DI LESN FI STODI 22
SANG 127 Di Kain-a Sumadi Gad Waahn Mi Fi Bi
Wa Yu Fi Du Wen Yu An Sumadi A Taak So Dat It Kyan Wok Out Gud?
“A ou unu aat tan . . . a dat riili mata.”—1 PII. 3:4.
A DIS WI A-GO LUK PAN
Ef wan breda an wan sista a taak, wa dem kyan du so dat tingz kyan wok out gud fi dem? An ou di breda an sista dem iina di kanggrigieshan kyan mek dem si se dem di de fi dem?
1-2. A ou som piipl did fiil wen dem an sumadi a taak?
WEN tuu sumadi a taak, it kyan bi wan nais taim iina dem laif. An ef yu an sumadi a taak nou, wi nuo se di tuu a unu waahn tingz fi go gud. An tingz wok out gud fi uol iip a piipl we a taak. Wan sista fram Iitiyuopiya we niem Tesana se: “A wan a di apiyis taim iina mi laif wen mi an mi ozban did a taak. Wi taak bout som siiros tingz dem taim de, an wi laaf nof tu. Mi did so api wen mi si se mi fain sumadi we mi lov an we lov mi tu.”
2 Wan breda we niem Alex, we kom fram di Nedalanz, se: “Wen mi did a get fi nuo mi waif beta wen wi did a taak, it did riili nais. Bot wi did afi diil wid som prablem tu.” Iina da lesn ya, wi a-go taak bout som a di prablem dem we mait-a kom op wen tuu sumadi a taak. An wi a-go luk pan som tingz we wi kyan riizn pan iina di Baibl we kyan elp di wan dem we a taak so dat tingz kyan wok out gud fi dem. An wi a-go luk pan ou di breda an sista dem iina di kanggrigieshan kyan shuo se dem di de fi dem tu.
WA MEK TUU PIIPL FI TAAK BIFUO DEM MARID?
3. Wa mek tuu sumadi fi taak bifuo dem marid? (Pravorbz 20:25)
3 Aalduo wen tuu sumadi a taak dem api bad, dem nuo se wa dem a du a sopm siiros we a-go mek dem nuo ef dem fi marid tu dem wan aneda. An wen wan man an wan uman a marid, dem pramis dem wan aneda bifuo Jeuova se dem a-go lov an rispek dem wan aneda fi az lang az dem liv. So bifuo wi pramis sumadi se wi a-go du sitn, wi fi tingk bout it gud gud. (Riid Pravorbz 20:25.) An a di siem wie tuu sumadi fi tek di pramis we dem mek tu dem wan aneda wen dem a marid siiros. Wen tuu sumadi a taak, it gi dem di chaans fi get fi nuo dem wan neda fi si ef dem fi riili marid ar ef dem no fi bada get marid. An ef di tuu a dem no en op get marid, it no miin tu se dem neehn nuo wa dem a du. Bot kaa di tuu a dem taak, dem get fi si wa dem fi du.
4. Wa mek wi fi nuo di riizn wa mek tuu sumadi fi taak bifuo dem marid?
4 Wa mek wi fi nuo di riizn wa mek tuu sumadi fi taak bifuo dem marid? Wen di wan dem we no marid nuo wa mek dem a dwi’it, den dem naa go staat taak tu sumadi we dem nuo se dem naa go waahn marid tu. Bot a no onggl di wan dem we no marid fi nuo di riizn wa mek tuu sumadi fi taak bifuo dem marid, a sitn we aal a wi fi nuo tu. Laik som piipl fiil se wen tuu sumadi a taak, dem afi marid dem wan aneda. Bot dis kyan mek it aad fi di wan dem we no marid. Wan sista, we no marid we niem Melissa we kom fram Merika, se: “Wen wan breda an wan sista staat taak, a uol iip a presha de pan dem. An kaaz a dat, iivn wen tingz naa wok out gud fi dem, som a dem fried fi tap taak tu dem wan aneda. An som breda an sista we no marid no bada staat taak tu nobadi siek-a dis.”
CHRAI FI NUO UNU WAN ANEDA GUD GUD
5-6. Wen tuu sumadi a taak, wa dem fi chrai an nuo bout dem wan aneda bifuo dem marid? (1 Piita 3:4)
5 Wen yu an sumadi a taak, ef yu get fi nuo dem gud gud den yu wi nuo ef dem a di bes sumadi fi yu marid tu. Yu mait-a did nuo som tingz bout di sumadi bifuo unu staat taak. Bot afta unu staat fi taak, a da taim de yu a-go nuo “ou [di sumadi] aat tan.” (Riid 1 Piita 3:4.) So da taim de yu a-go nuo umoch dem lov Jeuova, di kain-a wiez dem we dem av, an ou dem tingk bout tingz. So afta a wail, yu a-go nuo ef da sumadi de a di bes sumadi fi yu marid tu. (Pr. 31:26, 27, 30; Ifii. 5:33; 1 Tim. 5:8) An da taim de yu wi nuo ef unu kyan go riili de de fi unu wan aneda iina evri wie an ef unu a-go kyan put op wid di kain-a wiez dem we unu fain out se unu wan aneda av.b (Ruo. 3:23) Memba se fi tuu sumadi liv wid dem wan aneda an api, it no miin tu se dem afi stie di siem wie, bot it afi du wid ou dem kyan put op wid dem wan aneda.
6 Wen yu an sumadi a taak, wa a som ada tingz yu fi get fi nuo bout dem? Bifuo unu get tuu kluos, it wuda gud fi unu taak bout som impuotant tingz, laik wa unu waahn fi du wid unu laif, an ef non a unu av no kain-a siknis ar moni prablem, an ef sitn riili bad did apm tu yu we stil mek it aad fi yu. Yu no afi taak bout aal a dem sitn ya wen unu dis staat taak. (Luk pan Jan 16:12.) An ef yu fiil se yu niid likl muor taim bifuo yu taak bout som a dem sitn de, mek di sumadi we yu a taak tu nuo. Bot memba se bifuo unu marid, yu afi go mek dem nuo bout dem sitn de so dat dem kyan nuo wa dem waahn fi du.
7. Wa a som sitn we tuu sumadi we a taak kyan du fi get fi nuo dem wan aneda beta? (An luk pan di paat we niem “Wen Yu A Taak Tu Sumadi We Liv Faar Fram Yu.”) (Luk pan di picha dem tu.)
7 Ou yu kyan get fi nuo di ada sumadi gud gud? Wan a di sitn dem we unu kyan du a fi taak ou unu riili fiil bout tingz, an fi aks unu wan aneda kwestiyan, an lisn tu unu wan aneda gud tu. (Pr. 20:5; Jmz. 1:19) An unu kyan du som sitn tugeda we wi elp unu fi riili taak tu unu wan aneda. Laik unu kyan nyam som fuud tugeda, unu kyan go waak wid unu wan aneda wich paat piipl de, an unu kyan go a fiil sorvis tugeda tu. An yu kyan nuo nof bout di ada sumadi ef yu go spen taim wid dem an dem fren an fambili. An yu kyan plan fi du tingz tugeda fi si ou unu wuda gwaan wen difrant difrant tingz apm, an fi si ou unu wuda gwaan wen unu de roun difrant difrant piipl. Luk wa Austin we kom fram di Nedalanz did du. Im se dis bout wen im an Alicia did a taak: “Wi did chrai fi du tingz we mek wi wuda nuo wi wan aneda beta. Laik wi wuda kuk som fuud an du som ous wok tugeda. Wen wi did a du dem sitn de, wi get fi si wa wi kuda du gud an di sitn dem we wi fain aad fi du tu.”
Ef tuu sumadi we a taak du tingz we mek dem kyan spen taim a chat tu dem wan aneda, dem a-go get fi nuo dem wan aneda beta (Luk iina paragraaf 7-8)
8. Wen tuu sumadi a taak, ou it kyan elp dem wen dem gwaan stodi di Baibl tugeda?
8 Wan neda ting we unu kyan du fi get fi nuo unu wan aneda gud a fi stodi di ting dem we di Baibl taak bout wid unu wan aneda. Kaa ef unu en op marid, unu afi go spen taim a du unu fambili Baibl stodi. (Iik. 4:12) So it wuda gud ef unu staat du it nou bifuo unu marid. Aalduo dem a no wan fambili yet, an di breda a no di ed fi di sista yet, wen dem stodi Gad Wod tugeda, dem a-go si umoch dem riili lov Jeuova. Wan ozban an waif we niem Max an Laysa, we kom fram Merika, se it did elp dem wen dem du dis. Max se: “Wen wi dis staat taak, wi stodi tingz iina di buk an pamplet dem bout wen tuu sumadi a taak, marid laif, an fambili laif. An kaa wi stodi dem sitn ya, it elp wi fi taak bout tingz we wi wudn naamali dis git op an taak bout we wi wuda niid fi taak bout bifuo wi marid.”
SOM ADA TINGZ WE DEM FI TINGK BOUT
9. Wen tuu sumadi a taak, wa a som tingz we dem fi tingk bout fos bifuo dem tel nobadi se dem a taak?
9 Wen yu an sumadi a taak, a uu an uu yu fi tel bout it? A di tuu sumadi we a taak fi mek op dem main bout uu dem a-go tel. Wen dem dis staat taak, dem mait no waahn tel nof piipl bout it. (Pr. 17:27) Kaa da wie de dem naa go av uol iip a piipl a kwestiyan-kwestiyan dem. Bot ef dem aid an taak kaa dem no waahn nobadi fi nuo, dem mait-a en op ron op iina prablem. So it gud fi dem mek ada piipl nuo we kyan go elp dem di rait wie. (Pr. 15:22) Laik unu kyan mek som a unu fambili nuo, an som a unu fren dem iina di kanggrigieshan we chrang iina wa dem biliiv iina, an som a unu elda dem tu.
10. Ou tuu sumadi we a taak kyan mek shuor se dem no du notn we Jeuova no waahn dem fi du? (Pravorbz 22:3)
10 Wen unu a taak, ou unu kyan mek shuor se unu no du notn we Jeuova no waahn unu fi du? Di muor unu laik unu wan aneda, a di muor unu a-go lov di wie ou unu wan aneda luk. So wa kyan elp unu fi no get miks op iina seks sin an dem ting de? (1 Kor. 6:18) No taak bout seks iina wan wie we mek unu fiil laik unu waahn go du no seks sin, an no tek op unuself go no we unu wan, an no jringk nof lika. (Ifii. 5:3) Dem sitn de kyan mek it aad fi unu du wa rait. Wan gud ting fi unu du a fi chat bout tingz we unu kyan du wen unu a taak fi mek shuor se unu no du notn we Jeuova no waahn unu fi du. (Riid Pravorbz 22:3.) Dwight an Alma, we kom fram Iitiyuopiya, se: “Wa did elp wi fi no miks op iina seks sin a dat wi mek shuor se wi de roun nof piipl ar wi de roun wi fren dem wen wi a spen taim tugeda. An wi mek shuor se wi wan no de iina wan ous ar wan kyaar niida.”
11. Wen tuu sumadi a taak, wa a som tingz we dem fi tingk bout bifuo dem mek op dem main se dem a-go uol an an kis an dem ting de?
11 Yu tingk it aarait fi unu uol an an dem ting de? Di langga unu a taak, a di muor unu a-go waahn fi du dem ting de, an notn no rang wid dat. Bot ef yu staat og op an kis iina wan wie we mek yu fiil laik yu waahn av seks, yu naa go kyan tingk chriet, an yu naa go bizniz wid ou di ada sumadi fiil. (Sang A Sal. 1:2; 2:6) An memba se wen tuu sumadi staat fi kis an dem ting de, it kyan mek it iiziya fi dem get miks op iina seks sin. (Pr. 6:27) So mek shuor se wen unu staat fi taak, unu taak bout di ting dem we unu a-go du fram we unu naa go du bies pan wa di Baibl se.c (1 Tes. 4:3-7) So di tuu a unu kyan aks unuself dem kwestiyan ya: ‘Ou di piipl dem roun wi a-go fiil ef dem si wi a uol an an dem ting de? Wen wi du dem sitn ya, it mait-a mek wan a wi fiil laik wi waahn fi av seks?’
12. Wen tuu sumadi a taak an prablem kom op, wa dem fi memba se?
12 Ou unu kyan diil wid di prablem dem we mait-a kom op wen unu a taak? Ef di tuu a unu aagyu bout tingz som a di taim, dis no miin tu se tingz kyaahn wok out fi unu, kaa evribadi we a taak afi diil wid som kain-a prablem. Fi tuu sumadi we marid api wid dem wan aneda, dem afi kyan wok tugeda an diil wid dem prablem dem tugeda. So di wie ou unu a diil wid tingz ya nou a shuo ou unu a-go diil wid tingz wen unu marid. So aks unuself dem kwestiyan ya: ‘Wi kyan sidong an taak bout tingz iina wan nais wie, ar wi aalwiez en op a aagyu wid wi wan aneda? Ef mi du sitn rang, mi uon op tu it an chrai fi du beta? Wi lov fi uol aad en, ar wi se sari wen wi du sitn rang? An wi kwik fi paadn wi wan aneda?’ (Ifii. 4:31, 32) Bot memba se ef unu eva a aagyu-aagyu wen unu a taak, a di siem ting unu a-go du wen unu marid. So ef unu fain out se tingz jos naa wok out, it wuda beta fi di tuu a unu ef unu tap taak.d
13. Wen tuu sumadi a taak, wa kyan elp dem fi nuo ou lang dem fi a taak fa?
13 A ou lang tuu sumadi fi taak fa bifuo dem marid? Ef sumadi rosh an go du sitn, it no naamali wok out gud fi dem. (Pr. 21:5) Wen yu a taak tu sumadi, unu fi taak so dat unu nuo unu wan aneda gud, bot unu no fi di de a galang a galang. Kaa di Baibl se: “Wen sumadi a luk fi sitn apm an it luk laik it a tek lang fi apm, it kyan schres dem out til dem fiil laik dem a-go ded.” (Pr. 13:12) An di muor unu di de a taak, a di muor unu a-go fain it aad fi no get miks op iina seks sin. (1 Kor. 7:9) So insted-a fi de tingk bout ou lang unu a taak fa, yu kyan aks yuself da kwestiyan ya: ‘Wa els mi niid fi nuo bout di ada sumadi fi nuo ef mi fi marid tu dem?’
WA DI ADA BREDA AN SISTA DEM KYAN DU FI SHUO SE DEM DI DE FI DI WAN DEM WE A TAAK?
14. Wa an wa wi kyan du fi shuo se wi di de fi di wan dem we a taak? (Luk pan di picha tu.)
14 Ef wi nuo wan breda an sista we a taak, wa wi kyan du fi elp dem? Wi kyan invait dem fi kom nyam som fuud wid wi, ar fi kom a wi fambili Baibl stodi, ar fi kom plie som giem wid wi an dem ting de. (Ruo. 12:13) Dem sitn de kyan elp dem fi get fi nuo dem wan aneda beta. An ef dem niid sumadi fi de de wid dem so dat dem no de bai demself, wi kyan elp dem out tu. An ef dem waahn wan jraiv fi go somwe, wi kyan kya dem go. An ef dem waahn fi fain somwe we dem kyan go taak, wi kyan elp dem out wid dat tu. (Gya. 6:10) Alicia, we wi did taak bout aredi, tel wi se wen shi an Austin a taak, shi did api fi di elp we shi get fram di breda an sista dem. Shi se, “It did riili nais wen som breda an sista se wi kuda kom a dem yaad ef wi did waahn somwe fi spen som taim tugeda.” So ef wan breda an sista we a taak aks yu fi go somwe wid dem, dat a sitn nais we yu kyan du fi elp dem out. Bot aalduo yu waahn fi gi dem dem spies, mek shuor se yu no go we lef dem wan.—Fil. 2:4.
Ef wi nuo wan breda an wan sista we a taak, wi kyan du tingz fi shuo se wi de de fi dem (Luk iina paragraaf 14-15)
15. Wa els wi kyan du fi elp di wan dem we a taak? (Pravorbz 12:18)
15 Wi kyan shuo se wi di de fi di wan dem we a taak bies pan wa wi se an wa wi no se. Muor taim wi fi kanchuol wiself. (Riid Pravorbz 12:18.) Laik wi mait-a wel waahn fi go tel ada piipl se tuu sumadi a taak, bot di sumadi dem we a taak mait-a waahn fi tel uu dem waahn fi tel demself. An wi no fi chat dem niida an fain faalt wid ou dem a du dem ting. (Pr. 20:19; Ruo. 14:10; 1 Tes. 4:11) An wi no fi se notn ar aks dem no kwestiyan we mek dem fiil laik se dem afi go marid. Wan sista we niem Elise an ar ozban se, “Wi neehn laik it wen piipl aks wi tingz bout wi wedn we wi neehn taak bout yet.”
16. Wa wi fi du ef wi ier se tuu sumadi tap taak?
16 Ef wan breda an sista tap taak, wi no fi faas-faas iina dem bizniz an chrai fi bliem non a dem kaa dem tap taak. (1 Pii. 4:15) Wan sista we niem Lea se: “Wen mi an wan breda tap taak, mi did ier se som piipl did a se aal saat a sitn bout wa mek di tuu a wi tap taak, an mi did riili fiil a wie.” Memba se ef tuu sumadi tap taak, dat no miin tu se dem du notn rang, bot we it du a elp di tuu a dem fi nuo wa dem waahn fi du. Kaa dem tap taak duo, it mait-a mek dem fiil a wie an fiil laik dem na’av nobadi. So wi fi chrai an du tingz we mek dem si se wi de de fi dem.—Pr. 17:17.
17. Wa tuu sumadi we a taak fi gwaan du?
17 Jos laik wa wi si aredi, wen tuu sumadi a taak it naa go aalwiez iizi fi dem, bot it kyan bi wan nais taim fi dem tu. Jessica se: “Fi tel yu di chuut, wen wi a taak, it did tek uol iip outa wi, bot it did nais an it did wot it.” Ef yu an sumadi a taak nou, gwaan chrai fi nuo unu wan aneda gud gud. An ef unu gwaan du dat, tingz a-go wok out gud fi unu—it a-go elp di tuu a unu fi nuo di rait ting fi du.
SANG 49 Mek Jeuova Aat Fiil Glad
a Som a dem niem ya a no dem rait niem; wi chienj dem.
b Fi fain out som muor sitn we yu kyan tingk bout, luk iina di buk we niem Questions Young People Ask—Answers That Work, Volume 2, p. 39-40.
c Ef sumadi fiil op fiil op di paat dem pan wan neda sumadi badi we mek fi av seks, a seks sin dat. So di elda dem wuda afi diil wid dem fi nuo ef dem a-go mek dem tan iina di kanggrigieshan ar ef dem a-go put dem out. Sumadi mait fiil op fiil op sumadi els titi ar dem yuuz di fuon fi taak ar teks bout aal kain-a naasinis we afi du wid seks sin, an bies pan wa did gwaan, dem kyan get put out a di kanggrigieshan tu.
d Fi fain out muor bout dis, luk pan di paat we niem “Questions From Readers” we de iina The Watchtower fi Aagos 15, 1999.