“Vai Lelũ Ũtesĩlĩka, na Vai Lelũ Mũasa Mũno”

KWĨ Matukũ 26, Mwei wa 3, 1937, aũme elĩ nĩmalikile taoninĩ ya Sydney, Australia, na ngalĩ yoo ĩla yolũkĩlwe nĩ kĩtoo kingĩ mũno. Aũme asu matinĩte kyalo makewʼa nthĩ. Kuma mauma taoninĩ ĩsu mwaka waĩ mũthelu, na maendete mũendo wa maili mbee wa 12,000 (kĩlomita 19,300) mesĩlĩte isionĩ syĩ vaasa mũno syĩ iĩma na ivaũũko kũu Australia. Mayakũnĩte savalĩ ĩsu yonthe atĩ nũndũ maendete kũthũima kũndũ kana kũtembea meyonee nthĩ. Aũme asu maĩ Arthur Willis na Bill Newlands, na me elĩ maĩ mavainia me kĩthito mũno ala matwʼĩte kũtwaa ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ wa Ngai yĩla ĩngʼalatanĩ yũmũ mũno ya Australia.

Tũivika mũthyanĩ wa myaka ya 1920, Amanyĩwʼa anini ma Mbiviliaa ala maĩ Australia matavanĩtye mũno mũno taoninĩ ila syĩ vakuvĩ na ũkanga na isio ila ingĩ ithyũlũlũkĩte taoni isu. Ĩndĩ naku nthĩnĩ kũasa na ũkanga ve ĩngʼalata yũmũ mũno yĩtũĩte andũ mataanĩe, na nĩ ĩnene kwĩ nusu ya nthĩ ya Amelika. Ana-a-asa nĩmeesĩ nesa kana aatĩĩi ma Yesũ manengetwe wĩa wa kũtavanyʼa ũvoo mũseo “kũvika itulu sya nthĩ,” ila nĩ vamwe na ĩngʼalata yĩu ya Australia. (Meko 1:8) Ĩndĩ mesaa kũtethya ata wĩa ũsu wingĩvĩte ũu? Nĩmatwie vyũ kwĩka kĩla matonya, me na mũĩkĩĩo mũlũmu vyũ kana Yeova nũkũathima kĩthito kyoo.

MAVAINIA NĨMASEŨVISYE NZĨA

Mwaka wa 1929 kĩkundi kĩla kyaĩ kĩsionĩ kya Queensland na kĩla kĩngĩ kyaĩ kĩsionĩ kya Western Australia, nĩsyaseũvisye ngalĩ syĩ na kĩla kĩndũ kyendekaa nyũmba ta ũkomo na ĩiko nĩ kana syĩyũmbanĩsye kũthi kũtavanyʼa isionĩ ila syĩ naku nthĩnĩ. Ngalĩ isu syatwaawa nĩ mavainia me na vinya, ala maĩ matonya kũitwaa malelũnĩ mathũku na mayĩiseũvya syaanangĩka. Mavainia asu nĩmatavanisye isionĩ mbingĩ itaĩ syaatavanwʼa.

Mavainia ala mataĩ mona ngalĩ maendie yĩla ĩngʼalatanĩ na isululu. Kwa ngelekanyʼo, mwakanĩ wa 1932, Bennett Brickell, ũla waĩ na myaka 23, nĩwaumie taoninĩ ya Rockhampton, kĩsionĩ kya Queensland, na athi atavanĩtye ngalĩko ya ĩũlũ ya kĩsio kyu. Savalĩ ĩsu yake yakuie myei ĩtano. Kĩsululu kyake kyakuĩte kĩkanoa. Kyakuĩte syĩndũ ta mavula, ngũa, lĩu, na kĩthũmba kya mavuku. Ĩla taili sya kĩsululu syathelile, ndaaũngamya savalĩ, ĩndĩ aendeeie kũkĩsukuma e na mũĩkĩĩo Yeova nũkũmũtongoesya. Asukumie kĩsululu kĩu maili ala matiele 200 (kĩlomita 320) ma kyalo kĩu kyake esĩle kũndũ kwakwʼĩĩe aũme nũndũ wa waũni. Myaka 30 ĩla yaatĩĩe, Mwana-a-asa Brickell angangie Australia maili makili maingĩ aitavanyʼa na kĩsululu, kamota, na ngalĩ. Mwana-a-asa ũsu nĩwaseũvisye nzĩa ya kũvikĩsya nzyawa sya kũu ũvoo mũseo, na atetheesya kwambĩĩsya ikundi. Nũndũ wa kĩu nĩwamanyĩkie mũno ĩngʼalatanĩ yĩu na andũ nĩmamũnengete ndaĩa mũno.

NĨMOOMĨANĨISYE NA MATHĨNA

Australia nĩ ĩmwe ya nthĩ ila syĩ ũtalo mũnini wa andũ, na mũno mũno yĩla ĩngʼalatanĩ andũ mataanĩe vyũ. Kwoou andũ ma Yeova nĩmekĩĩte kĩthito kingĩ nĩ kana mavikĩe andũ isionĩ ila syĩ naku nthĩnĩ.

Mavainia amwe meekĩie kĩthito ta kyu nĩ Stuart Keltie na William Torrington. Mwaka wa 1933, nĩmakĩlanĩlye yalata ya kĩthangathĩ kĩthei yĩtawa Simpson Desert. Ĩvindanĩ yĩu maendete kũtavanyʼa taoninĩ ya Alice Springs, ĩla yĩ katĩ katĩ wa nthĩ ya Australia. Ĩla kakalĩ koo kaanangĩkie, nĩmakatiie vau na maendeea na savalĩ. Mwana-a-asa Keltie, ũla weekĩĩtwe kũũ kwa mbwaũ, aendeeie na savalĩ ĩsu akuĩtwe nĩ ngamĩle! Kĩthito kya mavainia asu kĩyaĩ kya mana. Nĩmakomanie na Charles Bernhardt, ũla waĩ na ũteli tũtukanĩ twaĩ William Creek, vala vaĩ na kĩsese kya ngalĩ ya mwaki. Charles Bernhardt nĩwesie kwĩtĩkĩla ũwʼo, ata ũteli wake, na akũna ũvainia myaka 15 e weka isionĩ imwe nũmũ na syĩ vaasa sya Australia.

Vate nzika, mavainia asu ma tene nĩmendaa ũkũmbaũ na ũnyiau wa kũmĩĩsya mawetu ala maĩ nzĩanĩ. Kwa ngelekanyʼo, ĩvinda yĩmwe Arthur Willis na Bill Newlands, ala tũmawetie mwambĩĩonĩ, nĩmathĩnĩkie mũno me kĩla kyalonĩ kyoo kya kũtavanyʼa yĩla ĩngʼalatanĩ ya Australia. Matũmĩie syumwa ilĩ kũthi ũasa wa maili 20 (kĩlomita 32) nũndũ mbua yauĩte ĩkananga ĩngʼalata yĩu yĩkatwʼĩka ya ndaka nthei. Mavinda amwe maathawa nĩ sua makanyala na makanoa vyũ, na ũyĩthĩa ĩvindanĩ o yĩu no nginya masukume ngalĩ yoo ivumbunĩ nene mũno sya kĩthangathĩ, malikĩle myandanĩ yĩ mavia, na maikĩlanĩlya mbũsĩ syĩ mũthanga mwingĩ. Mavinda maingĩ ngalĩ yoo nĩyaanangĩkaa, na ĩla ũu wesa kwĩthĩwa nĩmaendaa na maaũ kana kĩsululu taoninĩ ĩla yĩ vakuvĩ. Kũthi vo makuaa mĩthenya yĩana ũna na maisyoka maivekala syumwa siana ũna meteele syĩndũ sya kũseũvya ngalĩ yoo ivike. Ĩndĩ mawetu asu mayaamatũla ngoo. Ĩvinda yĩmwe Arthur Willis aeleisye ndeto syaĩ ĩkasetinĩ ya The Golden Age asya: “Vai lelũ ũtesĩlĩka, na vai lelũ mũasa mũno kwa Ngũsĩ [sya Yeova].”

Vainia ũmwe wa ĩvinda ĩasa weetawa Charles Harris awetie kana kũtavanyʼa ĩngʼalatanĩ yĩu na mawetu maingĩ ala wakomanie namo meekie kũmũthengeesya vakuvĩ mũnango na Yeova. Ongelile kwasya: “Nĩ kavaa mũno mũndũ akekala ate na syĩndũ mbingĩ. Ethĩwa Yesũ nĩweeyũmbanĩtye kũkoma nza vate ũndũ ũngĩ, o naitũ ĩla twĩ ũthũkũminĩ witũ nĩtwaĩle kũtana ĩla tweethĩa no nginya twĩke oou.” Ũu nowʼo mavainia aingĩ meekie. Kĩthito kyu kyoo nĩkyatumie ũvoo mũseo ũvika kona syonthe sya nthĩ ĩsu, na andũ aingĩ mũno nĩmatetheeiwʼe meeyumya kwondũ wa Ũsumbĩ wa Ngai.