Mwei wa 11

Ethĩwa wĩ mũsyai, tetheesya syana syaku syũmbanyʼe maelesyo kwĩanana na ũkũũ wasyo. Mavinda amwe, ĩsomo no yĩthĩwe yĩineenea maũndũ maito ta mathĩna ma mũtwaano kana maũndũ makonetye mwĩkalĩle, ĩndĩ nĩvatonyeka vakethĩwa na kalungu kamwe kana twĩlĩ syana itonya kumya maelesyo. O na ĩngĩ, tetheesyai syana syenyu ielewe nĩkĩ ti mavinda onthe ikakũlawʼa syumye maelesyo yĩla syookĩlya kwʼoko. Kũelesya syana syaku ũndũ ũsu no kũisiĩĩe iikakwʼe ngoo yĩla angĩ manyuvwa maumye maelesyo vandũ vasyo. (1 Tim. 6:18) Ithyonthe no tũmbanyʼe maelesyo ma kwĩkĩa vinya matonya kũmũtaĩa Yeova na makathangaasya Aklĩsto ala angĩ. (Nth. 25:11) O na kau mavinda kwa mavinda no tumye maelesyo makonetye kaũndũ ithyĩ ene tũkomanĩte nako, nĩtwaĩlĩte kwĩsiĩĩa tũikatindĩe kwĩneenea. (Nth. 27:2; 2 Ako. 10:18) Vandũ va ũu, twaĩle kwĩkĩa kĩthito tũtũnge ilĩko sitũ kwa Yeova, Ndeto yake, na andũ make me kĩkundi.—Ũvu. 4:11. w23.04 24-25 ¶17-18

Nguma ya wendo nĩtũtetheeasya kwĩkala twĩ metho na kũsũvĩa ilĩko sitũ. (Mt. 22:​37-39) Kũmwenda Ngai nĩkũtumaa tũendeea kũtavanyʼa o na ethĩwa kĩu nĩkĩũtũetee mathĩna. (2 Tim. 1:​7, 8) Na nũndũ nĩtwendete o na ala tũte ma mũĩkĩĩo ũmwe, tũiekaa kũtavanyʼa, o na ethĩwa twĩtũmĩa simũ kana valũa. Tũendeeaa kwĩkwatya kana atũi maitũ makaalyũka na mayambĩĩa kwĩka kĩla kyaĩle. (Esek. 18:​27, 28) Atũi angĩ ala twaĩlĩte kwenda nĩ athaithi ala angĩ. Twonanasya nĩtũmendete kwa “kũthangaanyʼa na kwakana.” (1 Ath. 5:11) Tũthangaanasya o ũndũ asikalĩ mathangaanasya me kaũnĩ. Tũyaĩlĩte kwĩsa kũũmĩsya ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ na ngũlũ kana kũĩvanĩsya ũthũku kwa ũthũku. (1 Ath. 5:​13, 15) O na ĩngĩ, twonanasya nĩtwendete ala angĩ kwa kũnenga ndaĩa ana-a-asa ala matongoetye kĩkundinĩ.—1 Ath. 5:12. w23.06 10 ¶6; 11 ¶10-11

Ũndũ ũmwe ũtonya kũlũlũmĩĩlya mũĩkĩĩo witũ nĩ kũvindĩĩasya ĩũlũ wa nthembo ya wovosyo. Nthembo ĩsu ĩtũĩkĩĩthasya kana mawatho ma Ngai makeanĩa. Yĩla twavindĩĩsya nesa nĩkĩ nthembo ya wovosyo yaumiwʼe na ngalama ĩla Yeova walikile, kĩu kĩtumaa tũĩkĩĩa vyũ kana watho wa Ngai wa kwĩkala tene na tene nthĩnĩ wa nthĩ nzaũ ũkeanĩa. Nĩkĩ tũkwasya ũu? Kwasũanĩa kyo nĩ kyaũ kyeekĩkie nĩ kana nthembo ya wovosyo yumwʼe. Yeova atũmie Mwana wake e ũmwe, ũla waĩ mũtindanyʼa wake, oke ĩũlũ wa nthĩ nĩ kana asyawe e mũndũ ũte na naĩ. Yĩla Yesũ waĩ ĩũlũ wa nthĩ, nĩwoomĩĩisye mathĩna ma mĩthemba yonthe. Na ĩndĩ nĩwathĩniwʼe na akwʼa kĩkwʼũ kĩ woo mũno. Mwa Yeova aĩvie ndĩvi nene mũno! Ngai witũ nũtwendete, na kwoou ndaĩ aeka Mwana wake athĩne na aikwʼa aĩ nĩ kana twĩthĩwe na thayũ mũseo kwa kavinda o kakuvĩ tu. (Yoa. 3:16;1 Vet. 1:​18, 19) Nũndũ Yeova nĩwaĩvie ndĩvi ĩnenevete ũu, akaĩkĩĩthya nĩtwakwata thayũ wa tene na tene nthĩnĩ wa nthĩ nzaũ. w23.04 27 ¶8-9

We Yeova e na wendi wa kũthayũũkya ala makwie? Vate nzika, e nawʼo. Nĩwaveveeie aandĩki kauta ma Mbivilia maandĩke ĩũlũ wa watho wa ũthayũũkyo. (Isa. 26:19; Ũvu. 20:​11-13) Na yĩla Yeova wathana ũndũ, ndaleaa kũwĩanĩsya. (Yos. 23:14) Kwa wʼo, e na mea ma kũthayũũkya ala makwie. Kwavindĩĩsya ũndũ mũna Yovu wawetie. Nĩweesĩ nesa vyũ kana o na akwʼa, Yeova aĩ na mea ma kũmũthayũũkya. (Yovu 14:​14, 15) Yeova e na wendi o ta ũsu wa kũthayũũkya athũkũmi make onthe ala makwie. E na mea ma kũmathayũũkya me na ũima wa mwĩĩ na me atanu. Nao nata andũ milioni mbingĩ ala makwie matanakwata mwanya wa kwĩmanyĩsya ũwʼo ĩũlũ wa Yeova? Ngai witũ wĩ wendo nĩwendaa kũmathayũũkya o namo. (Meko 24:15) Nĩwendaa makwate mwanya wa kũtwʼĩka anyanyae na mayĩkala tene na tene ĩũlũ wa nthĩ.—Yoa. 3:16. w23.04 9 ¶5-6

Ũtonya kwĩka ata nĩ kana ũlũlũmĩĩlye wĩkwatyo waku? Ta kwa ngelekanyʼo, ethĩwa wĩ na wĩkwatyo wa kwĩkala ĩũlũ wa nthĩ tene na tene, soma mĩsoa ya Mbivilia ĩla ĩeleetye ĩũlũ wa nthĩ nzaũ na ũimĩvindĩĩsya. (Isa. 25:8; 32:​16-18) Vindĩĩsya ũndũ nthĩ nzaũ ĩkethĩwa ĩilye. Sũanĩa wĩ vau. Twaendeea kũvindĩĩsya ĩũlũ wa wĩkwatyo ũla twĩ nawʼo, tũkamanyaa thĩna ũla twĩ nawʼo “no wa kavinda na ti mũito.” (2 Ako. 4:17) Yeova no atũmĩe wĩkwatyo ũla ũkũnengete kũkwĩkĩa vinya. Nũminĩte kũũnenga kyonthe kĩla ũkwenda nĩ kana wĩthĩwe na vinya. Kwoou yĩla ũkwenda kwĩanĩsya kĩanda kĩna, kũmĩanĩsya na ĩtatwa ĩna, kana kwĩkala wĩ mũtanu, mũvoye Yeova na kĩthingʼĩĩsyo aũtetheesye, na ũyĩmanyĩsya we mwene nĩ kana ũkwate ũtao wake. Ĩtĩkĩla kwĩkĩwa vinya nĩ ana-a-asa na eĩtu-a-asa maku. Mavinda onthe vindĩĩasya ĩũlũ wa wĩkwatyo ũla wĩ nawʼo. Weeka ũu, ‘ũkeethĩwa wĩ mũlũmu na wĩ na vinya wʼonthe ũla wumanaa na ũtonyi mwingĩ [wa Ngai], nĩ kana wĩthĩwe ũtonya kũmĩĩsya na kweteela na ũtanu.ʼ—Ako. 1:11. w23.10 17 ¶19-20

Twĩ na itumi mbingĩ sya kũmũtũngĩa Yeova mũvea mboyanĩ. No tũmũtũngĩe mũvea nũndũ wa syĩndũ syonthe nzeo ila twĩ nasyo, nĩkwĩthĩwa kĩla mũthĩnzĩo mũseo wumaa kwake. (Yak. 1:17) Kwa ngelekanyʼo, no tũmũtũngĩe mũvea nũndũ wa nthĩ ĩno mbanake na syĩndũ sya kwendeesya ila wũmbĩte. O na no tũmũtũngĩe mũvea nũndũ wa thayũ ũla ũtũnengete, mĩsyĩ yitũ, anyanya maitũ, na wĩkwatyo ũla twĩ nawʼo. Na twĩenda kũmũtũngĩaa mũvea nũndũ wa kũtũnenga mwanya wa kũtanĩa ũnyanya mũseo vamwe nake. No kwĩthĩwa twaĩlĩte kwĩkĩa kĩthito kingĩ nĩ kana tũsũanĩe maũndũ ala matumaa ithyĩ ene tũmũtũngĩa Yeova mũvea. Twĩkalĩte nthĩ yusĩe andũ matatũngaa mũvea. Kĩla masũanĩaa mũno no ũndũ matonya kũkwata kĩla mekwenda vandũ va kũsũanĩa ũndũ matonya kwonanyʼa nĩmeũtũnga mũvea nũndũ wa kĩla me nakyo. Tũkambĩĩa kwĩthĩwa na mũtuo ta ũsu, mboya sitũ syĩthĩwa syusĩe o maũndũ ala tũkwenda tu. Nĩ kana twĩvathane na kĩu, nĩtwaĩlĩte kwĩkĩa kĩthito tũtũngae mũvea nũndũ wa maũndũ onthe ala Yeova ũtwĩkaa.—Luka 6:45. w23.05 4 ¶8-9

Nũndũ Yeova nĩ Ĩthe witũ ũtwendete, ndendaa kwona tũithĩna. (Isa. 63:9) O na vailye ũu, ndatũseseaa tũikakwatwe nĩ mathĩna ala matonya kũelekanwʼa na mbũsĩ kana mwaki. (Isa. 43:2) Ĩndĩ nũtwathĩte kana akatũtetheeasya ‘tũmavĩtĩle,ʼ kana kwa ndeto ingĩ, tũmakĩlye vinya. Na ndakaeka mathĩna ala meũtũkwata matũũmĩsye tene na tene. O na ĩngĩ, Yeova nũtũnengae veva wake mũtheu wĩ vinya nĩ kana ũtũtetheesye kũmĩĩsya. (Luka 11:13; Avi. 4:13) Nũndũ wa ũu, no twĩkale tũte na nzika kana akatũnengae kyonthe kĩla tũkwenda nĩ kana tũendeee kũmĩĩsya na tũyĩkala twĩ aĩkĩĩku. Yeova endaa tũmũĩkĩĩe. (Aevl. 11:6) Mavinda amwe, no twĩwʼe tũitavĩwe mũno nĩ mathĩna. O na no twambĩĩe kwĩthĩwa na nzika kana Yeova nũkũtũtetheesya. Ĩndĩ Mbivilia nĩtũĩkĩĩthĩtye kana kwa vinya wa Ngai, no ‘tũthaanyũke ũvai.’ (Sav. 18:29) Kwoou vandũ va kũeka nzika itũemeee, twaĩle kũmũvoya Yeova twĩ na mũĩkĩĩo vyũ kana nũkũsũngĩa mboya sitũ.—Yak. 1:​6, 7. w23.11 22 ¶8-9

Mwa isu nĩ ndeto nzeo ta kĩ itũmĩĩtwe kũelesya wendo wa wʼo! Ndeto isu no syĩkĩe vinya mũno ala me mũtwaanonĩ. Syĩmatetheesya kũmanya kana no methĩwe na wendo wa wʼo katĩ woo. Ala me mũtwaanonĩ methĩawa maĩlĩte kwĩkĩa kĩthito kingĩ mendane thayũnĩ woo wʼonthe. Kwa ngelekanyʼo, mwaki wĩthĩawa ũtonya kũendeea kwakana kwa ĩvinda yĩasa vyũ, ethĩwa nũkũendeea kwongelwa ngũ. Ĩndĩ waema kwongelwa, mũthya wĩkaa kũvoa. O ta ũu, wendo ũla wĩthĩawa katĩ wa mũndũũme na mũka no ũendeee kwĩthĩwa wĩ mũlũmu tene na tene, ĩndĩ o maendeea kũlũlũmĩĩlya ngwatanĩo yoo. Mavinda amwe, ala me mũtwaanonĩ no mewʼe wendo woo ta ũendeee kũthela, na mũno mũno yĩla maendeee kũmĩanĩsya na maũndũ ta mathĩna ma mbesa, mowau, kana kũea syana. Kwoou nĩ kana ‘kĩtwʼĩki kya mwaki wa Yeova’ kĩendeee kwakana, mũndũũme na mũka nĩmaĩlĩte kwĩkĩa kĩthito methĩwe na ngwatanĩo nzeo na Yeova. w23.05 20-21 ¶1-3

Twaĩlĩte kwĩka ata nĩ kana twĩthĩwe na ũkũmbaũ? Asyai maitũ nĩmatonya kũtwĩkĩa vinya twĩthĩwe na ũkũmbaũ, ĩndĩ mayĩsa kũtũingĩĩsya twĩthĩwe nawʼo o na ethĩwa mo ene me nawʼo. Kwĩthĩwa na ũkũmbaũ no ta kwĩmanyĩsya ũtũĩka mweũ. Ũndũ ũmwe ũtonya kũũtetheesya wĩmanyĩsye ũtũĩka mũna nĩ kũsisya nesa kĩla ũla ũkũũmanyĩsya ũkwĩka na ĩndĩ ũitata wĩke take. O ta ũu, no twĩmanyĩsye kwĩthĩwa na ũkũmbaũ twasisya nesa ũndũ andũ angĩ mawonanĩtye na ĩndĩ tũiatĩĩa ngelekanyʼo syoo. O ta Ndanieli, nĩtwaĩle kũmanya Ndeto ya Ngai nesa. O na ĩngĩ, no nginya twĩthĩwe na ngwatanĩo nzeo na Yeova kwa kũneenaa nake kĩla ĩvinda na kuma ngoonĩ. Eka ũu, twaĩle kũmwĩkwatya vyũ, tũte na nzika kana akatũtetheeasya. Na ĩndĩ yĩla mũĩkĩĩo witũ wĩtatwa, tũkeethĩwa na ũkũmbaũ. Kaingĩ andũ me ũkũmbaũ nĩmanengawe ndaĩa nĩ angĩ. O na no matetheesye ala me ngoo nzeo makamũmanya Yeova. Vate nzika, twĩ na itumi nzeo sya kwĩthĩwa na ũkũmbaũ. w23.08 2 ¶2; 4 ¶8-9

Ndeto ya Kĩkiliki ĩla ĩalyũlĩtwe “osyai” yatũmĩawa kũelesya nzĩa ĩla andũ matũmĩaa kũthima ethĩwa syũma sya lato mũnene ta thaavu na vetha nĩ sya wʼo. Kwoou nĩtwaĩle kũthimaa kyonthe kĩla tũkwĩwʼa kana kũsoma nĩ kana tũmanye ethĩwa nĩ kya wʼo. O ũndũ ũla thĩna mũnene ũthengeee, nowʼo o naitũ twaĩle kwĩka ũu mbeange. Vandũ va kũĩkĩĩaa oou kĩtumbo kyonthe kĩla twatavwʼa, nĩtwaĩle kũtũmĩa kĩlĩko tũsianĩsye kĩla tũũsoma kana kĩla tũkwĩwʼa na maũndũ ala me Mbivilianĩ na kĩla tũtavĩtwʼe nĩ ũseũvyo wa Yeova. Tweeka ũu, tũikesa kwawʼa nĩ ũseleke kana ũvũngũ wa ndaimoni. (Nth. 14:15; 1 Tim. 4:1) Athũkũmi ma Ngai me kĩkundi makavonoka ũla thĩna mũnene. Ĩndĩ tũyĩsĩ maũndũ ma kĩla ũmwe meĩthĩwa mailye ata ũnĩ. (Yak. 4:14) O na vailye ũu, twĩthĩwe tũkavonoka ũla thĩna mũnene kana tũkakwʼa thĩna ũsu ũtavikĩte, tũkakwata ĩtuvi ya kwĩkala thayũ tene na tene twaendeea kwĩthĩwa twĩ aĩkĩĩku. Kwoou ekai ithyonthe tũtũnge ilĩko sitũ wĩkwatyonĩ wa mwanya ũla tũnengetwe, na tũyĩkala twĩyũmbanĩsye mũthenya wa Yeova! w23.06 13 ¶15-16

Tũyĩsĩ ũndũ mawathani amwe me Mbivilianĩ makeanĩwʼa. (Nda. 12:​8, 9) Ĩndĩ kwĩthĩwa tũtesĩ nesa ũndũ wathani mũna ũkeanĩa ti kwonanyʼa kana ndũkeanĩa. Tũi na nzika kana Yeova akatũtetheeasya kũelewa kĩla kĩndũ ĩvindanĩ yĩla yaĩlĩte, o ũndũ weekie ĩvindanĩ ĩvĩtu. Mbaĩ ikaumya ĩtangaso ya kana “kwĩ mũuo na kũi mũisyo.” (1 Ath. 5:3) Ĩtina wa ũu, mosumbĩ ma nthĩ makavithũkĩa ndĩni sya ũvũngũ na maisyananga. (Ũvu. 17:​16, 17) Maminana nasyo, makavithũkĩa andũ ma Ngai. (Esek. 38:​18, 19) Kĩu nĩkyo kĩkatuma kaũ wa mũthya wa Alimaketoni wambĩĩa. (Ũvu. 16:​14, 16) No twĩkale tũte na nzika kana maũndũ asu makilyĩ kwĩkĩka. Ĩndĩ ĩvinda yĩu yĩtanavika, ekai twonanyʼe nĩtũũmũtũngĩa Ĩthe witũ wa ĩtunĩ mũvea kwa kũendeea kwĩmanyĩsya wathani wa Mbivilia na kwa kũtetheesya angĩ meke oou. w23.08 13 ¶19-20

Yĩla mũtũmwa Vaulo waneeneaa mũĩkĩĩo, wĩkwatyo, na wendo, aminĩĩie na kwasya kana “kĩla kĩnene katĩ [wa nguma isu] nĩ wendo.” (1 Ako. 13:13) Nĩkĩ waisye ũu? Nũndũ ĩvinda yũkĩte tũikendeka twĩthĩwe na mũĩkĩĩo ĩũlũ wa mawatho ma Ngai ma kũtwʼĩkĩthya maũndũ meũ kana wĩkwatyo wa kwona mawatho asu maianĩa, nĩkwĩthĩwa makeethĩwa maminĩte kwĩanĩa. Ĩndĩ mavinda onthe tũkendekaa tũmwende Yeova na andũ ala angĩ. Eka ũu, tũkaendeea kũmenda ĩ ya mũno tene na tene. O na ĩngĩ, yĩla twoonanyʼa nĩtwendete ana-a-asa maitũ, twĩthĩawa tũyĩĩkĩĩthya kana twĩ Aklĩsto ma wʼo. Yesũ eeie atũmwa make atĩĩ: “Mweeka ũu andũ onthe makamanya kana mwĩ amanyĩwʼa makwa—ethĩwa mũkeethĩwa na wendo katĩ wenyu.” (Yoa. 13:35) O na ĩngĩ, kwenda ala angĩ nĩkũtumaa twĩthĩwa na ngwatanĩo. Vaulo aisye kana wendo “nĩwʼo ũkwatanasya andũ vyũ makethĩwa na ngwatanĩo ndũmu.” (Ako. 3:14) Mũtũmwa Yoana aandĩkĩie athaithi ala angĩ ũũ: “Mũndũ o na wĩva ũla ũmwendaa Ngai no nginya amwende mwana-a-asa wake.” (1 Yoa. 4:21) Kwoou yĩla twoonanyʼa nĩtwendanĩte, twĩthĩawa tũyĩĩkĩĩthya kana nĩtũmwendete Ngai. w23.11 8 ¶1, 3

Mbivilia ĩelekanĩtye kyalo kya Mũklĩsto na masindano ma kũsemba. Asembi ala matwʼa ĩkanda makwataa ĩtuvi ya thayũ wa tene na tene. (2 Tim. 4:​7, 8) Kwoou no nginya twĩkĩe kĩthito vyũ tũendeee kũsemba, na mũno mũno nũndũ tũkilyĩ kũtwʼa ĩkanda. Mũtũmwa Vaulo nĩwawetie kĩla kĩtonya kũtũtetheesya tũsinde. Atwĩie “twĩkye ũtee kĩla ũito na [tũisemba] na wũmĩĩsyo masindanonĩ ma kũsemba ala me mbee witũ.” Yĩla Vaulo waisye ũu nĩwĩthĩwa oonanasya kana vai mũio Mũklĩsto waĩle kũkua? Aiee. Vandũ va ũu, oonanasya kana nĩtwaĩle kwĩkya ũtee mĩio ĩla ĩte ya lasima. Mĩio ta ĩsu no ĩtũvĩngĩĩse masembanĩ maitũ na ĩituma tũnoa. Nĩ kana tũendeee kũmĩĩsya, no nginya twose ĩtambya na mĩtũkĩ tũmanye nĩ mũio wĩva ũte wa lasima ũtonya kũtũitavĩa na tũiwĩkya ũtee. Ĩndĩ ĩvindanĩ o yĩu, nĩtwaĩle kwĩsũvĩa tũikekye ũtee mĩio twaĩlĩte kũkua. Na kĩtumi nũndũ tũkeka ũu, no tũvetangwe masindanonĩ asu.—2 Tim. 2:5. w23.08 26 ¶1-2

Kwĩthĩwa tũteũkwatĩĩa mũno mawoni maitũ no kũtũtetheesye tũkanenga ndaĩa mawoni ma angĩ. Kwa ngelekanyʼo, eĩtu-a-asa amwe nĩmendete kwanakavya ũthyũ woo, ĩndĩ angĩ mayendete kwĩka ũu. Aklĩsto amwe nĩmendete kũnywʼa ũkĩ mathimĩte, ĩndĩ angĩ mainyusaa o na vanini. Eka ũu, Aklĩsto onthe nĩmendete kwĩthĩwa na ũima wa mwĩĩ, ĩndĩ manyuvaa mĩthemba yĩ kĩvathũkanyʼo ya ũiiti. Tũkambĩĩa kwona motwi maitũ tamo maseo na tũitata kũthingʼĩĩsya angĩ kĩkundinĩ mamaatĩĩe, no tũmalulutĩkye kana tũkaete mĩaanĩko. (1 Ako. 8:9; 10:​23, 24) Kwa ngelekanyʼo, Yeova ndatalanĩtye ngũa ila twaĩle kwĩkĩa, ĩndĩ nũtũnengete myolooto tũtonya kũatĩĩa. Endaa twĩkĩe ngũa kwa nzĩa yaĩlĩte ala mamũthũkũmaa Ngai, na ĩkwonanyʼa twĩ na ndaĩa, “kĩlĩko kĩanĩu,” na tũikwatĩĩaa mũno mawoni maitũ. (1 Tim. 2:​9, 10) Nũndũ wa ũu, tũyĩkĩaa ngũa iũtuma ala angĩ matinda matũketeee. O na ĩngĩ, myolooto ĩsu no ĩtetheesye atumĩa maikekĩĩe angĩ mĩao ĩkonetye ngũa na mĩseũvĩlye ya nzwʼĩĩ. w23.07 23 ¶13-14

Yeova nũtwonetye ũndũ tũtonya kũtanĩa ĩvinda yũkĩte. Ala meetĩkĩla kũthokwʼa nĩ “mũndũ mũka mũtumanu” na wĩ kĩlonzo mewʼaa “mũyo” mayĩka ũlaalai kĩmbithĩnĩ. Kĩla matesĩ nĩ kana meko moo mamatwaĩte “syũngũnĩ sya Seoli.” (Nth. 9:​13, 17, 18) Ĩndĩ ala meetĩkĩla kũthokwʼa nĩ ũla mũndũ mũka ũelekanĩtwʼe na “ũĩ” wa wʼo makwataa moathimo maingĩ. (Nth. 9:1) Nĩtwĩmanyĩĩtye kwenda kĩla Yeova wendete na kũmena kĩla ũmenete. (Sav. 97:10) Na nĩtũtanĩaa kũthokya angĩ matetheke nĩ “ũĩ” wa wʼo. No ta twĩthĩawa tũyũkĩlĩlya “wasya kũndũnĩ kũtũlu mbee wa ndũa,” tũyasya: “Ũla ũte na ũĩ, nĩathũkĩle vaa.” Moathimo ala ithyĩ vamwe na ala meetĩkĩla ndeto isu tũtanĩaa ti ma ĩvindanĩ yĩĩ tu. Ĩndĩ makatũtetheesya ‘kwĩkala thayũ’ tene na tene ĩvinda yũkĩte, twaendeea “kũkinya nzĩanĩ ya ũmanyi.”—Nth. 9:​3, 4, 6. w23.06 24 ¶17-18

We wĩwʼaa ata yĩla mũndũ ũthũkũmaa nake kana ũsomaa nake waũkũlya maũndũ makonetye mũĩkĩĩo waku? Nũlikawa nĩ wia? Aingĩ maitũ nĩtwĩwʼaa ũu. Ĩndĩ ĩkũlyo ta yĩu no yĩtume tũmanya kĩla ũkũsũanĩa kana maũndũ ala ũĩkĩĩaa, na kĩu kĩitũnenga mwanya wa kũmũtavya ũvoo mũseo. Ĩndĩ mavinda amwe, mũndũ no akũlye ĩkũlyo nũndũ ndekwĩtĩkĩlana naitũ kana eenda tũkananĩe. Kĩu kĩyaĩle kũtũsengyʼa. Twĩasya ũu nũndũ aingĩ matavĩtwʼe maũndũ mate ma wʼo ĩũlũ wa mũĩkĩĩo witũ. (Meko 28:22) Eka ũu, twĩkalĩte “mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo,” ĩla yusĩe andũ “mate na wĩwʼano” na “ai.” (2 Tim. 3:​1, 3) No wĩkũlye-ĩ, ‘Ndonya ata kwĩtũnganga na kwĩthĩwa nĩ mũvoo yĩla mũndũ wenda tũkananĩe ĩũlũ wa mũĩkĩĩo wakwa?’ Nĩ kyaũ kĩtonya kũũtetheesya? No kwĩthĩwa wĩ mũuu. Mũndũ mũuu ndathataa na mĩtũkĩ na nĩwĩsiĩĩaa yĩla wathokowa kana watuanĩwa nĩ nthĩ. w23.09 14 ¶1-2

Mavinda amwe, ũseũvyo wa Yeova nũtũnengae myolooto ĩtũsũvĩanaa na maũndũ ta wendi wa malĩ na maũndũ angĩ matonya kũtuma twĩthĩwa mũisyonĩ wa kũtũla mĩao ya Ngai. Yĩla twaatĩĩa maũndũ asu, nĩtũathimĩkaa. (Isa. 48:​17, 18; 1 Tim. 6:​9, 10) Vate nzika, Yeova akaendeea kũtũmĩa andũ kũtũnenga myolooto ĩvindanĩ ya ũla thĩna mũnene nginya o na ĩvinda ya Ũsumbĩ wa Myaka Ngili. Yo tũkaendeea kũatĩĩa myolooto ĩsu? Ethĩwa nĩtũatĩĩaa myolooto ĩla tũnengawe ũmũnthĩ, kĩu nokyo kĩkatũtetheesya kũatĩĩa ĩla twĩnengwa ĩvindanĩ yĩu. Kwoou ekai mavinda onthe tũatĩĩae myolooto ĩla Yeova ũkũtũnenga, o vamwe na ĩla tũũnengwa nĩ aũme ala ũnyuvĩte matũtongoesye. (Isa. 32:​1, 2; Aevl. 13:17) Tweeka ũu, tũkethĩawa na itumi nzeo sya kũmwĩkwatya Yeova, ũla ũtũtongoeasya tume mĩisyonĩ ya kĩ-veva na aitũtetheesya tũkwate thayũ wa tene na tene ĩvindanĩ yĩla ũkatwʼĩkĩthya maũndũ meũ. w24.02 25 ¶17-18

Mũtũmwa Vaulo nĩwatanĩaa kũmũthũkũma Yeova, ĩndĩ no wakomanie na mawetu maingĩ. Nĩwakothaa kũthi syalo ndaasa, na syalo isu iyaĩ laisi ĩvindanĩ yĩu. E syalonĩ isu, mavinda amwe nĩweeyĩthĩaa “mĩisyonĩ ya mbũsĩ” na “mĩisyonĩ ya ingʼendilĩ.” O na ve mavinda wavũiwe nĩ ala mamũvĩngaa. (2 Ako. 11:​23-27) Eka ũu, ti mavinda onthe ana-a-asa make matũngaa mũvea nũndũ wa kĩthito kĩla weekĩaa amatetheesye. (2 Ako. 10:10; Avi. 4:15) Nĩ kyaũ kyatetheeisye Vaulo aendeea kũmũthũkũma Yeova? Nĩweemanyĩisye maũndũ maingĩ ĩũlũ wa nguma sya Yeova Maandĩkonĩ na kwĩsĩla maũndũ ala mamũkwatie. Kĩu nĩkyatumie amanya vyũ kana Yeova Ngai nũmwendete. (Alo. 8:​38, 39; Aev. 2:​4, 5) Na nũndũ wa ũu, nĩwamwendie mũno vyũ. Oonanisye kana nũmwendete “kwa kũthũkũma na kũendeea kũmathũkũma atheu.”—Aevl. 6:10. w23.07 9 ¶5-6

Andũ aingĩ nĩmetĩkĩlaa kana twĩ na vata wa silikalĩ, na kana ve mĩao mĩna ĩtwʼĩtwe nĩ “ala me na ũkũmũ” twaĩlĩte kũmĩwʼa. Ĩndĩ andũ o asu nĩmatonya kũlea kwĩwʼa mwĩao mũna ethĩwa meona ũtaĩlĩte kana meĩwʼa ũmavinyĩĩe mũno. Mbivilia nĩwetete ũtheinĩ kana silikalĩ sya andũ nieteete andũ mathĩna, syĩ ungu wa vinya wa Satani, na o mĩtũkĩ nikwanangwa. (Sav. 110:​5, 6; Mũta. 8:9; Luka 4:​5, 6) Ĩndĩ nĩsyokete ĩkatũtavya kana “mũndũ o na wĩva ũla ũleanaa na ũkũmũ aleanaa na mũvango wa Ngai.” Yeova etĩkĩlĩtye silikalĩ syĩthĩwe vo kwa kavinda nĩ kana iĩkĩĩthye maũndũ meekĩka kwa mũvango, na endaa tũsyĩwʼe. Kwoou no nginya ‘tũmanenge onthe kĩla kĩmaĩle,’ nakyo nĩ koti, ndaĩa, kũmewʼa, na maũndũ angĩ ta asu. (Alo. 13:​1-7) Mavinda amwe, no twĩwʼe mwĩao mũna wĩ vinya kũatĩĩa, ũtaĩlĩte, kana ũitũetee wasyo. Ĩndĩ ithyĩ nĩtũmwĩwʼaa Yeova, na ũndũ ũmwe ũtũtavĩtye twĩke nĩ kwĩwʼa ala me na ũkũmũ ethĩwa mainatũkũlya twĩke ũndũ ũũtũla mĩao yake.—Meko 5:29. w23.10 8 ¶9-10

Samusoni aisyawa, Avilisiti nĩmo masumbĩkĩte mbaĩ ya Isilaeli na nĩmamĩthĩnasya mũno. (Asi. 13:1) Nũndũ mayaĩ na tei o na vanini, kĩu nĩkyatumie Aisilaeli manyamaa mũno. Ĩndĩ Yeova nĩwanyuvie Samusoni “[ambĩlĩlye] kũtangĩĩa Isilaeli kuma mokonĩ ma Avilisiti.” (Asi. 13:5) Nĩ kana eanĩsye kĩanda kĩu, aĩ no nginya amwĩkwatye Yeova. Ĩvinda yĩmwe, asikalĩ Avilisiti nĩmookie kũkwata Samusoni kĩsionĩ kya Lei, kĩla kĩtonya kwĩthĩwa kyaĩ Yuta. Aũme ma Yuta nĩmalikilwe nĩ wia, na kwoou matwʼa kũmũnengane kwa amaitha asu. Nĩmamwovie kĩlũmyo na makanda elĩ meũ na mamũtwaa kwa Avilisiti. (Asi. 15:​9-13) Ĩndĩ ‘veva wa Yeova nĩwookie ĩũlũ wake na vinya’ na eethalĩkanyʼa. Ĩtina wa ũu, nĩwoonie “ũkambuu wa ĩngʼoi ũte [mũkũũ],” awosa, na aũtũmĩa kũaa aũme Avilisiti 1,000!—Asi. 15:​14-16. w23.09 2-3 ¶3-4

Yeova nĩwĩthĩĩtwe aitũvuanĩsya o kavola kwa kavola “kĩeleelo kyake kya tene na tene.” Ĩndĩ o na vakathi ata, mavinda onthe kĩla ũtwʼĩte kĩilea kwĩanĩa nũndũ “nũseũvĩtye kĩla kĩndũ na kĩtumi” kana, kĩeleelo. (Nth. 16:4) Na mosyao ma kyonthe kĩla wĩkaa mekalaa tene na tene. Ĩndĩ kĩeleelo kya Yeova nĩ kĩva, na ekĩte moalyũku meva nĩ kana akĩanĩsye? Ngai nĩwatavisye asyai maitũ ma mbee kĩeleelo kĩla waĩ nakyo kwondũ woo. Ameie: “Ongelekai, mwingĩve, musũsye nthĩ, na kũmĩkĩlya vinya; na ĩthĩwai na ũsumbĩko ĩũlũ wa . . . kĩla kĩndũ kĩ thayũ kĩendaa ĩũlũ wa nthĩ.” (Mwa. 1:28) Yĩla Atamu na Eva mavĩtisye, nĩmatumie andũ malika naĩnĩ, ĩndĩ kĩu kĩyaamũsiĩĩa Yeova kwĩanĩsya kĩeleelo kyake. Avĩndũie nzĩa ĩla ũkũtũmĩa kũkĩanĩsya. Vau kwa vau, nĩwatwie kwĩsa kũũngamya Ũsumbĩ ĩtunĩ ũla ũkeanĩsya kĩeleelo kĩla waĩ nakyo kuma mwambĩĩonĩ kwondũ wa andũ na nthĩ.—Mt. 25:34. w23.10 19-20 ¶6-7

Yeova no atũtetheesye kũmĩĩsya mawonzu maitũ. No twone ũndũ ũsu ũte laisi, na mũno mũno ethĩwa tũngʼangʼanĩte na wonzu mũna kwa ĩvinda yĩasa. Mavinda amwe, no twone mawonzu maitũ me maitango twamaelekanyʼa na ma mũtũmwa Vetelo. Ĩndĩ Yeova no atũnenge vinya nĩ kana tũikeyĩtũke. (Sav. 94:​18, 19) Kwasũanĩa ngelekanyʼo ya mwana-a-asa ũmwe waĩ na mũtuo wa kũkoma na aũme kwa myaka mingĩ atambĩte kwĩmanyĩsya ũwʼo. Nĩwatwie vyũ kũekana na mwĩkalĩle ũsu na ambĩĩa kũatĩĩa kĩla Mbivilia yaĩtye. Ĩndĩ ve o mavinda wangʼangʼanaa na mawendi mataĩle. Nĩ kyaũ kyamũtetheeisye kũmĩĩsya? Aĩtye, “Yeova nũnengae vinya.” Ongelete kwasya: “Veva wa Yeova nũndetheesye kũmanya kana nĩ ũndũ ũtonyeka [ngaendeea] kwĩkala kwosana na kĩla nĩmanyĩĩtye . . . Yeova nĩwĩthĩĩtwe aindũmĩa, na o na kau nĩ na mawonzu, nũmbĩkĩaa vinya.” w23.09 23 ¶12

Inywʼĩ ana-a-asa amũika, mũyĩsa kũtwʼĩka Aklĩsto aimu kwa nzĩa ya kyama. No nginya ũnyuve ngelekanyʼo nzeo sya kũatĩĩa, wĩmanyĩsye kwĩthĩwa na kĩlĩko, wĩthĩwe wĩ wa kwĩkwatwʼa, wĩthĩwe na ũtũĩka maũndũnĩ me kĩvathũkanyʼo, na ũyĩyũmbanĩsya ianda ila syĩ mbee. Mavinda angĩ, nũtonya kwĩwʼa ta ũtevota kwĩanĩsya maũndũ asu wasũanĩa kĩthito kĩla waĩle kwĩkĩa. Ĩndĩ no ũmeanĩsye. Lilikana kana Yeova e na mea ma kũũtetheesya. (Isa. 41:​10, 13) O na eka ũu, ana-a-asa na eĩtu-a-asa kĩkundinĩ makaũtetheesya. Na yĩla ũkatwʼĩka mwana-a-asa mũimu, ũkekalaa wĩ mũtanu na wĩ mwĩanĩe. Tũmwendete mũno inywʼĩ ana-a-asa amũika! Mwa eka Yeova aendeee kũmũathima yu mũendeee kwĩkĩa kĩthito mũtwʼĩke Aklĩsto aimu. w23.12 29 ¶19-20

Kwakũna visa mũmbanĩte vandũ wĩ na ana-a-asa na eĩtu-a-asa. Nĩmũũtanĩa mũno kwĩthĩwa vamwe, na ũikũna visa wenyu mwĩ inywʼonthe. O na eka ũu, ũikũna ingĩ ilĩ ũndũ ĩla ya mbee yuma naĩ. Yu wĩ na visa itatũ. Ĩndĩ visanĩ ũmwe, ũyĩthĩa ve mwana-a-asa ũtathekete. Kwoou ndũema kũũvuta nũndũ visanĩ ila ingĩ mwana-a-asa ũsu o vamwe na ala angĩ onthe nĩmathekete. Mavinda maingĩ nĩtũlilikanaa maũndũ maseo twatanĩie vamwe na ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ. Ĩndĩ twasye ve ĩvinda yĩmwe katĩ wa asu mwana-a-asa ũmwe kana o mwĩĩtu-a-asa wawetie kana eeka ũndũ wakũũmĩsya. Waĩle kwĩkana ata na ũndũ ũsu? Tyo waĩle kũũvuta kĩlĩkonĩ o ũndũ ũtonya kũvuta ũla visa? (Aev. 4:32) No tũvote nũndũ ve maũndũ angĩ maingĩ maseo twatanĩie nake tũtonya kũlilikana. Asu nĩmo maũndũ ala tũkwenda kwiaa kĩlĩkonĩ na tũitũngaa mũvea nũndũ wamo. w23.11 12 ¶16-17

Ndeto sya Kĩkiliki ila itũmĩĩtwe mũsoanĩ ũsu syonanasya kana mavinda onthe mwĩĩtu-a-asa aĩlĩte kwĩkĩa ngũa mbaĩlu na syĩkwonanyʼa nũkũthĩnĩkĩa mawoni ma ala angĩ. Tũtanaa ta kĩ twoona ũndũ eĩtu-a-asa maitũ monanasya nĩ aimu kwa kwĩkĩa ngũa nesa! Nguma ĩngĩ eĩtu-a-asa onthe aimu methĩawa nayo nĩ ũmanyi. Mũndũ wĩ ũmanyi ekaa ata? Ekaa ũtwi mũseo, na ũu nĩ kwasya, ethĩawa na ũtonyi wa kũvathũkanyʼa ũseo na ũthuku na ĩndĩ ayĩka ũla ũseo. Kwasũanĩa ĩũlũ wa Avikaili. Ĩvinda yĩmwe, mũũme nĩweekie ũtwi mũthũku, ũla wesaa kũtuma nyũmba yake yonthe ĩkwatwa nĩ mũisyo mũnene. Ĩndĩ Avikaili nĩwoosie ĩtambya ateũtindĩa. Kwĩthĩwa na ũmanyi nĩkwatumie asũvĩa ala angĩ maikoawe. (1 Sam. 25:​14-23, 32-35) O na ĩngĩ, ũmanyi nũtumaa tũmanya nĩ ĩndĩĩ tũũneena na nĩ ĩndĩĩ tũũvindya. Na nũtũtetheeasya kũmanya ũndũ tũtonya kũkũlĩĩlya maũndũ ma ala angĩ tũteũmalikĩlĩĩla.—1 Ath. 4:11. w23.12 20 ¶8-9

Mũtũmwa Vaulo aandĩkĩie kĩkundi kĩla kyaĩ Lomi ndeto isu. Ana-a-asa na eĩtu-a-asa ma kũu nĩmeemanyĩĩtye ĩũlũ wa Yeova na Yesũ, makonanyʼa me na mũĩkĩĩo, na ĩndĩ makatwʼĩka Aklĩsto. Kwoou Ngai ‘nĩwamatalĩle kwĩthĩwa me alũngalu nũndũ wa mũĩkĩĩo,’ na ametĩkĩsya mauta kwĩsĩla veva mũtheu. (Alo. 5:1) Kwa wʼo, nĩmakwatie wĩkwatyo wa mwanya mataĩ na nzika kana nũkwĩanĩa. Ĩtina, Vaulo nĩwesie kũandĩkĩa Aklĩsto etĩkĩwʼa mauta ma Eveso amatavĩtye wĩkwatyo ũla Ngai wametĩie. Wĩkwatyo ũsu wakonetye kũkwata “ũthwii mwingĩ ũla [Ngai] wiĩe atheu ta ũtiĩwa.” (Aev. 1:18) O na ĩngĩ, Vaulo nĩwatavisye Akolosai wĩkwatyo ũsu ũkeanĩa me va. Aisye kana wĩkwatyo ũsu ‘maiĩwe ĩtunĩ.’ (Ako. 1:​4, 5) Kwoou Aklĩsto etĩkĩwʼa mauta me na wĩkwatyo wa kũthayũũkwʼa mekale tene na tene ĩtunĩ, vala makasumbĩka vamwe na Klĩsto.—1 Ath. 4:​13-17; Ũvu. 20:6. w23.12 9 ¶4-5

Ndeto ya tene ĩla yaalyũlilwe “ũkasũvĩaa” yatũmĩawa nĩ andũ ma ita, na yatũmĩawa kũelesya ũndũ asikalĩ masungaa ndũa nĩ kana ndĩkavithũkĩwe. Ekali ma ndũa ĩla yĩ na asikalĩ makomaa mauĩtye nũndũ nĩmeesĩ kana ve nguthu ya asikalĩ mĩvĩanĩ ya ndũa ĩkũmasunga. O ta ũu, yĩla mũuo wa Ngai wasũvĩa ngoo sitũ na ilĩko sitũ, twĩkalaa tũuĩtye nũndũ nĩtwĩsĩ twĩ asũvĩĩku. (Sav. 4:8) O ta Aana, o na ethĩwa maũndũ maitũ maiseũva vau kwa vau, no twĩwʼe twausya kwa nzĩa yĩana ũna. (1 Sam. 1:​16-18) Na yĩla twausya, vethĩawa ve laisi mũnango kũsũanĩa nesa na kwĩka motwi maseo. Kwoou twaĩle kwĩka ata? Yĩla ũũthĩnĩka, mwĩkaĩle mũsũvĩi waku. Ata? Voya nginya wĩwʼe wakwata mũuo wa Ngai. (Luka 11:9; 1 Ath. 5:17) Ethĩwa ve thĩna ũkomanĩte nawʼo, voya na kĩthingʼĩĩsyo na ũkakwata mũuo wa Yeova, ũla ũkasũvĩaa ngoo na kĩlĩko kyaku.—Alo. 12:12. w24.01 21 ¶5-6

Yesũ nĩwoomĩĩisye maũndũ me woo ta kũthĩnwʼa, kũumwa, na kũneenewa maũndũ ma ũvũngũ nĩ kana athesye ĩsyĩtwa ya Ĩthe wake. Nĩweesĩ kana nĩwamwĩwʼĩte Ĩthe wake maũndũnĩ onthe, na kwoou ndaĩ na ũndũ wa kwĩwʼĩa nthoni. (Aevl. 12:2) O na nĩweesĩ Satani nĩwe ũkũmũkita ĩmwe kwa ĩmwe mavindanĩ asu momũ. (Luka 22:​2-4; 23:​33, 34) Satani eendaa Yesũ aeke kũlũmanyʼa na wĩanĩu wake, ĩndĩ oonie ta ndoto! Ĩndĩ we oonanisye nesa vyũ kana Satani nĩ mũkengani na kana Yeova e na athũkũmi aĩkĩĩku, ala malũmanasya na wĩanĩu woo o na yĩla me matatwanĩ momũ vyũ. We nũkwenda kũtanĩthya Mũsumbĩ waku? Endeea kũtaĩa ĩsyĩtwa ya Yeova kwa kũtetheesya angĩ mamũmanye nesa. Weeka ũu, ũkeethĩawa ũatĩĩe ngelekanyʼo ya Yesũ. (1 Vet. 2:21) Na o take, ũkamũtanĩthya Yeova na ũyonanyʼa kana mũmaitha wake, Satani, nĩ mũkengani mũnene. w24.02 11 ¶11-13

Kwa ĩvinda ya myaka ĩtano mĩvĩtu, andũ mbee wa milioni ĩmwe nĩmavatisĩtwe makatwʼĩka Ngũsĩ sya Yeova. Yĩla weyumya ũmũthũkũme Yeova, wĩthĩawa watwʼa kũtwʼĩka mũmanyĩwʼa wa Yesũ Klĩsto na watwʼa kwĩkaa kwenda kwa Ngai mbee wa maũndũ ala maku. Kwĩyumya ũmũthũkũme Yeova kũkonetye maũndũ meva? Yesũ aisye: “Ethĩwa mũndũ o na wĩva nũkwenda kũngatĩĩa, nĩ elee mwene.” (Mt. 16:24) Ndeto sya Kĩkiliki ila ialyũlĩtwe “nĩ elee mwene” no syonanyʼe “kũlea kwĩkala thayũ kwondũ waku mwene.” Weeyumya ũmũthũkũme Yeova, nĩwaĩlĩte kũleana na kĩndũ o na kĩva kĩtosanĩte na kwenda kwake. (2 Ako. 5:​14, 15) Ũu nĩ vamwe na kwĩvathana na “mawĩa ma mwĩĩ,” ta mwĩkalĩle mũthũku wa ũlaalai. (Aka. 5:​19-21; 1 Ako. 6:18) Yo kũatĩĩa mĩao ĩsu nĩkũtumaa maũndũ meta? Ti wʼo, ethĩwa nũmũĩkĩĩe Yeova na nũĩkĩĩe vyũ kana kũatĩĩa mĩao yake nĩkũkũunaa.—Sav. 119:97; Isa. 48:​17, 18. w24.03 2 ¶1; 3 ¶4

Yeova nũmanengae veva mũtheu ala wendeeawʼa nĩmo. (Mt. 12:18) No twĩkũlye-ĩ, ‘Nyie nĩnonanasya nguma imwe sya ũsyao wa veva mũtheu thayũnĩ wakwa? Nĩnĩthĩĩtwe ndyũmĩĩsya andũ ala angĩ mũnango kwĩ ũndũ namomĩĩasya ndanamba kũmũmanya Yeova?’ Ũwʼo nĩ kana o ũndũ waendeea kwaĩlangya nguma isu nzeo sya ũsyao wa veva, nowʼo ũkaendeeaa kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo kana Yeova nĩwendeeawʼa nue. No ala Yeova wendeeawʼa nĩmo matethekaa nĩ nthembo ya wovosyo. (1 Tim. 2:​5, 6) Ĩndĩ nata ethĩwa wĩĩwʼa Yeova ta ũtendeeawʼa nue, o na kau nũĩkĩĩe nthembo ya wovosyo na wĩ mũvatise? Lilikana kana ndwĩsa kũĩkĩĩa ũndũ ũkwĩwʼa mavinda onthe, ĩndĩ no ũmũĩkĩĩe Yeova. Onaa ala maĩkĩĩaa nthembo ya wovosyo me alũngalu methonĩ make na nũmathĩte kũmaathima.—Sav. 5:12; Alo. 3:26. w24.03 30 ¶15; 31 ¶17