Waar Mek Tingz Aad Fi Di Wol A Wi

Tingz mait-a luk aarait iina wan plies an den aal av a sodn waar brok out. An dyuu tu ou tingz set iina di worl ya nou, aal ef di waar naa gwaan wich paat wi liv, it kyan stil kaaz aal kain-a prablem fi wi. An tingz mait-a no get beta, aal lang afta di waar don. Mek wi luk pan som a dem prablem de:

• 

  Fuud shaat. Wan ripuot fram di Worl Fuud Pruogram se: “Muos a di piipl dem we onggri an a staav liv wich paat waar a gwaan. So wi si se di bigis ting we mek piipl no av no fuud fi nyam a waar.”

• 

  Waar schres out piipl an som a dem get ort. Wen it luk laik waar a-go brok out iina wan ieriya, it kyan mek di piipl dem staat fret an wori wori op demself. An wen waar a gwaan, nof piipl mait-a en op get ort ar dem mait-a get di siknis we mek piipl sad bad ar sitn laka dat. Bot nof a di taim, it aad fi dem sed piipl ya get di dakta chriitment we dem niid.

• 

  Piipl afi ron we lef dem yaad. Wan ripuot we kom fram di United Nations High Commissioner for Refugees mek wi nuo se op tu Septemba 2023, a muo dan 114 miliyan piipl aal uova di worl afi ron we lef dem yaad. An waar a wan a di mien riizn fi dat.

• 

  Tingz get aada iina di konchri. Nof a di taim wen waar a gwaan, tingz get tof. Laik, tingz get diera so it aada fi piipl bai di sitn dem we dem niid. An nof a di taim di moni we di govament wuda spen pan di aspital an di skuul dem, dem spen da moni de pan di sitn dem we dem niid fi fait waar, an dat kyan mek it aad pan di piipl dem tu. Pan tap a dat, wen di waar don, a uol iip a moni dem afi spen fi bil op bak di plies.

• 

  Waar mash op di ort. Wan a di ting we kyan mek piipl sofa wen waar a gwaan, a wen dem mash op di lan we dem liv pan. Wen aal kain-a doti tingz get iina di waata an iina di ier an so, dat kyan mek dem kech aal kain-a siknis. An aal lang afta di waar don, som a di bum dem we dem did aid iina di grong kyan aal kil aaf piipl.