LECCIÓN 03
¿Chuh jaʼni yuluj kokʼul yinh tzet chal teʼ Biblia?
Teʼ Biblia chal teʼ ta txʼihal tzetet xhwatxʼojiloj bʼoj chaʼpax teʼ kuybʼanile jet. Ayejmi el chʼekʼaytoj yinh hawanmah hawohtajnhen tzet kaw chal teʼ Biblia tiʼ. Yajaʼ chuyi ta xhkabʼkonpax hakʼul yinh tzet kaw chalaʼ teʼ ta wet. Payxa xtzʼibʼnhelax teʼ Biblia bʼoj txʼihal tzet chalte teʼ jet yajaʼ ¿taxka chuh jaʼni yuluj kokʼul yinh? Chalpax teʼ ta chuh jilnoj tzalalal tiʼnanh bʼoj yinh kosatajil ¿chuh jaʼnipax yuluj kokʼul yinh? Txʼihal anmah chʼalni ta chuyi. Chach jiptzepax han yuh hawapni hawilni tzet yuh haktiʼ yalni qʼahan anmah tiʼ, kat xin xhkanoj ta winh tom chawahaʼ yuluj hakʼul yinh mato machoj.
1. ¿Tom xij sbʼah tzetet hakaʼ yalni teʼ Biblia?
Teʼ Biblia chal teʼ «ta tzotiʼ ayiktoj yul teʼ kaw syelal» bʼoj xtzʼibʼnhelaxkan kaw hakaʼ yeyi (Eclesiastés 12:10). Chalpax teʼ tzetet hax ekʼtoj bʼoj chaʼpax bʼinahoj teʼ maktaj xʼehikʼoj yet payxa (chuh hakuyni Lucas 1:3 bʼoj 3:1 bʼoj 2). Hebʼ yaʼ ay smunil spichʼni tzetet xʼekʼtoj yet payxa, xʼapni hebʼ yaʼ yilaʼ ta kaw yel tzet chal teʼ Biblia tiʼ yibʼanhiloj tzet xʼekʼtoj yinh hunun konhobʼ, bʼaqʼinh kaw xuhapnoj bʼoj yibʼanhiloj anmah xʼehikʼoj yettax payxa.
2. ¿Tzet yuxin chuh skawxi kokʼul yinh tzetet chal teʼ Biblia waxanhkami payxa xtzʼibʼnhelax teʼ?
Yet xtzʼibʼnhelax teʼ Biblia txʼihal tzetet ayiktoj yul teʼ mach yohtajoj anmah yettax tuʼ, kalanta nanannhe snabʼal anmah yibʼanhiloj tzetet chal teʼ. Yajaʼ tiʼnanh hebʼ naj winaj xhkuywi yinh kʼul xax yil hebʼ naj ta kaw haʼ yekoj tzet chal teʼ Biblia. Yuxin «tzet chal teʼ Biblia mach chaʼ takoj kokʼul tiʼnanh bʼoj yinh sunilbʼal qʼinal» (Salmo 111:8).
3. ¿Tzet yuxin chuh skawxi kokʼul yinh tzetet chalte teʼ Biblia yinh kosatajil?
Yinh hej tzetet albʼilkanoj yuh Komam Dios yinh teʼ Biblia kaw «txʼihalto tzetet maxhto chij sbʼah» (Isaías 46:10). Yok kaw tzʼajan yalnipaxkanoj teʼ yibʼanhiloj qʼahan tzetet yalanhto maxhto chij sbʼah. Kaw kʼul yalnipaxoj teʼ yibʼanhiloj qʼahan tzetet, lanhan yekʼtoj sat yibʼanh qʼinal tiʼ tiʼnanh. Yinh huneʼ lección tiʼ chijilaʼ qʼahan tzetet maxhto chijikoj sbʼah lawituʼ kat jilnojpaxoj ta kaw kʼaybʼalkʼule tzet chuh yijnikan sbʼah.
JILAʼ YAQʼBʼILXA
Jilaʼkʼanabʼi ta tzetet ayiktoj yul teʼ Biblia, kaw lahan yalni bʼoj tzetet yohtajxa hebʼ naj winaj tiʼnanh. Kat jilnojpax hayebʼxa tzetet ayiktoj yul teʼ kaw ay yelapnojal yeyi.
4. Hebʼ naj kuywinaj yinh kaw kʼul chʼapni hebʼ naj yilaʼ ta yel tzet chal teʼ.
Yet payxa, etza sunil anmah chʼaʼni yuluj skʼul ta ay tzet bʼay bʼatxan txʼotxʼ txʼotxʼ. Ilwej VIDEO.
Ilkʼanabʼi tzet tzʼibʼnhebʼilkanoj yettax payxa yul libro yet Job, ekʼbʼalxa 3,500 habʼil. Kuywej Job 26:7 kat hetzoten huneʼ qʼambʼebʼal tiʼ la:
¿Tzet yuh xhkʼayiloj kokʼul chaltuʼ, yet chalni teʼ Biblia ta txʼotxʼ txʼotxʼ tiʼ «matzet bʼay bʼatxan txʼotxʼ»?
Teʼ Biblia payxa yalnajkan teʼ bʼay kaw xhtitkoj haʼ nhabʼ, ta hatikʼa haʼ xhmeltzokanh xol moyan hunekxa kat smeltzopaxaytij haʼ. Yajaʼ wal anmah etza kabʼixto ciento habʼil yohtajnhen huneʼ tuʼ. Kuywej Job 36:27 bʼoj 28 kat hetzoten qʼahan qʼambʼebʼal tiʼ la:
¿Tzet qʼaʼ chawoche yinh tzet chute teʼ Biblia yalni bʼay xhtitikoj haʼ nhabʼ?
¿Chuh skolwakoj qʼahan versículo tiʼ ta winh yuh kam hawaʼni yuluj hakʼul yinh tzet chal teʼ Biblia?
5. Ay hej tzetet kaw xalkanoj teʼ Biblia ta chʼekʼojtoj bʼoj kaw haktuʼ xuh yijni sbʼah.
Kuywej Isaías 44:27 masanta capítulo 45 versículo 2 kat xin hetzotenhen huneʼ qʼambʼebʼal tiʼ la:
200 habʼil yalanhto maxhto xhtanhiloj Babilonia xtzʼibʼnhelaxi ta haktuʼ chʼekʼojtoj yinh ¿Tzet kaw chute teʼ Biblia yalni huneʼ tiʼ?
Hebʼ naj xhkuywi chal hebʼ naj ta yinh habʼil 539 yalanhto maxhto chulkʼuj yaʼ Jesús huneʼ yaʼ rey yet Persia, Ciro sbʼih, xikanh sbʼah yaʼ yinh konhobʼ Babilonia, yuh yetnhen yaʼ. Yunhe chuh yekʼtoj hebʼ yaʼ skʼatanh konhobʼ xiloj hebʼ yaʼ sbʼelal haʼ haʼ, haʼ xʼekʼapnoj hebʼ yaʼ hajan pultah, haknhetuʼ mach kaw yexhtohoj xaʼ hebʼ yaʼ howal yuh yiʼwa hebʼ yaʼ yinh konhobʼ. Tiʼnanh 2,500 habʼilxa chʼekʼtoj yajaʼ matxa anmah chʼehayoj yul huneʼ konhobʼ tuʼ.
Kuywej Isaías 13:19 bʼoj 20 kat hetzoten huneʼ qʼambʼebʼal tiʼ la:
¿Tzet kaw xtanhkan konhobʼ Babilonia?
Ruinas de Babilonia, bʼet Irak
6. Teʼ Biblia payxa yalnajkan teʼ tzet lanhan yekʼtoj yinh kotiempo tiʼnanh.
Tiempo bʼay ayonh tiʼnanh «slahubʼal tzʼayik» yalni teʼ Biblia (2 Timoteo 3:1). Ilkʼanabʼi tzet yalnajkan teʼ yinh kotiempo tiʼnanh.
Kuywej Mateo 24:6 bʼoj 7 kat hetzoten huneʼ qʼambʼebʼal tiʼ la:
¿Tzet chʼekʼojtoj yinh slahubʼal tzʼayik yalni teʼ Biblia?
Kuywej 2 Timoteo 3:1 masanta 5 kat hetzoten qʼahan qʼambʼebʼal tiʼ la:
Yinh tzet yalnajkan teʼ Biblia, ¿tzetxa sbʼey yehikʼoj anmah tiʼnanh?
¿Bʼay tet qʼaʼ chawil yinh anmah?
TA AY MAK CHʼALNI TA WET: «Teʼ Biblia winajxa hebʼ naj xtzʼibʼnhen teʼ».
¿Tzet chʼaʼni hawahaʼ yuluj hakʼul ta syelal tzet chal teʼ Biblia?
TZET XKOKUYU
Hebʼ naj kuywinaj yinh kʼul xax apni hebʼ naj yilaʼ ta matzet bʼay bʼatxan txʼotxʼ txʼotxʼ, bʼoj tzet xalkan teʼ Biblia yibʼanhiloj konhobʼ Babilonia kaw haktuʼ xuh yijni sbʼah. Yok xin tzetet lanhan yekʼtoj sat yibʼanh qʼinal tiʼnanh payxa yalnajkan teʼ ta haktuʼ jilni chubʼiloj, qʼahan tiʼ xhkolwa jinh kam jaʼni yuluj kokʼul yinh teʼ Biblia.
Kokayeʼnheʼ
¿Xij sbʼah tzetet hakaʼ kaw yalni teʼ Biblia tiʼ mato leqʼtiʼal yeyi?
Yinh tzet xax apni hebʼ naj xhkuywi yilaʼ ¿syeltoj sbʼah ta yel chal teʼ Biblia?
¿Chal teʼ Biblia tiʼ tzet kaw chʼekʼojtoj yinh kosatajil? ¿Tzet yuh haktuʼ hawalni?
KAM OHTAJNHE YAQʼBʼILXA
¿Taxka xhleqʼtiwi teʼ Biblia yalni hebʼ yaʼ kuywinaj?
¿Tzet chʼaʼni kotxumuʼ ta ayonhxakoj yinh «slahubʼal tzʼayik»?
Ilah tzet xuh yijni sbʼah qʼahan tzotiʼ tzʼibʼnhebʼilkan yibʼanhiloj Imperio griego.
Ilah tzet xuh yaʼni huneʼ yaʼ yuluj skʼul yinh teʼ Biblia yuh haxkam xil yaʼ yijni sbʼah tzettaj ayiktoj yul teʼ.
«Maxhtikʼa xhwaʼ yuluj hinkʼul yinh Komam Dios han» (La Atalaya, núm. 5 2017, en español)