Kwaku Ve Mwana Ũte Mwĩwi?

1, 2. (a) Yesũ anenganie ngelekanyʼo yĩva ĩkwonanyʼa kana atongoi ma ndĩni ya Ayuti mayaĩ aĩkĩĩku? (b) Nthĩnĩ wa ngelekanyʼo ya Yesũ, tũtonya kwĩmanyĩsya kyaũ ĩũlũ wa andũ ma mũika?

MATUKŨ mavũthũ mbee wa Yesũ atanakwʼa, nĩwakũlilye atongoi amwe ma ndĩni ya Ayuti ĩkũlyo yatumie masũanĩa mũno. Amakũlilye atĩĩ: “Ĩndĩ mwĩona ata? Mũndũ ũmwe aĩ na ana elĩ; na athi vala ve ũla wa mbee, na asya, Mwana wakwa, thi ũmũnthĩ ũkatethye wĩa mũũndanĩ wa mĩsavivũ. Na asũngĩa, asya, Ndithi: ĩndĩ ĩtina eelila, na athi. Na athi vala ve ũla wa kelĩ, na asya o ta ũu. Nake asũngĩa, asya, Nĩngũthi, vwana: na ndaathi. Nĩ wĩva wa asu elĩ ũla wekie kwenda kwa ĩthe wake? Masya, Nĩ ũla wa mbee.”—Mathayo 21:28-31.

² Yesũ anenganie ngelekanyʼo ĩsu kwonanyʼa kana atongoi asu mayaĩ aĩkĩĩku. Amaelekanilye na mwana wa kelĩ nũndũ Ayuti asu nĩmeevĩtĩte kwĩka kwenda kwa Ngai, ĩndĩ mayakwĩkaa. Asyai aingĩ nĩmesĩ kana ngelekanyʼo ĩsu ya Yesũ yoonanasya kana nĩwaeleetwe nesa ũndũ mũsyĩ wĩthĩawa ũilyĩ. Ngelekanyʼo ĩsu yĩonanyʼa nesa kana ti ũndũ wĩ laisi kũmanya kĩla mwana waku ũkũsũanĩa kana kĩla ũvangĩte kwĩka. Mwana ũsu no anenge asyai make thĩna mwingĩ myakanĩ yake ya ũika, ĩndĩ ĩtina wa kũima ayĩthĩwa e mũndũ wa kwĩkwatwʼa, na ũnengetwe ndaĩa mũno. Ũsu nĩ ũndũ twaĩle kũlilikana ĩla tũũneenea ĩũlũ wa andũ ma mũika ala mate ewi.

MWANA ŨTE MWĨWI ETHĨAWA AILYĨ ATA?

3. Nĩkĩ asyai mataĩle kũtwʼa na mĩtũkĩ kana mwana woo ti mwĩwi?

³ Mavinda kwa mavinda nũtonya kwĩwʼa ĩũlũ wa andũ amwe ma mũika maleaa vyũ kwĩwʼa asyai moo. O na no wĩthĩwe wĩsĩ mũsyĩ wĩ mwana wa mũika ũkwoneka ta ũemete asyai vyũ. Ĩndĩ ti ũndũ wĩthĩawa wĩ laisi kũmanya kana mwana waku ti mwĩwi. O na ĩngĩ, nũtonya kwĩthĩwa wĩ ũndũ wĩ vinya kũelewa kĩla kĩtumaa syana imwe syĩthĩwa ite mbĩwi na ingĩ syĩ mbĩwi, o na syĩ sya mũsyĩ ũmwe. Asyai maĩle kwĩka ata meeliwa kana mwana woo ũmwe nĩwambĩĩe kwenda kwĩthĩwa ate mwĩwi? Nĩ kana tũsũngĩe ĩkũlyo yĩu, ekai twambe kũmanya mũndũ ũte mwĩwi ethĩawa ailyĩ ata.

4-6. (a) Mũndũ ũte mwĩwi ethĩawa ailyĩ ata? (b) Asyai maĩle kũlilikana kyaũ ethĩwa mavinda amwe mwana woo wa mũika nĩweethĩwa ate mwĩwi?

⁴ Kwa ũkuvĩ, mũndũ ũte mwĩwi nĩ ũla ũleaa na ngũlũ kũmewʼa ala me na ũkũmũ, kana ũmavĩngaa. Nĩtwĩsĩ kana “ũtumanu nĩwovetwe ngoonĩ ya kana.” (Nthimo 22:15) Kwoou, mavinda amwe syana nileaa kũmewʼa asyai, kana andũ angĩ ala me na ũkũmũ. Ũu wĩthĩawa mũno mũno ĩla syana syĩ myakanĩ ya ũika, nũndũ ĩvinda yĩu mĩĩ na ilĩko syasyo syĩthĩawa na moalyũku maingĩ. Ethĩwa ũalyũku mũna thayũnĩ wa mũndũ nũtonya kũete mathĩna, nata mũndũ wa mũika ũla mwĩĩ wake ũendeee kwĩthĩwa na moalyũku maingĩ? Manya kana mwana waku wa mũika nũendeee kũima. Kwondũ wa ũu, ti ũndũ wĩ laisi kwa asyai amwe kwĩwʼana na syana syoo sya mũika. Mavinda maingĩ asyai nĩmendaa kwonyʼa syana kana iinamba kũima, nasyo syana iyenda kũmonyʼa kana syo nĩ andũ aima.

⁵ Mwana wa mũika ũla ũte mwĩwi nũleaa na ngũlũ ũtao wa asyai make. Lilikana kana mavinda amwe mwana no alee ũtao wa asyai make, ĩndĩ ũu ti kwasya kana mwana ũsu ti mwĩwi. Kwa ngelekanyʼo, mwambĩlĩĩlyonĩ syana imwe nitonya kwĩthĩwa ite kwendeewʼa nĩ maũndũ ma kĩ-veva, ĩndĩ ũu ti kwasya kana ti mbĩwi. Ethĩwa wĩ mũsyai ndũkatwʼe na mĩtũkĩ kana mwana waku nĩ kĩema.

⁶ Yo nĩ syana syonthe itamewʼaa asyai masyo ĩla syavikĩĩa myaka ya ũika? Aiee. Maũndũ ala methĩĩtwe meonanyʼa kana ti syana mbingĩ sya mũika itusaa vyũ kwĩthĩwa ite mbĩwi. Nata ethĩwa mwana nĩ mũngʼendu na mavinda maingĩ ndewʼaa asyai? Nĩ kyaũ kĩtonya kũtuma ethĩwa ailyĩ ũu?

KĨLA KĨTUMAA SYANA SYĨTHĨWA ITE MBĨWI

7. Nthĩ ĩno ya Satani ĩtonya ata kũtuma syana syĩthĩwa ite mbĩwi?

⁷ Nthĩ ĩno ĩtongoewʼe nĩ Satani nĩtumĩte syana mbingĩ syĩthĩwa ite mbĩwi. Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Nĩtwĩsĩ kana twĩ ma Ngai, na nthĩ yonthe ĩtwĩe nthĩnĩ wa ũla mũthũku.” (1 Yoana 5:19) Nthĩ ĩno ĩsumbĩkĩtwe nĩ Satani yĩ na imanyĩo nthũku ila Mũklĩsto waĩle kwĩsiĩanĩa nasyo. (Yoana 17:15) Mbingĩ sya imanyĩo isu nthũku na nitonya kũlikya mũndũ mũisyonĩ, na iendeee ithũkĩĩe o ũndũ ĩvinda yĩvĩtĩte. (2 Timotheo 3:1-5, 13) Asyai maema kũmanyĩsya, kũtaa, na kũsũvĩa syana syoo, nitonya kũsindwa laisi nĩ “veva ũla wĩkaa wĩa yu nthĩnĩ wa ana ma ũlei.” (Aeveso 2:2) Veva ũsu nĩwonekaa ĩla syana syĩkũthingʼĩĩwʼa nĩ anyanyae syĩke maũndũ mataĩle. Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Ũla ũtindanasya na ndia akathĩna.” (Nthimo 13:20) O ta ũu, mũndũ wa mũika ũla ũtindanasya na andũ ala me na veva wa nthĩ ĩno nũtonya kũkuswʼa nĩ veva ũsu. Andũ ma mũika nĩmendaa kũtetheewʼa kĩla ĩvinda mamanye kana kũatĩĩa myolooto ya Ngai nowʼo ũndũ ũla ũtonya kũtuma methĩwa na ũtanu.—Isaia 48:17, 18.

8. Nĩ maũndũ meva matonya kũtuma syana syĩthĩwa ite mbĩwi?

⁸ Ũndũ ũngĩ ũtonya kũtuma syana syĩthĩwa ite mbĩwi nĩ maũndũ ala syonaa mũsyĩ. Kwa ngelekanyʼo, ethĩwa mũsyai ũmwe nĩ mũthengi, nũtũmĩaa syĩndũ ta vangi, kana nĩwĩkaa maũndũ matonya kũũmĩsya mũsyai ũla ũngĩ, ũu nũtonya kũtuma mwana woo ethĩwa na woni ũtaĩle ĩũlũ wa mwĩkalĩle. O na nthĩnĩ wa mĩsyĩ ĩla yĩthĩawa na mũuo, mwana no ethĩwe ate mwĩwi ethĩwa asyai maiũnganaa nake. Ĩndĩ, ti o maũndũ asu moka matonya kũtuma mũndũ wa mũika ethĩwa ate mwĩwi. Syana imwe nitonya kũlea ũtao wa asyai masyo o na vala asyai asu nĩmaatĩĩaa myolooto ya Ngai, na nĩmaisũvĩanaa mũno na maũndũ ma nthĩ. Nĩkĩ syĩkaa ũu? Nitonya kwĩthĩwa syĩkaa ũu nũndũ o nasyo syĩ na naĩ ĩla ĩtumaa ithyonthe tũkwatwa nĩ mathĩna. Vaulo aisye atĩĩ: “Nũndũ wa mũndũ ũmwe [Atamu] naĩ yalikile kũũ nthĩ, na kĩkwʼũ kwondũ wa naĩ; na kwa ũu kĩkwʼũ kyavikĩa andũ onthe, nĩkwĩthĩwa onthe nĩmeekie naĩ.” (Alomi 5:12) Kwĩyenda kwatumie Atamu ethĩwa ate mwĩwi, na ũu ũtumaa ũsyao wake wĩthĩwa ũilyĩ o take. Syana imwe sya mũika ninyuvaa kũlea kwĩwʼa o ũndũ Atamu weekie.

NDŨKANANYʼE KANA NA NDŨKAUMYE ŨKANYʼO ŨTHONOKETE

9. Nĩ nzĩa syĩva ilĩ sya kũea syana itonya kũtuma syĩthĩwa ite mbĩwi?

⁹ Ũndũ ũngĩ ũtonya kũtuma andũ ma mũika methĩwa mate ewi nĩ kũnengwa ũkanyʼo ũte na kĩthimo kana kũnanwʼa. (Akolosai 3:21) Asyai amwe maumĩasya syana mĩao mingĩ na kũinenga ũkanyʼo ũthonokete, mayona ũu ta wʼo waĩle. Angĩ namo mainanasya ũkethĩa nĩmekũemwa nĩ kũinenga motao matonya kũisũvĩa ĩvindanĩ ya ũika, ĩla syana itethĩawa na ũmanyi mwingĩ. Ti ũndũ wĩ laisi kwa mũsyai kũea syana ũndũ vaĩle ate kũinanyʼa na ate kũinenga ũkanyʼo ũthonokete. O na tũyaĩle kũlwa kana syana syĩthĩawa syĩ kĩvathũkanyʼo. Imwe nĩsyendaa kũsunganwa nasyo mũno. Nthĩnĩ wa Mbivilia ve ngelekanyʼo ilĩ syonanĩtye ũndũ nzĩa isu ilĩ sya kũea syana itonya kũete mũisyo.

10. O na kau nĩvatonyeka Eli akethĩwa aĩ mũthembi mũĩkĩĩku, nĩkĩ tũtonya kwasya ndaĩ mũsyai mũseo?

¹⁰ Eli aĩ mũthembi mũnene wa Isilaeli na aĩ na syana ilĩ, Ovini na Vineasi. Eli eethĩiwe e mũthembi myaka 40, na nĩweesĩ nesa Mĩao ya Ngai. O na nĩvatonyeka akethĩwa aĩ mũĩkĩĩku wĩanĩ ũsu wa ũthembi, o na aimanyĩĩtye nesa syana syake Mĩao ya Ngai. Ĩndĩ Eli nĩwainanĩtye. Syana isu o nasyo syaĩ athembi, ĩndĩ syaĩ ‘mbathe’ na syendete kwĩanĩsya mawendi masyo mathũku. O na vala nĩsyeekaa maũndũ mataeteae nyũmba ya Ngai ndaĩa, ĩthe wasyo Eli ndaĩ na ũkũmbaũ wa kũiveta iikethĩwe athembi. O na ĩla ũkũikanyʼa, ndaneenaa nasyo kwa ũito ĩũlũ wa mavĩtyo masyo. Kwoou, Eli nĩwananasya syana syake na ũu wĩonanyʼa kana nĩwainengete ndaĩa nene kwĩ Ngai. Na nũndũ wa ũu, syana isu nĩsyaleanile na ũthaithi mũtheu wa Yeova, na ũu walikya mũsyĩ wʼonthe wa Eli thĩnanĩ.—1 Samueli 2:12-17, 22-25, 29; 3:13, 14; 4:11-22.

11. Nĩ kyaũ asyai matonya kwĩmanyĩsya kumana na ngelekanyʼo nthũku ya Eli?

¹¹ Syana sya Eli syaĩ andũ aima ĩla maũndũ asu meethĩiwe, na ũu wĩonanyʼa nesa mũisyo ũla ũtonya kumĩla syana syaema kũkanwʼa. (Sianĩsya na Nthimo 29:21, Biblia Takatifu—Tafsiri ya Ulimwengu Mpya.) Asyai amwe maivathũkanasya katĩ wa kwenda syana syoo na kũinanyʼa. Na ũu no ũtume maemwa nĩ kũsyumĩsya mĩao yaĩle, ĩkũeleeka nesa, na ĩte kũalyũkanga. O na ĩngĩ, nĩmaemawa nĩ kũikanyʼa o na ĩla syalea kũatĩĩa myolooto ya Ngai. Nũndũ wa kũnanwʼa kũu, ĩtina syana isu nitonya kũlea kwĩnyivĩsya ũkũmũ wa asyai, kana wa mũndũ ũngĩ o na wĩva.—Sianĩsya na Mũtavanʼya 8:11.

12. Leovoamu eekie ĩvĩtyo yĩva nthĩnĩ wa kũtũmĩa ũkũmũ wake?

¹² Ngelekanyʼo ĩla ĩngĩ nĩ ya Leovoamu na yonanasya ũndũ ũkũmũ ũtonya kũtũmĩwa naĩ. Leovoamu nĩwe waĩ mũsumbĩ ĩla ũsumbĩ wa Isilaeli waanĩkie, ĩndĩ ndaĩ mũsumbĩ mũseo. Ĩla Leovoamu waambĩĩie kũsumbĩka, andũ meewʼaa mate eanĩe nũndũ Solomoni ĩthe wake amaĩkĩtye mĩio mĩito mũno. We Leovoamu nĩwathĩnĩkĩie andũ asu? Aiee. Ĩla andũ ala matũmĩtwe mamũkũlilye kana nũtonya kũolanga mĩio ĩsu, ndaatĩĩa ũtao mũseo ũla wanengiwe nĩ atumĩa ĩndĩ eekie kũmĩthya maũndũ. Mĩtũlyo yake yatumie mbaĩ ĩkũmi sya Isilaeli ila syaĩ ngalĩko ya ĩũlũ ilea ũsumbĩ wake, na ũu watuma ũsumbĩ wa Isilaeli ũaanĩka ilungu ilĩ.—1 Asumbĩ 12:1-21; 2 Mavinda 10:19.

13. Asyai matonya kwĩka ata nĩ kana maikatũmĩe ũkũmũ naĩ ta Leovoamu?

¹³ Asyai nĩmatonya kwĩmanyĩsya maũndũ ma vata kumana na ngelekanyʼo ya Leovoamu. Nĩmaĩle ‘kũmũmantha Yeova’ mboyanĩ na maitũmĩa myolooto ya Mbivilia ĩmatetheesye kũmanya kana nzĩa ila matũmĩaa kũea syana nĩsyaĩle. (Savuli 105:4) Ĩandĩko ya Mũtavanʼya 7:7 yaĩtye: “Vate ndĩi kũvutana [kana “kũvinyĩĩa mũndũ,” NW] nĩkũmũtwʼĩkĩthasya mũndũ mũĩ mũtumanu.” Ĩla asyai masũanĩa nesa ĩũlũ wa motao ala meũnenga syana syoo sya mũika, ũu nũitetheeasya kũima na iisianĩwa na mĩisyo. Ĩndĩ, syana iyaĩle kwĩkala syĩ mbinyĩĩe ũkethĩa iitonya kwĩyĩkĩa motwi kana kwĩthĩwa na ũkũmbaũ wa kwĩka maũndũ. Ĩla asyai manenga syana syoo sya mũika ũthasyo waĩlĩte, na kũsyumĩsya mĩao ĩte kũalyũkanga, wĩthĩawa wĩ ũndũ wĩ laisi kwa syana isu kwĩthĩwa syĩ mbĩwi.

KWĨANĨĨSYA KANA MAVATA MA LASIMA NO KŨKATETHYE KETHĨWE KEWI

14, 15. Asyai maĩle kwĩthĩwa na woni mwaũ ĩla syana syoo iendeee na kũima?

¹⁴ O na vala asyai nĩmatanaa kwona syana syoo nini iyĩana, nĩmatonya kũthĩnĩka ĩla syana isu syavikĩĩa myaka ya ũika na iyambĩĩa kwĩyĩkĩa motwi. Ĩvindanĩ yĩu ya kũima, ndũkasengʼe woona mwana waku wa mũika e na kyongo kyũmũ mavinda angĩ. Lilikana kana kĩeleelo kya mũsyai Mũklĩsto nĩ kũea mwana eĩthĩwa e Mũklĩsto mũimu kĩ-veva, mũlũmu, na wa kwĩkwatwʼa.—Sianĩsya na 1 Akolintho 13:11; Aeveso 4:13, 14.

¹⁵ Nũtonya kwĩthĩwa ũte ũndũ wĩ laisi kwa asyai kũnenga syana syoo ũthasyo, ĩndĩ ti kĩla ĩvinda asyai maĩle kũleana na syana syoo sya mũika ĩla syenda ũthasyo mũna. Kwoou asyai nĩmaĩle kũeka syana ikeana kwa nzĩa ĩla yaĩle mate kũivinyĩĩa, nũndũ o na syana imwe sya mũika nĩsyambĩĩaa kwĩka maũndũ ta andũ aima. Kwa ngelekanyʼo, Mbivilia yaĩtye ũũ ĩũlũ wa Mũsumbĩ Yosia: “O yĩla waĩ mũnini [ta myaka 15], nĩwambĩlĩlye kũmantha Ngai wa Ndaviti.” Vate nzika no twasye kana o na kau Yosia aĩ mũnini, aĩ wa kwĩkwatwʼa.—2 Mavinda 34:1-3.

16. Nĩ kyaũ syana syaĩle kũmanya ethĩwa nĩsyanewa ũthasyo mwingangĩ?

¹⁶ Ĩla syana syanewa ũthasyo, nũseo ikamanya kana nĩsyaĩle kũũtũmĩa kwa nzĩa yaĩle. Kwoou, ethĩwa mwana waku ũla ũendeee na kũima nĩweeka ũtwi mũthũku kana ũndũ ũtaĩle, eka akethe kĩla wavanda. Mbivilia yaĩtye: “O kĩla mũndũ ũvuĩaa, nokyo ũkaketha.” Mwolooto ũsu nũtonya kũtũmĩka kwa andũ ma mũika o vamwe na andũ aima. (Akalatia 6:7) Syana iitonya kũendeea kũseseewa ĩvinda yonthe. Nata mwana waku akenda kwĩka ũndũ ũtetĩkĩlĩka? Ethĩwa nĩwĩsĩ kĩanda kyaku wĩ mũsyai, no nginya ũlee ũndũ ũsu. O na vala nũtonya kũmũelesya kĩla kyatuma ũlea ũndũ ũsu, ndwaĩle kũalyũka. (Sianĩsya na Mathayo 5:37.) Ĩndĩ, o na ethĩwa nũũleana nake, tũmĩa ũĩ na ũyĩthĩwa wĩ mũuu, nũndũ “ũsũngĩo mwololo nũthyũũaa ũthilĩku.”—Nthimo 15:1.

17. Asyai maĩle kwĩanĩsya mavata meva ma syana syoo sya mũika?

¹⁷ Andũ ma mũika nĩmendaa kũnengwa ũkanyʼo ũte kũalyũkanga, o na vala mavinda angĩ nĩmatonya kũlea kwĩtĩkĩlana na mĩao ya asyai moo. Syana iyĩwʼaa mũyo ethĩwa asyai matindĩaa kũalyũlanga mĩao yoo kwosana na ũndũ mekwenda. Ĩngĩ, ethĩwa andũ ma mũika makeekĩwa vinya na kũtetheewʼa ũndũ vaĩle kũmina nthoni, nĩvatonyeka makatwʼĩka andũ aima meyĩĩkĩĩe. O na ĩngĩ andũ asu ma mũika nĩmewʼaa mũyo ĩla moona kana asyai moo nĩmamaĩkĩĩe nũndũ wa mwĩkalĩle woo mũseo.—Sianĩsya na Isaia 35:3, 4; Luka 16:10; 19:17.

18. Nĩ maũndũ meva maseo tũtonya kũweta ĩũlũ wa andũ ma mũika?

¹⁸ Asyai nĩmatonya kũtana kũmanya kana ethĩwa mũsyĩ woo wĩ na wendo, mũuo, na nĩ mũlũmu, syana iendeeaa nesa. (Aeveso 4:31, 32; Yakovo 3:17, 18) Ĩndĩ ũu ti kwasya kana syana ila syaeewa nthĩnĩ wa mĩsyĩ inyusawa ũkĩ, yĩ ũngʼendu, kana imanyĩo ingĩ nthũku, iitonya kwĩthĩwa syĩ nzeo. Imwe nieeawa nthĩnĩ wa mĩsyĩ o ta ĩsu na iitwʼĩka andũ aima aseo. Kwoou, eka mũsyĩ kwaku vethĩwe ne vandũ syana syaku sy

a mũika itonya kwĩwʼa syĩ mbĩanĩe, syendetwe, na iithĩnĩkĩwa. Weeka ũu, nĩvatonyeka ikatwʼĩka andũ aima matonya kũũtanĩthya, o na ethĩwa nũikanasya na kũsyumĩsya mĩao kwosana na myolooto ya Mbivilia.—Sianĩsya na Nthimo 27:11.

ŨNDŨ ŨTONYA KWĨKA MWANA ALIKA THĨNANĨ

19. O na vala mũsyai nĩwaĩle kũea mwana nthĩnĩ wa nzĩa ĩla waĩle kũendaa nayo, we mwana ũsu aĩle kwĩka ata?

¹⁹ Vate nzika mwana aewa nesa nĩwĩthĩawa e mũseo. Ĩandĩko ya Nthimo 22:6 yaĩtye: “Manyĩsya kana nzĩa ĩla kaĩle kũendaa nayo, o na akũa ndakamĩtia.” Ĩndĩ, nata ĩũlũ wa syana ila ilikaa mathĩnanĩ maito o na vala ieetwe nĩ asyai aseo? Ũu nũtonyeka? Ĩĩ, no ũtonyeke. Ĩandĩko yĩu yaĩle kũeleeka o ũndũ ũmwe na Maandĩko angĩ ala monanasya kana mwana nĩwaĩle ‘kũmewʼa’ asyai make. (Nthimo 1:8) Kwoou, nĩ kana mũsyĩ wĩthĩwe na mũuo no nginya asyai na syana maatĩĩe myolooto ya Maandĩko. Ĩndĩ ethĩwa mai na ngwatanĩo ũndũnĩ ũsu, vakeethĩwa na mathĩna.

20. Ĩla mwana wavĩtya nũndũ wa kũlea kũmanya, mũsyai mũĩ aĩle kwĩka ata?

²⁰ Mũsyai aĩle kwĩka ata ethĩwa mwana wake wa mũika nĩwavĩtya na alika thĩnanĩ? Yĩu nĩyo ĩvinda yĩla mũsyai waĩle kũtata ũndũ ũtonya amũtetheesye. Mũsyai nĩwaĩle kũlilikana kana mwana ũsu wake nde na ũmanyi mwingĩ, na ũu no ũtume mũsyai ũsu esiĩĩa kwosa ĩtambya yĩtaĩle. Vaulo amanengie ũtao ũũ andũ ala aimu kĩ-veva kĩkundinĩ: “O na ethĩwa mũndũ ekwatwa nĩ ĩvĩtyo o na yĩva, inywʼĩ ala mwĩ na Veva, mũtangĩĩei ta ũsu na veva wa ũuu.” (Akalatia 6:1) Mũsyai nũtonya kũatĩĩaa mwolooto wa ĩandĩko yĩu ĩla mwana wake wa mũika wavĩtya nũndũ wa kũlea kũmanya. Nĩwaĩle kũmũelesya nesa nĩkĩ ũndũ ũla wĩkie nĩ mũthũku, na aimwonyʼa ũndũ ũtonya kwĩsiĩĩa ndakasyokee ĩvĩtyo yĩu. Ĩla mũsyai ũkwĩka ũu, mwana nĩwaĩle kũelewa nesa vyũ tiwe mũthũku ĩndĩ ĩvĩtyo yĩla wĩkie nĩyo ĩthũku.—Sianĩsya na Yuta 22, 23.

21. Kwa kũatĩĩa ũndũ kwĩkawa kĩkundinĩ kya Kĩklĩsto, asyai maĩle kwĩka ata ĩla mwana woo weeka naĩ ngito?

²¹ Nata ethĩwa mwana nĩweeka naĩ ngito? Ũu weethĩwa, mwana ũsu nĩwaĩle kũtetheewʼa kwa nzĩa ya mwanya, na ayonwʼa nesa ũndũ waĩle kwĩka. Ethĩwa mũndũ kĩkundinĩ nĩweeka naĩ ngito, nĩwĩkĩawa vinya elile na ayona atumĩa mamũtetheesye. (Yakovo 5:14-16) Amina kwĩlila, atumĩa nĩmamũtetheeasya akwate vinya ĩngĩ kĩ-veva. Nthĩnĩ wa mũsyĩ, asyai nĩmo maĩle kũmũtetheesya mwana woo wa mũika ũla walika naĩnĩ, o na vala no mone ve vata wa kũelesya atumĩa ma kĩkundi. Mayaĩle nongi kũmavitha atumĩa asu naĩ o na yĩva ngito ĩla mwana woo wĩkĩte.

22. Kwa kũatĩĩa ngelekanyʼo ya Yeova, mũsyai aĩle kwĩthĩwa na woni mwaũ ethĩwa mwana wake nĩweeka naĩ ngito?

²² Mũsyai nĩwĩwʼaa asaanĩwʼa mũno ĩla mwana wake weeka naĩ ngito. Ũndũ ũsu nũtonya kũtuma mũsyai ethĩwa e mũkalĩ kwa mwana wake, na ũu no ũtume mwana ũsu ewʼa woo. Mũsyai nĩwaĩle kũlilikana kana ũndũ mwana ũsu wa mũika wĩĩthĩwa ailyĩ ĩvinda yũkĩte wĩtengemea ĩtambya yĩla ũkwosa ĩla mwana ũsu wĩ thĩnanĩ. O na ĩngĩ, nĩwaĩle kũlilikana kana Yeova nĩwĩthĩawa eyũmbanĩtye kũekea andũ make ethĩwa nĩmeelila. Aĩtye ũũ: “Ũkai yu, tũsũanĩe vamwe, easya ũu Yeova: o na ethĩwa naĩ syenyu nĩ ndune mũno, ikeethĩwa nzaũ ta ĩa; o na ethĩwa nĩ ndune ta mũkumbũ ikeethĩwa ta wʼĩa wa ĩlondu.” (Isaia 1:18) Ĩsu nĩ ngelekanyʼo nzeo mũno kwa asyai.

23. Ĩla mwana weeka naĩ ngito, mũsyai aĩle kwĩka ata, na aĩle kwĩvathana na maũndũ meva?

²³ Kwoou, mũsyai nĩwaĩle kũtetheesya mwana wake aalyũle mwĩkalĩle wake. O na ĩngĩ nũseo akakũlya ũtao kuma kwa asyai ala me na ũmanyi mwingangĩ, na atumĩa ma kĩkundi. (Nthimo 11:14) Mũsyai ndaĩle kwĩka maũndũ na mĩtũkĩ atambĩte kwĩsilya, o na ndaĩle kũneena ndeto itonya kũtuma mwana wake ewʼa vinya kũmũsyokea. Mũsyai ndaĩle kwĩthĩwa na ũthatu, na woo ũthonokete. (Akolosai 3:8) O na ĩngĩ, ndaĩle kũkwʼa ngoo na mĩtũkĩ. (1 Akolintho 13:4, 7) O na vala mũsyai ndesa kwendeewʼa nĩ naĩ ĩla mwana wake wĩkĩte, nĩwaĩle kwĩsiĩĩa ndakethĩwe na ngoo mbũmũ na kũmwĩwʼĩa woo mwana wake. Ũndũ ũla wa vata vyũ nĩ kana mũsyai aĩle kwiĩa mwana wake ngelekanyʼo nzeo, na ayĩendeea kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo mũlũmu kwa Ngai.

ŨNDŨ ŨTONYA KWĨKA MWANA ATWʼA VYŨ KWĨTHĨWA ATE MWĨWI

24. Nĩ thĩna wĩva ũtonya kumĩla nthĩnĩ wa mĩsyĩ ya Kĩklĩsto, na asyai maĩle kwĩka ata?

²⁴ Ve ĩvinda mwana ũtonya kũtwʼa vyũ kwĩthĩwa ate mwĩwi na aileana vyũ na myolooto ya Kĩklĩsto. Ethĩwa vailyĩ ũu, mũsyai aĩle kũendeea kũtetheesya syana ila ingĩ. Nĩwaĩle kwĩsũvĩa ndakathĩnĩke mũno ĩũlũ wa mwana ũsu ũte mwĩwi, kũvikĩĩa olwe nĩ syana ila ingĩ. Vandũ va kũvitha andũ ala angĩ ma mũsyĩ kĩla kĩendeee, neeneai ũndũ ũsu kwa nzĩa ĩteũmatũla ngoo.—Sianĩsya na Nthimo 20:18.

25. (a) Kwa kũatĩĩa ũndũ vekawa kĩkundinĩ kya Kĩklĩsto, asyai maĩle kwĩka ata ethĩwa mwana woo nĩwatwʼa vyũ kwĩthĩwa ate mwĩwi? (b) Asyai maĩle kũlilikana kyaũ ethĩwa mwana woo nĩwatwʼa vyũ kwĩthĩwa ate mwĩwi?

²⁵ Mũtũmwa Yoana awetie ũũ ĩũlũ wa mũndũ ũla ũtwʼĩte vyũ kũleana na mũvango wa Yeova kĩkundinĩ: “Mũtikamũthokye nyũmba kwenyu, o na mũikamũkethye.” (2 Yoana 10) Asyai nĩmatonya kwona wĩ ũndũ waĩle kũmwosea mwana woo ĩtambya o ta yĩu yĩwetetwe ĩandĩkonĩ yĩu ethĩwa nũtwʼĩte vyũ kwĩthĩwa ate mwĩwi, na nũvikĩtye myaka 18. O na vala kwĩka ũu nĩ ũndũ wĩ vinya na ũtonya kũmũũmĩsya mwĩ asyai, mavinda angĩ yĩu nĩyo ĩtambya yĩla mwaĩle kwosa nĩ kana mũsũvĩe syana ila ingĩ. Nĩmwaĩle kũsũvĩa mũsyĩ wenyu na mũiendeea kũũũngamĩa nesa. Kwoou, mĩao ĩla mumĩtye ĩũlũ wa mwĩkalĩle nĩyaĩle kwĩthĩwa yaĩle na ĩieleeka. Mũikolwe nĩ kũendeea kũea ngewa na syana ila ingĩ mbĩwi. Endeewʼai nĩ kũmanya ũndũ iendeee sukulu na kĩkundinĩ. O na ĩngĩ, ekai imanye kana o na ethĩwa mũikwĩtĩkĩlana na meko ma mwana ũsu ũte mwĩwi, mũimũmenete, ĩndĩ kĩla mũũleana nakyo nĩ meko make mathũku. Ĩla syana ilĩ sya Yakovo syatumie mũsyĩ woo ũmenwa nũndũ wa kĩko kyoo kĩthũku, Yakovo ndaaumanĩa syana isu, ĩndĩ aumanĩie ũthatu woo.—Mwambĩlĩlyo 34:1-31; 49:5-7.

26. Nĩ kyaũ kĩtonya kũmakiakisya asyai ala matatĩte kũea syana syoo nesa ethĩwa mwana woo nĩwatwʼa vyũ kwĩthĩwa ate mwĩwi?

²⁶ Mũsyai nũtonya kwĩtũla mũtĩ ĩla mwana wake watwʼa vyũ kwĩthĩwa ate mwĩwi. Ethĩwa nĩwĩthĩĩtwe ũimũvoya Yeova na kũtata ũndũ ũtonya ũatĩĩe ũtao wake ĩũlũ wa kũea syana, ndwaĩle kwĩtũla mũtĩ. Nĩ ũndũ ũtonya ũkũkiakisya kũmanya kana vai mũsyai ũtonya kwĩanĩsya vyũ kyonthe kĩla kyendekaa nthĩnĩ wa kũea syana. Na lilikana kana nĩweekie ũndũ ũtonya kwĩthĩwa wĩ mũsyai mũseo. (Sianĩsya na Meko ma Atũmwa 20:26.) Mũsyai nũũmĩaa ngoo mũno ĩla mwana wake watwʼa vyũ kwĩthĩwa ate mwĩwi. Ĩndĩ ũu weethĩwa, ĩthĩwa na mũĩkĩĩo kana Ngai nũkũelewa ũndũ ũsu na ndesa kũmatia athũkũmi make aĩkĩĩku. (Savuli 27:10) Kwoou, tata ũndũ ũtonya nĩ kana mũsyĩ waku wĩthĩwe ne vandũ syana syaku ila mbĩwi itonya kwĩwʼa syĩ nzũvĩĩku kĩ-mwĩĩ na kĩ-veva.

27. Kũlilikana ngelekanyʼo ya Yesũ ya mwana kĩmaamai, kũtonya kũtuma asyai methĩwa na wĩkwatyo mwaũ?

²⁷ Mũsyai ũla wĩ na mwana ũtwʼĩte vyũ kũlea kwĩwʼa ndaĩle kũkwʼa ngoo. Maũndũ ala wamanyĩisye mwana ũsu kuma e mũnini no mese kũtuma aalyũla mwĩkalĩle wake. (Mũtavanʼya 11:6) Manya kana ve mĩsyĩ ĩngĩ ya Kĩklĩsto yaĩ na syana ite mbĩwi, na imwe sya syana isu nĩsyaalyũlile mwĩkalĩle wasyo o tondũ ũla mwana kĩmaamai ũwetetwe ngelekanyʼonĩ ya Yesũ weekie. (Luka 15:11-32) Nĩvatonyeka mwana waku o nake akaalyũka.