo ọ kẹ rai hi evaọ isiava na, rekọ o siwi ahwo nọ a jẹ mọ evaọ usu rai. (Mat. 14:14; 15:30, 31) Ma riẹ nọ u ti gbe ahwo na unu gaga nọ Jesu ọ kuọ ae je siwi enọ e jẹ mọ evaọ usu rai.

³ Ma rẹ sae jọ iruo igbunu Jesu wuhrẹ eware buobu nẹnẹ. Ma te jọ uzoẹme nana ta kpahe eware jọ nọ ma rẹ sai wuhrẹ no iruo igbunu Jesu ze, yọ o te lẹliẹ ẹrọwọ mai ga. Ma te jẹ ta kpahe epanọ Jesu o ro dhesẹ nọ o wo omaurokpotọ gbe ohrọ-oriọ oke nọ o je ru iruo igbunu na gbe epanọ ma sae rọ rehọ aro kele iei.

IRUO IGBUNU JESU E LẸLIẸ OMAI RIẸE GBE ỌSẸ RIẸ ZIEZI

4. Ono iruo igbunu Jesu e rẹ lẹliẹ omai riẹ ziezi?

⁴ Ma rẹ jọ iruo igbunu nọ Jesu o ru wuhrẹ eware jọ kpahe ọyomariẹ. Rekọ ere ọvo ho, ma rẹ jarae wuhrẹ eware jọ kpahe Ọsẹ riẹ re. Fikieme? Keme Jihova Ọsẹ riẹ ọye ọ kẹ riẹ ogaga nọ o je ro ru iruo igbunu na. Iruẹru Ikọ 10:38 o ta kpahe Jesu nọ: “Ọghẹnẹ ọ . . . rehọ ẹzi ọfuafo wholo iei jẹ kẹe ogaga, ọ tẹ nya ẹkwotọ na soso duwu bi ru ewoma je bi siwi ahwo kpobi nọ Ẹdhọ ọ jẹ lahiẹ, keme Ọghẹnẹ ọ jọ kugbei.” Ma riẹ re nọ ẹme kpobi nọ Jesu ọ jẹ ta gbe eware kpobi nọ o je ru, te iruo igbunu riẹ, i dhesẹ oghẹrẹ nọ Ọsẹ riẹ ọ rrọ gbe oghẹrẹ nọ o re rri eware. (Jọn 14:9) Obọnana, ma te ta kpahe eware esa nọ ma rẹ sai wuhrẹ no iruo igbunu Jesu ze.

5. Eme o jẹ hae lẹliẹ Jesu ru iruo igbunu? (Matiu 20:30-34)

⁵ Orọ ọsosuọ, Jesu avọ Ọsẹ riẹ a you omai gaga. Oke nọ Jesu ọ jọ otọakpọ, fikinọ o you ahwo gaga, ọ tẹ ruẹ ohwo nọ uye o be bẹ, o re fiobọhọ kẹe. Ẹdẹ jọ ọ jariẹ nọ ezae ivẹ jọ nọ i tuaro a jẹ rọ lẹ Jesu re o siwi ae. (Se Matiu 20:30-34.) “Ohrọ rai o tẹ re Jesu,” fikiere o te siwi ai. Ẹme Griki nọ a jọ obe Matiu na fa “ohrọ rai o tẹ re” Jesu na, u dhesẹ epanọ oware o rẹ da ohwo gaga nọ ọ tẹ ruẹ omọfa nọ uye o be bẹ. Ohwo o gbe you ohwo ho, oware nọ o be via kẹ ohwo na o sae dae te ere he. Oghẹrẹ ohrọ-oriọ otiọye na nọ Jesu o wo oye o lẹliẹ e riẹ kuọ ahwo nọ ohọo u je kpe je siwi ọmoti jọ. (Mat. 15:32; Mak 1:41) Ma riẹ nọ uye nọ o be bẹ omai nẹnẹ na o be da Jihova gaga keme o wo “uvi ọdawẹ.” O be da Jesu re keme o you omai gaga. (Luk 1:78; 1 Pita 5:7) Ma riẹ nọ Jihova avọ Jesu a ginẹ gwọlọ nọ a re ku ebẹbẹ kpobi nọ i bi te omai ahwo-akpọ họ.

6. Ogaga vẹ Jihova ọ kẹ Jesu?

⁶ Orọ avọ ivẹ, Ọghẹnẹ ọ kẹ Jesu ogaga nọ ọ sai ro ku ebẹbẹ mai kpobi họ. Iruo igbunu nọ Jesu o ru o lẹliẹ omai riẹ nọ o wo ogaga nọ ọ sai ro ku ebẹbẹ mai kpobi họ, te enọ mai ọvo ma sai kuhọ họ. Wọhọ oriruo, uzioraha nọ ma reuku riẹ oye o be wha uye nọ ọ rrọ akpọ na kpobi ze na. Jesu o wo ogaga nọ ọ sai ro si ei no otọ. Yọ ẹyao gbe uwhu nọ uzioraha o wha ze na, ọ sai je si ai no otọ re. (Mat. 9:1-6; Rom 5:12, 18, 19) Ere ọvo ho, iruo igbunu riẹ i dhesẹ nọ o wo ogaga nọ ọ sai ro siwi “oghoghẹrẹ eyao kpobi” jẹ kpare ahwo nọ a whu no ze. (Mat. 4:23; Jọn 11:43, 44) Jesu o wo ogaga nọ ọ sai ro ru nọ ofou ọgaga ọ rẹ rọ seba efou je tube le idhivẹri no ahwo oma. (Mak 4:37-39; Luk 8:2) Eva e be were omai inọ Jihova ọ kẹ Jesu ogaga nọ ọ sai ro ru eware yena kpobi.

7-8. (a) Eme iruo igbunu Jesu e lẹliẹ omai riẹ? (b) Oware igbunu vẹ who bi rẹro riẹ evaọ Uvie Ọghẹnẹ?

⁷ Orọ avọ esa, u mu omai ẹro nọ Jihova o ti ru eyaa riẹ kpobi gba nọ Uvie na o tẹ ze no. Jesu họ Ovie Uvie Ọghẹnẹ. Yọ iruo igbunu nọ o ru e lẹliẹ omai riẹ emamọ eware buobu nọ o ti ru nọ o te mu otọakpọ na họ esu no. Oke yena ma te gbẹ who ho, yọ ma te gbẹ mọ họ. Ebẹbẹ efa kpobi nọ e be kẹ omai uye, o ti si ai no. (Aiz. 33:24; 35:5, 6; Evia. 21:3, 4) Ere ọvo ho, emu ọ te da oria kpobi fia. Yọ etọ nọ i re nuhu, owhe nọ ọ rẹ raha eware gbe eware okpẹtu efa e te gbẹ jọ họ. (Aiz. 25:6; Mak 4:41) Oke yena ahwo mai nọ a rrọ “iki ekareghẹhọ kpobi,” a te kpare ae ze, yọ eva e te were omai gaga. (Jọn 5:28, 29) Oware igbunu vẹ who bi rẹro riẹ evaọ Uvie Ọghẹnẹ?

⁸ Iruo igbunu nana nọ Jesu o ru na i dhesẹ nọ o wo omaurokpotọ, o te je wo ohrọ. Nọ emamọ uruemu nọ ma rẹ sae daoma wo. Obọnana joma ta kpahe iruo igbunu ivẹ riẹ jọ. Ọnọ o ru evaọ obọ Kena ma te kake ta kpahe.

IRUO IGBUNU JESU I DHESẸ NỌ O WO OMAUROKPOTỌ

9. Eme Jesu o ru evaọ ehaa orọo jọ? (Jọn 2:6-10)

⁹ Se Jọn 2:6-10. Evaọ ehaa orọo nọ Jesu ọ nya nọ udi o jọ re no na, kọ o gba riẹ họ nọ o re ru oware jọ? Ijo. Eruẹaruẹ ọvuọvo evaọ Ebaibol e ta nọ Mesaya na o ti zihe ame ruọ udi hi. Rekọ o hae jọ nọ whẹ họ ohwo nọ o bi ru ehaa orọo na, kọ eva e hae te were owhẹ inọ udi u te ahwo ho? Ijo. O wọhọ nọ oware nọ Jesu o rri ro ru iruo igbunu na oye. Ọ ruẹ nọ udi nọ u re no na yọ oware omovuọ rọkẹ ọmọzae avọ ọmọtẹ na. Fikiere, wọhọ epanọ ma ta no ẹsejọ na, Jesu o te zihe ame ruọ udi. Ame nọ Jesu o zihe ruọ udi ẹdẹ yena o bu te ilita egba esa gbe udhone-gbikpe (390). Koyehọ egalọno nọ ilita udhe e rẹ vọ, ikpegbizii gbe ubro soso. Yọ udi na o were wo umuo ho. Kọ fikieme Jesu o ro ru udi na bu tere? Ẹsejọhọ o ru ere re onọ u kiọkọ, a vẹ rehọ iẹe ghọ ahwo ẹdẹfa, hayo re ọmọzae avọ ọmọtẹ na a zẹ ọnọ o kiọkọ, a vẹ rọ ugho nọ u no rie ze mu akpọ họ. Ma riẹ nọ eva e te were ọmọzae avọ ọmọtẹ na gaga fiki iruo igbunu na.

10. Wọhọ epanọ o rrọ obe Jọn uzou avọ 2 na, eme Jesu o ru hu? (Rri uwoho na re.)

¹⁰ Kọ who muẹrohọ eware jọ nọ Jesu o ru hu evaọ iku nọ e rrọ Jọn uzou avọ 2 na? Jesu ọvo ọye ọ rọ obọ riẹ vo ame fihọ ithẹ-ame na ha. Rekọ idibo na ọ vuẹ re a vo ame fihọ ithẹ na. O hae jọ nọ ọye ọvo o vo ame fihọ ai, ahwo a hae muẹrohọ iẹe inọ ọye o bi ti ru iruo igbunu na. (Owọ avọ 6, 7) Ere ọvo gbe he, nọ Jesu o zihe ame na ruọ udi no, idibo na ọ vuẹ re a jẹ udi na se ohwo nọ o wuzou ehaa orọo na. Ọye ọvo ọ jẹ udi na sei hi. (Owọ avọ 8) Kọ Jesu o ku enwaene na fihọ egho jẹ kpare iẹe kpehru evaọ iraro ahwo na jẹ ta nọ, ‘Wha dawo enwaene nọ me zihe ame ro na!’? Ijo.

11. Eme ma rẹ sai wuhrẹ no iruo igbunu Jesu na ze?

¹¹ Eme ma rẹ sae jọ iruo igbunu nana nọ Jesu o ru na wuhrẹ? U fo nọ ma rẹ hae romakpotọ. Jesu ọ rọ iruo igbunu yena hayo efa nọ o ru seha vievie he. Rekọ ọ jẹ hae rehọ ujiro na kpobi kẹ Ọsẹ riẹ keme o wo omaurokpotọ gaga. (Jọn 5:19, 30; 8:28) Ere ọvona re nẹnẹ, nọ ma te wo omaurokpotọ, ma rẹ rehọ eware nọ ma ru no seha ha. Ma tẹ maki ru ikpeware jọ evaọ ukoko na dede, joma rehọ iẹe ya oma ha. Joma yere Ọghẹnẹ mai na nọ o fiobọhọ kẹ omai nọ ma sai ro ru ei. Ọye ma re ro seha. (Jeri. 9:23, 24) Ọye ma re jiri rọkẹ oware kpobi nọ ma ru keme oware ovo o riẹ nọ ma rẹ sai ru ababọ riẹ hẹ.—1 Kọr. 1:26-31.

12. Eme ọfa o re dhesẹ nọ ma wo omaurokpotọ wọhọ Jesu? Kẹ oriruo.

¹² Eme ọfa ma re ru nọ u re dhesẹ nọ ma wo omaurokpotọ? Joma kẹ oriruo jọ. Ma rehọ iẹe nọ a kẹ odibo oruiruo jọ ovuẹ ogbotu ọsosuọ riẹ. Ọkpako ukoko jọ o te fiobọhọ kẹe ruẹrẹ oma kpahe ziezi. Odibo oruiruo na ọ tẹ kẹ ovuẹ na ziezi, yọ o were inievo na gaga. Nọ a ku ewuhrẹ họ no, oniọvo jọ ọ tẹ be ta kẹ ọkpako na nọ, ‘Ovuẹ nọ oniọvo na ọ kẹ na o woma wo umuo ho!’ Kọ ọkpako na ọ te ta nọ, ‘Ọ daoma rekọ mẹ họ ohwo nọ o fiobọhọ kẹe ruẹrẹ oma kpahe’? Ijo. Ukpoye, o ti jiri oniọvo na rọkẹ ẹme nọ o ru na. Ma te wo omaurokpotọ, otẹrọnọ ma ru oware jọ kẹ ohwo, ma re ru re ahwo a riẹ nọ mai ma ru oware na ha. Ma riẹ nọ Jihova ọ riẹ oware uwoma nọ ma ru kẹ ohwo na, yọ ọ te ghale omai. (Je rri Matiu 6:2-4; Hib. 13:16) Eva mai e rẹ ginẹ were Jihova nọ ma tẹ be hae romakpotọ wọhọ epanọ Jesu o ru.—1 Pita 5:6.

IRUO IGBUNU JESU I DHESẸ NỌ O WO OHRỌ-ORIỌ

13. Eme Jesu ọ ruẹ nọ ọ kẹle okpẹwho nọ a re se Nein no, kọ eme o ru? (Luk 7:11-15)

¹³ Se Luk 7:11-15. Nọ Jesu ọ ta usi uwoma te enwenọ ukpe ọvo gbe ubro no, o ru iruo igbunu jọ. Ẹdẹ jọ o kpohọ ẹwho Galili jọ nọ a re se Nein nọ o kẹle Shunẹm. Shunẹm ọye Elaesha ọ jọ kpare ọmọ aye jọ nọ o whu no ze oware wọhọ ikpe egba izii (900) taure oke Jesu o te ti te. (2 Iv. 4:32-37) Nọ Jesu ọ be nwane nya ruọ ẹwho na, ọ tẹ ruẹ ahwo nọ a wọ ọmọ aye-uku jọ nọ o whu be nyai ki. Ahwo na a jọ buobu, yọ a jẹ viẹ keme ọmọ yena ọvo aye-uku na o yẹ. Jesu ọ tẹ ta nọ jọ a hẹrẹ. Kọ eme o ru? O te ru oware igbunu jọ. Ọ kpare ọmọ na ze! Ma riẹ nọ eva e te were aye-uku na gaga. Ohwo ọsosuọ nọ Jesu ọ kpare ze ọye, evaọ usu imasa nọ ọ kpare ze nọ a ta kpahe evaọ obe Matiu rite Jọn na.

14. Eme Jesu o ru evaọ iku nọ e rrọ obe Luk uzou avọ 7 na? (Rri uwoho na re.)

¹⁴ Joma ta kpahe eware jọ nọ Jesu o ru evaọ iku nọ ma ta ẹme te evaọ obe Luk uzou avọ 7 na. Etẹe na ọ ta nọ, nọ Jesu “ọ kparo ruẹ” oni ọmọ na nọ ọ be viẹ, “ohrọ riẹ o tẹ re iẹe.” (Owọ avọ 13) Oware nọ Jesu ọ ruẹ o lẹliẹ ohrọ aye na re iẹe gaga. Ẹsejọhọ Jesu o muẹrohọ nọ, aye na ọ be rọwo no abotọ ori ọmọ riẹ na ha nọ a be wọe vrẹ na, yọ ọ be viẹ ọvo. Ohrọ aye na o re Jesu, rekọ ere ọvo ho, o ru oware jọ ro dhesẹ nọ ohrọ riẹ o be re iẹe. Eme Jesu o ru? Ọ rọ unu kpotọ ta kẹ aye na nọ: “Whọ gbẹ viẹ hẹ.” Ere ọvo ho, Jesu ọ tẹ kpare ọmọ na ze, “ọ tẹ rehọ iẹe kẹ oni riẹ.”—Owọ avọ 14, 15.

15. Eme iku ọmọ aye-uku nọ Jesu ọ kpare ze na i wuhrẹ omai?

¹⁵ Eme ma jọ iruo igbunu Jesu nana wuhrẹ? Ma wuhrẹ nọ, ma tẹ ruẹ ohwo nọ o bi weri fiki ohwo riẹ nọ o whu, ohrọ riẹ o rẹ re omai. Ma riẹ nọ ma wo ẹgba nọ ma te sae rọ kpare ohwo riẹ na ze he wọhọ epanọ Jesu o ru na. Rekọ ma sae daoma muẹrohọ ohwo na ziezi. O vẹ te lẹliẹ omai ru oware jọ nọ o re dhesẹ nọ ohrọ riẹ o be re omai wọhọ epanọ Jesu o muẹrohọ aye na. Ma sae tuduhọ iẹe awọ je ru oware kpobi nọ ma sai ru ro fiobọhọ kẹe jẹ sasa iẹe oma.d (Itẹ 17:17; 2 Kọr. 1:3, 4; 1 Pita 3:8) Makọ ẹmẹme jọ nọ ma ta hayo omoware jọ nọ ma ru ọvo dede o rẹ sae lẹliẹ oma sasa iẹe.

16. Wọhọ epanọ whọ be ruẹ evaọ uwoho na, eme who wuhrẹ no iku oniọvo nọ ọmọ riẹ o whu na ze?

¹⁶ Joma gbiku oware jọ nọ o via. Imikpe jọ nọ e vrẹ, ọmọ o whu ku oniọvo-ọmọtẹ jọ. Ọmọ na ọmọtẹ, yọ ọ gbẹ jọ ọmaha. U kri hi, nọ a kpohọ ewuhrẹ, a tẹ be so ole jọ nọ ọ ta kpahe ẹkparomatha na. Oniọvo na o te muhọ ẹviẹ. Oniọvo-ọmọtẹ ọfa jọ nọ ọ riẹ oware nọ o via kẹ oniọvo na o te muẹrohọ iẹe. Kọ eme o ru? Ọ tẹ nyabru ei, ọ tẹ rọ obọ kpahe iẹe, aimava a tẹ so ole na kugbe bẹsenọ o ro re. Oniọvo-ọmọtẹ nọ ọmọ riẹ o whu na ọ ta uwhremu na nọ: “Inievo ukoko na a wou wo umuo ho.” Eva e were riẹ gaga inọ o kpohọ ewuhrẹ ẹdẹ yena. Ọ ta nọ: “Obọ ewuhrẹ nọ ma rẹ nya, yọ oria jọ nọ Jihova ọ rẹ jọ tuduhọ omai awọ.” Oware kpobi nọ ma bi ru ro fiobọhọ kẹ ahwo nọ “e rrọ uweri,” o tẹ make kawo dede, Jihova ọ be ruẹ e riẹ, yọ eva mai e te were iẹe gaga.—Ol. 34:18.

WUHRẸ KPAHE IRUO IGBUNU JESU, ẸRỌWỌ RA Ọ TE GA

17. Eme ma wuhrẹ no evaọ uzoẹme nana?

¹⁷ Iruo igbunu nọ Jesu o ru nọ a ta ẹme te evaọ obe Matiu rite Jọn na, ma tẹ romatotọ wuhrẹ kpahe ae, u ti fiobọhọ kẹ omai gaga. Iku na e lẹliẹ omai riẹ nọ Jihova avọ Jesu a you omai gaga. Jesu o te je wo ogaga nọ ọ sai ro ku ebẹbẹ mai kpobi họ. Yọ o lẹliẹ e riẹ mu omai ẹro viere inọ kẹle na, eyaa kpobi nọ Jihova ọ ya i ti rugba nọ Uvie na o tẹ ze no. Joma hae romatotọ kiẹ iku na riwi, re ma ruẹ obọdẹ uruemu nọ Jesu o wo gbe epanọ ma sae rọ rehọ aro kele iei. Nọ who te bi ru uwuhrẹ omobọ ra, hayo nọ wha te bi ru egagọ uviuwou, wha sai wuhrẹ kpahe iruo igbunu efa nọ Jesu o ru. Daoma wuhrẹ oware jọ no iku na ze, whọ vẹ vuẹ amọfa eware nọ who wuhrẹ. Iruo igbunu Jesu nọ who re wuhrẹ kpahe o te lẹliẹ owhẹ ruẹ emamọ eware buobu nọ who re ro gbiku kẹ ahwo.—Rom 1:11, 12.

18. Eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme notha?

¹⁸ Taure Jesu o te ti whu, o ru iruo igbunu ọfa. Ọ kpare ohwo jọ nọ o whu no ze. Ohwo nana họ ohwo avọ esa nọ ọ kpare ze nọ Ebaibol ọ ta kpahe. Rekọ iku ẹkparomatha riẹ i wo ohẹriẹ no erọ ahwo nọ i kiọkọ. Ohwo na yọ ogbẹnyusu Jesu nọ o you gaga, yọ o whu te edẹ bro no re ọ tẹ te kpare iẹe ze. Eme ma sae jọ iku ẹkparomatha riẹ wuhrẹ? Kọ eme ma re ru re u gbe mu omai ẹro viere inọ ẹkparomatha ọ te ginẹ jọ? Ma te jọ uzoẹme notha kẹ uyo enọ ivẹ yena.