Kũtetheesya Andũ Ala Malea Kwendeewʼa Nĩ Ĩvuku Mbivilia Ĩmanyĩasya
1. Nĩ andũ onthe metĩkĩlaa ĩvuku Mbivilia Ĩmanyĩasya ĩvinda ya mbee? Elesya.
1 Nĩ kana ũmwe atwʼĩke mũthaithi wa Yeova, no nginya emanyĩsye Mbivilia. O na ũu wĩ o vo, andũ amwe nĩ ma ndĩni ite sya Kĩklĩsto, na maiĩkĩĩaa kana Mbivilia nĩ Ndeto ya Ngai. Angĩ maiĩkĩĩaa kana kwĩ Ngai na mainengete Mbivilia ndaĩa. Nĩ mavuku mekũ tũtonya kũtũmĩa kũtetheesya ala malea kwĩtĩkĩla ĩvuku Mbivilia Ĩmanyĩasya ĩvinda ya mbee? Maelesyo ala me vaa ĩtheo nĩ ma atavanyʼa kuma nthĩ 20 syĩ kĩvathũkanyʼo, na nĩmonanĩtye ũndũ tũtonya kwĩka.
2. Ĩla mũndũ wasya ndaĩkĩĩaa kana kwĩ Ngai, nĩkĩ nĩ ũseo kũmũkũlya kĩtumi, na ũu ũtonya kũtũtetheesya ata?
2 Ala Mataĩkĩĩaa Kana kwĩ Ngai: Ĩla mũndũ waasya ndaĩkĩĩaa kana kwĩ Ngai, nĩ ũseo tũkamũkũlya kĩtumi. No kwĩthĩwa aĩkĩĩaa kana syĩndũ syeekie kwĩyumĩlya? No kwĩthĩwa ate na mũĩkĩĩo ĩngĩ kũla kwĩ Ngai nũndũ wa maũndũ mathũku ala maendeee ĩũlũ wa nthĩ, kana nũndũ wa wanganganyʼa wa ndĩni? No kwĩthĩwa andũ ma nthĩ ĩla umĩte maaisye mũĩkĩĩo woo kũla kwĩ Ngai? Nĩvatonyeka ũkethĩa mũndũ ũsu ataleaa vyũ kana kwĩ Ngai, ĩndĩ ũyĩthĩa ndonaa vata wa kũmũmanya. Nĩ kana mũndũ ũsu eyĩelesye, atavanyʼa aingĩ mamũkũlasya, “Wĩthĩĩtwe na woni ũsu kwa ĩvinda yĩana ata?” Ĩthukĩĩsye nesa ĩla mũndũ ũsu ũkwĩyĩelesya. Twaelewa nĩkĩ mũndũ ũsu ũtaĩkĩĩaa kana kwĩ Ngai, tũkamanya ũndũ tũtonya kũmũsũngĩa, na ĩvuku yĩla tũtonya kũmũnenga.—Nth. 18:13.
3. Tũtonya kwonanyʼa ata nĩtũnengete andũ na mĩĩkĩĩo yoo ndaĩa?
3 Ĩsũvĩe ndũkasũngĩe kwa nzĩa ĩtonya kũtuma mwene nyũmba ona ta ũkũvũthya woni wake. Maelesyo aa maumĩte nthĩ ya Amelika: “Nĩ ũndũ wa vata mũno kũnenga ndaĩa mĩĩkĩĩo ya andũ. Vandũ va kwenda kũsinda, nĩ ũseo kũkũlya makũlyo ma kũtetheesya mwene nyũmba one kĩla tũũmũelesya na ayĩka ũtwi wake mwene.” Mwene nyũmba eyĩelesya, mũsyaĩĩsya ũmwe wa kũthyũlũlũka amũkũlasya, “Waasũanĩa kana ũndũ ũũ no ũtonyeke?”
4. Tũtonya kũtetheesya andũ ma ndĩni ya Buddha ata?
4 Andũ aingĩ ma ndĩni ya Buddha mayĩsĩ Ngai o na vanini. Ĩla meũtavya andũ ta asu ũvoo, atavanyʼa amwe ma kuma nthĩ ya Britain matũmĩaa mbulosua Lasting Peace and Happiness—How to Find Them. Ĩtina wa kũmonyʼa mbulosua ĩsu, maneeneaa kyongo “Is There Really a Most High Creator?” na maisyoka maineenea kyongo “A Guidebook for the Blessing of All Mankind.” Ĩtina wa kũneenea syongo isu, monasya mwene nyũmba ĩvuku Mbivilia Ĩmanyĩasya na maimwĩa, “O na ethĩwa ndũĩkĩĩaa kana kwĩ Ngai, kwĩmanyĩsya Mbivilia nĩkũtonya kũũtethya.” Vainia ũmwe wa nthĩ ya Amelika ũla ũtavanasya kĩsionĩ kĩ na andũ ma China aisye: “Andũ aingĩ kĩsionĩ kitũ nĩmendete kũsoma. Kwoou, ĩla twamasyokea twĩthĩaa maminĩte kũsoma ĩvuku yĩla twamatiĩe. O na ũu, mayĩthĩawa mesĩ vata wa kũmanyĩwʼa Mbivilia. Kwoou, nĩmanengae mbulosua Ũvoo Mũseo ĩvinda ya mbee nũndũ ĩandĩkĩtwe kwa nzĩa ĩtonya kũtuma menda matetheewʼe.” Mũsyaĩĩsya ũmwe kuma Amelika ũla ũthyũlũlũkaa ikundi sya kĩthyomo kya Chinese aisye kana nĩ ũndũ ũtonyeka kwonyʼa andũ ĩvuku Mbivilia Ĩmanyĩasya ĩla mamathokea ya mbee. Wĩthĩawa wĩ ũndũ wĩ kavaa kwambĩĩa kwĩmanyĩsya namo kĩlungu kya 2, kĩla kĩneeneaa ĩũlũ wa Mbivilia vandũ va kĩlungu kya 1, kĩla kĩneeneaa ĩũlũ wa Ngai.
5. Nĩkĩ ve vata wa kwĩthĩwa na wũmĩĩsyo?
5 Kũtetheesya mũndũ aĩkĩĩe kana kwĩ Ngai nĩkũkuaa ĩvinda, kwoou nĩ ũseo kwĩthĩwa na wũmĩĩsyo. Ti laisi mũndũ aĩkĩĩe kana kwĩ Mũmbi ĩla twaneena nake mavinda ma mbee. Ĩndĩ ĩtina wa ĩvinda, nũtonya kwasya kana no vatonyeke, kana akasya nũkũelewa nĩkĩ mũndũ ũtonya kũĩkĩĩa kwĩ Mũmbi.
6. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtuma andũ amwe matendeewʼa nĩ Mbivilia?
6 Ala Matendeeawʼa Kana Mataĩkĩĩaa Mbivilia Nĩ Ndeto ya Ngai: Mavinda maingĩ, o na mũndũ ũla ũĩkĩĩaa kana kwĩ Ngai nũtonya kũlea kwendeewʼa nĩ Mbivilia nũndũ ndaĩkĩĩaa kana nĩ Ndeto ya Ngai. Nĩvatonyeka andũ ma vala wĩkalaa ũkethĩa mate Aklĩsto na monaa Mbivilia ta ĩvuku ya ndĩni ila syĩyĩtaa sya Kĩklĩsto. Kana nĩvatonyeka ũkethĩa ekalaa nthĩ ya Kĩklĩsto ĩndĩ ĩtaatĩĩaa myolooto ya Mbivilia, na kwoou ayona Mbivilia ta ĩtatethya. Tũtonya kũtetheesya ata andũ ta asu nĩ kana mendeewʼe nĩ Mbivilia, na mayĩtĩkĩla kwĩmanyĩsya maitũmĩa ĩvuku Mbivilia Ĩmanyĩasya?
7. Nĩ nzĩa yĩva nzeo ya kũtetheesya andũ mendeewʼe nĩ Mbivilia?
7 Ovisi wa ũvonge wa nthĩ ya Greece waandĩkie: “Nzĩa ĩla nzeo vyũ ya kũtetheesya andũ ala matendeeawʼa nĩ Mbivilia nĩ kũmonyʼa kĩla kĩ nthĩnĩ wayo. Atavanyʼa aingĩ nĩmonete kana kũsomea andũ Mbivilia vandũ va kũtũmĩa ndeto syoo ene nĩkũtumaa mendeewʼa. (Aevl. 4:12) Kwona ĩsyĩtwa ya Ngai Mbivilianĩ nĩkũtumĩte andũ aingĩ mendeewʼa nĩ kwĩmanyĩsya Mbivilia.” Ovisi wa ũvonge wa India waandĩkie: “Aindi aingĩ nĩmendeeawʼa nĩ kũmanya ũwʼo ĩũlũ wa thayũ na kĩkwʼũ. O ta ũu, nĩmendeeawʼa nĩ kwĩwʼa ĩũlũ wa ĩvinda yũkĩte ĩla nthĩ ĩtakethĩwa na andũ ma ilasi syĩ kĩvathũkanyʼo.” Kũneenea maũndũ ala mathĩnasya andũ nĩkũnengae atavanyʼa mwanya wa kũmonyʼa kuma Mbivilianĩ kĩla Ũsumbĩ wa Ngai ũkeka nĩ kana ũseũvye maũndũ.
8. Tũtonya kũtetheesya ata ala me na woni ũtaĩle ĩũlũ wa Mbivilia nũndũ wa maũndũ ala mekawa nĩ ndĩni ila syĩyĩtaa sya Kĩklĩsto?
8 Ethĩwa mũndũ e na woni mũthũku ĩũlũ wa Mbivilia nũndũ wa maũndũ ala ndĩni ila syĩyĩtaa sya Kĩklĩsto syĩkaa, mũtetheesye amanye kana ndĩni isu iimanyĩasya, kana kwĩka kwosana na Mbivilia. Ovisi wa India waandĩkie: “Mavinda amwe, no nginya tũtetheesye andũ mamanye kana makanisa timo twaĩle kwĩkwatya matwiĩe ngelekanyʼo nzeo ya kũatĩĩa Mbivilia.” Maeleisye kana Aindi aingĩ mendeeawʼa nĩ kĩlungu kya 4 kya mbulosua Ni Nini Lililo Kusudi la Uhai? Wewe Waweza Kulipataje?, kĩla kĩeleetye ũndũ makanisa matatĩte kũlikya ũvũngũ nthĩnĩ wa Ndeto ya Ngai na kũtata kũmĩmina. Vainia ũmwe wa nthĩ ya Brazil akũlasya andũ atĩĩ: “Nĩkĩ ũtatonya kwĩmanyĩsya Mbivilia wone ũndũ yaasya? Andũ aingĩ maendeee kwĩka ũu mateũsiĩĩwa nĩ ndĩni syoo. Nũtonya kũsengʼa mũno nũndũ wa maũndũ ala ũkwĩmanyĩsya.”
9. Nĩkĩ tũtaĩle kũkwʼa ngoo ĩla andũ malea kwendeewʼa nĩ kĩla tũũmatavya ĩvinda ya mbee?
9 Yeova asiasya ngoo ya kĩla mũndũ. (1 Sam. 16:7; Nth. 21:2) Nũendeee kũkusya ala me na ngoo nzeo malike ũthaithinĩ ũla wa wʼo. (Yoa. 6:44) Aingĩ ma asu no methĩwe mataamanyĩwʼa o na vanini ĩũlũ wa Ngai kana mataakwata mwanya mũseo wa kũsoma Mbivilia. Ũtavanyʼa witũ nũmanengae mwanya wa ‘kũtangĩĩwa na kũka kũmanya ũla wʼo.’ (1 Tim. 2:4) Kwoou, o na ethĩwa amwe maikwendeewʼa nĩ kũmanya kĩla Mbivilia ĩmanyĩasya ĩvinda ya mbee, tũyaĩle kũkwʼa ngoo! Tũmĩa mavuku ma kĩthyomo kyenyu ala matonya kũtuma andũ mendeewʼa. Ĩtina wa ĩvinda, nĩmũtonya kwĩmanyĩsya mũitũmĩa ĩvuku Mbivilia Yo Ĩmanyĩasya Ata?
[Ĩsandũkũ ĩthangũnĩ ya 4]
Mwene nyũmba aasya ndaĩkĩĩaa kana kwĩ Ngai, tũmĩa nzĩa ii:
• Mũkũlye, “Wĩthĩĩtwe na woni ũsu ĩvinda yĩana ata?,” nĩ kana ũmanye nĩkĩ ũkwasya ũu.
• Ethĩwa nĩ wa ndĩni ya Buddha, tũmĩa mbulosua Lasting Peace and Happiness—How to Find Them, ĩthangũ ya 9-12.
• Ethĩwa aĩkĩĩaa syĩndũ syeekie kwĩyumĩlya, no ũtũmĩe:
Ĩkaseti ya Amkeni!, ilungu ila syĩthĩawa na kyongo, “Je, Ni Kazi ya Ubuni?”
Vitio Maajabu ya Uumbaji Yanafunua Utukufu wa Mungu
Mbulosua Jinsi ya Kupata Maisha Yenye Kuridhisha, kĩlungu kya 4; Maswali Matano Muhimu Kuhusu Chanzo cha Uhai; na Uhai—Ulitokana na Muumba?
• Ethĩwa mũĩkĩĩo wake kũla kwĩ Ngai ũthelete nũndũ wa kwona mathĩna na ũsili ũte wa katĩ, no ũtũmĩe mavuku aa:
Ĩvuku Je, Kuna Muumba Anayekujali?, kĩlungu kya 10
Mbulosua Je! Kweli Mungu Anatujali?, kĩlungu kya 6, na Ni Nini Lililo Kusudi la Uhai?, kĩlungu kya 6
• Ambĩĩa kũtũmĩa ĩvuku Mbivilia Ĩmanyĩasya mũndũ ũsu ambĩĩa kwĩtĩkĩla kana nĩvatonyeka ũkethĩa kwĩ Ngai. Nĩ ũseo ũkambĩĩa kũneenea kĩlungu kya 2, kana kĩlungu kĩngĩ ũkwona kyaĩle mwene nyũmba.
[Ĩsandũkũ ĩthangũnĩ ya 5]
Ethĩwa mwene nyũmba ndaĩkĩĩaa kana Mbivilia nĩ Ndeto ya Ngai, no ũtũmĩa nzĩa ii:
• Neenea kĩlungu kya 17 na kya 18 nthĩnĩ wa ĩvuku Life—How Did It Get Here? By Evolution or by Creation?
• Ethĩwa nĩ Mũindi, tũmĩa mbulosua Why Should We Worship God in Love and Truth?
• Ethĩwa nĩ Mũyuti, tũmĩa mbulosua Je! Ulimwengu Usio na Vita Utakuwako Wakati Wowote?, ĩthangũ ya 3-11.
• Neenea vata wa kũatĩĩa myolooto ya Mbivilia. No ũtũmĩe mavuku aa:
Ĩkaseti ya Amkeni!, ilungu ila syĩthĩawa na kyongo “Msaada kwa Ajili ya Familia”
Vitio The Bible—Its Power in Your Life
Mbulosua Ũvoo Mũseo Kuma kwa Ngai!, ĩsomo ya 9 na ya 11; Jinsi ya Kupata Maisha Yenye Kuridhisha, kĩlungu kya 2; na Kitabu kwa Ajili ya Watu Wote, ĩthangũ ya 22-26
Ethĩwa mũndũ nĩ wa ndĩni ya Buddha, tũmĩa mbulosua The Pathway to Peace and Happiness, ĩthangũ ya 3-7.
Ethĩwa mũndũ nĩ Mũisilamu, tũmĩa mbulosua Imani ya Kweli—Siri ya Kuwa na Maisha Yenye Furaha, kĩlungu kya 3.
Ethĩwa wĩtavanyʼa kĩsionĩ andũ mamenete Mbivilia, ndũkawete kana maũndũ ala ũũneenea maumĩte Mbivilianĩ nginya wambe kwĩka masyokeo meana ũndũ mũna.
• Elesya ũndũ wathani wa Mbivilia wĩanĩĩtwʼe. No ũtũmĩe mavuku aa:
Vitio The Bible—Accurate History, Reliable Prophecy
Mbulosua Kitabu kwa Ajili ya Watu Wote, ĩthangũ ya 27-29
• Ambĩĩa kũtũmĩa ĩvuku Mbivilia Ĩmanyĩasya, mũndũ ũsu akũlya kĩla Mbivilia ĩmanyĩasya ĩũlũ wa maũndũ mana.
[Ĩsandũkũ ĩthangũnĩ ya 6]
Mwene nyũmba aasya: “Ndiĩkĩĩaa kana kwĩ Ngai,” no ũsũngĩe:
• “No nĩkũelesye kwa ũkuvĩ kĩla kĩtumĩte nĩĩkĩĩa kana kwĩ Mũmbi?” Neenea maũndũ ala me nthĩnĩ wa ĩvuku Kutoa Sababu, ĩthangũ ya 84-86, kana mũvange ũmũtwaĩe ĩvuku yĩngĩ watanĩie kũsoma.
• “Wĩona ata, takethĩwa kwĩ Ngai, we wenda ethĩwe e wa mũthemba mwaũ?” Andũ aingĩ maasya mo menda ethĩwe e Ngai wĩ wendo, wĩ ũsili wa katĩ, wĩ tei, na ũtendeeasya. Mwonyʼe kuma Mbivilianĩ kana Ngai e ndaĩa ta isu. (Vatonyeka no ũtũmĩe ĩvuku Mbivilia Ĩmanyĩasya, kĩlungu kya 1, kwambĩĩa kalungu ka 6.)
Mwene nyũmba aasya: “Ndiĩkĩĩaa kana Mbivilia nĩ Ndeto ya Ngai,” no wasye:
• “Andũ aingĩ nĩmethĩawa na woni ũsu. Amwe maasya kana Mbivilia ndĩtĩkĩlanĩte na saenzi na kana nditonya kũtũtethya. Kwaeka ngũkũlye-ĩ, nĩwĩthĩĩtwe ũisoma Mbivilia? [Eteela asũngĩe. Mwonyʼe maũndũ ala maneenewe mbulosuanĩ Kitabu kwa Ajili ya Watu Wote, ĩthangũ ya 3, na ĩndĩ ũimũtiĩa mbulosua ĩsu.] Andũ aingĩ mai vata na Mbivilia nũndũ ndĩni iĩatĩĩaa kĩla ĩmanyĩasya. Nasyoka ĩvinda yĩngĩ, no nende tũneenee ngelekanyʼo yĩ ĩthangũnĩ ya 4 na ya 5.”
• “Andũ aingĩ nĩmethĩawa na woni ta ũsu waku. No ngwonyʼe ũndũ ũkonetye Mbivilia ũmbendeeasya mũno? [Soma Yovu 26:7 kana Isaia 40:22, ũmwonyʼe kana Mbivilia nĩyĩtĩkĩlanĩte na saenzi.] Ĩngĩ, Mbivilia yĩ na maũndũ matonya kũtetheesya mĩsyĩ. Ĩla ĩngĩ nasyoka, no nende kũkwonyʼa ũndũ Mbivilia ĩtetheeasya mĩsyĩ.”
• “Nĩ mũvea kwa woni waku. Takethĩwa Ngai nĩwaandĩkĩie andũ ĩvuku, wĩĩsilya yĩthĩwa ĩyĩelesya ĩũlũ wa kyaũ?” Mwonyʼe ũndũ umĩte Mbivilianĩ wosanĩte na ũsũngĩo wake.