DI LESN FI STODI 30
SANG 36 Wi Niid Fi Protek Wi Aat
Tingz We Wi Kyan Lorn Fram Di King Dem We Did A Ruul Iina Izrel
“Unu a-go si agen ou di wan we a du wa Gad se rait difrant fram di wan we a du wikid sitn, an unu a-go si ou di sumadi we a sorv Gad difrant fram di sumadi we naa sorv im.”—MAL. 3:18.
A DIS WI A-GO LUK PAN
Wi a-go luk pan ou Jeuova did fiil bout di difrant difrant king dem we did a ruul iina Izrel, an dat a-go elp wi fi si wa im waahn di wan dem we a worship im tide fi a du.
1-2. Wa a som a di ting dem we di Baibl tel wi bout som a di king dem we did a ruul iina Izrel?
DI BAIBL tel wi bout muor dan 40 difrant king we did a ruul iina Izrel.a It tel wi bout di gud sitn dem we dem du an bout di bad sitn we dem du. Laik luk wa it did mek wi nuo bout King Dievid. Jeuova did se Dievid did sorv im wid aal a im aat an im onggl du wa rait. (1 Ki. 14:8) Bot di Baibl did stil mek wi nuo se Dievid did go sliip wid wan man waif an den plan fi dem kil di man iina di waar we did a gwaan.—2 Sam. 11:4, 14, 15.
2 An yu did av som ada king we neehn a du wa Jeuova waahn dem fi du, bot dem did du som gud sopm. Laik luk pan Reyobuom. Im did a du som wol iip a bad sitn. (2 Kr. 12:14) Bot Reyobuom did du wa Jeuova se an mek ten a di chraib dem we did iina Izrel pik wan difrant king fi ruul uova dem. An wan neda ting we im du a dat im bil op di siti dem chrang so dat Jeuova piipl dem wuda fiil sief de.—1 Ki. 12:21-24; 2 Kr. 11:5-12.
3. A wa a di kwestiyan we wi a-go get di ansa fa, an wa wi a-go luk pan iina da lesn ya?
3 Ef di king dem we did a ruul iina Izrel du som gud sitn an som bad sitn, a wa Jeuova yuuz fi nuo wich wan a dem riili a du wa im waahn dem fi du? Wen wi get di ansa fi da kwestiyan ya, it a-go elp wi fi si wa Jeuova riili waahn wi fi du. Iina da lesn ya, wi a-go luk pan chrii a di sitn dem we Jeuova did a luk pan fi nuo wa kain-a sumadi di king dem we did a ruul iina Izrel bi. Chrii a di ting dem we Jeuova wuda luk pan a: wa did a gwaan iina dem aat, ef dem did riili sari fi di bad sitn dem we dem du an tap du dem, an ef dem did a gwaan worship im iina di rait wie.
DEM DID A SORV JEUOVA WID AAL A DEM AAT
4. Wa a wan a di sitn dem we mek di king dem we did a du wa rait difrant fram di wan dem we neehn a du wa rait?
4 Di king dem we did a worship Jeuova wid aal a dem aat, a dem did a mek Jeuova api.b Luk pan King Jeyoshafat, im did a du wa rait kaa im did a sorch fi Jeuova wid aal a im aat. (2 Kr. 22:9) An di Baibl mek wi nuo se yu neehn av no king bifuo Josaiya we staat fi sorv Jeuova agen wid aal a dem aat. (2 Ki. 23:25) Bot luk pan Salaman we did a sorv Jeuova we afta im get uol im did staat du wa bad. Im neehn a sorv Jeuova wid aal a im aat agen. (1 Ki. 11:4) Yu did av wan neda king we neehn a du wa Jeuova se, we niem Abaijam, we di Baibl mek wi nuo se neehn a sorv Jeuova wid aal a im aat tu.—1 Ki. 15:3.
5. Tel wi wa it miin fi worship Jeuova wid aal a yu aat.
5 Wen sumadi a worship Jeuova wid aal a dem aat, it miin tu se dem no jos a worship im kaa dem nuo se dem fi worship im. Bot dem a worship im kaa dem rispek im an dem lov im, an dem a-go du dat fi di res a dem laif.
6. Wa wi kyan du fi gwaan sorv Jeuova wid aal a wi aat? (Pravorbz 4:23; Matyu 5:29, 30)
6 A ou wi kyan du laik di king dem we did a du wa rait an sorv Jeuova wid aal a wi aat? Wi kyan du dat wen wi kip we fram tingz we kyan kaaz wi fi du wa rang. Laik wen wi du tingz fi fon we Jeuova no waahn wi fi du, it kyan mek wi no worship im wid aal a wi aat. An a di siem ting kyan apm ef wi kip bad kompni an ron dong moni an dem ting de. Ef wi si se non a dem sopm ya a kaaz wi fi no lov Jeuova so moch agen, mek wi du wa wi kyan du rait ya nou fi get rid a it.—Riid Pravorbz 4:23; Matyu 5:29, 30, NWT.
7. Wa mek wi fi kip we fram di sitn dem we kyan kaaz wi fi sin?
7 Wi fi du evriting we wi kyan du fi sorv Jeuova wid aal a wi aat. Kaaz ef wi no main shaap, wi mait-a tingk se wi kyan staat du wol iip a tingz fi Jeuova, laik fi go out iina fiil sorvis muor an dem ting de, so wi na’afi kip we fram tingz we kyan kaaz wi fi sin. Picha dis: Yu de outa duor an di son at bad, an yu get wan kuol glaas a waata fi jringk, so yu jringk it. An yu aal get muo waata tu. Bot aalduo yu a jringk muor waata, dat no miin tu se yu a-go tan op iina di son di wol die kaa dat naa go elp yu kaa di son stil a-go a bon yu. Yu a-go fain wan kuul shied fi go anda, duohn? A siem so wi no fi onggl a du muor a di sitn dem we a-go mek wi get kluosa tu Jeuova, bot wi afi mek shuor se wi kip we fram eniting we a-go mek wi no lov im so moch agen tu.—Ifii. 2:2.
DEM DID SARI FI DI RANG SITN DEM WE DEM DU AN TAP DU DEM
8-9. Wa King Dievid an King Ezikaiya did du wen dem did get jraa op? (Luk pan di picha pan di .)
8 Iina di fos paragraaf, wi did si se King Dievid did sin bad. Bot wen di prafit we niem Nietan did go tu im an tel im ou Jeuova fiil bout wa im du, Dievid ombl imself an shuo se im riili sari fi wa im du. (2 Sam. 12:13) Fram wa wi riid iina Saam 51, wi si se Dievid did riili sari fi chuu. Im neehn dis a gwaan laik se im fiil sari fi fuul op Nietan, ar so das im no get ponish.—Sa. 51:3, 4, 17, di likl sitn we rait op a tap.
9 King Ezikaiya did sin gens Jeuova tu. Di Baibl mek wi nuo se im did staat fi get ful a imself, an dat did mek im an di piipl dem iina Juuda an Jeruusilem sofa bad. (2 Kr. 32:25) Ezikaiya mait-a did get ful a imself kaa Jeuova did mek im rich, ar kaa Jeuova did elp im fi win di Asiriyan dem, ar a mait-a kaa Jeuova did mek im get beta wen im did sik bad an nieli ded. An a mait-a kaa im did ful a imself mek im go shuo di Babiluoniyan dem umoch moni an tingz im did av. An kaaz a wa im du, di prafit we niem Aizaiya jraa im op. (2 Ki. 20:12-18) Bot jos laik Dievid, Ezikaiya did ombl imself an fiil sari bout wa im du. (2 Kr. 32:26) An a so koms Jeuova did si im az wan king we aalwiez a du wa rait.—2 Ki. 18:3.
Afta dem go tu King Dievid an King Ezikaiya an mek dem nuo se dem did du sitn rang, di tuu a dem ombl demself an sari fi di rang sitn dem we dem du an staat du wa rait agen (Luk iina paragraaf 8-9)
10. A wa Amazaiya did du wen im get jraa op?
10 Bot King Amazaiya we did a ruul uova Juuda neehn komiin laik Dievid an Ezikaiya, kaa iivn duo im did a du wa Jeuova se rait, im neehn a worship Im wid aal a im aat. (2 Kr. 25:2) Wi nuo dis kaa yu si afta Jeuova elp im fi win di waar gens di Iidomait dem, Amazaiya staat fi worship fi dem gad dem.c An den wen Jeuova prafit kom tu im bout it, Amazaiya neehn waahn fi ier notn we im a se.—2 Kr. 25:14-16.
11. Azkaadn tu 2 Korintiyan 7:9, 11, wa wi afi du ef wi waahn Jeuova fi paadn wi? (Luk pan di picha dem tu.)
11 Wa wi lorn fram dem king ya a dat wi fi sari fi di bad sitn dem we wi du, an chrai aad fi no du dem agen. An iivn ef a wan likl sitn wi du an di elda dem jraa wi op fi it, wi no fi fiil laik se Jeuova no lov wi ar se di elda dem a fait gens wi. Kaa iivn di king dem iina Izrel we did a gwaan gud did afi get jraa op som a di taim. (Iib. 12:6) So wen wi get jraa op, wi fi ombl wiself an tek di elp we wi a get, an wi fi chienj wa fi chienj an gwaan beta, an wi fi gwaan sorv Jeuova wid aal a wi aat. Ef wi sari fi di bad sitn dem we wi du an tap du dem, Jeuova a-go paadn wi.—Riid 2 Korintiyan 7:9, 11.
Wen wi get jraa op kaaz a sitn we wi du, wi fi (1) ombl wiself, (2) tap du di sitn dem we wi did a du, an (3) gwaan sorv Jeuova wid aal a wi aat (Luk iina paragraaf 11)f
DEM DID WORSHIP JEUOVA IINA DI RAIT WIE
12. Wa a wan a di mien ting we Jeuova luk pan fi si ef wan king gud ar im bad?
12 Di king dem we Jeuova did se a du wa rait a di wan dem we did a worship im di wie ou im did waahn dem fi worship im. An dem king de did elp di piipl dem we dem did a ruul uova fi du di sed ting tu. Wi nuo se dem did du som bad tingz som a di taim, bot a Jeuova wan dem did a worship, an dem iivn fait aad fi mek shuor se di piipl dem we dem did a ruul uova no worship no faalz gad.d
13. Wa mek Jeuova did joj King Ieyab an se im bad?
13 Bot di king dem we Jeuova did joj an se dem bad, a no laik se a bier bad tingz dem did du. Kaaz iivn King Ieyab we did wikid bad did ombl imself likl an fiil sari fi wa im du fi mek dem kil aaf Niebat. (1 Ki. 21:27-29) An im did bil op som a di siti dem iina Izrel, an fait fi di piipl dem iina Izrel an win nof a di waar dem. (1 Ki. 20:21, 29; 22:39) Bot King Ieyab did du sitn we wikid bad. Im did mek im waif push im fi mek di piipl dem worship di faalz gad dem. Im neva sari fi dis an chienj im wiez.—1 Ki. 21:25, 26.
14. (a) Wa mek Jeuova did si King Reyobuom az wan bad king? (b) Wa muos a di king dem we did ton dem bak pan Jeuova did du?
14 Reyobuom a did wan neda king we ton im bak pan Jeuova. Wi did si aredi se im did du som gud tingz wen im a king. Bot wen im get likl muor powa an tingz a gwaan fi im, im tap fala di Laa we Jeuova gi dem an staat fi worship faalz gad. (2 Kr. 12:1) An fram dem taim de, som a di taim im worship Jeuova an som a di taim im worship di faalz gad dem. (1 Ki. 14:21-24) A neehn onggl Reyobuom an Ieyab did staat fi worship di faalz gad dem. Matarafak, muos a di king dem we did bad did a worship faalz gad an did a push ada piipl fi dwi’it tu. So wi si klier klier se wan a di mien ting we Jeuova luk pan an se wan king gud a dat im afi a worship Im iina di rait wie.
15. Wa mek a wan big ting fi worship Jeuova iina di rait wie?
15 A did wan big ting fi di king dem worship Jeuova iina di rait wie, kaaz a dem did fi elp Gad piipl dem fi worship im iina di rait wie tu. An wen dem worship faalz gad, dem en op a du som wikid sitn an dem chriit di piipl dem bad tu. (Oz. 4:1, 2) An pan tap a dat, di king dem an di wan dem we dem did a ruul uova a did Jeuova piipl, so it wuda komiin laik se dem marid tu Jeuova. So wen dem staat fi worship di faalz gad dem, di Baibl mek wi nuo se it wuda komiin laik se a bon dem a gi Jeuova bon. (Jer. 3:8, 9) Wen sumadi gi dem ozban ar waif bon, it bon dem bad. An a siem so wen wan a Jeuova piipl dem go worship faalz gad, a sin dem sin gens im an it ort im bad tu.e—Dyuu. 4:23, 24.
16. A wa Jeuova luk pan fi nuo di sumadi we a du wa rait fram di sumadi we wikid?
16 Wa wi lorn fram aal a dis a dat wi fi mek op wi main se no mata wa, wi naa go av notn fi du wid di choch dem we naa worship Gad di rait wie. Bot wi fi gwaan worship Jeuova an du di sitn dem we im waahn wi fi du no mata wa. Di prafit Malikai mek wi nuo wa Jeuova luk pan fi nuo ef sumadi a du gud fram di wan we a du bad. Im se: “Unu a-go si agen ou di wan we a du wa Gad se rait difrant fram di wan we a du wikid sitn, an unu a-go si ou di sumadi we a sorv Gad difrant fram di sumadi we naa sorv im.” (Mal. 3:18) So wi no fi mek kaaz wi mait-a du sopm rang, ar kaaz wi no porfek, ar notn els mek wi tap sorv Jeuova. Kaa ef wi tap sorv Jeuova, wi a sin bad.
17. Wa mek wi no fi marid tu sumadi we naa sorv Jeuova?
17 Yu si ou wa Malikai se bout ou wi fi worship Gad kyan elp yu wen yu a luk sumadi fi marid tu? Ye, sumadi mait-a av som gud wiez, bot ef dem naa sorv Jeuova, yu tingk se Jeuova a luk pan dem az sumadi we a du wa rait? (2 Kor. 6:14) Ef yu marid tu da sumadi de, yu tingk se dem a-go elp yu fi gwaan sorv Jeuova di rait wie? Luk pan di uman dem we did a worship faalz gad we King Salaman did marid tu. Dem mait-a did av som gud wiez, bot dem neehn a worship Jeuova. So likl bai likl, dem mek Salaman tap sorv Jeuova an staat fi worship dem faalz gad dem tu.—1 Ki. 11:1, 4.
18. A ou di mada an faada dem fi a tiich dem pikni?
18 Unu we a mada an faada kyan yuuz di tuori dem iina di Baibl bout di king dem fi elp unu pikni dem fi waahn fi worship Jeuova. Yu kyan elp dem fi si se Jeuova luk pan di king dem an se dem gud ar bad bies pan ef dem a worship im di rait wie an ef dem mek di piipl dem we dem a ruul uova worship im di rait wie tu. Ef yu pikni dem si se yu a stodi Gad Wod, an yu a go a di miitn dem, an yu a go fiil sorvis, an yu a du ada tingz, yu a elp dem fi si se di bigis ting iina dem laif a fi du di sitn dem we Jeuova waahn dem fi du, an dat a-go elp dem fi du laik yu. (Mat. 6:33) Ef dem no si yu a du dem sitn de, di pikni dem mait-a fiil se fi bi wan Jeuova Witnis a jos “di choch we dem fambili a go” an a it dat. An dat mait-a mek dem fiil se fi worship Jeuova a no di big ting iina dem laif, ar dem mait-a aal tap sorv im tu.
19. Wa sumadi we tap sorv Jeuova kyan staat du agen? (Luk pan di paat we niem “Yu Kyan Staat Sorv Jeuova Agen!”)
19 Ef sumadi tap sorv Jeuova, dat no miin tu se dem kyaahn staat sorv im agen. Kaa di sumadi kyan sari fi di rang sitn dem we dem du an tap du dem, an staat worship Jeuova di rait wie agen. Fi du dat, im jos niid fi ombl imself an tek di elp we di elda dem iina di kanggrigieshan a gi im. (Jmz. 5:14) Eniting we im afi du fi staat sorv Jeuova agen a-go wot it!
20. Ef wi du laik di king dem we did du wa gud, a ou Jeuova a-go fiil bout wi?
20 Wen wi luk pan di king dem we did a ruul iina Izrel, wi lorn se wi kyan bi laik di king dem we gud ef wi worship Jeuova wid aal a wi aat. An wi lorn se wen wi du sitn rang, wi fi shuo se wi sari an chienj wi wiez, an chrai du beta. An wi fi memba se wi fi gwaan worship Jeuova, di onggl chuu Gad, iina di wie ou im waahn wi fi worship im. Yu si ef yu stik tu Jeuova, im a-go si yu az sumadi we a du wa rait.
SANG 45 Di Ting Dem We Mi Tingk Bout Iina Mi Aat
a Iina da lesn ya, wen wi taak bout di king dem we ruul uova Izrel, wi a taak bout aal a di king dem we ruul uova Jeuova piipl dem. It no mata ef dem did a ruul uova di tuu-chraib kindom a Juuda, ar di ten-chraib kindom a Izrel, ar aal a di 12 chraib dem.
b DIS MIIN SE: Muor taim wen di Baibl yuuz di wod “aat” it a taak bout uu sumadi riili bi, di ting dem we dem waahn, we dem tingk bout, ou dem stie, ou dem a gwaan, wa dem kyan du, wa mek dem du sortn tingz, an wa dem waahn fi du.
c It luk laik se wan a di sitn dem we di king dem we neehn a worship Jeuova wuda du a worship di gad dem a di piipl dem we dem fait gens an win.
d King Iesa did du som wikid sitn. (2 Kr. 16:7, 10) Bot di Baibl stil taak bout im iina wan gud wie. Kaa aalduo im neehn tek di jraa op we Jeuova did gi im iina di fos plies, it luk laik se afta dat im sari fi di sitn dem we im did a du an tap du dem. So im did en op du muor gud sitn dan bad sitn. So a Jeuova Iesa did a worship, an im chrai aad fi get rid a di wol iip a faalz gad dem we did de mongks dem.—1 Ki. 15:11-13; 2 Kr. 14:2-5.
e Di fos tuu laa we Jeuova did mek Muoziz gi di piipl dem did mek dem nuo se a onggl Jeuova wan dem fi worship, dem no fi worship nobadi ar notn els.—Ek. 20:1-6.
f DIS A WA DI PICHA DEM PAN DI KOVA A SHUO WI: Wan yong elda mek wan breda nuo se im a tingk bout im an di mount a lika we im a jringk. Di breda ombl imself an tek di jraa op we im get an du wa im fi du an gwaan sorv Jeuova.