Ũtwi wĩ Vinya Mũmanyĩwʼa Waĩle Kwĩka
Mũmanyĩwʼa wĩtawa Peter e kĩlasinĩ, na ve kĩndũ kyeekĩka kyatuma ewʼa kĩwʼũ kyetĩka nda. Mwalimũ woo nĩ mũndũ mũka ũmũnengete ndaĩa mũno, na ũmũnthĩ amamanyĩsya ũndũ mũndũ weetawa Charles Darwin waumanie na ũmanyĩsyo wa kana syĩndũ syeekie kwĩyumĩlya. Na amaelesya ũndũ kĩu kyatumie andũ maelewa nesanga maũndũ ma saenzi, na nũndũ wa ũu, maekana na mbano ila maĩkĩĩaa ĩũlũ wa vala syĩndũ syaumie. Yu ĩtina wa kũmamanyĩsya amakũlya maumye mawoni moo ĩũlũ wa ũndũ ũsu.
Peter e na ũtwi wĩ vinya wa kwĩka. Asyai make mamũmanyĩĩtye kana Ngai nĩwe woombie nthĩ na syĩndũ syonthe ila syĩ kwʼo. Mamũtavasya kana ngewa ĩla yĩ Mbivilianĩ ĩeleetye vala thayũ waumie nĩ ya wʼo, ĩndĩ ũmanyĩsyo wa kana syĩndũ syeekie kwĩyumĩlya no ngewa ĩte na ũĩkĩĩthyo. Mwalimũ wa Peter na asyai make mamũmanyĩĩtye maũndũ asu me na kĩeleelo kĩseo. Ĩndĩ atiwa asaanĩwʼe eĩkĩĩa mwalimũ kana nĩ asyai make.
Kĩla mwaka, ũndũ ta ũsu nĩwĩkĩkaa ilasinĩ ngili mbingĩ nthĩ yonthe. Kwoou mo amanyĩwʼa ala mailye ta Peter maĩlĩte kwĩka ata? We ndũkwona nĩmaĩlĩte kwĩka ũtwi? Nĩmaĩlĩte kwosa mwanya meke ũkunĩkĩli ĩũlũ wa ũmanyĩsyo wa wũmbi na wa kana syĩndũ syeekie kwĩyumĩlya, na ĩndĩ mayĩtwʼĩĩa masyaĩtye ũĩkĩĩthyo ũla wĩ vo.
Ũu nĩwʼo maĩle kwĩka nũndũ o na Mbivilia ĩtwĩĩte tũyaĩlĩte kũĩkĩĩa maũndũ ala tũũmanyĩwʼa tũtambĩte kwosa ĩvinda twĩyĩĩkĩĩthye kana nĩ ma wʼo. Yaĩtye: “Ũla ũte ũmanyi nĩwĩtĩkĩlaa kĩla ndeto; ĩndĩ ũla wĩ kĩlĩko asiasya ũndũ ũendaa.” (Nthimo 14:15) O na ĩngĩ, yĩkĩĩte Aklĩsto vinya matũmĩe ‘ũtonyi woo wa kũsũanĩa,’ na mayĩyĩĩkĩĩthya ene maũndũ ala meũmanyĩwʼa.—Alomi 12:1, 2.
Kavuku kaa kaiseũvĩtwʼe katetheesye ikundi sya ndĩni ila ikũnaa kambeini ũmanyĩsyo wa wũmbi ũmanyĩwʼe masukulu. Kaseũvĩtwʼe katetheesye mũndũ asũanĩe mũno ĩũlũ wa momanyĩsyo ma ala maasya kana syĩndũ syeekie kwĩyumĩlya, na kana ngewa ya Mbivilia ĩũlũ wa wũmbi no wano.
Kavuku kaa kaneeneete mũno mũno kasamũ kala kanini vyũ ke thayũ ketawa cell. Nĩkeũkũmanyĩsya ĩũlũ wa maũndũ amwe ma ũsengyʼa ma cell. O na ke na makũlyo meũkũtetheesya ũsũanĩe mũno ĩũlũ wa maũndũ mana asomi maasya nĩmakwete mbau ũmanyĩsyo wa kana syĩndũ syeekie kwĩyumĩlya.
Kĩla ũmwe witũ no nginya eke ũtwi ũndũnĩ ũũ: Syo syĩndũ syeekie kũmbwa kana syeekie kwĩyumĩlya? No kwĩthĩwa ĩkũlyo yĩu yĩthĩĩtwe kĩlĩkonĩ kyaku kwa ĩvinda yĩasa. Kavuku kaa kaeleetye maũndũ amwe mekĩwe ũkunĩkĩli ala matumĩte andũ aingĩ maĩkĩĩa kana syĩndũ syeekie kũmbwa.