Gbẹ Hae rọ Ẹrọwọ Nya

1. Fikieme Pọl o gbe bruenu nọ ọ riẹ akpọ yeri hi?

NỌ U te oria jọ no, Pọl ukọ na ọ tẹ ruẹ nọ o te gbẹ raha oke re a te ti kpei hi. Rekọ o bruenu nọ ọ riẹ akpọ yeri hi hi. Nọ o rri oghẹrẹ nọ o yeri uzuazọ riẹ, ọ tẹ ta nọ: “Mẹ họre emamọ ohọre na no, mẹ dhẹ ohrẹ na te urere no, me ru lele ẹrọwọ na no.” (2 Tim. 4:6-8) Pọl ọ riẹ akpọ yeri nọ ọ rọ rehọ uzuazọ riẹ gọ Jihova ziezi, yọ ọ riẹ nọ eva riẹ e be were Jihova. Mai omamai ma sai yeri uzuazọ utioye na re. Ma te ru ere, eva mai e rẹ were Jihova. Kọ ẹvẹ ma sai ro ru ere?

2. Eme u dhesẹ re a rọ ẹrọwọ nya?

² Nọ Pọl o je kere kpahe omariẹ gbe Ileleikristi efa nọ i wo ẹrọwọ, o kere nọ: “Ẹrọwọ ma be rọ nya, orọnikọ eware nọ ma be ruẹ hẹ.” (2 Kọr. 5:7) Eme Pọl ọ be ta na? Ẹsejọ a tẹ jọ Ebaibol fodẹ ‘ẹnya,’ yọ a be ta kpahe uzuazọ nọ ohwo o bi yeri. Otẹrọnọ eware nọ ohwo ọ be ruẹ ọvo o re rri rọ nya, u dhesẹ nọ eware nọ ọ be rọ ibiaro riẹ ruẹ, enọ o bi yo, gbe enọ o roro ọvo o re rri rọ jiroro. Rekọ a tẹ ta nọ ohwo ọ be rọ ẹrọwọ nya, u dhesẹ nọ o fievahọ Jihova Ọghẹnẹ, yọ eware nọ o bi ru kpobi i dhesẹ nọ u mu rie ẹro nọ Ọghẹnẹ ọ te ghale iẹe. Ọ tẹ jẹ riẹ nọ o te lele ehrẹ nọ Jihova ọ kẹ omai evaọ Ebaibol, erere o ti tei.—Ol. 119:66; Hib. 11:6.

3. Irere vẹ i re te omai nọ ma tẹ be rọ ẹrọwọ nya? (2 Ahwo Kọrint 4:18)

³ Ma riẹ nọ ẹsejọ eware nọ ma ruẹ gbe enọ ma roro ma re rri rọ jiroro. Rekọ otẹrọnọ eware nọ ma ruẹ gbe enọ ma yo ọvo ma re rri rọ jiroro, ma sae jiroro thọ. Fikieme? Keme ẹsejọ eware e rẹ nya epanọ ma roro ho. Nọ eware e tẹ make nya epanọ ma roro, ma rẹ sae la ẹme Ọghẹnẹ vrẹ hayo siọ oware nọ ọ gwọlọ ba eru fikinọ eware nọ ma be ruẹ ọvo ma bi rri rọ nya. (Ọtausi. 11:9; Mat. 24:37-39) Ma tẹ be rọ ẹrọwọ nya, ẹsiẹe ma rẹ mai ru eware nọ “Olori na ọ jẹrehọ.” (Ẹf. 5:10) Ma te bi lele ohrẹ nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ omai o rẹ whae ze nọ udu u gbe brukpe omai hi, yọ o rẹ lẹliẹ eva were omai. (Ol. 16:8, 9; Aiz. 48:17, 18) Oye ọvo gbe he, ma tẹ rọ ẹrọwọ nya rite urere, ma ti wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ.—Se 2 Ahwo Kọrint 4:18.

4. Ẹvẹ ohwo ọ rẹ rọ riẹ sọ ọ be rọ ẹrọwọ nya hayo eware nọ ọ be ruẹ ọvo o bi rri rọ nya?

⁴ Ẹvẹ ma rẹ rọ riẹ sọ ẹrọwọ ma be rọ nya hayo eware nọ a rẹ ruẹ ma bi rri rọ nya? Ma rẹ nọ omamai nọ: Eware nọ me bi ru na, eme o be lẹliẹ omẹ ru ai? Kọ eware nọ mẹ be ruẹ ọvo me bi rri rọ jiroro, binikọ me fievahọ Jihova? Kọ iroro nọ mẹ be jẹ i dhesẹ nọ mẹ riẹ nọ me te lele ehrẹ Jihova oye o te mai woma? Joma ta ẹme kpahe epanọ ma sae gbẹ rọ rehọ ẹrọwọ nya evaọ eware esa jọ nọ i wuzou gaga. Eye họ: Nọ ma tẹ be gwọlọ iruo, nọ ma tẹ gwọlọ wo aye hayo ma gwọlọ wo ọzae, gbe nọ ukoko o tẹ ta nọ ma ru oware jọ. Ma te jọ eware nana ọvuọvo ta kpahe eware nọ u fo nọ ma re roro te re ma sae jẹ emamọ iroro.

MA TẸ BE GWỌLỌ IRUO

5. Eme ma re roro kpahe ẹsibuobu nọ ma tẹ be gwọlọ iruo?

⁵ Mai kpobi ma gwọlọ ru iruo nọ ma sai jo wo ugho nọ ma rẹ rọ rẹrote omamai gbe uviuwou mai. (Ọtausi. 7:12; 1 Tim. 5:8) Iruo jọ e riẹ nọ a rẹ jọ hwa ohwo osa gbẹdẹ. Nọ who te bi ru iruo itieye na, ugho o rẹ jọ owhẹ obọ nọ who re ro ru eware nọ whọ gwọlọ ru kẹdẹ kẹdẹ, whọ vẹ jẹ sai koko ugho nọ whọ sai ro ru eware jọ odẹnotha. Rekọ eghẹrẹ iruo efa jọ, ugho nọ whọ rẹ jarai wo u re te owhẹ avọ uviuwou ra re kiọkọ họ. Oyejabọ nọ a tẹ gwọlọ fi omai họ iruo, ẹsibuobu oware nọ ma rẹ mai roro kpahe họ ugho nọ a te hwa omai. Rekọ otẹrọnọ ugho na ọvo ma re roro kpahe, o sae jọ nọ oware nọ ma be ruẹ ọvo ma bi rri rọ nya na.

6. Nọ ma tẹ be gwọlọ iruo, eme o re dhesẹ nọ ma be rọ ẹrọwọ nya? (Ahwo Hibru 13:5)

⁶ Nọ ma tẹ be rọ ẹrọwọ nya, ma ti rri iruo nọ ma gwọlọ ru na mu ziezi sọ e te raha usu mai avọ Jihova. Ma sae nọ omamai nọ: ‘Kọ iruo nọ mẹ gwọlọ ru na e te lẹliẹ omẹ ru eware jọ nọ Jihova o mukpahe?’ (Itẹ 6:16-19) ‘Kọ i ti ru nọ mẹ gbẹ te sai ro kpohọ ewuhrẹ gbe usi uwoma tere he? Kọ iruo na i ti ru nọ mẹ gbẹ te rọ kake ruẹ ahwo uviuwou mẹ hẹ?’ (Fil. 1:10) Otẹrọnọ uyo mai họ Ee, o te mai woma re ma siọ iruo na ba eru, o tẹ make rọnọ iruo e be bẹ ẹgwọlọ. Re ma rọ ẹrọwọ nya u dhesẹ nọ ma rẹ rẹroso Jihova inọ ọ te rẹrote omai, eware e make ga kẹhẹ.—Mat. 6:33; se Ahwo Hibru 13:5.

7-8. Eme oniọvo-ọmọzae jọ evaọ obọ South America o ru nọ u dhesẹ nọ ọ rọ ẹrọwọ nya? (Rri uwoho na re.)

⁷ Joma ta ẹme kpahe oniọvo-ọmọzae jọ nọ a re se Javier,a evaọ obọ South America. Oniọvo na ọ riẹ nọ re ohwo ọ rọ ẹrọwọ nya u wuzou gaga. Ọ ta nọ: “Mẹ jẹ nya onya iruo jọ nọ a rẹ jọ hwa okposa. Osa riẹ u re tube te akuava onọ a be hwa omẹ. Iruo na e tẹ jẹ rrọ iruo nọ e rẹ were omẹ oma.” Rekọ oke yena Javier ọ gwọlọ mu ọkobaro oke-kpobi họ. Ọ ta nọ: “A se omẹ inọ mẹ nyaze re ohwo nọ o wuzou iruo na evaọ orẹwho na o lele omẹ ta ẹme. Re mẹ tẹ te nya, mẹ tẹ lẹ. Mẹ riẹ nọ Jihova ọ riẹ oware nọ o te mai woma kẹ omẹ. Mẹ gwọlọ wo emamọ iruo nọ a rẹ jọ hwa omẹ osa ziezi, rekọ mẹ gwọlọ iruo nọ e rẹ whaha omẹ oware nọ mẹ gwọlọ ru evaọ egagọ Ọghẹnẹ hẹ.”

⁸ Javier ọ ta nọ: “Nọ ohwo nọ o wuzou iruo na o je lele omẹ ta ẹme, ọ ta nọ mẹ te hai ru iruo ẹsejọ nọ o gbẹ make rrọ oke iruo ho, yọ o sae via kpekpekpe. Mẹ tẹ nwane vuẹe nọ jọ eva e dhae he, mẹ sai ti ru iruo na ha, keme me re kpohọ ewuhrẹ je kpohọ usi uwoma.” Ere Javier ọ rọ nyasiọ iruo na ba. Nọ eka ivẹ e vrẹ no, o te mu ọkobaro họ. Ukpe yena ọvona ọ rọ ruẹ iruo nọ ọ sae rehọ omoke jọ ọvo ru. Ọ ta nọ: “Jihova o yo olẹ mẹ no, o fiobọhọ kẹ omẹ ruẹ iruo nọ e be kẹ omẹ uvẹ ru ọkobaro no. Eva e were omẹ nọ me wo iruo nọ e lẹliẹ omẹ wo uvẹ ziezi nọ mẹ be rọ gọ Jihova je fiobọhọ kẹ inievo mẹ.”

9. Eme who wuhrẹ no iku Trésor ze?

⁹ Kọ eme ma re ru nọ ma tẹ ruẹ nọ iruo nọ ma bi ru obọnana u dhesẹ nọ ma be rọ ẹrọwọ nya ha? Joma ta kpahe oriruo oniọvo nọ a re se Trésor nọ ọ rrọ obọ Congo. Oniọvo na ọ ta nọ: “Iruo ekpokpọ nọ a fi omẹ họ i woma gaga. Re ohwo ọ ruẹ iruo yena, o kẹle otọ họ. Osa nọ a jẹ hwa omẹ u te akuasa onọ mẹ jẹ rehọ vẹre, yọ a jẹ kẹ omẹ adhẹẹ gaga evaọ iruo na.” Rekọ iruo na e jẹ lẹliẹ ewuhrẹ vo Trésor gaga, keme ẹsibuobu ọ jẹ hai ru iruo nọ oke nọ a re ro kpo o tẹ maki te no. Yọ ahwo iruo riẹ a te bi ru eware iwhayo, a rẹ vuẹe nọ jọ o ru re a riẹ hẹ. O tẹ whae ze nọ Trésor ọ rọ gwọlọ nọ o re no iruo na. Rekọ o je roro nọ, ‘Kọ me te no iruo na, eme me ti ru?’ Kọ eme o fiobọhọ kẹe? Ọ ta nọ: “Ẹme nọ ọ rrọ Habakọk 3:17-19 na o lẹliẹ omẹ riẹ nọ mẹ tẹ maki no iruo na no, Jihova ọ te rẹrote omẹ ghele. Fikiere me te no iruo na.” Trésor ọ ta nọ: “Ega iruo buobu nọ e rẹ rehọ ahwo iruo a roro nọ ohwo o te bi ru iruo nọ ọ be jọ rehọ okposa, ọ rẹ kpairoro vrẹ eware buobu, makọ ahwo uwou riẹ gbe egagọ riẹ dede. Eva e were omẹ nọ me no iruo na re mẹ siọ eware nọ e rẹ raha usu mẹ avọ Jihova ba eru. U te je ru nọ me ro wo uvẹ nọ mẹ rẹ rọ jọ kugbe uviuwou mẹ. Nọ ukpe ọvo o vrẹ no, Jihova o ru nọ me ro wo iruo efa nọ me bi jo wo ugho nọ me re ro ru emeware jọ. Me te je wo uvẹ nọ me re ro kpohọ usi uwoma je kpohọ ewuhrẹ ziezi. Ma te ru oware nọ Jihova ọ ta, ẹsejọ eware e rẹ jọ gaga evaọ omoke jọ. Rekọ oghẹrẹ kpobi nọ eware e ga te kẹhẹ, Jihova ọ rẹ rẹrote omai.” Iku oniọvo nana i dhesẹ nọ ma tẹ rọ eva mai kpobi lele ohrẹ nọ Jihova ọ kẹ omai jẹ rọwo nọ o ti gine ru epanọ ọ ya eyaa riẹ na, ma te rọ ẹrọwọ nya, yọ ọ te ghale omai.

NỌ MA TẸ GWỌLỌ WO AYE HAYO MA GWỌLỌ WO ỌZAE

10. Nọ ohwo ọ tẹ gwọlọ wo aye hayo ọ gwọlọ wo ọzae, eme o re dhesẹ nọ eware nọ a rẹ ruẹ ọvo o bi rri rọ nya?

¹⁰ Jihova ọ ma isiuru orọo fihọ ohwo-akpọ oma. Fikiere nọ ohwo ọ tẹ rro te oria jọ no, ọ rẹ gwọlọ rọo. Nọ oniọvo-ọmọtẹ o te bi rri oniọvo-ọmọzae jọ sọ ọ sae jọ ọzae riẹ, ẹsejọhọ oware nọ ọ te mai rri họ uruemu riẹ, erru riẹ, gbe epanọ ahwo a bi rri rie. O ti je rri sọ ugho o riẹe obọ, yọ o ti rri eware nọ o bi ru kẹ ahwo uwou riẹ, jegbe sọ ọ be hai ru eva were ọyomariẹ.b U fo re o gine muẹrohọ eware nana. Rekọ otẹrọnọ eye ọvo o re rri, yọ eware nọ a rẹ ruẹ ọvo o bi rri rọ nya na.

11. Nọ ohwo ọ tẹ gwọlọ wo aye hayo ọ gwọlọ wo ọzae, eme o re dhesẹ nọ ọ be rọ ẹrọwọ nya? (1 Ahwo Kọrint 7:39)

¹¹ Ma riẹ nọ eva e be were Jihova gaga nọ ọ be ruẹ inievo-emezae gbe erọ emetẹ mai nọ a bi lele ohrẹ nọ ọ kẹ kpahe epanọ a re ro wo aye hayo wo ọzae. Inievo mai nana a bi thihakọ bẹsenọ a rẹ “vrẹ udhudhu ọmoha no” re a te ti mu usu họ ẹnya kugbe ohwo nọ ọ were rai. (1 Kọr. 7:36) Oware nọ a rẹ mai rri nọ a tẹ be gwọlọ ohwo họ, sọ ohwo na o wo uruemu nọ Jihova ọ ta nọ emamọ ọzae hayo emamọ aye o re wo. (Itẹ 31:10-13, 26-28; Ẹf. 5:33; 1 Tim. 5:8) Nọ ohwo nọ ọ rrọ ukoko na ha ọ tẹ be rọ oma te ai gaga, a rẹ kẹnoma kẹe keme a riẹ nọ a te lele ohrẹ nọ o rrọ 1 Ahwo Kọrint 7:39 na, o te mai woma. (Se 1 Ahwo Kọrint 7:39.) Inievo na a be ginẹ rọ ẹrọwọ nya. A riẹ nọ Jihova ọye ọ mae riẹ oware nọ u re ru eva were ai vi omọfa kpobi, yọ ọ te rẹrote ai.—Ol. 55:22.

12. Eme oware nọ Rosa o ru u wuhrẹ owhẹ?

¹² Oniọvo jọ nọ a re se Rosa nọ ọ rrọ ọkobaro oke-kpobi evaọ obọ Colombia o ru oware nọ u dhesẹ nọ ọ rẹroso Jihova. Evaọ oria nọ o bi jo ru iruo, ọzae jọ nọ ọ rrọ Osẹri Jihova ha o te mu ei họ ego kẹle. Yọ ọzae na ọ were Rosa re. Rosa ọ ta nọ: “Ọzae na o wo emamọ uruemu. O je ru emamọ eware kẹ ahwo ẹwho riẹ, yọ o bi yeri uzuazọ ofafariẹ hẹ. Ọ jẹ hae riẹ omẹ ru gaga re. Nwanọ oghẹrẹ nọ mẹ gwọlọ nọ ọzae nọ mẹ rẹ rehọ ọ rẹ jọ ọye, omoware nọ u no rie ọvo họ, Osẹri Jihova ha. Re mẹ ta kẹe nọ usu na o were omẹ hẹ, o jẹ bẹ omẹ keme ọ jẹ hai ru oma sasa omẹ. Oke yena eva e jẹ were omẹ hẹ keme mẹ ginẹ gwọlọ kpohọ orọo rekọ oniọvo-ọmọzae ọvo ọ be nyaze inọ ọ gwọlọ rehọ omẹ hẹ.” O make jọ ere na, Rosa o je roro kpahe eware nọ ọ be ruẹ ọvo ho. O roro te epanọ o te kẹ Jihova uye te nọ ọ tẹ rehọ ohwo nọ ọ rrọ ukoko na ha. Fikiere ọ tẹ kẹnoma kẹ ọzae na lelele, jẹ romakẹ eware nọ a be jọ ukoko na ru. U kri hi, a te ti zizie iei kpohọ Isukulu Rọkẹ Etausiuwoma Uvie Na. Obọnana ọkobaro obọdẹ ọ rrọ. Rosa ọ ta nọ: “Jihova o ru nọ eva e be rọ were omẹ gaga.” O ginẹ lọhọ họ re a rọ ẹrọwọ nya evaọ ẹme otiọye na nọ whọ jọ gwọlọ oware jọ nọ u bi si owhẹ urru, kpakiyọ onọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ sa. Rekọ ma te ru ei, erere o re te omai.

NỌ UKOKO O TẸ VUẸ OMAI NỌ MA RU OWARE JỌ

13. Eme o rẹ whae ze nọ ma gbẹ gwọlọ ru oware nọ ukoko o ta ha?

¹³ Ẹsibuobu ukoko o rẹ vuẹ omai oware nọ ma re ru. Ẹsejọ ekpako na họ enọ e rẹ vuẹ omai oware na. Ẹsejọ o sae jọ ọsẹro okogho, uwou ogha, hayo Utu Ẹruorote. Kọ ma gbẹ riẹ oware nọ o lẹliẹ e rai vuẹ omai oware na ha, eme ma ti ru? Ẹsejọhọ kọ ebẹbẹ nọ oware na o te wha ze ọvo ma ti rri. Ẹsejọ oware nọ ma ti roro kpobi họ, ‘Inievo nọ Jihova o bi ro su omai na a gba ha, a rẹ ta thọ ẹsejọ.’

14. Nọ ukoko o tẹ vuẹ omai nọ ma ru oware jọ, fikieme ma jẹ rọ ẹrọwọ ru oware na? (Ahwo Hibru 13:17)

¹⁴ Nọ ma tẹ be rọ ẹrọwọ nya, ma te kareghẹhọ nọ Jihova ọye ọ be kpọ ukoko na, yọ ọ be ruẹ oware kpobi nọ o be via. O vẹ te whae ze nọ ma ti ro ru oware nọ a vuẹ omai vẹrẹ, je ru ei avọ evawere. (Se Ahwo Hibru 13:17.) Ma te jẹ kareghẹhọ nọ ma te bi ru oware nọ a vuẹ omai evaọ ukoko na o rẹ lẹliẹ okugbe jọ ukoko na. (Ẹf. 4:2, 3) Ma riẹ nọ dede nọ inievo nọ i bi wuhrẹ omai evaọ ukoko na a gba ha, ma te bi yoẹme, Jihova ọ rẹ ghale omai kpobi. (1 Sam. 15:22) Yọ otẹrọnọ oware jọ nọ a ta ze o ginẹ thọ, ọye ọ riẹ oke nọ ọ rẹ rọ kpọe vi.—Mae. 7:7.

15-16. Eme o lẹliẹ oniọvo jọ ru oware nọ ukoko o ta dede nọ o roro nọ oware na o ti woma ha? (Rri uwoho na re.)

¹⁵ Oware jọ nọ o via u dhesẹ nọ ma tẹ be rọ ẹrọwọ nya, Jihova ọ rẹ ghale omai. Ẹvẹrẹ nọ ahwo a be mae ta evaọ obọ Peru họ ẹvẹrẹ Spanish. Rekọ u wo evẹrẹ efa nọ ahwo a rẹ ta evaọ ewho jọ nọ e rrọ Peru na. Ẹvẹrẹ otiọye jọ họ Quechua. U kri no nọ inievo mai nọ e rẹ jẹ Quechua a be hae rọ gwọlọ ahwo Quechua nọ a rẹ ta usi uwoma kẹ. Nọ u te oke jọ ukoko u te nwene oghẹrẹ nọ a jẹ hai ro kpohọ usi uwoma evaọ obei fiki izi nọ egọmeti o fihọ. (Rom 13:1) Inievo jọ a te je roro nọ a te gbẹ ruẹ ahwo ẹvẹrẹ na ta usi uwoma kẹ ziezi hi. Rekọ nọ a ru oware nọ ukoko o ta, Jihova ọ ghale rai. A tẹ jẹ ruẹ ahwo nọ a be ta ẹvẹrẹ Quechua buobu nọ a jẹ ta usi uwoma kẹ.

¹⁶ Oniọvo jọ nọ a re se Kevin nọ ọ jọ ọkpako evaọ ukoko Quechua jọ, ọ jọ usu ahwo nọ a je roro nọ enwene na ọ te wha ẹbẹbẹ ze. Ọ ta nọ: “Me je roro nọ, ‘Kọ ẹvẹ ma sae te rọ ruẹ ahwo nọ a rẹ ta ẹvẹrẹ Quechua ta usi uwoma kẹ?’” Kọ nọ iroro na e jariẹ udu, eme o ru? Ọ ta nọ: “Me roro kpahe ẹme nọ ọ rrọ Itẹ 3:5 na, me te je roro kpahe Mosis. Nọ o je su ahwo Izrẹl no Ijipti, Ọghẹnẹ ọ vuẹ riẹ nọ jọ o su ai kpohọ oria jọ re a wohọ etẹe, yọ oria yena, ahwo Ijipti a sai ko ai họ etẹe. Rekọ Mosis o yoẹme, yọ Jihova ọ thọ ahwo Izrẹl evaọ edhere igbunu.” (Ọny. 14:1, 2, 9-11, 21, 22) Kevin o te nwene iroro riẹ, o te nwene oghẹrẹ nọ ọ jẹ rọ ta usi uwoma vẹre. Kọ erere vẹ o te rie? Ọ ta nọ: “Oghẹrẹ nọ Jihova ọ rọ ghale omai u gbunu gaga. Oke ọsosuọ ma rẹ nya kpohọ obojọ thethabọ re ma tẹ te ruẹ ahwo Quechua. Yọ ma tẹ make nya ugbo yena kpobi no, omọvo hayo imava ọvo ma rẹ ruẹ. Obọnana nọ ma be jọ eria nọ ahwo Quechua buobu a rrọ ọvo ta usi uwoma na, ma be nyaku ai gaga. Yọ ma wo ahwo buobu nọ ma re zihe bru, je wuhrẹ Ebaibol kugbe. Ibuobu rai a be ziọ ewuhrẹ.” Iku nana i dhesẹ nọ, nọ ma tẹ be rọ ẹrọwọ nya, Jihova ọ rẹ ghale omai.

17. Eme whọ jọ uzoẹme nana kru họ obọ?

¹⁷ Ma jọ uzoẹme nana ta kpahe eware esa nọ ma rẹ jọ rọ ẹrọwọ nya. Rekọ orọnọ eware esa na ọvo ma rẹ jọ rọ ẹrọwọ nya ha. Ma rẹ rọ ẹrọwọ nya evaọ oware kpobi nọ ma bi ru. Ma rẹ rọ ẹrọwọ nya nọ ma tẹ be salọ oghẹrẹ ighe nọ ma re rri, eware omaweromẹ nọ ma re ru, gbe ẹsenọ ma tẹ be jiroro epanọ ma re kpohọ isukulu thabọ te, gbe oghẹrẹ nọ ma rẹ rọ yọrọ emọ mai. Ma tẹ gwọlọ ru oware jọ kpobi, joma rri eware nọ ma be ruẹ ọvo rọ jiroro na ha. Rekọ joma roro kpahe usu mai kugbe Jihova, ehrẹ riẹ, gbe eyaa nọ ọ ya inọ ọ te rẹrote omai. Ma te ru ere, “ma te rehọ odẹ Jihova Ọghẹnẹ mai nya bẹdẹ bẹdẹ.”—Mae. 4:5.