Uzou Izii

Iviuwou Ọyewọ-Ọvo E Sae Kparobọ!

1-3. Eme o suọ evihọ iviuwou eyewọ-ọvo ze, kọ ẹvẹ u ru ahwo nọ onana u kpomahọ no?

ASE iviuwou ọyewọ-ọvo “oghẹrẹ uviuwou nọ o be mae bu kpata kpata” evaọ obọ United States. Epọvo na o rọ re evaọ ekuotọ efa. Unu nọ o mai bu ọ rọ erọo-ofa, ọdhẹseba, ẹhẹriẹ, gbe ugbeyẹ o wha okpẹtu buobu se esẹ gbe ini gbe emọ ima buobu no.

² “Mẹ yọ oni ikpe 28 nọ ọzae o whu seba avọ emọ ivẹ,” ere oni jọ nọ ọyọvo ọ rọ o kere. “Mẹ rọ ọkora ologbo keme mẹ gwọlọ yọrọ emọ na ababọ ọsẹ hẹ. O wọhọ nọ ohwo ọvo ọ be tubẹ daezọ mẹ dede he. Kẹse kẹse emọ mẹ a rẹ ruẹ omẹ nọ mẹ be viẹ yọ oyena u bi kpomahọ ai gaga.” U te no iroro wọhọ evadha, udu obrukpe, gbe ọkora nọ a re lele muabọ no, esẹ hayo ini buobu nọ ae ọvo a rọ a rẹriẹ ova ku use-abọ iruo otafe uwou na jẹ rẹriẹ ova ku iruo uwou na re. Ọvo rai jọ ọ ta nọ: “Re a jọ ọyewọ ọvo o wọhọ ohwo nọ o bi fi eware ja. Nọ who te wuhrẹ te emera ezeza no, kọ ẹsiẹe whọ sai ro fi ebọro ene ja ẹsiẹvo. Rekọ nọ whọ nwane riẹe eruo no, ohwo jọ o te gbolo obọro ọfa se owhẹ!”

³ Emọ nọ e rọ iviuwou nọ ọyewọ ọvo ọ rọ a wo ebẹbẹ rai. A rẹ họre kugbe iroro egaga inọ ẹdẹjọ ọsẹ hayo oni na ọ te gbẹ jariẹ hẹ hayo whu uwhu idudhe. Rọ kẹ izoge buobu, ọsẹ hayo oni na ọ gbẹ riẹ hẹ u re kpomahọ ai yoyoma.

4. Ẹvẹ ma rọ riẹ nọ Jihova o wo ọdawẹ kpahe iviuwou ọyewọ-ọvo?

⁴ Iviuwou nọ i wo ọyewọ ọvo e jariẹ evaọ oke Ebaibol na. Kẹse kẹse Ikereakere na e fodẹ “enọ i wo esẹ hẹ” gbe “eyae-uku.” (Ọnyano 22:22; Iziewariẹ 24:19-21; Job 31:16-22) Jihova Ọghẹnẹ ọ tehe ezọ di kẹ eyero rai hi. Ọnọ ọ so ilezi na o se Ọghẹnẹ “ọsẹ enọ i wo esẹ hẹ gbe ọnọ ọ be sẹro eyae-uku.” (Olezi 68:5) Uzẹme, Jihova o wo ọdawẹ ọvo na kẹ iviuwou ọyewọ ọvo nẹnẹ re! Eva uzẹme, Ẹme riẹ ọ kẹ izi nọ i re fiobọhọ kẹ ai kparobọ.

ẸRIẸ ZIEZI IRUO UVIUWOU NA

5. Didi ẹbẹbẹ ọyewọ-ọvo ọ rẹ kake rẹriẹ ova kuẹ?

⁵ Dai roro kpahe iruo ẹruorote uwou na. Aye jọ nọ ọzae ọ se ọ ta nọ: “Oke buobu o riẹ nọ who re roro nọ o hae rọnikọ ọzae ọ riẹ, wọhọ okenọ omoto ra o te bi ru oghẹrẹ edo yọ whọ riẹ oria nọ u bi noze he.” Ezae nọ eyae e se hayo nọ eyae i whu seba a re wo uduama ovo na re nọ a tẹ ruẹ unu iruo uwou nọ o rọ otọ kẹ ai. Rọ kẹ emọ, eware uwou nọ e rẹ jọ fariẹfariẹ i re fiba iroro idedeghe gbe ababọ ufuoma.

6, 7. (a) Emamọ oriruo ọ vẹ “aye owoma” Itẹ na o fihọ otọ? (b) Ẹvẹ iruo uwou nọ ma re ru ziezi i re ro fiobọhọ evaọ iwou ọyewọ-ọvo?

⁶ Eme ọ rẹ sai fiobọhọ? Dai riwi oriruo nọ “aye owoma” na o fihọ otọ nọ a dhesẹ evaọ Itẹ 31:10-31. Oghẹrẹ nọ iruo riẹ i bu te ugbunu gaga—edadẹ gbe ẹzẹ, ikako, ẹbẹ-othere, ẹdẹ etọ, iruo ẹwọ, gbe eki-ọthuọ. Eme u ru rie kparobọ? Ọ jọ kpatiẹ, je ruiruo te udevie aso jẹ kparoma irioke re o mu iruo riẹ họ. Yọ o koko omahọ ziezi, jẹ ghale iruo jẹ rọ abọ riẹ ru ejọ. Agbẹta nọ a ro jiri iei na!

⁷ Whọ tẹ rọ ọyewọ ọvo, whọ rehọ iruo uwou ra zaro ho. Ruẹ edẹro evaọ iruo itieye, keme onana u re fiobọhọ gaga fiba evawere emọ ra. Ghele na, oruẹrẹfihotọ gbe oma kokohọ ziezi e rọ oja. Ebaibol na ọ ta nọ: “Oma omamọ ohwo o rẹ rehọ ọruẹriọ tha.” (Itẹ 21:5) Ọsẹ jọ nọ ọyọvo ọ rọ ọ feva nọ: “Mẹ rẹ gwọlọ roro kpahe emu hu bẹsenọ ohọ u re kp’omẹ.” Rekọ emu nọ a ruẹroma kpahe kẹ e rẹ mai woma jẹ were viọ enọ a rọ ugidi there. Who re je wuhrẹ re whọ rọ abọ ra ruiruo uwou evaọ idhere ekpokpọ. Ẹkwoma egbẹnyusu nọ i wo eriariẹ nọ whọ rẹ nọ, ebe nọ i dhesẹ epanọ who re ru, gbe otu nọ e riẹ kpahe ona iruo nọ i re fiobọhọ, ini jọ nọ ayọvo a rọ sae dadamu ru iruo uwou o ralọ no, ẹwhẹhọ ekpọ-ame, gbe ẹruẹrẹ imoto nọ e raha gaga ha.

8. Ẹvẹ emọ ọyewọ ọvo a sai ro fiobọhọ evaọ uwou na?

⁸ Kọ u kiehọ re whọ yare emọ re a fiobọhọ? Oni jọ nọ ọyọvo ọ rọ o roro nọ: “Whọ be gwọlọ re who diọ oria nọ ọyewọ ọdekọ ọ nya seba re who ru ei lọlọhọ kẹ emọ na.” Oyena u vẹro, rekọ ẹsikpobi o rẹ wha ewoma te ọmọ họ. Izoge oke Ebaibol nọ e jẹ dhozọ Ọghẹnẹ a kẹ rai iruo nọ i fo nọ a je ru. (Emuhọ 37:2; Ole nọ o vi Ile 1:6) Fikiere, dede nọ whọ rẹ yọrọ oma re whọ siọ emọ na ba ẹlahiẹ, o rẹ jọ oware areghẹ re whọ kẹ ai iruo wọhọ idhe nọ a rẹ wozẹ re a je ru ubrukpẹ rai fuafo. Kọ fikieme wha gbe ruiruo jọ kugbe he? Onana o rẹ were gaga.

USE-ABỌ ẸKUỌ UVIUWOU

9. Fikieme iniemọ nọ ae ọvo a rọ a rẹ rọ rẹriẹ ova ku ọbẹwẹ igho?

⁹ Esẹ gbe ini buobu nọ ae ọvo a rọ a be rue riẹ bẹbẹ re a nyate ẹgwọlọ igho rai, yọ iniemọ eboba nọ i yẹ fihọ otafe a bi wo ọbẹwẹ ologbo.a Evaọ ekuotọ nọ egọmeti o re jo fiobọhọ, o rẹ jọ oware areghẹ re a mi uvẹ oyena, otẹ make rọnọ bẹsenọ a rẹ ruẹ iruo dede. Ebaibol na ọ kẹ Ileleikristi uvẹ re a mi uvẹ eruẹrẹfihọ itieye na nọ o tẹ rọ oja. (Ahwo Rom 13:1, 6) Eyae uku gbe enọ ezae e se a rẹriẹ ova ku use-abọ ọvo na re. Ahwo buobu, nọ o rọ ọgbahọ kẹ re a wariẹ gwọlọ iruo ru nọ e be sẹro iwou rai anwẹdẹ, iruo ikuẹku ọvo a rẹ ruẹ. Ahwo jọ a daoma ru uzuazọ rai woma ẹkwoma edẹ i kere fihotọ kẹ iruo wuhrẹ hayo isukulu ubroke efa nọ a nya.

10. Ẹvẹ oniọmọ nọ ọyọvo ọ rọ ọ sae rọ ta kẹ emọ riẹ oware nọ o soriẹ nọ ọ jẹ gwọlọ iruo?

¹⁰ Jọ u gb’owhẹ unu hu otẹrọnọ emọ ra a be wereva ha nọ whọ tẹ be gwọlọ iruo, yọ who wo udu obrukpe gbe he. Ikpoye, ta kẹ ai oware nọ o jẹ gba họ nọ who re ruiruo, je fiobọhọ kẹ ai riẹ nọ Jihova ọ gwọlọ nọ whọ ko ai. (1 Timoti 5:8) Eva obaro, emọ buobu a re nwene. Ghele na, daoma raha oke kugbe ai nọ umuvẹ u te rovie fihọ. Ẹruorote oyoyou otiọye na u re je fiobọhọ re whaha ẹbẹbẹ ugho nọ u re te uviuwou na.—Itẹ 15:16, 17.

ONO Ọ BE SẸRO ONO?

11, 12. Didi iwhru eyewọ nọ ae ọvo a rọ a re kru ga, kọ ẹvẹ a sai ro ru ere?

¹¹ O rọ oware nọ u notọ ze re esẹ gbe ini a si kẹle emọ rai, rekọ a rẹ yọrọ oma re uwhru nọ Ọghẹnẹ o fihọ udevie eyewọ gbe emọ o seba ekie kpo. Wọhọ oriruo, ebẹbẹ ilogbo e rẹ sae roma via otẹrọnọ oni na o bi rẹro ọmọzae riẹ re ọ wha owha ọzae evaọ uwou na hayo o te bi yeri kugbe ọmọtẹ riẹ wọhọ ọnọ a re gbe siuzou koko, be wọ ebẹbẹ idhere uwou na hiẹe uzou. Ere o ruo u fo ho, o rẹ wha ọyawọ ze, jẹ jọ ọmọ na aro gedegede.

¹² Kẹ emọ ra imuẹro nọ whẹ, wọhọ ọyewọ, whọ te sẹro rai—orọnikọ ae a te sẹro ra ha. (Wawo 2 Ahwo Kọrint 12:14.) Ẹsejọ, whọ rẹ gwọlọ ohrẹ hayo obufihọ jọ. Gwọlọ iẹe mi ekpako Ileleikristi hayo mi aye Oleleikristi nọ ọ kpako, orọnikọ mi emọ eboba ra ha.—Taitọs 2:3.

RUABỌHỌ ỌWHỌKUO

13. Didi ẹbẹbẹ kpahe ọwhọkuo oni nọ ọyọvo ọ rọ ọ rẹ sae rẹriẹ ova kuẹ?

¹³ Ọzae o wo ẹbẹbẹ tere he re a rri ọwhọkuo riẹ vo, rekọ aye ọ rẹ sai wo ebẹbẹ evaọ abọ ọnana. Enẹ oni jọ nọ ọyọvo ọ rọ ọ ta: “Emezae mẹ a rro fihọ avọ igbabọ ilogbo ezae gbe uvou ezae. Ẹsejọ o rẹ jọ bẹbẹ re whọ siọ deghe deghe ba ẹjọ evaọ iroro ejẹ ra hayo re whọ siọ ẹme ozozọ ba ẹta.” Ofa riẹ, ẹsejọhọ who gbe bi weri uwhu ọrivẹ-orọo oyoyou ra, hayo ẹsejọ who wo udu obrukpe hayo bi muofu fiki orọo nọ o fa. Otẹrọnọ wha ghale emọ na, ozọ u re muowhẹ inọ ọmọ ra ọ gwọlọ nọ obọ ọrivẹ-orọo ra vẹre ọ rẹ jọ. Iyero itieye na i re ru ei bẹbẹ re a kẹ ọwhọkuo nọ ọ kpomamu.

14. Ẹvẹ eyewọ nọ ae ọvo a rọ a sae rọ yọrọ eriwo ọwhọkuo nọ ọ rọ owowa?

¹⁴ Ebaibol na ọ ta nọ “ọmọ nọ a vuwa ọ rẹ rehọ omovuọ se oni riẹ.” (Itẹ 29:15) Who wo uketha Jihova Ọghẹnẹ evaọ eruo gbe efihiruo izi uviuwou, fikiere who kie kẹ udu obrukpe, ọyawọ, hayo ozodhẹ hẹ. (Itẹ 1:8) Who gbabọ kẹ izi Ebaibol ho. (Itẹ 13:24) Daoma wo ororokẹ, jọ owowa, je kru obọ ga. Eva obaro, emọ buobu i re ti yoẹme. Ghele, u fo re who roro kpahe iroro emọ ra. Enẹ ọsẹ jọ nọ ọyọvo ọ rọ ọ ta: “Mẹ rẹ rọ areghẹ whọ ku fiki edada oni rai nọ o whu se ai ba. Oke kpobi nọ uvẹ u rovie fihọ mẹ rẹ t’ẹme kugbe ai. Ma rẹ ‘ta eware idhere’ nọ ma te bi there emu kugbe. Okioye a je ghine fievahọ h’omẹ.”

15. Eme ọyewọ nọ a se ọ rẹ whaha nọ ọ tẹ be t’ẹme kpahe ọrivẹ-orọo riẹ vẹre?

¹⁵ Otẹrọnọ a siọ owhẹ no orọo, ewoma ọvo u re noi ze he who te bi rri ọrivẹ-orọo ra vẹre vo. Ẹwhọ evaọ udevie ọzae avọ aye o rẹ jọ oware odada kẹ emọ na je whrehe adhẹẹ rai rọ kẹ owhai imava na. Fikiere, whaha eme edada wọhọ: “Owọ ọsẹ ra who bi lele na!” Makọ unu edada nọ ọrivẹ-orọo ra vẹre ọ wha se owhẹ dede, ọ gbẹ rọ ọsẹ hayo oni ọmọ ra, yọ ọmọ ra ọ gwọlọ uyoyou, ẹruorote, gbe ọwhọkuo ọsẹ gbe oni.b

16. Didi ọruẹrẹfihọ ẹzi ọ rẹ jọ abọ ọwhọkuo kẹse kẹse evaọ uwou ọyewọ-ọvo?

¹⁶ Wọhọ epanọ ma ta riẹ evaọ uzou nọ o vrẹ na, ọwhọkuo o kugbe ẹyọrọ gbe ewuhrẹ, orọnikọ uye-okẹ ọvo ho. A rẹ sae whaha ebẹbẹ buobu ẹkwoma emamọ ọruẹrẹfihotọ uwuhrẹ ẹzi. (Ahwo Filipai 3:16) Iwuhrẹ Ileleikristi i kpohọ ẹsikpobi e r’oja. (Ahwo Hibru 10:24, 25) Ere o rọ re kpahe ewo uwuhrẹ Ebaibol uviuwou. Uzẹme, o lọhọ họ re a ruabọhọ uwuhrẹ otiọye na. “Nọ who te no iruo ze, whọ rẹ gwọlọ serihọ,” ere uvi oni jọ ọ ta. “Rekọ mẹ rẹ jọ iroro mẹ ruẹrẹ oma họ re me wuhrẹ kugbe ọmọtẹ mẹ, keme mẹ riẹ nọ yọ oware nọ u ghine fo nọ a re ruẹ. Uwuhrẹ uviuwou mai o rẹ were iẹe oma gaga!”

17. Eme ma rẹ sai wuhrẹ mi emamọ ẹyọrọ Timoti, ogbẹnyusu Pọl na ze?

¹⁷ O rọ vevẹ nọ oni gbe oniode Timoti, ogbẹnyusu Pọl ukọ na, a rọ uwuhrẹ izi Ebaibol na kẹe—orọnikọ ọsẹ riẹ hẹ. Ghele, diodẹ uvi Oleleikristi Timoti o zihe ro! (Iruẹru 16:1, 2; 2 Timoti 1:5; 3:14, 15) Whọ rẹ sai rẹro iyẹrẹ iwoma re nọ whọ tẹ be daoma yọrọ emọ ra ‘evaọ ọwhọkuo gbe ẹkpọhọ Jihova.’—Ahwo Ẹfẹsọs 6:4.

EFIKPAROBỌ OHỌRE Ọ ỌKORA

18, 19. (a) Ẹvẹ ọkora ọ rẹ sae rọ roma via kẹ ọyewọ ọvo? (b) Didi ohrẹ a kẹ re u fiobọhọ k’omai kpọ isiuru iwo?

¹⁸ Ọyewọ jọ nọ ọyọvo ọ rọ o kuẹwẹ ta nọ: “Okenọ mẹ tẹ ze uwou jẹ ruẹ nọ mẹ ọvo ọ rọ, yọ maero nọ emaha na a te kiẹzẹ no, ọkora o ve whẹ ruru omẹ.” Ẹhẹ, ọkora yọ ẹbẹbẹ ologbo nọ ọyewọ nọ ọyọvo ọ rọ ọ rẹ rẹriẹ ova ku. U no otọ ze re ohwo o wo isiuru ọruọruọ orọo. Rekọ u fo re ohwo o kpe oma riẹ no re ọ ruẹsi ku ẹbẹbẹ ọnana họ? Evaọ edẹ Pọl ukọ na, eyae-uku eboba jọ e tẹ kuvẹ re ‘isiuru owezẹ rai o ziọ udevie rai avọ Kristi.’ (1 Timoti 5:11, 12) Re a kuvẹ kẹ isiuru iwo re i ruru isiuru ẹzi o rẹ nwoma gaga.—1 Timoti 5:6.

¹⁹ Ọzae Oleleikristi jọ ọ ta nọ: “Isiuru owezẹ e rẹ jọ gaga, rekọ whọ rẹ sae kpọ ai. Nọ iroro jọ tẹ ziọ udu ra, who kru rie họ eva ha. Who re si ei no eva. U re je fiobọhọ k’owhẹ roro kpahe ọmọ ra re.” Ẹme Ọghẹnẹ ọ hrẹ nọ: ‘Kpe ekwakwa oma ra kpahe isiuru ẹnwae-obro.’ (Ahwo Kọlọsi 3:5) Whọ tẹ gwọlọ whaha isiuru ra kẹ emuore, who re se ebe nọ e be t’ẹme fodẹ emu nọ ọ rẹ were gaga, hayo kọ whọ rẹ nyusu kugbe ahwo nọ a rẹ t’ẹme fodẹ emuore ẹsikpobi? Vievie! Epavo na o rọ re kpahe isiuru iwo.

20. (a) Didi enwoma o be hẹrẹ enọ e be nyusu orọo kugbe enọ e rọwo ho? (b) Ẹvẹ ahwo nọ ae ọvo a jọ evaọ ikpe udhusoi ọsosuọ gbe nẹnẹ a rọ họre ọkora no?

²⁰ Ileleikristi jọ a ruọ usu ọnyakugbe orọo no kugbe ahwo nọ e rọ ukoko na ha. (1 Ahwo Kọrint 7:39) Kọ oyena u ku ẹbẹbẹ rai họ? Ijo. Aye Oleleikristi jọ nọ a se ọ vẹvẹ unu nọ: “Oware ovo jọ o riẹ nọ u yoma vi ohwo nọ ọyọvo ọ rẹ jọ. Oyehọ orọo kugbe ohwo nọ o kiehọ owhẹ oma ha!” Eyae-uku Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ a wo ọkora buobu, rekọ iwareghẹ rai a je ruiruo gaga jẹ ‘ghọ erara, jẹ wozẹ awọ erezi na, je fiobọhọ kẹ enọ e rọ udevie uye.’ (1 Timoti 5:10) Ileleikristi ẹrọwọ inẹnẹ enọ e hẹrẹ bẹ no ikpe buobu re a ruẹ ọrivẹ-orọo nọ ọ be dhozọ Ọghẹnẹ a bi ruiruo gaga re. Aye-uku ikpe 68 Oleleikristi jọ o te muọ eyae-uku efa họ eweze bru oke kpobi nọ oma u te bi ru ei ọkora. Ọ ta nọ: “Mẹ ruẹ nọ ẹkwoma iweze enana, ẹruorote uwou mẹ gbe ẹruọsa eware ẹzi mẹ me gbe bi wo oke nọ mẹ rẹ rọ jọ ọkora ha.” Amọfa o wuhrẹ kpahe Uvie Ọghẹnẹ yọ iruo iwoma jọ nọ e rẹ mae kẹ erere.—Matiu 28:19, 20.

21. Evaọ edhere ọ vẹ olẹ gbe emamọ usu u re ro fiobọhọ fi ọkora kparobọ?

²¹ Uzẹme riẹ họ, usiwo igbunu ọvuọvo ọ riẹ kẹ ọkora ha. Rekọ avọ ẹgba no obọ Jihova ze a rẹ sai thihakọ riẹ. Ogaga utioye na o rẹ nyaze evaọ okenọ Oleleikristi ọ tẹ “ruabọhọ elẹ-ayare gbe elẹ taso tuvo.” (1 Timoti 5:5) Elẹ-ayare yọ elẹ ivie-olẹ, ẹhẹ, olẹ kẹ obufihọ, ẹsejọ avọ ubo ọgaga gbe irui oviẹ. (Wawo Ahwo Hibru 5:7.) Re who kueva ra kẹ Jihova “taso tuvo” u re ghine fiobọhọ. Ofariẹ, usu nọ o rẹ jọ kpatiẹ u re fiobọhọ si ọkora no. Ẹkwoma emamọ usu, ohwo ọ rẹ sai wo “ẹme ezi” uduotahawọ nọ a dhesẹ eva Itẹ 12:25.

22. Didi irorokẹ i re fiobọhọ nọ oma ọkora e tẹ roma via ẹsejọ?

²² Otẹrọnọ iroro ọkora e roma via ẹsejọ—wọhọ epanọ ma riẹ nọ e rẹ sae via na—kareghẹhọ nọ ohwo nọ ọ kare uye evaọ uzuazọ ọ riẹ hẹ. Uzẹme, “imoni ra nọ erọ akpọ na soso” a be ruẹ uye evaọ oghẹrẹ jọ. (1 Pita 5:9) Whaha eroro kpahe edada anwae. (Okokahwohọ 7:10) Kiẹ irere nọ whọ be reawere rai riwi. Maero, jọ o jọ ọtamuo ra nọ who re kru ẹgbakiete ra je ru udu Jihova ghọghọ.—Itẹ 27:11.

EPANỌ AMỌFA A SAI RO FIOBỌHỌ

23. Didi owha-iruo ibe Ileleikristi a wo kẹ eyewọ nọ ae ọvo a rọ ukoko na?

²³ Uketha gbe obufihọ ibe Ileleikristi o ghare gaga. Jemis 1:27 ọ ta nọ: “Egagọ efuafo nọ a rẹ jọ zue-oma obaro Ọghẹnẹ gbe Ọsẹ na ha, ena: nnọ, a re riwẹ imiwhrori avọ eyaukuotọ nọ uye o rẹbẹ.” Ẹhẹ, o gbahọ nọ Ileleikristi a re fiobọhọ kẹ iviuwou nọ ọyewọ ọvo ọ rọ. Uvi idhere jọ vẹ a sai ro ru onana?

24. Evaọ idhere vẹ a sai ro fiobọhọ kẹ iviuwou eyewọ-ọvo nọ i wo ẹgwọlọ?

²⁴ A rẹ sae rọ eware iwo fiobọhọ. Ebaibol na ọ ta nọ: “Otẹrọnọ ohwo jọ owo eware eyero akpọ na ọ vẹ ruẹ omoni riẹ nọ ọbẹwẹ o re kpe, o fowo ẹro ho, ọ vẹ gbọ e ogbọ, diẹse uyoyou Ọghẹnẹ o rọ riẹ e eva?” (1 Jọn 3:17) Ẹme ahwo Grik ọsosuọ nọ a rọ fa “ẹruẹ” u dhesẹ, orọnikọ ẹro-gbeku ọvo ho, rekọ epanọ a rẹ barosa. Onana u te dhesẹ nọ Oleleikristi nọ ọ rọ wowou ọ rẹ kake riẹ eyero gbe ẹgwọlọ uviuwou na no tao. Ẹsejọhọ a gwọlọ ugho. Ejọ i re wo ẹgwọlọ obufihọ aruẹrẹ ekwakwa uviuwou. Hayo o rẹ were ai re a zizie ai kpohọ emuọriọ hayo arozaha.

25. Ẹvẹ ibe Ileleikristi a sai ro dhesẹ ohrọ kẹ eyewọ nọ ae ọvo a rọ?

²⁵ Fiba onana, 1 Pita 3:8 ọ ta nọ: “Whai kpobi a jọ iroro evo, ohwo o weri kẹ ohwo, wha you . . . inievo, wha wo ohrọ avọ udu udhedhẹ.” Enẹ ọyewọ ọvo jọ avọ emọ ezeza ọ ta: “O rọ bẹbẹ yọ ẹsejọ iroro e vẹ gbẹdẹ viomẹ. Ghele na, ẹsejọ omọvo inievo na jọ ọ vẹ ta k’omẹ nọ: ‘Joan, emamọ iruo who bi ru na. Ekuhọ riẹ u re ti kiehọ.’ Re whọ riẹ ọvo nọ amọfa a bi roro kpahe owhẹ jegbe nọ a be daezọ yọ obufihọ ulogbo.” Maero Ileleikristi eyae nọ e kpako no ae a mae wo iruo evaọ obufihọ rọ kẹ ivovo eyae enọ e rọ eyewọ-ọvo, a rẹ gaviezọ kẹ ai nọ a te wo ebẹbẹ nọ a rẹ sae ta via kẹ ọzae he.

26. Ẹvẹ ezae Ileleikristi nọ i te a sai ro fiobọhọ kẹ emọ nọ i wo esẹ hẹ?

²⁶ Ezae Ileleikristi a rẹ sai fiobọhọ evaọ idhere efa. Job ọzae okiẹrẹe na ọ ta nọ: “Mẹ thọ . . . enọ i wo esẹ hẹ nọ i wo ọnọ o re fiobọhọ kẹ ae he.” (Job 29:12) Epọvo na re, ezae Ileleikristi jọ nẹnẹ a bi wo emamọ isiuru kẹ emọ nọ i wo esẹ hẹ je dhesẹ uvi “uyoyou nọ u no eva efuafo ze.” (1 Timoti 1:5) Ababọ uviuwou rai nọ a re gbabọ kẹ, ẹsejọ ejọ a re ru ọruẹrẹfihọ re a ruiruo kugbe eboba itieye na evaọ odibọgba Ileleikristi na je tube zizie ai re a wo abọ evaọ uwuhrẹ uviuwou hayo evaọ arozaha. Ẹwo otiọye na ọ rẹ sae thọ ọmọ nọ o wo ọsẹ hẹ no edhere eyoma.

27. Uketha o vẹ u re mu eyewọ nọ ae ọvo a rọ ẹro?

²⁷ Eva ukuhọ riẹ, eyewọ nọ ae ọvo a rọ a rẹ ‘wha owha’ iruo rai. (Ahwo Galesha 6:5) Ghele na, a rẹ sai wo uyoyou inievo Ileleikristi jegbe orọ Jihova Ọghẹnẹ omariẹ. Ebaibol na ọ ta kpahiẹe nọ: “O re fiobọhọ kẹ enọ i wo esẹ hẹ gbe eyae-uku.” (Olezi 146:9) Avọ obufihọ uyoyou Riẹ, iviuwou eyewọ-ọvo e rẹ sae kparobọ!

[Oruvẹ-obotọ]

ẸVẸ IZI EBAIBOL ENANA I RE RO FIOBỌHỌ . . . KẸ EYEWỌ AVỌ EMỌ RAI YERI KUGBE EBẸBẸ IVIUWOU ỌYEWỌ-ỌVO?

Jihova Ọghẹnẹ họ “ọsẹ enọ i wo esẹ hẹ gbe ọnọ ọ be sẹro eyae-uku.”—Olezi 68:5.

Uvi oma-ma o r’oja kẹ obokparọ.—Itẹ 21:5.

Jihova ọ rọwo kugbe ẹkẹ-uvẹ nọ ọyewọ o wo nọ ọ rẹ rọ kẹ ọwhọkuo owowa.—Itẹ 1:8.

Eyae-uku Ileleikristi nọ i wo areghẹ a rẹ ruabọhọ iruo iwoma gbe olẹ.—1 Timoti 5:5, 10.

Edhesẹ uvi isiuru kẹ “imiwhrori avọ eyaukuotọ” yọ abọ egagọ uzẹme.—Jemis 1:27.

[Ẹkpẹti nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 112]

OWARE NỌ EMAHA NA A RẸ SAI RU

Kọ oni hayo ọsẹ ra ọvo ọ rọ? Otẹrọ ere, eme whọ rẹ sai ru ro fiobọhọ? Evaọ emuhọ, rọ uzou kpotọ. Epanọ ohwo ọ rro te hayo fikinọ ọ rọ ọzae hayo aye o rẹ kẹ ọmọ obe-udu nọ ọ jẹ ‘jẹ uwuhrẹ oni riẹ fiẹ hẹ.’ (Itẹ 1:8) Jihova o je k’owhẹ nọ who yoẹme, yọ evaọ ekuhọ riẹ, ere oruo o rẹ te wha evawere se owhẹ.—Itẹ 23:22; Ahwo Ẹfẹsọs 6:1-3.

Kake j’owọ na, je wo ovuhumuo. “Oni mẹ ọ be jọ ẹsipito ruiruo, yọ ọ rẹ kpa ewu iruo riẹ. Fikiere mẹ rẹ kpae kẹe,” ere Tony ọ ta. “U re fiobọhọ kẹ oni mẹ, fikiere me re ru ei.” Oni jọ nọ ọye ọvo ọ rọ ọ ta nọ: “Mẹ rueriẹ ẹsikpobi nọ mẹ tẹ rọ ọkora hayo ofu o te bi dh’omẹ fiki ọyawọ nọ mẹ jọ iruo ruẹ nọ me je kpo te uwou no—ẹdẹ ọyena o rẹ jọ ẹdẹ nọ ọmọtẹ mẹ ọ sa nọ o re there emu jẹ wọ fihọ emẹjẹ.”

Kareghẹhọ nọ omarokpotọ ra o rọ oja. Nọ ọsẹ hayo oni ra o te ruiruo gaga no evaọ okpẹdẹ na, o sae jọ bẹbẹ kẹe re o ru uwuhrẹ Ebaibol uviuwou na. Whọ gbẹ romakpotọ họ, who re ru uzuazọ bẹe viere. Daoma ruẹrẹ oma kpahe nọ oke uwuhrẹ na u te te. Ruẹrẹ oria uwuhrẹ na kpahe. Ẹkwoma ẹmeoyo, ovuhumuo, gbe omarokpotọ, who re ru ọsẹ hayo oni ra eva were yọ mae rro dede, who re ru Ọghẹnẹ eva were.

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 107]

Raha utho oke nọ whọ sae raha kpobi kugbe emọ ra

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 109]

Emọ, yoẹme kẹ ọsẹ hayo oni ra nọ ọye ọvo ọ rọ

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 110]

Ukoko na o re gbabọ kẹ “eyae-uku” gbe “enọ i wo esẹ hẹ” hẹ