DAYRELL SHARP | IKUIGBE UZUAZỌ
Ọghẹnẹ O Fiobọhọ kẹ Omai nọ Ma Gbe ro Si Uke Kpemu Hu
Evaọ oke nọ mẹ rehọ ọkobaro obufihọ evaọ ukpe 1956, inievo jọ evaọ ukoko mẹ a ta kpahe omẹ nọ, “Ọ te sai ru iruo ọkobaro na te amara dede he!” Ikpe 16 mẹ jọ evaọ oke yena, yọ mẹ họ-ame te ikpe ene no. Mẹ họ-ame keme oniọvo jọ ọ ta kẹ omẹ nọ mẹ họ-ame. Evaọ oke yena, ekpako na a rẹ kiẹ ohwo riwi hi sọ o gine te kẹ ame-ọhọ.
Fikinọ egagọ Jihova e nwane jọ omẹ oja tere he evaọ oke yena, oyejabọ nọ inievo na a rọ ta nọ me ti ru ọkobaro na kri hi na. Usi uwoma ota o jẹ hae were omẹ hẹ, yọ mẹ jẹ hae lẹ nọ oso ọ rrọ evaọ Ẹdoka re mẹ siọ usi uwoma ba ẹnya. Yọ ẹsenọ mẹ tẹ rọ ọthobọ nya, ebe ọvo mẹ rẹ kẹ ahwo; me ri se oria Ebaibol rọ ta usi uwoma kẹ ohwo ẹdẹvo ho. Re me te ti se isase Ebaibol evaọ obọ ewuhrẹ, oni mẹ ọ rẹ kẹ omẹ oware jọ nọ o rẹ were omẹ tao. O rẹ were omẹ re me se Ẹme Ọghẹnẹ hẹ, yọ me wo oware ovo họ iroro nọ mẹ gwọlọ ru evaọ egagọ Jihova ha.
Evaọ ukpe yena, a ru okokohọ ubrotọ jọ evaọ okpẹwho Cardiff, evaọ orẹwho Wales. Okokohọ yena o lẹliẹ uzuazọ mẹ nwene. Oniọvo jọ nọ ọ ta ẹme evaọ okokohọ na ọ nọ enọ jọ nọ i duobọte omẹ udu gaga. Ọ nọ inọ: “Kọ whọ roma mudhe jẹ họ-ame no?” Me te yo kẹ omamẹ nọ ‘Ee.’ “Kọ whọ ya eyaa kẹ Jihova inọ whọ te rọ udu ra kpobi, uzuazọ ra kpobi, gbe iroro ra kpobi rọ gọe?” ‘Ee.’ “Kọ whe wo ẹyao jọ nọ ọ be kẹ owhẹ uye hayo ebẹbẹ uviuwou jọ nọ e be whaha owhẹ iruo ọkobaro?” ‘Ijo.’ “Kọ oware jọ ọ riẹ nọ ọ be whaha owhẹ nọ whọ gbẹ be sai ru iruo ọkobaro ho?” ‘Ijo.’ “Otẹrọnọ who yo nọ ijo rọkẹ onọ urere na, kọ fikieme who gbe bi ru iruo ọkobaro ho?”
Ẹsiẹvo na, o tẹ wọhọ ẹsenọ a rovie ibiaro mẹ. Mẹ tẹ ta kẹ omamẹ nọ: ‘Anwẹdẹ na mẹ be raha oke mẹ kufiẹ. Me bi koko eyaa ame-ọhọ mẹ hẹ. Mẹ be gọ Jihova no udu ze he.’ Mẹ tẹ ta kẹ omamẹ nọ otẹrọnọ mẹ gwọlọ nọ Jihova o re ru eyaa riẹ kẹ omẹ gba, u fo nọ me re koko eyaa nọ mẹ ya kẹe re. Fikiere evaọ amara Akpe 1956, me te mu ọkobaro obufihọ họ.
A rehọ omẹ mu ọkobaro obọdẹ evaọ ukpe 1959, yọ a vi omẹ kpohọ Aberdeen
Evaọ ukpe nọ o lele i rie, me te mu iruo ọkobaro oke-kpobi họ, jẹ kwa kpohọ ukoko jọ nọ iwhowho-uvie ikpegbizii e jọ. Nọ mẹ nwani te obei, a tẹ jẹ kẹ omẹ ẹme koka koka. Inievo na a wo odiri kẹ omẹ, yọ a fiobọhọ kẹ omẹ riẹ epanọ a re ru ẹme ziezi. Nọ ikpe ivẹ e vrẹ no, a tẹ rọ omẹ mu ọkobaro obọdẹ evaọ ukpe 1959. A te dhe omẹ kpohọ ẹwho Aberdeen nọ ọ rrọ ofẹ ẹkpẹlobọ ovatha-ọre evaọ orẹwho Scotland. Nọ emerae jọ e vrẹ no, a te zizie omẹ kpohọ Ebẹtẹle evaọ London. Evaọ ikpe ihrẹ nọ mẹ jọ Ebẹtẹle na, me ru iruo evaọ oria nọ a rẹ jọ printi ebe.
Dede nọ iruo Ebẹtẹle e were omẹ, mẹ gwọlọ nọ mẹ rẹ rọ oke mẹ kpobi ta usi uwoma. Mẹ gbẹ maha, oma mẹ o ga ziezi, yọ mẹ gwọlọ nọ me re kpohọ oria kpobi nọ Jihova ọ gwọlọ nọ mẹ nya. Fikiere evaọ amara Ane evaọ ukpe 1965, me te fi odẹ hotọ kẹ Isukulu Giliad nọ a rẹ jọ wuhrẹ ahwo rọkẹ iruo imishọnare.
Evaọ ukpe yena, mẹ avọ oniọvo nọ ma gbẹ jọ uwou, ma te kpohọ okokohọ ubrotọ jọ evaọ okpẹwho Berlin nọ ọ rrọ orẹwho Germany. Yọ ma gwọlọ nọ ma re je rri ugbẹhẹ nọ a rọ hẹriẹ okpẹwho Berlin evaọ oke yena.
Evaọ etoke okokohọ ubrotọ na, ma wo uvẹ nọ ma ro kpohọ usi uwoma ota evaọ ẹdẹ jọ, yọ oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a re se Susanne Bandrock a dhe omẹ kugbe. Ma rọo evaọ ukpe 1966. Nọ ikpe ivẹ e vrẹ no, a te zizie omai kpohọ Isukulu Giliad, yọ ọyena ọ jọ eklase avọ udhuvẹ-gbihrẹ. Isukulu na ọ jọ oghale kẹ omai. Ma rri rie nọ emerae isoi nọ ma rọ jọ isukulu na e vẹrẹ wumuo ho. Nọ ma nwrotọ no, a tẹ ta nọ a bi vi omai kpohọ orẹwho Zaire nọ a bi se Democratic Republic of the Congo enẹna. Ma roro nọ a ti vi omai kpohọ obei he keme ma riẹ oware ọvo kpahe orẹwho na ha. Dede nọ ozọ u je mu omai, ma rọwo nọ ma rẹ nya ghele keme ma fievahọ Jihova.
Mẹ avọ aye mẹ Susanne ma nwrotọ no Isukulu Giliad evaọ ukpe 1969
Nọ ma ruọ irupre sa-sa jẹ rra evaọ euwa buobu no, arupre urere nọ ọ wọ omai o te wohọ ẹwho ọsese jọ nọ a re se Kolwezi. Rekọ u gbe omai unu inọ inievo na a nyaze ti dede omai hi. Uwhremu na ma tẹ te riẹ nọ ileta nọ a vi se ai kpahe ẹnyaze mai ọ kaki te ai obọ họ. Ma te obei vrẹ edẹ ivẹ no taure ileta na o te ti te ai obọ. Ohwo jọ nọ o bi ru iruo evaọ oria nọ irupre i re wohọ na ọ tẹ nyabru omai ze. Ọ tẹ ta ẹme jọ kẹ omai evaọ ẹvẹrẹ French, rekọ ma wo otoriẹ ẹme nọ ọ ta na ha. Kẹsena aye jọ nọ ọ rrọ aro mai ọ tẹ fa otọ ẹme na kẹ omai inọ, “A gwọlọ mu owhai.”
Ipolisi nọ o mu omai na ọ tẹ gba ọzae jọ họ re ọ rehọ omoto ọsese riẹ wọ omai. Omoto na ọ who no yọ o wo ekpala ivẹ ọvo. Ipolisi na avọ ohwo nọ o wo omoto na gbe omẹ avọ aye mẹ Susanne, ma tẹ keke oma họ omoto na. Whọ tẹ ruẹ omai evaọ omoto na, ma jọ wọhọ ahwo nọ a rrọ ifimu keme omoto na o je fi omai kpehru kpotọ fiki egọdọ nọ e vọ edhere na, yọ ibutu omoto na o kpe fihọ wọhọ emeri nọ o rovie unu fihọ.
A tẹ wọ omai kpohọ uwou nọ imishọnare Isẹri Jihova nọ e rrọ ẹwho na a be rria. Dede nọ ma riẹ oria na ha, ipolisi na ọ riẹ etẹe. Nọ ma te etẹe, ohwo ọvo ọ jọ uwou ho, yọ a tubẹ kare igeti na dede. Imishọnare na a kpohọ okokohọ akpọ soso no, yọ a te rria kri omojọ. Ma te dikihẹ otọ uvo ọgaga na keme ma riẹ oware nọ ma re ru hu. Uwhremu na, oniọvo jọ ọ tẹ nyaze. Nọ ọ ruẹ omai, ovao riẹ o tẹ vọ avọ ohwohwẹ, yọ eva e were omai re. Ọ riẹ ipolisi na, yọ ọ riẹ nọ ipolisi na ọ te gwọlọ nọ ma rẹ hwosa ugho kẹe. Rekọ nọ o lele ei ta ẹme no, ipolisi na ọ tẹ nyavrẹ, kẹsena ma tẹ kwa ewha mai ruọ uwou.
Ma ruọ ifoto nana evaọ otafe uwou imishọnare na nọ Nathan H. Knorr o weze ziọ Zaire evaọ ukpe 1971
Nọ Oke nọ A re ro Si Uke Kpemu Hu
Ma tẹ te ruẹ nọ inievo na a rrọ whẹtiẹ whẹtiẹ jẹ rrọ yoyou dede nọ a thihakọ ebẹbẹ buobu no. Anwọ ikpe 10 nọ e vrẹ na, ozighi gbe ọkparesuọ e wha riẹ ze nọ eware e rọ tahaku evaọ orẹwho na. Kẹsena evaọ ukpe 1971, egọmeti orẹwho na o te mi Isẹri Jihova udu nọ a wo nọ a re ro kokohọ ru iwuhrẹ kugbe jẹ ta usi uwoma. Ma te je roro kpahe epanọ eware e te jọ kẹ omai.
Ma riẹ nọ orọnọ oke nana ma re ro si uke kpemu hu fiki ozọ. Yọ dede nọ a jẹ gwọlọ gba inievo mai họ nọ a rẹ wha ekade utu esuo-ohrowo gbe inọmba utu esuo-ohrowo, enọ i si uke kpemu i te oware ovo ho. Ohwo nọ o wo ekade utu esuo-ohrowo ho hayo nọ ọ wha ọriẹ lele oma ha, ọ rẹ sai wo eware nọ egọmeti o bi ru kẹ ahwo ho, yọ ipolisi gbe isoja a re kpokpo iei gaga. A je si inievo na no iruo yọ a je le emọ rai no isukulu. A fi inievo buobu họ uwou-odi, yọ eware e jọ gaga evaọ oke yena. Ghele na, Isẹri Jihova a jẹ ta usi uwoma na ududu.
O Gwọlọ nọ Ma re Thihakọ
Evaọ etoke ikpe yena, mẹ avọ aye mẹ Susanne ma je ru iruo ọsẹro okogho gbe ọsẹro ubrotọ. Ma jẹ hai weze kpohọ ewho gbe iwhre sa-sa. Nọ ma te weze kpohọ iwhre, ẹsejọ eware e rẹ nwane lọhọ kẹ omai tere he fiki epanọ eware e rrọ kẹ ae. Iwou-owhre nọ a re fi omai họ na e rẹ kawo wumuo ho, fikiere oria nọ ohwo o re kiẹzẹ o re tulo ho. A re gbe kele unuẹse nọ me kpuzou họ unuẹthẹ hẹ fiki epanọ inuẹthẹ rai i kpotọ te. Ame nọ a vo no ethẹ gbe etẹre-ame ze ma rẹ rọ họ. Evaọ aso, ekandoro ma re ro se obe. Ikolu ma re ro there emu. Rekọ ma rri rie nọ enẹ u fo nọ uzuazọ imishọnare o rẹ jọ. Oware nọ ma nyaze ti ru ona, yọ ma rri omamai nọ ma rrọ obaro ẹmo na evaọ iruo usi uwoma ota na.
Ma wuhrẹ oware jọ mi iviuwou Isẹri Jihova sa-sa nọ ma je lele rria na. Eware wọhọ emu, ame, iwu gbe uwou nọ ma je rri nọ i te oware ovo ho, ma bi rri rai ghaghae enẹna. (1 Timoti 6:8) Eware nọ i kiọkọ kpobi yọ ufihọ. Oware yena nọ ma wuhrẹ na o rẹ thọrọ omai ẹro ho.
Dede nọ ebẹbẹ nọ i te omai e nwane ga te erọ Pọl ukọ na ha, ẹsejọ eware nọ e jẹ via kẹ omai evaọ edhere, e rẹ jọ wọhọ ẹsenọ e be dawo ẹrọwọ mai. Idhere nọ e jariẹ i yoma wumuo ho, yọ ẹsejọ dede whọ rẹ ruẹ edhere dhẹ hẹ. Nọ ma tẹ be dhẹ edhere itho nọ ọ rrọ kpakre kpakre, omoto na o re nuhu omai oma kpobi ye no. Ẹsejọ omoto mai o re sinki fihọ uwẹkpẹ. Evaọ ezi iso, omoto mai o re sinki fihọ ọloho nọ ọ rẹ tamu wọhọ egọmo. Evaọ ẹdẹ jọ nọ ma je kpohọ erẹ, ikilomita udhosa-gbikpe (70) ọvo ma sae dhẹ evaọ okpẹdoke soso, keme omoto mai o sinki te isia ikpegbivẹ. Nọ o te sinki no, ma vẹ tọe lahwe taure ma tẹ te wariẹ muhọ ẹdhẹ.
Ẹsibuobu nọ ma te bi no oria ruọ oria, ma re wo ebẹbẹ fiki idhere nọ i woma tere he
Evaọ etoke nana kpobi, usu mai kugbe Jihova o gbẹ jọ gaga wọhọ epanọ o jọ evaọ okenọ ma jẹ ta usi uwoma evaọ iwhre gbe eria nọ itẹwọ e vọ. Ma wuhrẹ nọ Jihova ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ omai thihakọ ebẹbẹ mai avọ evawere, o tẹ make rọnọ ma wo ẹgba nọ ma sai ro ku ẹbẹbẹ na họ họ. Aye mẹ Susanne ọ nwane rrọ ohwo nọ otafe o rẹ were tere he, hayo ohwo nọ ọ rẹ gwọlọ kpohọ erẹ gaga ha, rekọ evaọ etoke ebẹbẹ mai na kpobi, o gu inoma ẹdẹvo ho. Ma kareghẹhọ nọ ma jẹ hae wereva ziezi, Jihova ọ ghale omai, yọ ma wuhrẹ eware buobu.
Evaọ ikpe buobu nọ ma rọ jọ Zaire na, a mu omẹ unuẹse buobu. Evaọ ọjọ nọ a ro mu omẹ, a wọ eku fihọ omẹ uzou inọ mẹ be dẹ jẹ zẹ edaemọno nọ egọmeti ọ kuvẹ riẹ hẹ. Eware nana e jẹ lẹliẹ omai ruawa, rekọ ma riẹ nọ Jihova ọ tẹ gwọlọ nọ ma ginẹ ta usi uwoma evaọ eria nana, o ti fiobọhọ kẹ omai. Yọ o gine fiobọhọ kẹ omai!
Ma Ruabọhọ Iruo Na
Evaọ ukpe 1981, a te zizie omai kpohọ Ebẹtẹle nọ ọ rrọ Kinshasa. Evaọ ukpe nọ o vrẹ taure a te ti zizie omai na, egọmeti ọ wariẹ kẹ Isẹri Jihova udu nọ a sai ro kokohọ ru iwuhrẹ jẹ ta usi uwoma. Inievo na a tẹ dẹ otọ nọ a gwọlọ bọ uwou ogha ologbo fihọ. Rekọ evaọ amara Asa ọrọ ukpe 1986, osu orẹwho na ọ tẹ wariẹ whaha iruo Isẹri Jihova. Onana u te ru nọ iruo ebabọ na e rọ daji, yọ u kri hi, imishọnare buobu i te no orẹwho na no.
Ma ru iruo evaọ uwou ogha Zaire evaọ imikpe jọ
Ma gbẹ jọ orẹwho na evaọ omoke jọ. Dede nọ ma riẹ nọ a je rou omai, ma jẹ daoma ta usi uwoma ghele. Rekọ makọ epanọ ma yọroma te, a mu omẹ ẹdẹ jọ nọ me je wuhrẹ ohwo jọ Ebaibol na. A te fi omẹ họ ubruwou ologbo jọ nọ ọ wọhọ ọgọdọ, yọ a mu ahwo buobu fihọ iẹe re. Ubruwou na ọ jẹ rrorro, o je gbo, ọ jọ biebi, yọ abọgaga omofou o je ro fou rueva riẹ. Eghogho ọsese jọ nọ ọ jọ obehru ugbẹhẹ na, ọye elo gbe omofou ọ jẹ rọ rueva riẹ. Ahwo jọ nọ a mu fihọ uwou-odi na a te kru omẹ bru ohwo nọ o wuzou rai evaọ uwou-odi na. Ọ tẹ ta kẹ omẹ nọ, “So ole orẹwho mai na ze!” Me te yo kẹe nọ, “Mẹ riẹ e riẹ hẹ.” Ọ tẹ ta nọ, “So ole orẹwho ra ze!” Mẹ tẹ ta nọ, “Mẹ riẹ ọyena gbe he.” Fikiere ọ tẹ ta nọ a rọ omẹ dikihẹ rẹriẹ ovao ku ugbẹhẹ evaọ iminiti udhuvẹ-gbisoi. Uwhremu na, inievo na a tẹ nyaze ti ku ẹme na họ nọ a ro siobọno omẹ.
Nọ ma nwani te uwou ogha Zambia no evaọ ukpe 1987
Ma ruẹ nọ eware i ti nwene kẹle evaọ orẹwho na ha. Fikiere u kri hi, a te vi omai kpohọ orẹwho Zambia. Nọ ma jẹ fa uwhru Zaire kpobọ Zambia, o da omai gaga rekọ udu u te omai otọ. Ma roro kpahe ikpe 18 nọ ma rọ ta usi uwoma kugbe imishọnare efa gbe inievo na evaọ orẹwho na. Dede nọ ẹsejọ eware e nwane lọhọ kẹ omai tere he, ma ruẹ nọ Jihova ọ ghale usi uwoma ota mai. Ma riẹ nọ Jihova ọ jọ kugbe omai. Ma wuhrẹ ẹvẹrẹ Swahili avọ French, yọ aye mẹ Susanne o wuhrẹ ẹvẹrẹ Lingala omojọ. Jihova ọ ghale usi uwoma ota mai gaga keme ma fiobọhọ kẹ ahwo nọ a bu vi udhozeza-gbikpe (130) họ-ame. Eva e tẹ jẹ were omai gaga inọ usi uwoma ota mai na u ti fiobọhọ kẹ ahwo buobu kurẹriẹ evaọ obaro. Yọ ahwo buobu a gine kurẹriẹ! Evaọ ukpe 1993, Okọto nọ O Mai Kpehru evaọ orẹwho na u te si awhaha nọ a fihọ iruo usi uwoma ota Isẹri Jihova evaọ ukpe 1986 na no. Enẹna, iwhowho-uvie nọ e rrọ orẹwho Congo a bu vi idu egba ivẹ gbe udhuvẹ (240,000).
Nọ ma ziọ Zambia no, a jọ iraro mai bọ uwou ogha ọkpokpọ, yọ a wariẹ bọ iwou efa kugbe uwou ogha ọkpokpọ na no. Iwhowho-uvie nọ e rrọ Zambia e rehọ akuasa bu vi epanọ e jọ no anwọ oke nọ ma rọ nyaze evaọ ukpe 1987.
Uwoho uwou ogha Zambia
Evaọ okenọ mẹ rehọ ọkobaro obufihọ obọ, inievo na a je roro nọ mẹ te sai ru ei te amara ọvo dede he. Rekọ avọ obufihọ Jihova gbe aye mẹ nọ ọ be hae tha omẹ uke, mẹ rrọ iruo odibọgba oke-kpobi na te ikpe udhosa-gbisoi no, yọ mẹ ruẹ nọ Jihova ọ ginẹ rrọ wowoma!—Olezi 34:8.
Ma riẹ nọ ma woma vi amọfa ha, rekọ ma daoma ru eyaa ame-ọhọ mai gba. Ma fievahọ Jihova inọ o ti gbe fiobọhọ kẹ omai re ma gbe ‘si uke kpemu hu,’ ukpoye, ma ve wo oghẹrẹ ẹrọwọ nọ o ti “siwi uzuazọ mai.”—Ahwo Hibru 10:39.
Mẹ avọ aye mẹ Susanne ma gbe bi ru iruo evaọ uwou ogha Zambia
Rri ividio na Dayrell and Susanne Sharp: We Promised to Serve Jehovah Whole-Souled.