O bi Fiobọhọ kẹ Amọfa Dede nọ O Diezọ je Tuaro
Maria Lúcia nọ ọ be rria Brazil ọ be mọ ẹyao jọ nọ a re se Usher’s syndrome. Ẹyao nana ọ rẹ lẹliẹ ahwo buobu diezọ jẹ rọ ẹmẹrera tuaro. Evaọ oke nọ a ro yẹ Maria Lúcia, o diezọ no eva ze, fikiere nọ ọ gbẹ jọ ọmaha o te wuhrẹ ẹvẹrẹ obọ rọ t’ẹme. Nọ ọ kpako te oware wọhọ ikpe 30 no, ibiaro riẹ i te muhọ etu no. Rekọ ghelọ ebẹbẹ nana nọ i te Maria Lúcia na, o muoma họ oria ovo goli hi. Yọ enẹna nọ ọ make kpako vrẹ ikpe 70 no na, o gbe bi ru eware nọ e rẹ lẹliẹe wereva evaọ uzuazọ.
Ukpe 1977 Isẹri Jihova a rọ ta usi uwoma kẹ Maria Lúcia, taure ibiaro riẹ i te ti muhọ etu no. Ọ ta nọ: “Ọmọzae jọ nọ ma gbẹ jọ isukulu nọ a re se Adriano ọye ọ ta usi uwoma kẹ omẹ, yọ evaọ oke yena ọ nwani kurẹriẹ ruọ ukoko Isẹri Jihova obọ. Ọ vuẹ omẹ kpahe akpọ ọkpokpọ nọ Ọghẹnẹ ọ ya eyaa riẹ, nọ ohwo ọvo ọ te jọ mọ họ. Fikinọ oware nọ o wuhrẹ omẹ na o were omẹ gaga, mẹ tẹ rọwo nọ Isẹri Jihova a wuhrẹ omẹ Ebaibol na. U kri hi, me te mu ewuhrẹ Isẹri Jihova họ ẹnya, yọ ukoko jọ evaọ ẹwho Rio de Janeiro me je kuomagbe. A jẹ hae fa eme jọ evaọ ewuhrẹ na fihọ ẹvẹrẹ obọ rọ t’ẹme. Jihova o fiobọhọ kẹ omẹ nọ mẹ sae rọ họ-ame evaọ amara Ahrẹ 1978.”
Oke jọ o vrẹ no, Maria Lúcia o te je kuomagbe ukoko ọfa, rekọ ohwo ọvo evaọ ukoko na ọ riẹ ẹvẹrẹ obọ rọ t’ẹme he. Fikiere evaọ oke ọsosuọ, o je yo oware ovo nọ a jẹ ta evaọ ewuhrẹ hẹ. Inievo-emetẹ ivẹ jọ a te je fiobọhọ kẹe. Ẹsikpobi nọ a te bi ru ewuhrẹ, a rẹ keria gbae, a ve kere eme nọ a be ta fihọ obe kẹe. Maria Lúcia ọ ta nọ, “Me te te uwou, me re se eme na unuẹse buobu re mẹ sai wo otoriẹ rai ziezi. Uwhremu na, inievo-emetẹ ivẹ na a te wuhrẹ ẹvẹrẹ obọ rọ t’ẹme. Fikiere ae a jẹ hae fa eme nọ a be ta evaọ ewuhrẹ fihọ ẹvẹrẹ obọ rọ t’ẹme kẹ omẹ.”
Fiki epanọ ibiaro Maria Lúcia e jẹ kẹe uye gaga, ọ gbẹ jẹ sae ruẹ inievo-emetẹ nọ e be fa eme nọ a be ta evaọ obọ ewuhrẹ fihọ ẹvẹrẹ obọ rọ t’ẹme kẹe na ha. Fikiere o te wuhrẹ ẹvẹrẹ obọ rọ t’eme nọ a re se tactile. Didi ẹvẹrẹ na? Maria Lúcia ọ ta nọ: “Mẹ rẹ rọ obọ mẹ kpahe obọ ohwo nọ ọ be fa ẹme na kẹ omẹ na. Enẹ mẹ sae rọ riẹ otọ oware nọ ọ be rọ ẹvẹrẹ obọ rọ t’ẹme fa kẹ omẹ na.”
Ẹsikpobi Maria Lúcia o re yere inievo-emetẹ na rọkẹ obọ nọ a bi fihọ kẹe. Ọ ta nọ, “Jihova ọ rehọ inievo nana ghale omẹ. Fiki rai mẹ be sai ro yo eware nọ a be ta evaọ obọ ewuhrẹ gbe evaọ ikokohọ esese gbe ilogbo.”
Maria Lúcia o wo ọwhọ usi uwoma ota ziezi. Ọ rẹ rọ ẹvẹrẹ obọ rọ t’ẹme nọ a re se tactile ta usi uwoma kẹ ahwo nọ a diezọ, yọ onana u re gbe ai unu. Evaọ etoke okpẹyao COVID-19 na, Maria Lúcia o kere ileta se ahwo buobu nọ a diezọ, yọ oniọvo-ọmọzae riẹ nọ a re se José Antônio o je fiobọhọ kẹe. Oniọvo riẹ nana o diezọ je tuaro re.a
Ẹvẹ Maria Lúcia ọ jẹ sai ro ru ei? Ọ ta nọ: “Oware jọ nọ o re fiobọhọ kẹ omẹ kere uhie ẹme liọliọ họ, urọba ọkpakpala nọ a ru wọhọ ubiẹme ‘L’. Me re fi ei họ oria nọ me bi kere fihọ na re uhiẹ ẹme mẹ ọ sae jọ liọliọ, mẹ vẹ jẹ riẹ oria nọ me re jo muhọ.” Ọ tẹ jẹ ta nọ, “Oniọvo mẹ José Antônio o wo emamọ ẹvori. Ọ rẹ vuẹ omẹ izoẹme gbe eria Ebaibol nọ mẹ sai kugbe ro kere ileta na. Mẹ rẹ daoma kere ileta na evaọ oghẹrẹ nọ ahwo nọ a diezọ a sai ro sei je wo otoriẹ riẹ. Rekọ orọnọ ahwo kpobi nọ a diezọ a riẹ ese he.”
Dede nọ Maria Lúcia ọ gbẹ be ruẹ ude vievie he, ọ gbẹ be sai ru iruo ziezi ghele. Oniọvo-ọmọtẹ nọ a re se Karoline nọ ọ rrọ usu inievo-emetẹ ivẹ nọ e be hae rọ ẹvẹrẹ obọ rọ t’ẹme fa ẹme kẹe na ọ ta nọ: “Maria Lúcia ọvo o re ru iruo uwou riẹ, yọ o re ru uwou riẹ fihọ fuafo jẹ ruẹrẹ eware uwou riẹ họ kpatiẹ. O rẹ were iẹe re o there emu nọ ọye avọ inievo ukoko na a rẹ re kugbe.”
Oniọvo-ọmọzae jọ nọ a re se Jefferson, nọ ọ rrọ ọkpako ukoko evaọ ukoko amọ Maria Lúcia ọ ta nọ: “Maria Lúcia o you Jihova gaga. Yọ o you ahwo re. Ẹsikpobi ọ rẹ daoma ru eware nọ o re ro fiobọhọ kẹ amọfa. O re roro kpahe omobọ riẹ ọvo ho.”—Ahwo Filipai 2:4.
a José Antônio o kurẹriẹ ruẹ ukoko Isẹri Jihova uwhremu na nọ Maria Lúcia o kurẹriẹ no, yọ ọ họ-ame evaọ 2003. Wọhọ Maria Lúcia, o diezọ no eva ze, yọ uwhremu na o tuaro.